Jan Dismas Zelenka

Jan Dismas Zelenka
Thông tin cá nhân
Sinh
Ngày sinh	16 tháng 10, 1679
Nơi sinh	Louňovice pod Blaníkem
Mất
Ngày mất	23 tháng 12, 1745
Nơi mất	Dresden
Nguyên nhân	suy tim
An nghỉ	Nghĩa trang Công giáo cũ
Giới tính	nam
Quốc tịch	Vương quốc Bohemia, Tuyển đế hầu quốc Sachsen
Tôn giáo	Giáo hội Công giáo
Nghề nghiệp	nhà soạn nhạc, nhạc trưởng, nghệ sĩ đại vĩ cầm
Gia đình
Cha	không rõ
Thầy giáo	Johann Joseph Fux, Antonio Lotti
Học sinh	Joseph Riepel
Sự nghiệp nghệ thuật
Trào lưu	âm nhạc Baroque
Thể loại	nhạc cổ điển, opera, âm nhạc Baroque, âm nhạc tôn giáo
Nhạc cụ	đại vĩ cầm
Website
	https://www.jdzelenka.net
	[sửa trên Wikidata]x • t • s

Jan Dismas Zelenka (ngày 16 tháng 10 năm 1679 - ngày 23 tháng 12 năm 1745)^[1] hay Johann Dismas Zelenka là nhà soạn nhạc ba rốc người cộng hòa Séc quan trọng nhất. Ông được ngưỡng mộ về đối âm hài hòa, sáng tạo.

Cuộc sống

Zelenka sinh ra ở Launiowitz, một thị trấn nhỏ phía đông nam của Prague, ở Bohemia. Ông là con cả trong số tám người con của Marie Magdalena (nhũ danh Hajek) và Jiří Zelenka.^[2] Không được biết đến nhiều về những năm đầu của Zelenka. Ông được đào tạo âm nhạc tại trường Clementinum ở Prague.^[3] Zelenka phục vụ Baron von Hartig ở Prague, trước khi được bổ nhiệm làm nghệ sĩ violon ở dàn nhạc hoàng gia Dresden khoảng năm 1710.^[4]

Năm 1716 ông đến Vienna học, năm 1719 ông trở lại Dresden. Năm 1723 ông trở lại Praha và ra mắt một trong những tác phẩm thế tục của ông là Sub olea pacis et palma virtutis conspicua orbi regia Bohemiae Corona, cũng trong thời gian ở tại đây ông tập trung vào các tác phẩm khí nhạc.^[5] Ông qua đời vào ngày 23 tháng 12 năm 1745 và được chôn cất vào đêm Giáng sinh.^[5]

Phong cách âm nhạc

Các tác phẩm của ông có cấu trúc táo bạo và sự đối âm hài hòa; tác phẩm khí nhạc của ông (trio sonata, capricci, và concerto) là mô hình mẫu mực của phong cách ban đầu của ông (thập niên 1710). Sáu bản trio sonata yêu cầu sự điêu luyện cao và độ nhạy biểu cảm từ người biểu diễn như ông đã tự mình chơi các tác phẩm này.

Ông viết nhiều hình thức, thể loại được xuất phát từ nhiều nơi trên khắp châu Âu thời kỳ đó. Ông cũng chịu ảnh hưởng từ âm nhạc dân gian cộng hòa Séc.

Tác phẩm

Có 249 tác phẩm của ông được biết đến bao gồm nhạc tôn giáo và thế tục.

Thế tục

Tác phẩm thanh-khí nhạc

Sub olea pacis et palma virtutis (conspicua orbi regia Bohemiae Corona – Melodrama de Sancto Wenceslao)
Il Diamante

Tác phẩm khí nhạc

Trio or Quartet Sonatas Nos. 1–6
Capriccios Nos. 1–5
Concerto à 8 Concertanti
Hipocondrie à 7 Concertanti
Overture à 7 Concertanti
Simphonie à 8 Concertanti

Tôn giáo

Masses và requiems

Missa Sancti Spiritus
Missa Sancti Josephi
Missa Purificationis Beatae Virginis Mariae
Missa Sanctissimae Trinitatis
Missa Votiva
Missa Dei Patris
Missa Dei Filii
Missa Omnium Sanctorum
Requiem in C Minor
Requiem in D Minor

Oratorios

Il Serpente di Bronzo
Gesù al Calvario
I penitenti al sepolchro del Redentore

Litanies

Litaniae de Venerabili Sacramento
Litaniae Lauretanae
Litaniae Lauretanae "Consolatrix afflictorum"
Litaniae Lauretanae "Salus infirmorum"
Litaniae Omnium Sanctorum
Litaniae Xaverianae

Psalms và hymn

Dixit Dominus
Confitebor tibi Domine
In exitu Israel
Lauda Jerusalem
Laudate pueri
Ave maris stella in D Minor
Chvalte Boha silného
Ave Regina coelorum
Regina coeli
Salve Regina
De Profundus (Psalm 130)

Tác phẩm liturgical và spiritual khác

Te Deum in D Major (2 settings)
Magnificat in C Major and D Major
Miserere in D Minor and C minor
Lamentationes Ieremiae Prophetae
XXVII Responsoria pro hebdomada

Tham khảo

Orchestrální skladby – Overture, ZWV 188, Sinfonia concertante, ZWV 189, Ars Rediviva, Martinů Chamber Orchestra, 1963, LP, Supraphon
Lamentationes – abbreviated version of "Lamentationes Ieremiae prophatae", Ars Rediviva (Milan Munclinger), 1969, LP, Supraphon
The Orchestral Works – Camerata Bern, 3 CDs, 1989, Universal
Trio Sonatas 1–6, 2 CDs, 1993, Studio Matouš
Missa Sanctissimae Trinitatis, Musica Florea (Marek Štryncl), CD, 1994, Studio Matouš
Requiem In D Minor; ZWV 48, Miserere In C Minor; Psalm 50, ZWV 57, CD, 1995, Supraphon
Magnificat, ZWV 108; De profundis, ZWV 96; Litaniæ Omnium Sanctorum, ZWV 153, Salve Regina, ZWV 137) – Czech Philharmonic Orchestra and chorus, CD, 1998, Supraphon
Missa Dei Patris – Barockorchester Stuttgart, Kammerchor Stuttgart (Frieder Bernius), CD, 2001, Carus
Sub olea pacis et palma virtutis – Musica Florea, Musica Aeterna, Ensemble Philidor, Boni Pueri (Marek Štryncl), 2 CDs, 2001, Supraphon; world premiere recording
Gesù Al Calvario – Das Kleine Konzert, Rheinische Kantorei (Hermann Max), CD, 2001, Capriccio
Lamentations Of Jeremiah – Chandos Baroque Players, CD, 2002, Helios
Complete Orchestral Works – Das Neu-Eröffnete Orchestre (Jürgen Sonnentheil), 3 CDs, 2002, CPO
I penitenti a sepolcro del Redentore, Capella Regia Musicalis (Robert Hugo) & soloists, incl.mezzo-soprano Magdalena Kožená, CD, 2004, Supraphon
I penitenti a sepolcro del Redentore ZWV 63, Collegium 1704, Collegium Vocale 1704 (Václav Luks), CD, 2009, Zig-Zag Territoires
Missa Dei Filii, Litaniae Laurentanae "Salus Infirmorum" – Taffelmusik (Frieder Bernius), CD, 2004, Deutsche Harmonia Mundi
Composizioni per orchestra – Collegium 1704 (Václav Luks), CD, 2005, Supraphon
Il serpente di bronzo – Ensemble Inégal (Adam Viktora), CD, 2005, Nibiru
Missa purificationis Beatae Virginis Mariae – Ensemble Inégal (Adam Viktora), CD, 2007, Nibiru
Missa votiva ZWV 18 – Collegium 1704, Collegium Vocale 1704 (Václav Luks), CD, 2008, Zig-Zag Territoires
Il Diamante (Serenata ZWV 177), Ensemble Inégal, Prague Baroque Soloists (Adam Viktora), 2 CD, 2009, Nibiru
Missa Sancti Josephi ZWV 14, Litaniae Xaverianae ZWV 155 – Ensemble Inégal, Prague Baroque Soloists (Adam Viktora), CD, 2010, Nibiru
Officium Defunctorum ZWV 47 / Requiem ZWV 46, Collegium 1704 / Collegium Vocale 1704 (Václav Luks), 2 CDs, 2011, Accent (Note 1 Musikvertrieb)
Sepolcri ZWV 58–60. Collegium Marianum, Jana Semerádová, Praha 2011, Music from Eighteenth-Century Prague
Missa Omnium Sanctorum ZWV 21, Barbara dira effera ZWV 164, Christe eleison ZWV 29 - Ensemble Inégal, Prague Barogue Soloists (Adam Viktora), CD, 2011 Nibiru
Sonatas – Ensemble Marsyas with Monica Huggett, SACD and digital download, 2012, Linn Records
Missa Sanctissimae Trinitatis ZWV 17, Gaude laetare ZWV 168 - Ensemble Inégal, Prague Baroque Soloists (Adam Viktora), CD, 2012 Nibiru

Stockigt, Janice B. (2000), Jan Dismas Zelenka – A Bohemian musician at the court of Dresden, Oxford: Oxford University Press, ISBN 0-19-816622-2
Smolka, Jaroslav (2006), Jan Dismas Zelenka, Prague: Akademie múzických umění v Praze, ISBN 80-7331-075-9.