Chi Cúc vạn thọ

Tagetes
Cúc vạn thọ Pháp và Cúc vạn thọ Mexico
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Eudicots
(không phân hạng)	Asterids
Bộ (ordo)	Asterales
Họ (familia)	Asteraceae
Tông (tribus)	Tageteae
Chi (genus)	Tagetes L.[1]
Các loài
Danh sách About 56, including: Tagetes erecta Tagetes lucida Tagetes minuta Tagetes patula Tagetes tenuifolia as well as numerous hybrids
Danh pháp đồng nghĩa
Danh sách Adenopappus Benth. Diglossus Cass. Enalcida Cass. Solenotheca Nutt. Vilobia Strother

Chi Cúc vạn thọ (danh pháp khoa học: Tagetes) là một chi của khoảng 60 loài cây thân thảo một năm và lâu năm trong họ Cúc (Asteraceae). Chúng có nguồn gốc tại khu vực kéo dài từ tây nam Hoa Kỳ qua México và về phía nam tới khắp Nam Mỹ.

Chúng được biết đến với tên gọi chung là cúc vạn thọ (không nhầm với chi Cosmos), hay cúc vạn thọ Mexico (cempasúchil), cúc vạn thọ châu Phi (thường được dùng để chỉ các giống và cây lai ghép của T. erecta, mặc dù loài này không phải là cây bản địa của châu Phi), hay cúc vạn thọ Pháp (thường được dùng để chỉ các giống và cây lai ghép của T. patula, phần nhiều trong số đó được phát triển tại Pháp mặc dù loài này không phải là cây bản địa của quốc gia này). Có ít nhất một loài là cỏ dại đã hợp thủy thổ của châu Phi, Hawaii và Australia. Tại Việt Nam, cúc vạn thọ được trồng chủ yếu là các giống của T.patula.

Các loài khác nhau có kích thước cao từ 0,05-2,2 m. Chúng có các lá lông chim màu xanh lục với hoa từ trắng, vàng kim, da cam, vàng tới gần như đỏ, đường kính khoảng 0,1 tới 4–6 cm, nói chung với cả các chiếc hoa tia và đĩa chiếc hoa.

Tán lá của cúc vạn thọ có mùi thơm như xạ và hăng, mặc dù các giống, thứ sau này đã được tạo ra là không có mùi. Người ta cho rằng làm như thế để ngăn cản một số côn trùng (mặc dù người ta đã ghi nhận thấy chúng vẫn bị một số ấu trùng của các loài cánh vẩy phá hại, như Melanchra persicariae) cùng các loài giun tròn phá hại. Tagetes vì thế thường được sử dụng trong vai trò của cây đồng hành. T. minuta, có nguồn gốc Nam Mỹ, đã được sử dụng làm một trong những nguồn tinh dầu, gọi là dầu cúc vạn thọ, trong công nghiệp sản xuất nước hoa cũng như làm chất tạo hương vị cho công nghiệp chế biến lương thực-thực phẩm và thuốc lá tại Nam Phi, nơi mà loài này cũng là hữu ích trong việc cải tạo đất bỏ hoang. Một vài loài lâu năm có sức kháng cự chống lại hươu, nai, thỏ, lợn cỏ pêcari và động vật gặm nhấm.

Cúc vạn thọ (gọi tắt là vạn thọ) ở miền Nam Việt Nam

Vạn thọ có thời gian giữ bông nở kéo dài khá lâu, ngay cả khi thân và lá đã tàn, nên người Việt từ xưa đã chọn loại cây này để dâng cúng.

Một số loài

• Tagetes apetala Posada-Ar.
• Tagetes argentina Cabrera
• Tagetes biflora Cabrera
• Tagetes campanulata Griseb.
• Tagetes dianthiflora Kunth
• Tagetes elliptica Sm.
• Tagetes erecta- Cempasúchil amarillo. L.
• Tagetes erythrocephala Rusby
• Tagetes filifolia Lag.
• Tagetes foeniculacea Desf.
• Tagetes foetidissima DC.
• Tagetes gracilis DC.
• Tagetes graveolensL'Hér.
• Tagetes hartwegii Greenm.
• Tagetes heterocarpha Rydb.
• Tagetes laxa Cabrera
• Tagetes lemmonii A.Gray
• Tagetes lacera Brandegee
• Tagetes lucida Cav.
• Tagetes mandonii Sch.Bip.
• Tagetes mendocina Phil.
• Tagetes micrantha Cav.
• Tagetes minuta L.
• Tagetes mulleri S.F.Blake
• Tagetes multiflora Kunth
• Tagetes nelsonii Greenm.
• Tagetes parryi A.Gray
• Tagetes patula - Cempasúchil rojo. L.
• Tagetes pectinata Turcz.
• Tagetes perezii Cabrera
• Tagetes pringlei S.Watson
• Tagetes riojana M.Ferraro
• Tagetes rupestris Cabrera
• Tagetes stenophylla B.L.Rob.
• Tagetes subulata Cerv.
• Tagetes tenuifolia Cav.
• Tagetes terniflora Kunth
• Tagetes verticillata Lag. & Rodr.
• Tagetes zyaquirensis Humb. & Bonpl.

và nhiều giống lai ghép.

Hình ảnh

• 
  Cúc vạn thọ châu Phi - "Tagetes erecta"
• 
  Tagetes lucida
• 
  Tagetes patula
• 
  Tagetes tenuifolia

Chú thích

1. “Genus: Tagetes L.”. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. ngày 6 tháng 1 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2012. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2011.

Tham khảo

• Sản xuất cúc vạn thọ trong nhà kính ở quy mô thương mại Lưu trữ 2015-10-08 tại Wayback Machine
• Plant Cultures: Sử dụng cúc vạn thọ trong văn hóa châu Á Lưu trữ 2007-02-12 tại Wayback Machine