Chiến tranh Iraq

Đối với các định nghĩa khác, xem Chiến tranh Iraq (định hướng).

Chiến tranh Iraq
Một phần của Chiến tranh chống khủng bố
Theo chiều kim đồng hồ, bắt đầu từ ảnh phía trên bên trái: lính liên quân tuần phòng tại Samarra; kéo đổ tượng Saddam Hussein tại Quảng trường Firdos; một người lính quân đội Iraq nạp lại đạn trong một cuộc tấn công; một quả bom nổ tại Nam Baghdad.
Thời gian 20 tháng 3 năm 2003 – 18 tháng 12 năm 2011 (8 năm, 8 tháng và 28 ngày) Địa điểm Iraq Kết quả Lực lượng Đa Quốc gia do Hoa Kỳ dẫn đầu chiến thắng. Saddam Hussein bị lật đổ. Hoa Kỳ rút quân vào ngày 26 tháng 12 năm 2011. Phiên tòa xét xử tội ác chống lại loài người của chế độ Saddam Hussein được thành lập. Tiếp tục xung đột giữa các bè phái Iraq.
Tham chiến
Giai đoạn đầu (2003)  Hoa Kỳ  Anh Quốc  Úc  Ba Lan Peshmerga Hỗ trợ:  Canada[1]  Hà Lan[2]	Giai đoạn đầu (2003) Ba'athist Iraq Ansar al-Islam
Giai đoạn sau (2003–11)  Hoa Kỳ  Anh Quốc  Úc  România  Azerbaijan  Kuwait  Estonia  El Salvador  Bulgaria  Moldova  Albania  Ukraina  Đan Mạch  Cộng hòa Séc  Hàn Quốc  Singapore  Croatia  Bosna và Hercegovina  Macedonia  Latvia  Ba Lan  Kazakhstan  Mông Cổ  Gruzia  Tonga  Nhật Bản  Armenia  Slovakia  Litva  Ý  Na Uy  Hungary  Hà Lan  Bồ Đào Nha  New Zealand  Thái Lan  Philippines  Honduras  Cộng hòa Dominica  Tây Ban Nha  Nicaragua  Iceland Chính phủ mới của Iraq Quân đội Iraq Những người con của Iraq (Awakening Council) Hỗ trợ: Iran[3][4]  Iraqi Kurdistan Peshmerga	Giai đoạn sau (2003–11) Trung thành quân Ba'ath Hỗ trợ:  Syria[5][6] Quân phiến loạn dòng Sunni Al-Qaeda (2004–06) Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant[7] (from 2006) Quân Hồi giáo Iraq Ansar al-Sunnah (2003–07) Hỗ trợ:  Syria[8][9] Quân phiến loạn dòng Shia Quân Mahdi Special Groups Asa'ib Ahl al-Haq Hỗ trợ:  Iran Quds Force[10]
Chỉ huy và lãnh đạo
Jalal Talabani Ibrahim al-Jaafari Nouri al-Maliki Massoud Barzani Masrour Barzani Abdul Sattar Abu Risha (KIA) Ahmad Abu Risha Barack Obama George W. Bush Ray Odierno David Petraeus George W. Casey, Jr. Ricardo Sanchez Tommy Franks	Saddam Hussein  (POW) ☠ Qusay Hussein (KIA) Uday Hussein (KIA) Tariq Aziz (POW) Izzat Ibrahim ad-Douri Abu Omar al-Baghdadi (KIA) Abu Musab al-Zarqawi (KIA) Abu Ayyub al-Masri (KIA) Muqtada al-Sadr Abu Deraa Ishmael Jubouri Abu Abdullah al-Shafi'i (POW)
Lực lượng
Lực lượng Iraq 650,000 (Quân đội: 273,000, Cảnh sát: 227,000, FPS: 150,000) USF-I|Lực lượng Hoa Kỳ 50,000 (hiện nay) [11] Peshmerga 50,000 xâm lược ~375,000 hiện nay Lực lượng Đa quốc gia - Iraq (2003-2004) ~300,000 Lực lượng Đa quốc gia - Iraq (2004-2010) 176,000 (cao nhất) Phiến quân tự lập ~103,000 (2008)[12] Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ: ~3,000–10,000[13] Tổng: ~365,000 (xâm lược) Tổng: 1.347.970–1.354.970+ (hiện nay)	Quân Iraq: 375,000 (thời Saddam Hussein) Dân quân ~70,000 (vào 9/07)[14] Quân Mahdi ~60,000[15] al-Qaeda/khác 1,300+[16] Đảng Công nhân Kurd: ~4,000–8,000.[17]
Thương vong và tổn thất
Lực lượng An ninh Iraq (trước-Saddam): 11,900 killed 94 Mất tích/Tù binh Tổng: 375,000+ (xâm lược) Tổng: 135,300–139,300+ (hiện nay) Lực lượng Liên minh Tử vong: 4,735[18][19] (4,417 Mỹ,[20] 179 Liên hiệp Vương quốc Anh,[21] 139 khác) Mất tích hay bị giam (Mỹ): 1[22] Bị thương: 31,716 Mỹ[23], 315 Liên hiệp Vương quốc Anh[24][25][26][27] Bị thương/Bệnh/Bệnh khác:** 47,541 Mỹ,[28] 3,598 Liên hiệp Vương quốc Anh[24][26][27] Contractors Killed: 1,323[29][30] (U.S. 244) Missing or captured: 16 (U.S. 5) Wounded & injured: 10,569[29] Những đứa con của Iraq Tử vong:760+ Turkish Armed Forces: 27 killed [31][32] Total killed: 18,795	Iraqi combatant dead (invasion period): 13,500–45,000 [33] Insurgents (post-Saddam): ~55,000 [34][35][36] Detainees: 8,300 (U.S.-held)[37] 24,200 (Iraqi-held)[38][39] PKK: 537 killed (Turkish claim), 9 killed (PKK claim), 230 (official army figures claim)[31]
Documented "unnecessary" violent civilian deaths, Iraq Body Count – tháng 1 năm 2009: 95,158–103,819 [40] Total excess deaths, (Lancet) – tháng 12 năm 2009: 1.366.350***[41][42][43] (highest estimate) For more information see: Casualties of the Iraq War
*Contractors (U.S. government) perform "highly dangerous duties almost identical to those performed by many U.S. troops."[44] ** "injured, diseased, or other medical" – required medical air transport. U.K. number includes "aeromed evacuations" ***Total deaths include all additional deaths due to increased lawlessness, degraded infrastructure, poorer healthcare, etc.

Chiến tranh Iraq hay Chiến dịch Giải phóng Iraq^[45] theo cách gọi của Chính phủ Hoa Kỳ là một cuộc chiến tranh diễn ra tại Iraq từ ngày 20 tháng 3 năm 2003^[46][47] đến ngày 18 tháng 12 năm 2011, giữa Lực lượng Đa Quốc gia do Hoa Kỳ dẫn đầu với bên kia là chính quyền Saddam Hussein và sau Saddam Husein bị lật đổ là các lực lượng nổi dậy.

Tuy Lực lượng Đa Quốc gia đã lật đổ được chính quyền của Saddam Hussein nhưng các thế lực nổi dậy vẫn chưa được trấn áp hoàn toàn, dẫn đến việc mặc dù Tổng thống Hoa Kỳ Barrack Obama đã tuyên bố rút hết quân nhân và kết thúc chiến tranh nhưng vẫn để lại gần 50 vạn nhân viên quân sự^[48] dưới tư cách cố vấn viên quân sự cho chính quyền Iraq mới.^[49][50][51]

Chú thích và tham khảo

1. ^ Cuộc xung đột này cũng được gọi là Chiến tranh vùng Vịnh thứ 2 để phân biệt nó với Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991. Ngày nay, các thuật ngữ này được sử dụng ít hơn "Chiến tranh Iraq" hay "Chiến tranh của Bush năm 2003" (tên thứ hai được sử dụng nhất là bởi các nhà hoạt động chống chiến tranh)
2. ^ Thuật ngữ "đa quốc gia" trong Lực lượng đa quốc gia ở Iraq đã bị chỉ trích vì nhiều nước chỉ góp một phần lực lượng nhỏ, còn 98% quân đội trong cuọc chiến tranh là lính của Hoa Kỳ và Vương quốc Anh.

Tham khảo

1. Greg Weston (ngày 16 tháng 5 năm 2011). “Canada offered to aid Iraq invasion: WikiLeaks”. CBC News.
2. Regering. “Rapport Commissie-Davids”. rijksoverheid.nl. Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 12 năm 2017. Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2017.
3. Elaheh Rostami-Povey, Iran's Influence: A Religious-Political State and Society in Its Region, pp. 130–154, Zed Books Ltd, 2010.
4. “Archived copy” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 5 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2016.
5. https://www.nytimes.com/2007/10/07/world/middleeast/07syria.html
6. https://www.albawaba.com/news/report-former-vice-president-iraq-under-syrian-army-protection
7. President Barack Obama Speaks With VICE News. YouTube. ngày 16 tháng 3 năm 2015.
8. https://www.longwarjournal.org/archives/2012/07/omar_farouq_brigade.php
9. https://www.theguardian.com/world/2005/jun/08/iraq-al-qaida
10. “Operations By Iran's Military Mastermind – Business Insider”. Business Insider. ngày 9 tháng 7 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 2 tháng 5 năm 2019.
11. Fadel, Leila (13 tháng 7 năm 2010). “Amid threat, U.S. heightens security at its Iraq bases”. The Washington Post.
12. Rubin, Alissa J.; Nordland, Rod (ngày 29 tháng 3 năm 2009). “Troops Arrest an Awakening Council Leader in Iraq, Setting Off Fighting”. The New York Times. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2010.
13. Bendern, Paul de (ngày 22 tháng 2 năm 2008). “Turkey launches major land offensive into N. Iraq”. Reuters. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 2 năm 2008. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2008.
14. The Brookings Institution Iraq Index: Tracking Variables of Reconstruction & Security in Post-Saddam Iraq Lưu trữ 2013-10-19 tại Wayback Machine 1 tháng 10 năm 2007
15. Ricks, Thomas E. (ngày 11 tháng 1 năm 2007). “Intensified Combat on Streets Likely”. Ann Scott Tyson. Washington Post. tr. A01.
16. Pincus, Walter. "Violence in Iraq Called Increasingly Complex". Washington Post, 17 tháng 11 năm 2006.
17. “Toll rises in Turkey-PKK conflict”. Al Jazeera. ngày 25 tháng 2 năm 2008.
18. “Operation Iraqi Freedom”. iCasualties. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 24 tháng 8 năm 2010.
19. CNN http://www.cnn.com/SPECIALS/2003/iraq/forces/casualties/index.html. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2010. |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)
20. http://www.defenselink.mil/news/casualty.pdf
21. “Ministry of Defence | Fact Sheets | Operations Factsheets | Operations in Iraq: British Fatalities”. Mod.uk. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 10 năm 2009. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2009.
22. CNN http://www.cnn.com/SPECIALS/2003/iraq/forces/pow.mia/index.html. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2010. |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)
23. http://www.defense.gov/NEWS/casualty.pdf
24. ^ Many official U.S. tables at "Military Casualty Information" Lưu trữ 2011-03-03 tại Wayback Machine. See latest totals for injury, disease/other medical Lưu trữ 2011-06-02 tại Wayback Machine. See also: Latest fatality and wounded-in-action totals.
25. "Casualties in Iraq".
26. ^ iCasualties.org (was lunaville.org). Benicia, California. Patricia Kneisler, et al., "Iraq Coalition Casualties" Lưu trữ 2007-11-13 tại Wayback Machine.
27. ^ "Defence Internet Fact Sheets Operations in Iraq: British Casualties" Lưu trữ 2006-11-14 tại Wayback Machine. U.K. Ministry of Defense. Latest combined casualty and fatality tables Lưu trữ 2012-10-04 tại Wayback Machine.
28. “Bản sao đã lưu trữ” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 2 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2010.
29. ^ "In outsourced U.S. wars, contractor deaths top 1,000". By Bernd Debusmann. Reuters. 3 tháng 7 năm 2007. 10,569 wounded and 933 deaths in Iraq. 224 are U.S. citizens.
30. "Iraq Coalition Casualties: Contractor Deaths – A Partial List" Lưu trữ 2004-06-05 tại Wayback Machine. icasualties.org
31. ^ Turkish incursion into Northern Iraq: Military Fiasco, Political Debacle | Global Research
32. Yigal Schleifer. “Turkey's Army loses luster over PKK attack | csmonitor.com”. Csmonitor.com - Correspondent of The Christian Science Monitor. Truy cập ngày 27 tháng 10 năm 2008.
33. Steele, Jonathan (28 tháng 5 năm 2003). “Body counts”. The Guardian. London. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2010.
34. Iraq War Facts, Results & Statistics at 8 tháng 7 năm 2009 | Iraq |Axisoflogic.com
35. “TKS on National Review Online”. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2010.
36. “2008 Election: Real Information”. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2010.
37. “U.S. military shuts largest detainee camp in Iraq”. Reuters. 17 tháng 9 năm 2009. Truy cập ngày 17 tháng 9 năm 2009.
38. “US military: More than 11,000 Iraqis freed in 2008 - Yahoo! News”. News.yahoo.com. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2008.^{[liên kết hỏng]}
39. “U.S. says 11,000 Iraq detainees freed this year - Yahoo! News”. News.yahoo.com. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2008.^{[liên kết hỏng]}
40. “Iraq Body Count”. Iraq Body Count. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2009.
41. "Mortality after the 2003 invasion of Iraq: a cross-sectional cluster sample survey"^{[liên kết hỏng]}PDF (242 KB). By Gilbert Burnham, Riyadh Lafta, Shannon Doocy, and Les Roberts. The Lancet, 11 tháng 10 năm 2006
42. The Human Cost of the War in Iraq: A Mortality Study, 2002–2006PDF (603 KB). By Gilbert Burnham, Shannon Doocy, Elizabeth Dzeng, Riyadh Lafta, and Les Roberts. A supplement to the second Lancet study.
43. [http://www.justforeignpolicy.org/iraq Total: 68,509–100,537 “Iraq Deaths”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). Just Foreign Policy. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2009. line feed character trong |url= tại ký tự số 38 (trợ giúp)
44. Roberts, Michelle (ngày 24 tháng 2 năm 2007). “Contractor deaths add up in Iraq”. Associated Press. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 6 năm 2008. Truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2010.
45. “U.S. Office of Personnel Management”. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 1 năm 2012. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2010.
46. “A chronology of the six-week invasion of Iraq”. PBS. 26 tháng 2 năm 2004. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2008.
47. Kevin Baker Lưu trữ 2008-08-20 tại Wayback Machine "The Quietest War: We've Kept Fallujah, but Have We Lost Our Souls?" American Heritage, Oct. 2006.
48. “Iraq war in figures”. BBC. 14 tháng 12 năm 2011. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2024.
49. “The Iraqi Public on the U.S. Presence and the Future of Iraq” (PDF). World Public Opinion. ngày 27 tháng 9 năm 2006. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 24 tháng 8 năm 2016. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2008.
50. http://news.bbc.co.uk/2/shared/bsp/hi/pdfs/19_03_07_iraqpollnew.pdf Iraq Poll
51. Iraqis Oppose Oil Development Plans, Poll Finds (ngày 6 tháng 8 năm 2007) (Oil Change International, Institute for Policy Studies, War on Want, PLATFORM and Global Policy Forum)

Liên kết ngoài

• Tư liệu liên quan tới Iraq War tại Wikimedia Commons
• Giải phóng Baghdad
• Quân Đồng minh tiến vào Baghdad năm 2003