Trypauchen

Trypauchen
Phân loại khoa học
Vực:	Eukaryota
Giới:	Animalia
Ngành:	Chordata
Lớp:	Actinopterygii
Bộ:	Gobiiformes
Họ:	Oxudercidae
Phân họ:	Amblyopinae
Chi:	Trypauchen Valenciennes, 1837
Loài điển hình
Gobius vagina Bloch & Schneider, 1801

Trypauchen là một chi cá bống thuộc họ Oxudercidae. Chi này được lập bởi Achille Valenciennes vào năm 1837.

Từ nguyên

Tên chi được ghép bởi hai âm tiết trong tiếng Hy Lạp cổ đại: trýpa (τρύπα; “lỗ, hố”) và aukhḗn (αὐχήν; “cổ”), hàm ý đề cập đến lỗ bầu dục (thực tế là một cấu trúc như túi) ở rìa trên nắp mang của T. vagina, nhưng không rõ chức năng của nó.^[1]

Phân loại

Theo Fishes of the World của Joseph S. Nelson (2016, tái bản lần 5), Trypauchen nằm trong họ Oxudercidae.^[2] Tuy nhiên, một số tài liệu sau đó, như Parenti (2021), vẫn còn ghi nhận Trypauchen trong họ Cá bống trắng (Gobiidae).

Các loài

Chi này hiện có 2 loài sau được ghi nhận:^[3]

• Trypauchen pelaeos Murdy, 2006^[4]
• Trypauchen vagina (Bloch & Schneider, 1801)

Phân bố

Cả hai loài kể trên đều có phân bố trải dài khắp Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Riêng T. vagina đã xâm lấn đến bờ biển phía nam và đông-đông bắc Địa Trung Hải,^[5][6] và mở rộng đến tận cả bờ biển Đại Tây Dương thuộc Brasil.^[7]

Hình thái chung

Số lượng trung bình của tia vây lưng và vây hậu môn ở T. vagina nhiều hơn T. pelaeos. Về chiều dài của đầu, thì dài đầu của T. vagina ≤ 18% so với chiều dài chuẩn cả cơ thể, còn ở T. pelaeos thì tỉ lệ này lớn hơn 18%. Cả hai đều có mắt thô sơ, có mảnh da che phủ hốc mắt.^[4]

Sinh thái

Cả hai loài đều sống gần hang đào trên đáy bùn ở những vùng nước lợ và nước mặn. Chúng ăn các loài giáp xác nhỏ ở gần hang của mình.^[4]

Thương mại

T. vagina là một loài cá thương mại tiềm năng ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.^[8]

Tham khảo

1. Christopher Scharpf biên tập (2024). “Order Gobiiformes: Family Oxudercidae (p-z)”. The ETYFish Project Fish Name Etymology Database.
2. Nelson, Joseph S.; Grande, Terry C.; Wilson, Mark V. H. (2016). Fishes of the World (ấn bản thứ 5). New Jersey: John Wiley & Sons. tr. 330. ISBN 978-1-118-34233-6.
3. Parenti, Paolo (2021). “A checklist of the gobioid fishes of the world (Percomorpha: Gobiiformes)”. Iranian Journal of Ichthyology. 8: 480 trang. doi:10.22034/iji.v8i0.556. ISSN 2383-0964.
4. ^ Murdy, Edward O. (2006). “A revision of the gobiid fish genus Trypauchen (Gobiidae: Amblyopinae)” (PDF). Zootaxa. 1343 (1): 55–68. doi:10.11646/zootaxa.1343.1.3. ISSN 1175-5334.
5. Kassem, Mohamed E. A.; Dosoky, Muhammad Y. A.; Ismail, Mohamed; Madkour, Fedekar F.; Sabrah, Manal M. (2023). “Additional Record of the Indo-Pacific Burrowing Goby Trypauchen vagina (Bloch & Schneider, 1801) in the South of the Mediterranean Sea off Port Said Coast, Egypt” (PDF). Egyptian Journal of Aquatic Biology and Fisheries. 27 (1): 471–480. doi:10.21608/ejabf.2023.288215. ISSN 1110-6131.
6. Galil, B. S.; Danovaro, R.; Rothman, S. B. S.; Gevili, R.; Goren, M. (2019). “Invasive biota in the deep-sea Mediterranean: an emerging issue in marine conservation and management”. Biological Invasions. 21 (2): 281–288. doi:10.1007/s10530-018-1826-9. ISSN 1573-1464.
7. Trevisan, João Pedro; Caires, Rodrigo Antunes; Rodrigues, Bruna Delfin Ferreira; Rotundo, Matheus Marcos; Alves, Douglas Fernandes Rodrigues; da Silva, Alexandre Ribeiro (2023). “Trypauchen vagina (Bloch & Schneider, 1801) a new established species in the Southwestern Atlantic”. Austral Ecology. 48 (8): 2126–2143. doi:10.1111/aec.13452. ISSN 1442-9985.
8. Dinh, Q. M. (2016). “Growth pattern and body condition of Trypauchen vagina in the Mekong Delta, Vietnam” (PDF). Journal of Animal and Plant Sciences. 26 (2): 523–531.