Giọng ca dĩ vãng Lòng Mẹ Đường tình đôi ngả Màu tím Pensée Mùa sao sáng Hai lối mộng Sầu lẻ bóng Chiều mưa biên giới Nhật kí đời tôi Sầu tím thiệp hồng Chuyến tàu hoàng hôn Hoa mười giờ
Giao Linh (tên khai sinh: Đỗ Thị Sinh, sinh ngày 8 tháng 9 năm 1949) là một nữ ca sĩ nhạc vàng nổi tiếng người Việt Nam, bà thành danh từ những năm gần cuối thập niên 60 tại Sài Gòn. Bà được báo chí thời đó mệnh danh là "Nữ hoàng sầu muộn"[1] do tiếng ca và phong cách biểu diễn trầm buồn của bà. Vào năm 1987, Giao Linh cộng tác với ca sĩ Tuấn Vũ tạo nên một cặp song ca cực kỳ nổi tiếng trong làng băng đĩa.
Bà sinh ra tại Sài Gòn trong một gia đình nghèo gồm bảy anh chị em nhưng không ai tham gia lĩnh vực nghệ thuật.[2] Cha quê ở tỉnh Hà Nam;[3] mẹ quê ở tỉnh Quảng Bình nhưng đã di cư vào miền Nam Việt Nam từ bé.[4] Bà đam mê ca hát từ thuở nhỏ, và mẹ bà vẫn lén cho bà đi học thầy cổ nhạc dù rằng cha cấm đoán.[4] Tuy vậy, Giao Linh tâm sự bà vẫn yêu thích tân nhạc hơn.
Trong một chuyến đi chơi Đà Lạt vào năm 1965, khi Đỗ Thị Sinh bày tỏ ước muốn ca hát của mình với người bạn thân và xin tư vấn đặt nghệ danh thì người bạn gợi ý tên "Giao Linh" vì tin rằng "nghệ danh này sẽ gặp nhiều may mắn";[1][2] "Giao Linh" có ý nghĩa là "hai tâm hồn giao nhau".[4]
Năm 1966, bà được người anh kết nghĩa là nhạc sĩ Ngọc An dẫn dắt vào làm ở hãng hàng khôngAir Vietnam ở vị trí nhân viên soát vé, khi nào đoàn văn nghệ của hãng thiếu người thì bà thế vào.[5] 3 tháng sau, Giao Linh đoạt Huy chương Vàng khi đại diện Air Vietnam tham dự chương trình văn nghệ do đoàn "Kim Hoàng - Như Mai" tổ chức.
Năm 1967, trong một buổi giao lưu văn nghệ, nhạc sĩ Thu Hồ nghe được giọng hát của Giao Linh và hẹn bà hôm sau lên hãng đĩa Continental của nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông để thử giọng,[2] mở ra cơ hội giúp Giao Linh ký được với hãng Continental hợp đồng thu đĩa độc quyền trong 3 năm.[2] Bà luôn ghi ơn nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông vì bản hợp đồng có giá trị lớn lao: 150.000 đồng, so với lương tầm trung là 4.600 đồng/tháng ở Air Vietnam trước đó, xét hoàn cảnh của một cô gái trẻ nhà bình dân lao động nghèo. Sau khi ký hợp đồng, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông gửi gắm bà cho nhạc sĩ Thái Ngọc Sơn kèm cặp thêm về nhạc lý.
Chỉ 3 tháng đi hát, Giao Linh đã nổi tiếng, được báo chí đánh giá là "ca sĩ có đôi hài 7 dặm".[4] Sánh vai với các đàn chị đã nổi tiếng trước đó nhiều năm. Hãng Continental lên chương trình đào tạo dành riêng cho bà, chọn lựa kĩ lưỡng những bài hát sao cho phù hợp với giọng hát của bà và thế là sau này phần lớn các bài hát đó đều gắn liền với sự nghiệp của Giao Linh như "Thầm kín", "Mùa sao sáng" (Nguyễn Văn Đông), “Niềm đau dĩ vãng” (Phượng Linh), "Một loài chim biển" (Nguyễn Vũ), "Không bao giờ quên anh" (Hoàng Trang), "Màu tím pensée" (Ngọc Sơn & Đài Phương Trang), "Nửa đêm khấn hứa" (Tuấn Hải),...[6] Giao Linh từng kể rằng, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông đặt ra yêu cầu rất khắt khe, có lần yêu cầu bà phải thu âm ca khúc “Chiều mưa biên giới” của ông đến 48 lần đến khi thu đạt mới thôi. Ngoài lĩnh vực tân nhạc, Giao Linh từng dành 2 năm để học cổ nhạc theo mong muốn của nhạc sĩ, song bà cho rằng mình "không có duyên" với thể loại này.[7]
Năm 1970, hết hạn hợp đồng, Giao Linh tiếp tục cộng tác thêm với nhiều hãng băng đĩa khác.[8] Bà cộng tác với nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông ở cả 2 hãng dĩa Continental và hãng dĩa Sơn Ca, được hãng Sơn Ca làm cho băng nhạc Sơn Ca 6 với Tiếng hát Giao Linh. Đây được cho là thời kỳ đỉnh cao trong sự nghiệp của bà.
Năm 1982, Giao Linh rời Việt Nam sang Canada để đoàn tụ với gia đình. Tiệm phở "Linh" ở Toronto là nguồn sống chính của gia đình bà.[9] Bà kết hôn năm 1987[2] và về sau thì sang định cư ở San Jose, California, Hoa Kỳ. Bà đi hát nhiều nơi và thu âm nhiều băng đĩa cho các trung tâm ca nhạc, ngoài ra có các CD với nhãn hiệu Trung tâm Băng nhạc Giao Linh (Giao Linh Productions) của chính bà tại Westminster, California.
Năm 1987, có người quen đưa một cuốn băng ca sĩ Tuấn Vũ cho bà nghe. Thấy đặc biệt nên bà hẹn gặp ông, để rồi Giao Linh tự gom góp tài chính thu một cuốn băng song ca với Tuấn Vũ tựa là Đôi mắt người xưa. Băng bán rất chạy, đại lý khắp nơi hỏi làm bà trả lời không xuể. Sau Giao Linh nhượng lại bản quyền cho trung tâm Giáng Ngọc, và băng đĩa Đôi mắt người xưa bán được hàng chục ngàn bản ngay lần in đầu.[10]
Năm 2001, Giao Linh trở về Việt Nam biểu diễn.[2] Tương tự hồi ở Canada, bà cũng mở một quán phở ở Quận 10 nhưng quán đã ngưng phục vụ do Giao Linh quá bận rộn với công việc.[2] Ghi chú thêm rằng trước năm 1975, địa chỉ của Giao Linh ở đường Nguyễn Kim, cũng thuộc Quận 10, Sài Gòn. Cho đến nay, giọng ca Giao Linh vẫn tiếp tục phục vụ khán thính giả yêu nhạc khắp mọi nơi, tham gia một số chương trình truyền hình và các hoạt động từ thiện giúp đỡ đồng bào mình.[11]
Trong đời Giao Linh có ba người thầy lớn là nhạc sĩ Thu Hồ, Nguyễn Văn Đông và Ngọc Sơn. Giao Linh quan niệm:
“
Theo tôi, đường ca hát thấy dài mà ngắn, đạo đức cư xử với mọi người xung quanh mới là con đường dài, (...) tôi vẫn nhớ lời dạy của nhạc sĩ Thu Hồ: "Nghề ca hát này đa đoan lắm, có tài mà thiếu đức là không lâu dài...". Tôi nghĩ mình có được ngày hôm nay chính là luôn luôn khắc ghi câu nói ấy.[2]
Giao Linh và chồng từng gặp gỡ nhau từ năm bà mới 17 tuổi, nhưng phải đến 20 năm sau thì hai ông bà mới về chung tổ ấm. Tuy không làm văn nghệ nhưng chồng Giao Linh là người sẻ chia, đồng cảm với bà trong bước đường nghệ thuật. Dù Giao Linh không có con ruột nhưng bà và các con riêng của chồng đều dành những tình cảm tốt đẹp cho nhau.[9] Bà có quan hệ rất thân thiết với Phi Nhung.[3]
Dưới đây là danh sách chưa đầy đủ liệt kê tên các băng magnetophon (tức băng ma-nhê, băng reel, băng cối) và băng cassette, chưa liệt kê các dĩa hát có bài hát do Giao Linh trình bày (liệt kê theo tên băng).
Dưới đây là danh sách chưa đầy đủ liệt kê tên các băng cassette và CD mà số bài hát do Giao Linh trình bày (đơn ca hay song ca) chiếm từ một nửa trở lên so với tổng số bài (liệt kê theo hãng sản xuất/phát hành).
Rất lâu rất lâu về trước, lâu đến mức thế giới chưa thành hình, con người chưa xuất hiện, kẻ thống trị chưa đổ bộ, từng có một vùng biển đặc thù, chất nước của nó khác xa so với nước biển hiện tại