Máy bay huấn luyện phản lực

Máy bay huấn luyện phản lực là máy bay phản lực được sử dụng làm máy bay huấn luyện, phục vụ huấn luyện bay cho cả cơ bản và nâng cao. Máy bay huấn luyện phản lực có thể là kiểu thiết kế tùy chỉnh hoặc được sửa đổi/hoán cải từ máy bay có sẵn. Sau khi máy bay quân sự trang bị động cơ phản lực ra đời vào cuối chiến tranh thế giới thứ hai, việc đào tạo phi công điều khiển loại máy bay này trở thành một yêu cầu bắt buộc.

Lịch sử

Máy bay huấn luyện thế hệ thứ nhất vào thời thập niên 1940 chủ yếu là được sửa đổi từ các thiết kế có sẵn như Gloster Meteor và Lockheed T-33, nhưng sau đó là sự ra đời các máy bay thiết kế tùy chỉnh như Aero L-29 Delfín và BAC Jet Provost.

Khi quá trình huấn luyện dần phát triển lên cao, lực lượng không quân của mỗi quốc gia khác nhau sẽ sử dụng máy bay huấn luyện phản lực cho các giai đoạn đào tạo khác nhau. Mặc dù đa số không quân các nước vẫn tiếp tục sử dụng máy bay động cơ piston hoặc sau này là máy bay động cơ tuốc bin cánh quạt để huấn luyện cơ bản, nhưng một số máy bay huấn luyện phản lực như Cessna T-37 Tweet cũng đã xuất hiện trong giai đoạn đầu của quá trình đào tạo. Những phi công được chọn để lái máy bay tiêm kích hoặc máy bay cường kích thì sau đó sẽ tiếp tục lái máy bay huấn luyện nâng cao tiên tiến hơn như Hawker Siddeley Gnat.

Khi những chiếc máy bay huấn luyện phản lực đời đầu trở nên lỗi thời thì các thế hệ tiếp theo đã xuất hiện, chẳng hạn như người Anh sử dụng BAE Systems Hawk một động cơ, trong khi người Pháp thì đặt hàng mua Dassault/Dornier Alpha Jet. Trong Khối Warszawa, Aero L-39 Albatros trở thành máy bay huấn luyện phản lực tiêu chuẩn.

Khi máy bay huấn luyện phản lực phát triển, nó cũng được trang bị vũ khí để huấn luyện chiến đấu, dẫn đến việc một số chiếc được sửa đổi thành máy bay cường kích hạng nhẹ; ví dụ như Cessna T-37 Tweet được phát triển thành Cessna A-37 Dragonfly.

Các máy bay huấn luyện phản lực hiện đại được tăng cường cấu trúc cho phép nó có thể nhào lộn trên không và diễn tập cường độ cao.

Danh sách máy bay huấn luyện phản lực

Dưới đây là danh sách liệt kê máy bay huấn luyện phản lực trước đây và hiện tại.

Tên máy bay	Quốc gia	Thời gian cất cánh lần đầu tiên	Số lượng sản xuất	Tình trạng
Aermacchi MB-326	Ý	1957	&0000000000000800000000800	Hoạt động hạn chế
Aermacchi MB-339	Ý	1976	&0000000000000230000000230	Đang hoạt động^[1]
Aero L-29 Delfín	Tiệp Khắc	1959	&00000000000035000000003.500	Đang hoạt động
Aero L-39 Albatros	Tiệp Khắc	1968	&00000000000028000000002.800	Đang hoạt động^[1]
Aero L-39NG	Cộng hòa Séc	2018	&00000000000000040000004	Đang phát triển
Aero L-59 Super Albatros	Tiệp Khắc	1986	&000000000000006000000060	Đang hoạt động^[1]
Aero L-159 Alca	Cộng hòa Séc	1997	&000000000000007200000072	Đang hoạt động^[1]
AIDC AT-3 Tzu Chung	Đài Loan	1980	&000000000000006300000063	Đang hoạt động^[1]
AIDC T-5 Brave Eagle	Đài Loan	2020	&00000000000000050000005	Đang hoạt động^[2]
Alenia Aermacchi M-346 Master	Ý	2004	&000000000000006800000068	Đang hoạt động^[1]
BAC Jet Provost	Anh	1954	&0000000000000741000000741	Ngừng hoạt động
BAE Systems Hawk	Anh	1974	&00000000000010000000001.000	Đang hoạt động^[1]
Boeing-Saab T-7A Red Hawk	Hoa Kỳ / Thụy Điển	2016	&00000000000000020000002	Đang phát triển
CASA C-101 Aviojet	Tây Ban Nha	1977	&0000000000000166000000166	Đang hoạt động^[1]
Canadair CT-133 Silver Star	Canada	1952	&0000000000000656000000656	Ngừng hoạt động
Canadair CT-114 Tutor	Canada	1960	&0000000000000212000000212	Ngừng hoạt động
Cessna T-37 Tweet	Hoa Kỳ	1954	&00000000000012690000001.269	Hoạt động hạn chế^[1]
Dassault/Dornier Alpha Jet	Pháp / Đức	1973	&0000000000000480000000480	Đang hoạt động^[1]
Douglas TA-4E/J Skyhawk	Hoa Kỳ	1954	&0000000000000547000000547	Đang hoạt động
Fiat G.80	Ý	1951	&00000000000000040000004	Ngừng hoạt động
FMA IA-63 Pampa	Argentina	1984	&000000000000002700000027	Đang hoạt động^[1]
Fokker S.14 Machtrainer	Hà Lan	1951	&000000000000002100000021	Ngừng hoạt động
Folland Gnat	Anh	1955	&0000000000000105000000105	Ngừng hoạt động
Fouga CM.170 Magister	Pháp	1952	&0000000000000929000000929	Ngừng hoạt động
Fouga CM.175 Zéphyr	Pháp	1959	&000000000000003200000032	Ngừng hoạt động
Fuji T-1	Nhật Bản	1958	&000000000000006600000066	Ngừng hoạt động
Mitsubishi T-2	Nhật Bản	1971	&000000000000009000000090	Ngừng hoạt động
Grumman F9F-8T/TF-9J Cougar	Hoa Kỳ	1951	&0000000000000400000000400	Ngừng hoạt động
HAL HJT-16 Kiran	Ấn Độ	1964	&0000000000000190000000190	Đang hoạt động^[1]
HAL HJT-36 Sitara	Ấn Độ	2003	&00000000000000060000006	Hạn chế sản xuất hàng loạt
HESA Yasin	Iran	2019	&00000000000000020000002	Đang phát triển
Hispano HA-200	Tây Ban Nha	1955	&0000000000000212000000212	Ngừng hoạt động
Hongdu JL-8/Karakorum-8	Trung Quốc / Pakistan	1990	&0000000000000500000000500	Đang hoạt động^[1]
Guizhou JL-9	Trung Quốc	2003	&000000000000002000000020	Đang hoạt động
Hongdu JL-10	Trung Quốc	2006	&0000000000000100000000100	Đang hoạt động^[1]
IAR 99	Romania	1985	&000000000000002800000028	Đang hoạt động
KAI T-50 Golden Eagle	Hàn Quốc	2002	&000000000000008200000082	Đang hoạt động^[1]
Kawasaki T-4	Nhật Bản	1985	&0000000000000208000000208	Đang hoạt động^[1]
KB SAT SR-10	Nga	2015	&00000000000000010000001	Ngừng phát triển
Lockheed T-33	Hoa Kỳ	1948	&00000000000065570000006.557	Ngừng hoạt động
Lockheed T2V SeaStar	Hoa Kỳ	1953	&0000000000000150000000150	Ngừng hoạt động
McDonnell Douglas T-45 Goshawk	Hoa Kỳ	1988	&0000000000000221000000221	Đang hoạt động^[1]
Morane-Saulnier MS.760 Paris	Pháp	1964	&0000000000000165000000165	Ngừng hoạt động
North American T-2 Buckeye	Hoa Kỳ	1959	&00000000000011460000001.146	Đang hoạt động
Northrop T-38 Talon^[3]	Hoa Kỳ	1958	&0000000000000529000000529	Đang hoạt động^[1]
PZL I-22 Iryda	Ba Lan	1985	&000000000000001700000017	Ngừng hoạt động
PZL TS-11 Iskra	Ba Lan	1960	&0000000000000424000000424	Ngừng hoạt động
Saab 105	Thụy Điển	1963	&0000000000000192000000192	Đang hoạt động
Soko G-2 Galeb	Nam Tư	1961	&0000000000000248000000248	Hoạt động hạn chế
Soko G-4 Super Galeb	Nam Tư	1978	&000000000000008500000085	Đang hoạt động^[1]
SIAI-Marchetti S.211	Ý	1981	&000000000000006000000060	Đang hoạt động^[1]
TAI Hürjet	Thổ Nhĩ Kỳ	2023	&00000000000000010000001	Đang phát triển
Temco TT Pinto	Hoa Kỳ	1956	&000000000000001500000015	Ngừng hoạt động
Yakovlev Yak-130	Nga	1996	&0000000000000100000000100	Đang hoạt động^[1]

Tham khảo

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u “World Air Forces 2021”. Flightglobal Insight. 2021. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2021.
^ Taiwan receives first-production T-5 advanced trainer Ngày 30 tháng 11 năm 2021,© Janes.com 2021. Tất cả các quyền được bảo lưu.
^ Factsheets : T-38 Talon : T-38 Talon Lưu trữ 2005-10-21 tại Wayback Machine

[World_Air_Forces_2021-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u “World Air Forces 2021”. Flightglobal Insight. 2021. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2021.

[2] Taiwan receives first-production T-5 advanced trainer Ngày 30 tháng 11 năm 2021,© Janes.com 2021. Tất cả các quyền được bảo lưu.

[3] Factsheets : T-38 Talon : T-38 Talon Lưu trữ 2005-10-21 tại Wayback Machine

[1]

[2]

[3]