Trình duyệt web

Trình duyệt web là một ứng dụng phần mềm để truy cập thông tin trên World Wide Web. Mỗi trang web, hình ảnh dạng HTML để hiển thị, do vậy một trang web có thể hiển thị khác nhau trên các trình duyệt khác nhau.

Các trình duyệt web phổ biến nhất là Chrome, Firefox, Internet Explorer và Microsoft Edge(Edge Chromuim).

Lịch sử

Trình duyệt web đầu tiên, được gọi là WorldWideWeb, được phát minh vào năm 1990 bởi Sir Tim Berners-Lee.^[1] Sau đó ông đã tuyển dụng Nicola Pellow để viết Line Mode Browser,hiển thị các trang web trên các thiết bị đầu cuối; nó được phát hành vào năm 1991.^[2]

Năm 1993 là một năm đầy ấn tượng với việc phát hành Mosaic, được công nhận là "trình duyệt phổ biến đầu tiên trên thế giới".^[3] Giao diện đồ họa sáng tạo của nó làm cho hệ thống World Wide Web dễ sử dụng và do đó người dùng trung bình dễ tiếp cận hơn. Điều này, đến lượt nó, đã làm bùng nổ sự bùng nổ Internet của những năm 1990 khi Web phát triển với tốc độ rất nhanh.^[3] Marc Andreessen, lãnh đạo của Mosaic, đã sớm thành lập công ty riêng của mình, Netscape, đã phát hành Netscape Navigator bị ảnh hưởng bởi Mosaic vào năm 1994. Navigator nhanh chóng trở thành trình duyệt phổ biến nhất.^[4]

Microsoft ra mắt Internet Explorer vào năm 1995, dẫn đến một cuộc chiến trình duyệt với Netscape. Microsoft đã có thể đạt được một vị trí thống trị vì hai lý do: nó đi kèm Internet Explorer với hệ điều hành Windows phổ biến của họ và nó là phần mềm miễn phí mà không có giới hạn sử dụng. Cuối cùng, thị phần của Internet Explorer đạt hơn 95% vào năm 2002.^[5]

Tập tin:NPellow.jpg

Nicola Pellow và Tim Berners-Lee trong văn phòng của họ tại CERN.

Tập tin:WorldWideWeb FSF GNU.png

WorldWideWeb, trình duyệt web đầu tiên.^[6]

Năm 1998, tuyệt vọng để duy trì tính cạnh tranh, Netscape chuyển đổi thành Mozilla Foundation để tạo ra một trình duyệt mới sử dụng mô hình phần mềm nguồn mở. Công trình này phát triển thành Firefox, lần đầu tiên được Mozilla phát hành vào năm 2004. Firefox đã đạt 28% thị phần trong năm 2011.^[7]

Apple phát hành trình duyệt Safari của họ năm 2003. Nó vẫn là trình duyệt thống trị trên nền tảng của Apple, mặc dù nó không bao giờ trở thành một yếu tố ở nơi khác.^[7]

Người tham gia chính cuối cùng vào thị trường trình duyệt là Google. Nó là trình duyệt Chrome, ra mắt vào năm 2008, đã là một thành công lớn. Nó dần dần chiếm thị phần từ Internet Explorer và trở thành trình duyệt phổ biến nhất trong năm 2012.^[8]^[9] Nó vẫn chiếm ưu thế kể từ đó.

Về mặt công nghệ, các trình duyệt đã mở rộng đáng kể khả năng HTML, CSS, JavaScript và đa phương tiện từ những năm 1990. Một lý do là cho phép các trang web phức tạp hơn, chẳng hạn như các ứng dụng web. Một yếu tố khác là sự gia tăng đáng kể kết nối băng thông rộng, cho phép mọi người truy cập vào nội dung web chuyên sâu dữ liệu, chẳng hạn như phát trực tuyến trên YouTube, điều này không thể thực hiện được trong thời đại modem dial-up.

Chức năng

Quá trình này bắt đầu khi người dùng nhập URL, chẳng hạn như https://en.wikipedia.org/, vào trình duyệt. Hầu như tất cả các URL trên Web đều bắt đầu bằng http: hoặc https: có nghĩa là trình duyệt sẽ truy xuất chúng bằng Hypertext Transfer Protocol. Trong trường hợp https: thông tin liên lạc giữa trình duyệt và máy chủ web được mã hóa SSL nhằm mục đích bảo mật và quyền riêng tư. Tiền tố URL khác là file: được sử dụng để hiển thị các tệp cục bộ đã được lưu trữ trên thiết bị của người dùng.

Nhiều trình duyệt cũng hỗ trợ các kiểu URL khác và giao thức tương ứng, như gopher: cho Gopher (một giao thức siêu liên kết có thứ bậc), ftp: cho FTP (giao thức truyền file), rtsp: cho RTSP (giao thức streaming thời gian thực),

Khi trang web đã được truy xuất, công cụ hiển thị của trình duyệt sẽ hiển thị nó trên thiết bị của người dùng. Điều này bao gồm các định dạng hình ảnh và video được trình duyệt hỗ trợ.

Các trang web thường chứa các siêu liên kết đến các trang và tài nguyên khác. Mỗi liên kết chứa một URL và khi được nhấp vào, trình duyệt sẽ điều hướng đến tài nguyên mới. Do đó, quá trình đưa nội dung đến người dùng bắt đầu lại.

Để thực hiện tất cả điều này, các trình duyệt hiện đại là sự kết hợp của nhiều thành phần phần mềm.^[10]

Tính năng

Tất cả các trình duyệt chính đều cho phép người dùng mở nhiều trang cùng một lúc, trong các cửa sổ khác nhau hoặc trong các tab khác nhau của cùng một cửa sổ. Họ cũng hỗ trợ việc sử dụng các tiện ích mở rộng để thêm hoặc sửa đổi hoạt động của trình duyệt theo nhiều cách khác nhau.

Các tính năng giao diện người dùng phổ biến của trình duyệt:

Các nút Back và forward để quay lại trang trước đó đã truy cập hoặc chuyển tiếp tới trang tiếp theo.
Một nút refresh hoặc reload để tải lại trang hiện tại.
Một nút stop để hủy tải trang. (Trong một số trình duyệt, nút dừng được hợp nhất với nút reload.)
Một nút home để quay lại trang chủ của người dùng.
Một thanh địa chỉ để nhập URL của một trang và hiển thị nó.
Thanh tìm kiếm để nhập cụm từ vào công cụ tìm kiếm. Trong một số trình duyệt, thanh tìm kiếm được hợp nhất với thanh địa chỉ.

Các giao thức và các chuẩn

Trình duyệt web thường giao tiếp với máy chủ web bằng việc sử dụng HTTP (giao thức truyền siêu văn bản) để lấy về các trang web. HTTP cho phép các trình duyệt web gửi thông tin đến các máy chủ web, cũng như lấy các trang web về. HTTP được sử dụng rộng rãi nhất là HTTP/1.1, được định nghĩa đầy đủ ở RFC 2616. HTTP/1.1 có những chuẩn riêng mà Internet Explorer không hỗ trợ, nhưng hầu hết các trình duyệt web khác đều hỗ trợ đầy đủ.

Các trang được định vị bằng cách thức của một URL (bộ định vị tài nguyên chung) (RFC 1738), được coi như là một địa chỉ, bắt đầu bằng cụm http: để truy cập HTTP. Nhiều trình duyệt cũng hỗ trợ các kiểu URL khác và giao thức tương ứng, như gopher: cho Gopher (một giao thức siêu liên kết có thứ bậc), ftp: cho FTP (giao thức truyền file), rtsp: cho RTSP (giao thức streaming thời gian thực), và https: cho HTTPS (một phiên bản được mã hoá SSL của HTTP).

Định dạng file của một trang web thường là HTML (ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản) và được xác định bởi giao thức HTTP sử dụng kiểu nội dung MIME. Phần lớn các trình duyệt hỗ trợ nhiều định dạng file khác bên cạnh HTML, như là các định dạng ảnh JPEG, PNG, GIF... và có thể mở rộng để hỗ trợ nhiều hơn nhờ sử dụng các plug-in. Sự kết hợp của kiểu nội dung HTTP và đặc tả giao thức URL cho phép các nhà thiết kế trang web có thể đưa ảnh, hoạt hình, video, âm thanh và đa phương tiện được streaming vào trang web, hoặc có thể truy cập chúng thông qua trang web.

Thị phần

Thị phần tháng 1/2018 theo StatCounter^[11]

Google Chrome			65.98%
Mozilla Firefox			11.87%
Internet Explorer			7.28%
Safari			5.87%
Microsoft Edge			4.11%
Opera			2.35%
UC Browser			0.87%
Yandex Browser			0.52%
Cốc Cốc			0.22%
QQ Browser			0.2%
Chromium			0.13%
Sogou Explorer			0.12%
Maxthon			0.12%
PhantomJS			0.06%
360 Secure Browser			0.06%
Pale Moon			0.04%
Vivaldi			0.04%
Mozilla Suite			0.03%
SeaMonkey			0.03%
Amigo			0.02%
Naver Whale			0.01%
Other			0.05%