Sự sụp đổ của Trung tâm Thương mại Thế giới

Tháp Nam sụp đổ, từ góc Tây Nam.

Trung tâm Thương mại Thế giới ban đầu ở Lower Manhattan, Thành phố New York đã bị phá hủy trong Sự kiện 11 tháng 9, sau khi bị Chuyến bay 11 và 175 đâm. Trung tâm Thương mại Thế giới 1 (WTC 1) (Tháp Bắc) bị tấn công lúc 8:46 giờ Đông và sập lúc 10:28.  Trung tâm Thương mại Thế giới 2 (WTC 2) (Tháp Nam) bị tấn công lúc 9:03 sáng và sụp đổ lúc 9:59. Các mảnh vỡ sau khi hai trung tâm này sụp đổ đã làm hư hại nghiêm trọng hoặc phá hủy hơn một chục cấu trúc lân cận và gần đó, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của Trung tâm Thương mại Thế giới 7 lúc 5:21 chiều.

Tổng cộng 2.763 người đã thiệt mạng trong các vụ tai nạn, hỏa hoạn và sập nhà sau đó, bao gồm 2.192 dân thường, 343 lính cứu hỏa và 71 nhân viên thực thi pháp luật cũng như tất cả các hành khách và phi hành đoàn trên máy bay, trong đó có 147 thường dân và 10 không tặc.

Vào tháng 9 năm 2005, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia (NIST) đã công bố kết quả điều tra về vụ sụp đổ này. Các nhà điều tra không tìm thấy bất cứ điều gì không đạt tiêu chuẩn trong thiết kế của tòa tháp đôi, lưu ý rằng mức độ nghiêm trọng của các vụ tấn công vượt xa bất cứ điều gì đã từng trải qua trong các tòa nhà trong quá khứ. Họ xác định đám cháy là nguyên nhân chính gây ra sập nhà, nhận thấy rằng sàn nhà bị võng kéo vào trong trên các cột chu vi, khiến các cột này bị cong và sau đó oằn mình. Một khi phần trên của tòa nhà bắt đầu di chuyển xuống phía dưới, thì sự sụp đổ toàn bộ là điều khó tránh khỏi.

Việc dọn dẹp địa điểm Trung tâm Thương mại Thế giới bao gồm các hoạt động liên tục và tiêu tốn hàng trăm triệu đô la. Một số công trình xung quanh không bị trúng máy bay vẫn bị thiệt hại đáng kể, cần phải phá bỏ chúng. Việc phá dỡ các tòa nhà bị hư hại xung quanh vẫn tiếp tục ngay cả khi việc xây dựng mới được tiến hành để thay thế Tháp Đôi, Trung tâm Thương mại Thế giới 1 mới, được khai trương vào tháng 11 năm 2014.[1]

Tổng quát

[sửa | sửa mã nguồn]

Khi hoàn thành vào năm 1973, WTC 1 và 2 là tòa nhà cao nhất thế giới. Đến khi xảy ra vụ tấn công, chỉ có Tháp Petronas ở Kuala Lumpur, Malaysia và Tháp Willis ở Chicago là cao hơn.[2] Được xây dựng với thiết kế hình ống giúp tối đa hóa không gian bên trong, các tòa tháp có tỷ lệ sức bền trên trọng lượng cao, chỉ cần ít hơn 40% thép so với các tòa nhà chọc trời có khung thép truyền thống.[3] Ngoài ra, trên đỉnh Tháp Bắc có một ăng-ten cao 362 ft (110 m) được dựng vào năm 1978, nâng tổng chiều cao của tòa tháp lên 1.730 ft (530 m). Mặc dù là một phần bổ sung không phải kết cấu nên ăng-ten này không được tính chính thức.

Kết cấu tòa nhà

[sửa | sửa mã nguồn]
Hình ảnh trên từ quá trình xây dựng WTC cho thấy các thành phần cấu trúc tòa nhà.

Hai tòa tháp được thiết kế như các cấu trúc ống có khung, cung cấp cho người thuê mặt bằng mở không bị gián đoạn bởi các cột hoặc tường. Các tòa nhà có hình vuông có cạnh dài 207 ft (~63 m) ở mỗi cạnh nhưng có các góc vát 6 ft 11 in (~2,11 m), khiến cho bên ngoài của mỗi tòa nhà rộng khoảng 210 ft (~64 m).[4] Tháp Bắc cao 1.368 ft (~417 m), cao hơn 6 feet so với Tháp Nam cao 1.362 ft (~415 m). Nhiều cột chu vi cách nhau gần nhau cung cấp phần lớn sức mạnh của kết cấu, cùng với tải trọng trọng trường được san ra với các cột trụ thép của lõi.[4] Phía trên tầng mười, có tổng 59 cột chu vi dọc theo mỗi mặt của tòa nhà cách nhau 3 ft 4 in (~1,02 m) ở tâm. Trong khi hai tòa tháp có dạng mặt bằng hình vuông, lõi bên trong hai tòa có hình chữ nhật và được đỡ bởi 47 cột chạy dọc toàn bộ chiều cao của mỗi tòa. Tất cả các thang máy và cầu thang đều nằm trong lõi ống nên mỗi tầng lại có một không gian lớn mà không có cột giữa lõi với sàn được xây bằng các giàn sàn đúc sẵn.[4] Vì lõi có hình chữ nhật nên điều này tạo ra khoảng cách nhịp dài và ngắn đến các cột chu vi mỗi cạnh.

Các sàn mỗi tầng có các tấm bê tông nhẹ dày 4 inch (10 cm) được đặt trên sàn thép có khía. Một lưới gồm các giàn đỡ nhẹ và giàn chính hỗ trợ các sàn bằng các kết nối nối với tấm bê tông để tạo ra tác động tổng hợp. Các giàn có nhịp dài 60 ft (~18 m) ở các khu vực nhịp dài và dài 35 ft (~11 m) ở khu vực nhịp ngắn. Các giàn được kết nối tại các cột xen kẽ và do đó có tâm cách nhau 6,8 ft (~2,1 m). Các dây trên cùng của giàn được gắn vào vào các thanh giằng ở phía giàn và một rãnh hàn vào các cột trụ bên trong ở phía lõi. Các sàn được kết nối với các tấm thanh giằng trụ bằng bộ giảm chấn đàn hồi, giúp giảm lượng rung lắc mà người ở trong tòa nhà có thể cảm nhận.[5]

Mô phỏng lại kết cấu giàn mũ mỗi tòa.

Mỗi tòa cũng có một giàn mũ giữa tầng 107 và 110, bao gồm sáu giàn dọc theo trục dài của lõi và bốn giàn dọc theo trục ngắn. Hệ thống này cho phép phân bổ lại tải trọng tối ưu của các thành phần, cải thiện hiệu suất giữa các vật liệu khác nhau của phần thép và bê tông ,cho phép các khung momen chuyển sự lắc lư thành lực nén trên lõi, cũng chủ yếu hỗ trợ tháp truyền tải. Các giàn này được lắp đặt trong mỗi tòa nhà để hỗ trợ các tháp ăng-ten trong tương lai, nhưng cuối cùng chỉ có Tháp Bắc được lắp ăng-ten.[4]

Tác động máy bay

[sửa | sửa mã nguồn]
Tác động của Chuyến bay 11 vào Tháp Bắc, ta thấy được cấu trúc bên trong của tòa nhà, bên cạnh còn có cả một người phụ nữ ở đó, thường được cho là Edna Cintrón.

Mặc dù các nghiên cứu về các khả năng va chạm máy bay đã được tiến hành trước khi hoàn thành các tòa tháp, nhưng phạm vi đầy đủ của các nghiên cứu đó không còn tồn tại nữa. Tuy nhiên, vì hỏa hoạn chưa bao giờ khiến một tòa nhà chọc trời sụp đổ và các vụ va chạm máy bay đã được cân nhắc trong thiết kế của chúng, nên việc phá hủy các tòa ban đầu khiến một số người trong cộng đồng xây dựng bất ngờ.[6][1]

Các kỹ sư kết cấu làm việc trong nghiên cứu đã cân nhắc đến khả năng máy bay có thể va chạm với tòa nhà. Vào tháng 7 năm 1945, xảy ra vụ tai nạn máy bay B-25 với Tòa nhà Empire State, sau đó một năm, một chiếc C-45F Expeditor đã đâm vào 40 Wall Street, nguyên nhân chính được cho là sương mù.[7][8] Leslie Robertson, một trong những kỹ sư trưởng thiết kế của Trung tâm Thương mại Thế giới, cho biết ông đã cân nhắc đến kịch bản va chạm của một chiếc Boeing 707, có thể bị lạc trong sương mù và bay với tốc độ tương đối thấp trong khi tìm cách hạ cánh tại Sân bay John F. Kenedy hoặc Sân bay Newark.[9] Trong một cuộc phỏng vấn với BBC hai tháng sau vụ tấn công, ông cho biết: "với chiếc 707, tải trọng nhiên liệu không được tính đến trong thiết kế. Tôi không biết làm sao nó có thể được tính đến." Ông cũng cho biết sự khác biệt chính giữa các nghiên cứu thiết kế và nguyên nhân khiến các tòa tháp sụp đổ là vận tốc va chạm, làm tăng đáng kể lực chịu và không bao giờ được xem xét trong quá trình xây dựng.[10]

Trong quá trình điều tra, Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia (NIST) đã có được một báo cáo dài ba trang nêu rằng các tòa nhà cao tầng sẽ tồn tại sau một vụ va chạm máy bay của một chiếc Boeing 707 hoặc DC-8 đang bay với tốc độ 600 dặm/giờ (970 km/giờ).[2] Năm 1993, John Skilling, kỹ sư kết cấu chính của tòa nhà, đã nói trong một cuộc phỏng vấn được thực hiện sau vụ đánh bom Trung tâm Thương mại Thế giới năm 1993 : "Phân tích của chúng tôi chỉ ra rằng vấn đề lớn nhất sẽ là thực tế là tất cả nhiên liệu sẽ đổ vào tòa nhà. Sẽ có một đám cháy khủng khiếp. Rất nhiều người sẽ thiệt mạng. Cấu trúc tòa nhà vẫn sẽ ở đó."[11] Trong báo cáo của mình, NIST tuyên bố rằng khả năng kỹ thuật để thực hiện mô phỏng nghiêm ngặt về tác động của máy bay và các vụ cháy sau đó sẽ khá hạn chế vào những năm 1960.[12] NIST cũng tuyên bố rằng họ không tìm thấy tài liệu nào xem xét tác động của máy bay phản lực tốc độ cao hoặc hỏa hoạn quy mô lớn do nhiên liệu máy bay gây ra.[13]

Biện pháp chống cháy

[sửa | sửa mã nguồn]
Hệ thống bột phun cách nhiệt tại khu vực trần hành lang thang máy của tháp Bắc những năm 1990.

Giữa những năm 1970, việc sử dụng amiăng để chống cháy đã được sử dụng rộng rãi trong ngành xây dựng. Nhưng vào tháng 4 năm 1970, Sở Tài nguyên Không khí Thành phố New York đã ra lệnh cho các nhà thầu xây dựng Trung tâm Thương mại Thế giới ngừng phun amiăng làm vật liệu cách nhiệt, sau đó thạch cao vermiculite đã được sử dụng thay thế.[14][3]

Sau khi vụ đánh bom năm 1993 không thành công, các cuộc kiểm tra phát hiện ra rằng hai tòa tháp có khả năng chống cháy không tốt. Trước vụ tấn công, chủ sở hữu của tòa tháp, Cảng vụ New York và New Jersey, đã bổ sung khả năng chống cháy, nhưng chỉ hoàn thành 18 tầng ở Tháp Bắc, bao gồm tất cả các tầng bị ảnh hưởng bởi vụ va chạm máy bay và hỏa hoạn, và 13 tầng ở Tháp Nam, mặc dù không có tầng nào bị ảnh hưởng trực tiếp bởi vụ va chạm máy bay.[15]

NIST kết luận rằng tác động của máy bay đã giảm một phần đáng kể lớp chống cháy, góp phần làm sụp đổ các tòa nhà. Ở Tháp Bắc, tác động máy bay đã làm bong lớp cách nhiệt khỏi hầu hết các cột lõi (43 trong số 47) trên nhiều tầng, cũng như các giàn sàn trên diện tích 60.000 feet vuông (~5.600 m2). Ở Tháp Nam, tác động đã làm bong lớp cách nhiệt khỏi 39 trong số 47 cột trên nhiều tầng, và cả khỏi các giàn sàn trải dài trên diện tích 80.000 feet vuông (~7.400 m2).[13]

  • Tác động máy bay vào mỗi tòa
  • Tháp Bắc
    Tháp Bắc
  • Gần hơn ở Tháp Bắc
    Gần hơn ở Tháp Bắc
  • Tháp Nam
    Tháp Nam
  • Gần hơn ở Tháp Nam
    Gần hơn ở Tháp Nam

Cú đâm của hai chuyến bay

[sửa | sửa mã nguồn]

Va chạm và đám cháy[16]

[sửa | sửa mã nguồn]
Sơ đồ cho thấy chiếc AA11 đâm thẳng gần như vuông góc vào Tháp Bắc, chiếc UA175 đâm vào góc phải Tháp Nam với góc chéo gần 45 độ.

Lúc 8:46, Chuyến bay 11 của American Airlines bay về phía nam qua Manhattan và đâm vào mặt tiền phía bắc của Tháp Bắc với tốc độ khoảng 440 dặm/giờ (710 km/giờ), vào tầng 93 đến tầng 99.[4] Mười bảy phút sau, Chuyến bay 175 của United Airlines bay về phía đông bắc, qua Cảng New York và đâm vào mặt tiền phía nam của Tháp Nam lúc 9:03 sáng, vào giữa tầng 77 đến tầng 85 với tốc độ 540 dặm/giờ (870 km/giờ).[17][5]

Khoảng một phần ba nhiên liệu đã bị tiêu thụ trong tác động ban đầu và tạo ra quả cầu lửa với độ lớn gần bằng mỗi cạnh tòa nhà.[6] Một số nhiên liệu từ vụ tác động đã chảy xuống ít nhất một trục thang máy và cháy nổ ở tầng 78 của Tháp Bắc, cũng như ở sảnh chính.[18] Kết cấu ống khung của các tòa tháp cho phép nhiên liệu phản lực thâm nhập sâu vào bên trong chúng, tạo thành nhiều đám cháy lớn cùng lúc trên một khu vực rộng lớn của các tầng bị ảnh hưởng. Nhiên liệu cháy trong nhiều nhất là vài phút, nhưng đồ đạc trong tòa nhà cháy trong một giờ hoặc một tiếng rưỡi tiếp theo.[19][20]

Phía nam tòa nhà.

Khi Chuyến bay 175 đâm vào Tháp Nam, sóng xung kích từ vụ va chạm đã làm vỡ kính ở mặt phía đông của Tháp Bắc nằm cạnh quả cầu lửa, làm trầm trọng thêm đám cháy đang bùng phát ở Tháp Bắc và giải phóng các luồng khói từ các cửa sổ vỡ.[7][21] Vụ va chạm của Chuyến bay 11 có thể làm tương tự với các cửa sổ ở Tháp Nam hay không. Nhưng các mảnh vỡ lớn từ Chuyến bay 11 đã bay qua Tháp Nam, trong khi các mảnh vỡ lớn hơn từ Chuyến bay 175 cũng không rơi vào Tháp Bắc đang bốc cháy.[22] Trong cả hai cú đâm, một số bộ phận (bánh đáp, động cơ) đã rơi xuống các tòa nhà gần đó.[23]

Các đám cháy ở mỗi tòa nhà có những đặc điểm khác nhau, như thể hiện rõ trong phản ứng và hành vi của những người bị mắc kẹt trong mỗi tòa nhà. Rất nhiều cửa sổ ở Tháp Bắc bị đập vỡ bởi những người bị kẹt trong tòa nhà tìm cách thoát khỏi điều kiện khó thở[24] và nhiệt độ bên trong. Trong khi một số cửa sổ bị vỡ ở Tháp Nam, thì khá ít người không khí trong lành. Nạn nhân chỉ thỉnh thoảng được phát hiện thò đầu ra các cửa sổ mở, và không có đám đông nào có mặt bên ngoài tòa tháp, như trong bức ảnh Impending Death ra về Tháp Bắc đang bốc cháy.

Một trong ba trường hợp có người xảy xuống ở Tháp Nam.

Nhiều người đã vô tình rơi hoặc nhảy xuống từ các tòa tháp đang cháy và tử vong. Có trường hợp ở Tháp Nam một người đàn ông có gắng trèo xuống nhưng tuột tay và rơi. Có khoảng 100–200 người đã ngã hoặc nhảy xuống từ bốn mặt của Tháp Bắc không có cách nào khác để thoát khỏi sức nóng, khói và lửa không thể chịu đựng được đang thiêu rụi 18 tầng trên cùng của tòa tháp.[25]

Những khác biệt như vậy thể hiện rằng điều kiện không bị ảnh hưởng, ở Tháp Nam như ở Tháp Bắc. Thiệt hại ở Tháp Bắc do cú va chạm ở tâm của Chuyến bay 11 đã cắt đứt mọi lối thoát hiểm phía trên tầng 91 và khiến những người làm việc ở đó bị mắc kẹt trong tình trạng môi trường không thể chịu đựng được mà nhảy là cách thoát hiểm duy nhất của họ; Chuyến bay 175 đâm vào Tháp Nam qua góc đông nam của mặt tiền phía nam của tòa nhà chọc trời và để lại cầu thang ở phía tây bắc không bị hư hại.[26] Cầu thang còn nguyên vẹn có nghĩa là những người ở Tháp Nam không bị mắc kẹt hoàn toàn, điều này có thể đã ảnh hưởng đến quyết định nhảy của họ.

Sơ đồ này của FEMA cho thấy được quả cầu lửa hướng về đâu.

Các quả cầu lửa phát sinh từ mỗi vụ va chạm có thể rất giống nhau, nhưng có vẻ rất khác nhau về kích thước mặc dù các máy bay chở lượng chất dễ cháy tương tự nhau.[27] Điều này là do một phần đáng kể nhiên liệu phản lực đã chảy vào thang máy Tháp Bắc thay vì bắn ra ngoài trời. Chuyến bay 11 đã đâm vào gần giữa lõi trung tâm của Tháp Bắc, khiến nhiên liệu phản lực bắt lửa bắn qua các trục thang máy xuống tận tầng hầm và các tầng sảnh, với một đám cháy bùng phát từ các thang máy ở sảnh tầng trệt, cách nơi va chạm hơn 90 tầng.[28] Vụ va chạm của Chuyến bay 175 vào mặt phía nam của Tháp Nam đã bị lệch về phía đông thay vì tập trung vào tâm như Chuyến bay 11, khiến các cạnh của tòa nhà trở thành hướng thực sự duy nhất mà nhiên liệu có thể di chuyển, tạo ra một quả cầu lửa lớn hơn rõ rệt ở bên ngoài.[28]

Thương vong và thiệt hại

[sửa | sửa mã nguồn]
Vài phút sau khi Chuyến bay 175 đâm vào Tháp Nam, cảnh sát và lực lượng cứu hỏa đang di tản người dân, ngã tư đường Vesey và Church.

Gần như các ca tử vong ở hai tòa tháp đều xảy ra ở các khu vực phía trên khu vực va chạm của máy bay. Vì Tháp Bắc đã bị đâm gần như trực tiếp vào giữa tòa nhà, ba cầu thang chính (A, B và C) trong lõi tòa tháp đều bị hư hại hoặc bị chặn bởi các mảnh vỡ ngăn không cho thoát xuống các tầng thấp hơn. Ở Tháp Nam, vụ va chạm xảy ra ở phía đông của trung tâm đến phần trung tâm của tòa tháp và gần góc đông nam, khiến cầu thang A ở phía tây bắc của lõi trung tâm vẫn còn nguyên vẹn và chỉ bị chặn một phần, và 18 thường dân đã thoát khỏi điểm va chạm của máy bay và các tầng phía trên đó. Con số chính xác về những người đã thiệt mạng và ở đâu trong một số trường hợp không được biết chính xác; tuy nhiên, báo cáo của NIST chỉ ra rằng tổng cộng có 1.402 thường dân đã thiệt mạng tại hoặc phía trên điểm va chạm ở Tháp Bắc với hàng trăm người ước tính đã thiệt mạng tại thời điểm va chạm. Ở Tháp Nam, 614 thường dân đã thiệt mạng tại các tầng bị va chạm và các tầng phía trên đó. Ít hơn 200 trường hợp tử vong của dân thường xảy ra ở các tầng bên dưới điểm va chạm nhưng tất cả 147 hành khách và phi hành đoàn dân sự trên hai máy bay cũng như tất cả 10 tên khủng bố đều thiệt mạng, cùng với ít nhất 18 người ở mặt đất và trong các công trình xung quanh.[29]

Tổng cộng, số nhân viên ứng cứu thiệt mạng do sự đổ vỡ bao gồm 342 nhân viên của Sở Cứu hỏa Thành phố New York (FDNY), 71 nhân viên thực thi pháp luật bao gồm 23 thành viên của Sở Cảnh sát Thành phố New York (NYPD), 37 thành viên của Sở Cảnh sát Cảng vụ (PAPD), năm thành viên của Văn phòng Thực thi Thuế của Tiểu bang New York (OTE), ba sĩ quan của Văn phòng Quản lý Tòa án Tiểu bang New York (OCA), một cảnh sát trưởng cứu hỏa của FDNY đã tuyên thệ thực thi pháp luật (và cũng nằm trong số 343 thành viên FDNY thiệt mạng), một thành viên của Cục Điều tra Liên bang (FBI) và một thành viên của Cơ quan Mật vụ Hoa Kỳ (USSS). Tổng số người chết đối với thường dân và nhân viên nhà nước ước tính là 2.606 người.

Sự sụp đổ

[sửa | sửa mã nguồn]
Cận cảnh vùng cháy của Tháp Nam. Từ khoảng 9:50, kim loại bắt đầu tan chảy và tạo khói cho vùng quảng trường, báo hiệu sự sụp đổ sắp xảy ra.

Sự phá hủy của WTC 1 và 2 được gọi là bằng chứng nổi bật nhất của sụp đổ liên tiếp, bắt đầu với sự kéo xuống của các thành phần chịu tải theo chiều dọc của các tầng bị máy bay đâm vào và tiến triển đã kéo đổ toàn bộ cấu trúc.[30][31] Các thành phần cấu trúc bị phá vỡ, tạo ra lực hấp dẫn truyền tải xuống dưới thông qua các lực tác động lan truyền nối tiếp. Ngoại trừ các tầng trên cùng của tòa nhà, nơi không có đủ lực để gây ra sự sụp đổ hoàn toàn, sự sụp đổ có thể bắt đầu với sự sụp đổ của bất kỳ tầng nào.[31]

Các tòa tháp sụp đổ có sự cân bằng hai bên theo chiều thẳng xuống, mặc dù có một số phần đỉnh của các tòa tháp bị nghiêng (rõ ở Tháp Bắc) và một lượng lớn bụi nghiền và khói tuôn ra các mặt bên. Khi sự sụp đổ diễn ra, có thể thấy bụi và mảnh vỡ tung ra từ các cửa sổ ở nhiều tầng bên dưới sự phá hủy đang tiến triển, và luồng không khí đột ngột bị nén dưới các tầng trên đang ép lên.

GIF này cho thấy sự sụp đổ của Tháp Bắc, từ đỉnh tháp kéo xuống tạo thành đám nấm với các phần tường bung ra và rơi xuống; và trụ thép đứng vững trước khi rơi xuống.

Khi mỗi tòa sụp đổ, một phần lớn các cột chu vi và lõi không còn bất kỳ liên kết nào, khiến chúng nghiêng về phía bên ngoài, bị đẩy bởi các tầng xếp ngày càng lớn. Do đó, các bức tường bị bong ra và tách khỏi các tòa nhà ở một khoảng cách lớn - khoảng 500 ft (~150 m), va vào các tòa nhà lân cận; gây ra hỏa hoạn sau đó dẫn đến sự sụp đổ của WTC7. Các liên kết thép bị đứt khi bu lông bị tuột, khiến nhiều tấm thép nằm rải rác ngẫu nhiên.[32] Các mảnh thép đầu tiên của các bức tường ngoài của Tháp Bắc bị sụp đổ đã rơi xuống đất 11 giây sau khi sự sụp đổ bắt đầu và một số phần của Tháp Nam sau 9 giây. Các phần thấp hơn của trụ lõi của cả hai tòa nhà (60 tầng của WTC 1 và 40 tầng của WTC 2) vẫn đứng vững trong khoảng 25 giây sau khi sự sụp đổ ban đầu bắt đầu trước khi chúng cũng sụp đổ theo.[33]

Khởi đầu

[sửa | sửa mã nguồn]
Mô phỏng sàn đỡ của tòa nhà, có thể thấy bên phải các thanh chắn chéo bị méo đi do nhiệt độ cháy, khiến cho sàn bị võng.

Ở cả hai tòa, phần tòa nhà bị hư hại do máy bay đã bị phá vỡ kết cấu. Bên cạnh thiệt hại về mặt kết cấu, các vụ va chạm đã phá đi lớp chống cháy khỏi phần lớn vùng va chạm, khiến thép nóng lên nhanh chóng. Kết quả là, các cột lõi bị yếu đi và bắt đầu co lại do biến dạng thép. Giàn mũ bắt đầu chống lại hiện tượng này bằng cách chuyển tải trọng sang các cột chu vi. Trong khi đó, các thanh chắn chéo của giàn dài 60 ft hỗ trợ khu vực sàn của người thuê có nhịp dài bắt đầu cong vênh, khiến sàn nhà trùng xuống hơn 2 ft. Điều này kéo theo các bức tường ngoài vào trong. Các sàn nhà phía trên vùng va chạm bắt đầu tụt xuống cấu trúc không bị hư hại bên dưới.[34][35]

Tháp Bắc tồn tại lâu hơn khoảng 46 phút so với người em của nó, Tháp Nam bị tấn công 17 phút sau khi Tháp Bắc bị tấn công và đứng vững thêm 28 phút sau khi Tháp Nam sụp đổ. Điều này là do Chuyến bay 11 đâm vào chính giữa tòa nhà, gây ra thiệt hại va chạm đối xứng hơn cho cột lõi của tòa nhà và để lại nhiều phần hỗ trợ cấu trúc xung quanh còn nguyên vẹn. Đám cháy cũng mất hơn một giờ để lan sang phía nam của tòa nhà, nơi có thiệt hại về khả năng chống cháy.[35] Di chuyển với tốc độ 440 dặm/giờ, Chuyến bay 11 đâm xuyên qua giữa tầng 93 và 99, chỉ để lại trọng lượng kết cấu của 10 tầng đè xuống phần bị cháy của Tháp Bắc.

Tốc độ va chạm cao hơn nhiều của Chuyến bay 175 đã gây ra thiệt hại về cấu trúc nặng hơn so với Chuyến bay 11, điều này trở nên tồi tệ hơn khi máy bay đâm xuyên qua góc Đông Bắc thay vì trung tâm do gió hướng Đông Nam, làm mất cân bằng Tháp Nam ở bên phải.[27] Sự phân bổ trọng lượng không đồng đều trở nên trầm trọng hơn đáng kể khi Chuyến bay 175 đâm xuống thấp hơn nhiều, giữa tầng 77 và 85, dẫn đến áp lực lớn hơn lên cả cột tường xung quanh và cột lõi so với Tháp Bắc và khiến chúng gãy nhanh hơn.[36] Sự khác biệt trong các tác động lớn đến mức một giám đốc cấp cao của FDNY được cho là đã bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ rằng Tháp Bắc sẽ sụp đổ ngay cả sau khi chứng kiến ​​sự sụp đổ của Tháp Nam, bởi vì Tháp Bắc không bị đâm vào góc bên.[37]

Phát triển toàn diện

[sửa | sửa mã nguồn]
Vài phút trước khi Tháp Nam sụp đổ.

Khi các cột bị nứt, toàn bộ khối công trình phía trên sập xuống sàn còn nguyên vẹn đầu tiên bên dưới tác động. Khả năng chịu lực theo chiều thẳng đứng của các phần hỗ trợ còn nguyên vẹn bên dưới sàn bị ảnh hưởng đủ để chịu tải trọng của 11 tầng, nhưng chỉ có thể chịu tải trọng của 6 tầng khi có thêm nhiều tầng sập xuống. Vì số tầng phía trên sàn gần đúng của nơi bắt đầu sụp đổ vượt quá sáu tầng trong mỗi tòa tháp (12 tầng ở Tháp Bắc và 29 tầng ở Tháp Nam), nên các tầng dưới không thể chịu được tải trọng và bắt đầu sụp đổ.[38]

Từ đó, sự sụp đổ trải qua hai giai đoạn. Trong giai đoạn đầu, các tầng bên trên đã phá hủy cấu trúc bên dưới bằng các sập xuống hầu như mọi tầng. Năng lượng tạo ra từ mỗi lần va chạm được sử dụng để tiếp tục sụp đổ và lại lặp lại.[39] Điều này làm quá tải các kết nối của tầng bị vỡ, khiến chúng tách khỏi các cột chu vi và cột lõi. Các cột chu vi bị bong ra và cột lõi không còn hỗ trợ nữa.[40]

Điều này tiếp tục cho đến khi khối các tầng trên cùng chạm đất và giai đoạn cuối bắt đầu. Ở đây, các cột tầng đầu bị đập vào mặt đất, tách ra và kéo các tách các cột ra và các tầng xuống.[40] Cuối cùng nóc nhà sập xuống và toàn bộ sụp đổ kết thúc. Quá trình này diễn ra nhanh hơn trong suốt quá trình, với mỗi tầng bị nghiền nát trong vòng chưa đầy một phần mười giây.[40]

Tháp Nam

[sửa | sửa mã nguồn]
  • Vài giây trước khi Tháp Nam sụp, có thể thấy trực thăng của Sở Cảnh sát New York đang bay ngang qua.
    Vài giây trước khi Tháp Nam sụp, có thể thấy trực thăng của Sở Cảnh sát New York đang bay ngang qua.
  • Bắt đầu quá trình.
    Bắt đầu quá trình.
Khoảng 9:40, cận cảnh Tháp Nam.

Khi đám cháy bùng phát, những người mắc kẹt ở các tầng trên bị đâm của Tháp Nam đã thông báo tình hình cho những điều phối viên 9-1-1. Vào lúc 9:37, một người ở tầng 105 của Tháp Nam báo cáo rằng các tầng bên dưới họ "ở tầng 90 gì đó" đã bị sập.[41] Đơn vị hàng không của NYPD cũng chuyển tiếp thông tin về tình trạng nghiêm trọng của các tòa nhà cho các đơn vị chỉ huy.[42] Vào lúc 9:51, khoảng bảy phút trước khi Tháp Nam sập, đơn vị hàng không của NYPD báo cáo rằng những mảnh vỡ lớn đang treo hoặc rơi xuống quảng trường từ Tháp Nam.[43] Những dự đoán và cảnh báo trên khiến cho NYPD sơ toán nhân viên thực thi, mặc dù các phi công máy bay khác ít dự đoán về sụp đổ. Trong quá trình sơ tán, có rất ít liên lạc giữa NYPD và FDNY, những điều phối viên 9-1-1 do quá tải cuộc gọi đã không chuyển thông tin cho các chỉ huy FDNY tại hiện trường.[21][43] Sau khoảng 56 phút sau Chuyến bay 175, Tháp Nam sụp đổ.

Mảnh vỡ Tháp Nam nghiền nát WTC 3. Sự sụp đổ cũng hất văng một số người rơi xuống.[44]

Trước khi Tháp Nam sụp đổ, 18 người đã thoát khỏi vùng va chạm và các tầng phía trên, bao gồm cả Stanley Praimnath, người đã nhìn thấy máy bay lao về phía mình. Họ đã thoát ra qua Cầu thang A, cầu thang duy nhất còn nguyên vẹn sau cú đâm. Có thể có những người khác bị mắc kẹt trước đó đang đi xuống từ vùng va chạm khi tòa tháp sụp đổ.[43] Nhiều tổng đài viên đường dây nóng của cảnh sát nhận được cuộc gọi từ những người ở Tháp Nam đã không được thông báo đầy đủ về tình hình khi nó diễn ra. Nhiều tổng đài viên đã yêu cầu người gọi không tự mình đi xuống, mặc dù nhiều người tin Cầu thang A có thể đi qua được tại và phía trên điểm va chạm.[43]

Tháp Bắc

[sửa | sửa mã nguồn]
  • Khoảng 1 phút trước khi sụp đổ, mép ảnh phía trái xuất hiện trực thăng của Sở Cảnh sát New York.
    Khoảng 1 phút trước khi sụp đổ, mép ảnh phía trái xuất hiện trực thăng của Sở Cảnh sát New York.
  • Bắt đầu quá trình.
    Bắt đầu quá trình.
Đám đông đi bộ ra khỏi khu vực sụp đổ.
Mọi người nhìn sự sụp đổ từ xa.

Việc Tháp Nam sụp đổ đã làm vỡ các cửa sổ và làm hỏng các cột thép hỗ trợ dọc theo mặt tiền phía nam và phía đông của Tháp Bắc, tuy nhiên điều này không đủ để gây ra sự sụp đổ kế tiếp.[23] Sau khi Tháp Nam sụp đổ, các trực thăng của NYPD đã chuyển tiếp thông tin về tình trạng nghiêm trọng của Tháp Bắc, trong khi các chỉ huy của FDNY đã ra lệnh cho lính cứu hỏa ở tòa nhà sơ tán. Việc thu sóng vô tuyến kém khiến cho lính cứu hỏa bên trong Tháp Bắc không nghe thấy lệnh sơ tán từ giám sát viên của họ tại hiện trường và hầu hết đều không biết rằng Tháp Nam đã sụp đổ.[45] Một sĩ quan của NYPD cho biết lúc 10:06 rằng Tháp Bắc sẽ trụ vững được lâu nữa và đề nghị di chuyển các xe cứu thương ra khỏi khu phức hợp.[46] Lúc 10:20, đơn vị hàng không của NYPD báo cáo rằng "đỉnh tòa tháp có thể đang nghiêng", và một phút sau xác nhận rằng khối tầng Tháp Bắc đang nghiêng về phía nam, khiến một sĩ quan bắt đầu thúc giục tất cả nhân viên NYPD trong khu vực lân cận tòa nhà sơ tán khẩn cấp ít nhất ba tòa nhà theo mọi hướng.[46] Đơn vị hàng không cảnh báo lúc 10:27 "mái nhà sẽ sớm sụp đổ"; gần 1 phút sau, Tháp Bắc sập xuống.[41]

Vì tất cả các lối thoát từ bên trong, phía trên và ngay bên dưới vùng va chạm đều bị cắt đứt khi Chuyến bay 11 đâm, không ai ở phía trên tầng 91 sống sót.[47] Các tòa tháp sụp đổ tạo ra những đám mây độc khổng lồ, bao phủ khu vực Hạ Manhattan; bụi mịn lan xa tới tận Tòa nhà Empire State, cách đó 2,93 dặm (~4,72 km). Đám khói từ vụ sụp đổ của Tháp Bắc cũng lớn hơn và lan rộng hơn so với vụ sụp đổ của Tháp Nam, bởi vì sự sụp đổ của Tháp Bắc cũng làm bụi bay lên từ đám khói Tháp Nam.

WTC 7

[sửa | sửa mã nguồn]
Lúc Tháp Bắc sụp đổ. Bức ảnh chụp bởi Sở Cảnh sát New York cho thấy WTC 7 vẫn nguyên vẹn một phần khi có sự sụp đổ.
  • Tòa nhà đang cháy
    Tòa nhà đang cháy
  • Tòa nhà méo đi rồi sụp xuống.
    Tòa nhà méo đi rồi sụp xuống.

Khi Tháp Bắc sụp đổ, các mảnh vỡ đã rơi trúng Trung tâm Thương mại Thế giới số Bảy, gây hư hại cho mặt phía nam tòa nhà và gây ra các đám cháy trong suốt buổi chiều.[48][49] Cấu trúc tầng bị méo giữa tầng 7 và 17, trên mặt tiền phía nam giữa tầng 44 và mái nhà; các cấu trúc liên kết khác cũng có thể bị vênh bao gồm một vết lõm thẳng đứng lớn gần giữa mặt tiền phía nam giữa tầng 24 và 41.[49] Tòa nhà được trang bị hệ thống chữa cháy, nhưng yêu cầu khởi động thủ công bằng điện, thay vì là hệ thống tự động hoàn toàn; các bộ điều khiển ở mỗi tầng chỉ có một kết nối duy nhất với ống nước; và hệ thống cần điện để hoạt động. Ngoài ra, áp suất nước thấp và hầu như không có nước để cung cấp cho các vòi phun hoạt động.[50][51]

Một số lính cứu hỏa đã vào tòa nhà. Họ đã cố gắng dập tắt các đám cháy nhỏ, nhưng áp suất nước thấp đã khiến họ không thể.[52] Các đám cháy bùng phát vào buổi chiều ở tầng 11 và 12, có thể nhìn thấy ở phía đông của tòa nhà.[53][54] Trong cả buổi chiều, đám cháy cũng được nhìn thấy ở các tầng 6 đến 30.[55] Đặc biệt, các đám cháy ở tầng 7 đến 13 tiếp tục bùng phát ngoài tầm kiểm soát trong suốt buổi chiều.[56] Vào khoảng 2 giờ chiều, lính cứu hỏa nhận thấy một vết phồng ở góc tây nam của WTC7 giữa tầng 10 và tầng 13, một dấu hiệu cho thấy tòa nhà không ổn định và có thể sụp sang một bên hoặc sụp đổ.[57] Lính cứu hỏa cũng nghe thấy tiếng kẽo kẹt phát ra từ tòa nhà và đưa ra báo cáo không chắc chắn về thiệt hại ở tầng hầm.[58] Khoảng 3:30, Trưởng đội FDNY Daniel A. Nigro quyết định dừng các hoạt động cứu hộ, dọn dẹp bề mặt và tìm kiếm dọc theo bề mặt đống đổ nát gần WTC7 và sơ tán khu vực do lo ngại về sự an toàn của nhân viên.[59] Trong gần 1 phút từ 5:20:33, WTC7 sụp đổ, không ai bị thuơng vong.[60]

Khi WTC7 sụp đổ, các mảnh vỡ đã gây ra thiệt hại đáng kể cho tòa nhà Fiterman Hall của Cao đẳng Cộng đồng Quận Manhattan, nằm tại 30 West Broadway, đến mức tòa nhà không thể phục hồi được nữa. Vào tháng 8 năm 2007, tòa nhà đã được chuẩn bị phá dỡ.[61] Tòa nhà Fiterman Hall mới đã được hoàn thành vào năm 2012, với chi phí là 325 triệu đô.[62] Tòa nhà Barclay-Versey Building liền kề, bị hư hại nặng nề ở mặt tiền phía đông, được phục hồi với chi phí là 1,4 tỷ đô.[63]

  • Thiệt hại từ sự sụp đổ của WTC7.
  • Fiterman Hall
    Fiterman Hall
  • Barclay-Versey Building
    Barclay-Versey Building

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ History.com Editors (ngày 24 tháng 7 năm 2019). "One World Trade Center officially opens in New York City, on the site of the Twin Towers". History.com (bằng tiếng Anh). A&E Television Networks. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2020. {{Chú thích báo}}: |last= có tên chung (trợ giúp)
  2. ^ Swanson, Ana (ngày 12 tháng 3 năm 2015). "Charted: The tallest buildings in the world for any year in history". The Washington Post (bằng tiếng Anh). ISSN 0190-8286. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2025.
  3. ^ American Iron and Steel Institute (1964). "The World Trade Center – New York City". Contemporary Steel Design. 1 (4). American Iron and Steel Institute.
  4. ^ a b c d "Wayback Machine". tsapps.nist.gov. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 1 năm 2025. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2025.
  5. ^ "Wayback Machine". tsapps.nist.gov. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 2 năm 2025. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2025.
  6. ^ "9-11 Research: Other Skyscraper Fires". www.911research.wtc7.net. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2025.
  7. ^ Editors, HISTORY com (ngày 13 tháng 11 năm 2009). "Plane crashes into Empire State Building | July 28, 1945". HISTORY (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2025. {{Chú thích web}}: |họ= có tên chung (trợ giúp)
  8. ^ MATTISON), Adam Longthe New York Times (BY (ngày 21 tháng 5 năm 1946). "PILOT LOST IN FOG; SCENE OF PLANE CRASH LAST NIGHT AIRPLANE CRASHES INTO SKYSCRAPER Ceiling Reduced by Fog". The New York Times (bằng tiếng Anh). ISSN 0362-4331. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2025.
  9. ^ "Reflections on the World Trade Center". NAE Website (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2025.
  10. ^ "BBC - Horizon - Leslie Robertson Interview". www.bbc.co.uk. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2025.
  11. ^ "Twin Towers Engineered To Withstand Jet Collision | The Seattle Times". archive.seattletimes.com. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2025.
  12. ^ "National Institute of Standards and Technology (NIST) Federal Building and Fire Safety Investigation of the World Trade Center Disaster Answers to Frequently Asked Questions (August 30, 2006)". NIST (bằng tiếng Anh). ngày 27 tháng 5 năm 2010.
  13. ^ a b Shyam-Sunder, Sivaraj; Gann, Richard G.; Grosshandler, William L.; Lew, Hai S.; Bukowski, Richard W.; Sadek, Fahim; Gayle, Frank W.; Gross, John L.; McAllister, Therese P. (ngày 1 tháng 12 năm 2005). "Federal Building and Fire Safety Investigation of the World Trade Center Disaster: Final Report of the National Construction Safety Team on the Collapses of the World Trade Center Towers (NIST NCSTAR 1)". NIST (bằng tiếng Anh).
  14. ^ "City Bars Builder's Use Of Asbestos at 7th Ave. Site". The New York Times (bằng tiếng Anh). ngày 28 tháng 4 năm 1970. ISSN 0362-4331. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2025.
  15. ^ "Wayback Machine". tsapps.nist.gov. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 2 năm 2025. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2025.
  16. ^ Tất cả thời gian tính theo giây vẫn chưa chắc chắn, cho nên nhiều người lấy phút.
  17. ^ "9/11 Memorial Timeline". timeline.911memorial.org. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2025.
  18. ^ NCSTAR 1-5A, trang 80
  19. ^ "A Look Inside a Radical New Theory of the WTC Collapse - Firehouse.com News". web.archive.org. ngày 19 tháng 6 năm 2006. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2025.
  20. ^ Vụ nổ khiến cho giấy văn phòng và vật dụng bị bắn ra ngoài, tạo nên vài đám cháy nhỏ, nhiều đồ đạc có thể được nhìn thấy từ các video quay lại được.
  21. ^ a b https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/NCSTAR/ncstar1-5av1.pdf
  22. ^ "Recovery — Aircraft". exhibitions.nysm.nysed.gov. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2025.
  23. ^ a b https://www.fema.gov/pdf/library/fema403_ch2.pdf
  24. ^ Melissa Doi gọi cho nhân viên cứu hộ với tình trạng khó thở, hoảng loạn và mất bình tĩnh.
  25. ^ "USATODAY.com - Desperation forced a horrific decision". www.usatoday.com. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2025.
  26. ^ Báo cáo Ủy ban 11/9, trang 293.
  27. ^ a b McFARLING, USHA LEE (ngày 12 tháng 9 năm 2001). "2 Planes Hit Twin Towers at Exactly the Worst Spot". Los Angeles Times (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2025.
  28. ^ a b https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/Legacy/NCSTAR/ncstar1.pdf
  29. ^ "Accused 9/11 plotter Khalid Sheikh Mohammed faces New York trial - CNN.com" (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 2 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2025.
  30. ^ http://www.civil.northwestern.edu/people/bazant/PDFs/Papers/466.pdf
  31. ^ a b Starossek, Uwe (2009). Progressive Collapse of Structures. Thomas Telford Publishing. ISBN 978-0-7277-3610-9.
  32. ^ http://www.fema.gov/pdf/library/fema403_ch2.pdf
  33. ^ https://www.nist.gov/public_affairs/factsheet/wtc_faqs_082006.cfm
  34. ^ Lalkovski, Nikolay; Starossek, Uwe (2022). "The Total Collapse of the Twin Towers: What It Would Have Taken to Prevent It Once Collapse Was Initiated". Journal of Structural Engineering. 148 (2). doi:10.1061/(ASCE)ST.1943-541X.0003244. hdl:11420/11260.
  35. ^ a b Gross, John L.; McAllister, Therese P. (December 1, 2005). "Structural Fire Response and Probable Collapse Sequence of the World Trade Center Towers. Federal Building and Fire Safety Investigation of the World Trade Center Disaster (NIST NCSTAR 1–6)". NIST
  36. ^ Lipton, Eric; Glanz, James (ngày 23 tháng 2 năm 2002). "A NATION CHALLENGED: THE TRADE CENTER CRASHES; First Tower to Fall Was Hit At Higher Speed, Study Finds". The New York Times (bằng tiếng Anh). ISSN 0362-4331. Truy cập ngày 9 tháng 6 năm 2025.
  37. ^ Báo cáo Ủy ban 11/9.
  38. ^ "FAQs - NIST WTC Towers Investigation". NIST (bằng tiếng Anh). ngày 14 tháng 9 năm 2011.
  39. ^ Starossek, Uwe (2009). Progressive Collapse of Structures. Thomas Telford Publishing. p. 13.
  40. ^ a b c Lalkovski, Nikolay; Starossek, Uwe (2022). "The Total Collapse of the Twin Towers: What It Would Have Taken to Prevent It Once Collapse Was Initiated". Journal of Structural Engineering. 148 (2). doi:10.1061/(ASCE)ST.1943-541X.0003244. hdl:11420/11260.
  41. ^ a b https://www.nist.gov/customcf/get_pdf.cfm?pub_id=101049
  42. ^ "FDNY McKinsey Report - Increasing the FDNY's Preparedness". www.nyc.gov. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 6 năm 2014. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2025.
  43. ^ a b c d https://9-11commission.gov/report/911Report.pdf
  44. ^ Như ở trong ảnh nếu để ý phần dưới gần cửa sổ tòa nhà sẽ thấy một người mặc quần xanh đang rơi xuống.
  45. ^ reported, This article was; Dwyer, written by Jim; Flynn, Kevin; Fessenden, Ford (ngày 7 tháng 7 năm 2002). "FATAL CONFUSION: A Troubled Emergency Response; 9/11 Exposed Deadly Flaws In Rescue Plan". The New York Times (bằng tiếng Anh). ISSN 0362-4331. Truy cập ngày 19 tháng 6 năm 2025.
  46. ^ a b "National Institute of Standards and Technology Page Not Found". www.nist.gov. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 10 năm 2013. Truy cập ngày 19 tháng 6 năm 2025. {{Chú thích web}}: Chú thích có tiêu đề chung (trợ giúp)
  47. ^ "September 11" (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 19 tháng 6 năm 2025.
  48. ^ https://web.archive.org/web/20070809030232/http://wtc.nist.gov/progress_report_june04/appendixl.pdf
  49. ^ a b http://wtc.nist.gov/NCSTAR1/PDF/NCSTAR%201A.pdf
  50. ^ http://wtc.nist.gov/media/P4InvestigationofActiveFireProtection.pdf
  51. ^ http://wtc.nist.gov/NCSTAR1/PDF/NCSTAR%201-4.pdf
  52. ^ https://graphics8.nytimes.com/packages/pdf/nyregion/20050812_WTC_GRAPHIC/9110313.PDF
  53. ^ "wtc7work.mpg". video.google.com. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 10 năm 2011. Truy cập ngày 20 tháng 6 năm 2025.
  54. ^ https://web.archive.org/web/20090329053838/http://wtc.nist.gov/media/ScheuermanStatementDec2006.pdf
  55. ^ https://web.archive.org/web/20070809030232/http://wtc.nist.gov/progress_report_june04/appendixl.pdf
  56. ^ https://www.nist.gov/public_affairs/factsheet/wtc_qa_082108.cfm
  57. ^ "Deputy Chief Peter Hayden". Firehouse (bằng tiếng Anh). ngày 2 tháng 9 năm 2002. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2025.
  58. ^ "Captain Chris Boyle". Firehouse (bằng tiếng Anh). ngày 9 tháng 9 năm 2002. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2025.
  59. ^ https://www.nytimes.com/packages/html/nyregion/20050812_WTC_GRAPHIC/Nigro_Daniel.txt
  60. ^ CBS 9, Washington (ngày 11 tháng 9 năm 2001), CBS Sept. 11, 2001 4:51 pm - 5:33 pm, Television Archive, CBS 9, Washington, D.C., truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2025{{Chú thích}}: Quản lý CS1: tên số: danh sách tác giả (liên kết)
  61. ^ "Lower Manhattan : Fiterman Hall". www.lowermanhattan.info. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2025.
  62. ^ "BMCC News |". www.bmcc.cuny.edu (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 11 năm 2018. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2025.
  63. ^ "Resources | Construction Industry Trends, Tools, Interviews". Dodge Construction Network (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2025.
Chúng tôi bán
Vé Laser Honkai: Star Rail (Hologram lấp lánh) GIẢM 41%
8.900 ₫ 15.000 ₫
Vé Laser Honkai: Star Rail (Hologram lấp lánh)
Thảm Trang Trí Phật Thích Ca Record Of Ragnarok GIẢM 29%
50.000 ₫ 70.000 ₫
Thảm Trang Trí Phật Thích Ca Record Of Ragnarok
Mô hình nhân vật Wandering Witch: The Journey of Elaina AMP Elaina GIẢM 13%
400.000 ₫ 460.000 ₫
Mô hình nhân vật Wandering Witch: The Journey of Elaina AMP Elaina
Để đứa trẻ tổn thương không trở thành người lớn đau khổ GIẢM 21%
148.500 ₫ 188.000 ₫
Để đứa trẻ tổn thương không trở thành người lớn đau khổ
[Tập hiểu sâu]: Vì sao Bạn luôn KHÔNG ỔN? GIẢM 12%
200.640 ₫ 228.000 ₫
[Tập hiểu sâu]: Vì sao Bạn luôn KHÔNG ỔN?
Dao Butterfly Valorant hợp kim chống gỉ GIẢM 10%
134.000 ₫ 149.000 ₫
Dao Butterfly Valorant hợp kim chống gỉ
Bài viết liên quan
Những kiểu tóc đẹp chơi tết 2020 là con gái phải thử
Những kiểu tóc đẹp chơi tết 2020 là con gái phải thử
“Cái răng cái tóc là gốc con người”. Tết này bạn hãy “làm mới” mình bằng một trong các kiểu tóc đang biến các cô nàng xinh lung linh hơn nhé.
4/12/2021 7:51:29 PM 1,957
7 loại mặt nạ giấy thần thánh phục hồi da cấp tốc
7 loại mặt nạ giấy thần thánh phục hồi da cấp tốc
Sản phẩm mặt nạ giấy này được ngâm trong tinh chất chiết xuất từ các loại hoa làm lành da rất dịu nhẹ
7/13/2023 4:22:54 PM 437
5 lọ kem dưỡng bình dân cho da dầu
5 lọ kem dưỡng bình dân cho da dầu
Nhiều người sở hữu làn da dầu không biết rằng họ vẫn cần dùng kem dưỡng ẩm, để cải thiện sức khỏe tổng thể, kết cấu và diện mạo của làn da
6/23/2023 5:18:22 PM 406
Giới thiệu về Captain John - One Piece
Giới thiệu về Captain John - One Piece
Đây là một trong các hải tặc nổi tiếng từng là thành viên trong Băng hải tặc Rocks của Rocks D. Xebec từ 38 năm về trước và có tham gia Sự kiện God Valley
1/23/2025 8:47:54 PM 1,259