Rourea minor

Rourea minor
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Eudicots
Bộ (ordo)	Oxalidales
Họ (familia)	Connaraceae
Chi (genus)	Rourea
Loài (species)	R. minor
Danh pháp hai phần
Rourea minor (Gaertn.) Alston, 1931
Danh pháp đồng nghĩa
Danh sách Aegiceras minus Gaertn., 1788 Cnestis acuminata Wall., 1848 nom. inval. Cnestis erecta Blanco, 1837 Cnestis florida Jack, 1822 Cnestis glabra Blanco, 1837 Cnestis monadelpha DC., 1825 Connaropsis varians Craib, 1926 Connarus javanicus Blume, 1826 Connarus obliquus (C.Presl) C.Presl, 1852 Connarus roxburghii Hook. & Arn., 1833 Connarus santaloides Vahl, 1845 Omphalobium obliquum C.Presl, 1851 Omphalobium pictum Blanco, 1845 Pterotum procumbens Lour., 1790 Rhizophora aegiceras C.F.Gaertn., 1807 Rourea acropetala Pierre, 1898 Rourea acuminata Hook.f., 1876 Rourea afzelii R.Br. ex Planch., 1850 Rourea anomala King, 1897 Rourea bamangensis De Wild. & T.Durand, 1899 Rourea chiliantha Gilg, 1896 Rourea commutata Planch., 1850 Rourea erecta (Blanco) Merr., 1909 Rourea florida Miq., 1861 Rourea gudjuana Gilg, 1891 Rourea heterophylla Planch., 1850 Rourea humilis Blume, 1851 Rourea imbricata Elmer, 1915 Rourea javanica Blume, 1851 Rourea luzoniensis Merr., 1919 Rourea microcarpa Elmer, 1915 Rourea millettii Planch., 1850 Rourea multiflora Planch., 1850 Rourea platysepala Baker, 1884 Rourea pulchella Planch., 1850 Rourea rubella Pierre, 1898 Rourea samoensis Lauterb., 1908 Rourea santaloides Wight & Arn., 1834 Rourea simplicifolia Blume, 1851 Rourea sookurthoontee Voigt, 1845 Rourea splendida Gilg, 1891 Rourea striata De Wild., 1909 Rourea subvolubilis Elmer, 1915 Rourea volubilis Merr., 1905 Santalodes acuminatum (Hook.f.) Kuntze, 1891 Santalodes acuminata (Hook.f.) Kuntze, 1891 Santalodes floridum (Miq.) Kuntze, 1891 Santalodes florida (Miq.) Kuntze, 1891 Santalodes heterophyllum (Planch.) Kuntze, 1891 Santalodes heterophylla (Planch.) Kuntze, 1891 Santalodes monadelphum Kuntze, 1891 Santalodes monadelpha Kuntze, 1891 Santalodes multiflorum (Planch.) Kuntze, 1891 Santalodes multiflora (Planch.) Kuntze, 1891 Santalodes pulchellum (Planch.) Kuntze, 1891 Santalodes pulchella (Planch.) Kuntze, 1891 Santalodes roxburghii Kuntze, 1891 Santalodes simplicifolium (Blume) Kuntze, 1891 Santalodes simplicifolia (Blume) Kuntze, 1891 Santaloides acropetala (Pierre) G.Schellenb., 1938 Santaloides acropetalum (Pierre) G.Schellenb., 1938 Santaloides afzelii (R.Br. ex Planch.) G.Schellenb., 1910 Santaloides anomala (King) G.Schellenb., 1910 Santaloides anomalum (King) G.Schellenb., 1910 Santaloides bamangensis (De Wild. & T.Durand) G.Schellenb., 1919 Santaloides beccarii G.Schellenb., 1924 Santaloides celebica G.Schellenb., 1938 Santaloides celebicum G.Schellenb., 1938 Santaloides cordata G.Schellenb., 1924 Santaloides cordatum G.Schellenb., 1924 Santaloides desmos Guillaumin, 1937 Santaloides discolor G.Schellenb., 1938 Santaloides elmeri G.Schellenb., 1938 Santaloides erecta (Blanco) G.Schellenb., 1910 Santaloides erectum (Blanco) G.Schellenb., 1910 Santaloides floridum (Jack) Kuntze, 1891 Santaloides gossweileri Exell & Mendonça, 1952 Santaloides gudjuana (Gilg) G.Schellenb., 1919 Santaloides gudjuanum (Gilg) G.Schellenb., 1919 Santaloides luzoniensis (Merr.) G.Schellenb., 1924 Santaloides minor (Gaertn.) G.Schellenb., 1924 Santaloides minus (Gaertn.) G.Schellenb., 1924 Santaloides papuana G.Schellenb., 1923 Santaloides papuanum G.Schellenb., 1923 Santaloides pierreana G.Schellenb., 1925 Santaloides pierreanum G.Schellenb., 1925 Santaloides platysepala (Baker) G.Schellenb., 1928 Santaloides platysepalum (Baker) G.Schellenb., 1928 Santaloides roxburghii (Hook. & Arn.) Kuntze, 1891 Santaloides rubella (Pierre) G.Schellenb., 1927 Santaloides rubellum (Pierre) G.Schellenb., 1927 Santaloides samoensis (Lauterb.) G.Schellenb., 1923 Santaloides siamensis G.Schellenb., 1927 Santaloides splendida (Gilg) G.Schellenb., 1919 Santaloides splendidum (Gilg) G.Schellenb., 1919 Santaloides splendidum (Gilg) Schellenb. ex Engl., 1915 Santaloides sumatrensis G.Schellenb., 1938 Santaloides urophylla G.Schellenb., 1919 Santaloides urophyllum G.Schellenb., 1919 Santaloides vitiensis G.Schellenb., 1938 Sarcotheca paniculata Ridl., 1893 Sarcotheca varians (Craib) R.Knuth, 1930 Tali minor (Gaertn.) M.R.Almeida, 1996

Dây khế cánh nhọn, dây lửa cánh hoa nhọn, độc chó, óc chó, tróc cẩu, dây độc (tại Hòn Tre), danh (tại Bảo Lộc) hay hồng diệp đằng (红叶藤) (danh pháp khoa học: Rourea minor) là một loài thực vật có hoa trong họ Connaraceae. Loài này được Joseph Gaertner miêu tả khoa học đầu tiên năm 1788 dưới danh pháp Aegiceras minus.^[1] Năm 1931 Arthur Hugh Garfit Alston chuyển nó sang chi Rourea.^[2]

Mô tả

Dây leo thân gỗ hoặc cây bụi leo hay cây gỗ nhỏ, cao đến 25 m, đường kính thân cây tới 15 cm. Các cành nhỏ màu nâu sẫm, thon búp măng, nhẵn nhụi hoặc có lông tơ thưa thớt khi còn non, thường với lớp li e (bần) giữa các lớp xylem. Lá thường xanh, kép lông chim lẻ, hiếm khi 1 lá chét; cuống lá 2–9 cm, trục lá 0–17 cm, cuống lá chét 1–4 mm, tất cả đều nhẵn nhụi; lá chét 1-11(19), tại châu Á thường là 1 đôi; phiến lá chét hình trứng hoặc hình elip đến hình mũi mác, 3-12 × 2–5 cm (lá chét tận cùng hình trứng hay elip thuôn dài và to hơn), dạng giấy hay dai bóng như da mỏng, nhẵn nhụi và mượt trên cả hai mặt, thường có lớp sáp che phủ mặt dưới, các gân bên 5-10 đôi, nói lại gần mép lá, gân giữa và gân mắt lưới nổi rõ phía xa trục, đáy hình nêm rộng tới thuôn tròn, đều cạnh hoặc hơi xiên, mép nguyên, đỉnh nhọn tới nhọn hoắt, chiều dài phần nhọn tới 2,5 cm, không có mấu nhọn. Cụm hoa mọc ở nách lá hoặc giả đầu cành, hình chùy lỏng lẻo hoặc tựa như cành hoa với 1-6 trục, 3–9 cm, nhiều hoa, trục trung tâm dài hơn nhiều so với các trục khác; trục xim và cuống hoa nhẵn nhụi. Cuống hoa trên khớp nối dài 3–7 mm. Hoa đường kính khoảng 1 cm, có hương thơm. Lá đài hình trứng, 1,5-4 × 1-3,5 mm (rộng hơn dài), mép có lông rung ở đỉnh, chỗ khác nhẵn nhụi. Cánh hoa màu trắng hoặc vàng, hình elip dài, 4-8 × 1–4 mm, thường chụm lại ở phần sát gốc, nhẵn nhụi, có sọc theo chiều dọc, xếp lợp trong chồi, đỉnh thuôn tròn. Nhị hoa 2–6 mm, gồm 2 loại: nhị dài 3,5–6 mm, nhị ngắn 2,5-4,5 mm. Bao phấn hình tim ngược. Lá noãn rời, khoảng 4 mm, nhẵn nhụi. Vòi nhụy có lông thưa hoặc nhẵn nhụi. Bầu nhụy có lông thưa thớt phía gần trục. Quả đại 1 mỗi hoa, hiếm khi nhiều hơn, màu xanh lục sẫm, chuyển thành màu đen khi khô, hình elipxoit xiên, hơi cong, 1,0-2,5 × 0,5-1,5 cm, có sọc nhỏ mịn theo chiều dọc, mở dọc theo đường ráp phía gần trục hoặc đường vòng nhiều hay ít gần gốc, với đài hoa bền ở quả, kích thước khoảng 4 × 3 mm (rộng hơn dài), đỉnh nhọn. Hạt màu đỏ, hình elipxoit hay hình trứng với đỉnh nhọn, 1,5-2 × 0,6–1 cm, gốc được bao phủ bởi lớp áo hạt dạng màng hay mọng thịt; áo hạt mọng thịt về cơ bản rời với các phần khác của hạt, che phủ phần mỏng của vỏ hạt gần như hoàn toàn. Rễ mầm ở gần đỉnh. Ra hoa tháng 4-10, tạo quả tháng 5-3 năm sau. Cây non mọc dưới mặt đất; hai lá đầu tiên mọc đối.^[3][4]

Phân bố

Loài này có tại vùng nhiệt đới Cựu Thế giới.^[5] Các quốc gia và vùng lãnh thổ có mặt bao gồm:

• Châu Á: Ấn Độ (gồm cả quần đảo Andaman và Nicobar), Bangladesh, Campuchia, Đài Loan, Indonesia (Java, Sumatra, Tiểu Sunda), Lào, Malaysia, Myanmar, Nepal, Philippines, Sri Lanka, Thái Lan, Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam), Việt Nam
• Các quốc gia đảo trên Thái Bình Dương: Fiji, New Caledonia, Papua New Guinea, Niue, Samoa, quần đảo Solomon, Tonga, Vanuatu, quần đảo Wallis và Futuna.
• Châu Phi: Angola, Benin, Bờ Biển Ngà, Burkina Faso, Burundi, Cameroon, Congo, Cộng hòa Dân chủ Congo, Cộng hòa Trung Phi, Gabon, Ghana, Guinea, Guinea-Bissau, Kenya, Liberia, Madagascar, Mali, Nigeria, Senegal, Sierra Leone, Sudan, Tanzania, Togo, Uganda, Zambia.

Môi trường sống

Rừng hỗn hợp rậm rạp, rừng tre, bụi cây, đồi núi, rừng mưa, trảng cỏ; ở châu Á ở cao độ dưới 800 m,^[3] tại châu Phi đến cao độ 1.500 m.^[4]

Chú thích

1. Josephus Gaertner, 1788. CCLXIII. Aegiceras - Aegiceras minus. De Fructibus et Seminibus Plantarum: accedunt seminum centuriae quinque priores cum tabulis Aeneis LXXIX. 1: 216. Tab. XLVI. Fig. I. Sumtibus Auctoris. Stutgardiae typis Academiae Carolinae. MDCCLXXXVIII, Tubingae.
2. The Plant List (2010). “Rourea minor”. Truy cập ngày 15 tháng 9 năm 2013.
3. ^ Rourea minor 红叶藤 (hồng diệp đằng) trong e-flora. Tra cứu ngày 28-5-2020.
4. ^ C. C. H. Jongkind & R. H. M. J. Lemmens, 1989. The Connaraceae – a taxonomic study with special emphasis on Africa. Trang 337-341. Agric. Univ. Wageningen papers 89-6.
5. Rourea minor trong Plants of the World Online. Tra cứu ngày 28-5-2020.

Liên kết ngoài

• Tư liệu liên quan tới Rourea minor tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Rourea minor tại Wikispecies
• Vườn thực vật hoàng gia Kew; Đại học Harvard; Australian Plant Name Index (biên tập). “Rourea minor”. International Plant Names Index.