Billy Wilder

Billy Wilder
Vida
Nacimientu	Sucha Beskidzka ^(es) , 22 de xunu de 1906[1]
Nacionalidá	Estaos Xuníos Austria Imperiu austrohúngaru
Muerte	Beverly Hills, 27 de marzu de 2002[1] (95 años)
Sepultura	Cementeriu Westwood Village Memorial Park
Causa de la muerte	neumonía
Familia
Hermanos/es	W. Lee Wilder ^(es)
Estudios
Estudios	Universidá de Viena
Llingües falaes	alemán inglés[2]
Oficiu	guionista, direutor de cine, productor de cine, escritor, periodista, realizador, productor
Premios	ver National Board of Review Award a la meyor película Estrella del Paséu de la Fama de Hollywood Medaya Nacional de les Artes Premios del Sindicato de Directores Medaya d'Oru d'Honor por Servicios a la República d'Austria Óscar al meyor guión adautáu  (1945) : The Lost Weekend Óscar al meyor direutor  (1945) : The Lost Weekend Palma d'Oru  (1946) : The Lost Weekend Globu d'Oru al meyor direutor  (1946) : The Lost Weekend Óscar al meyor guión orixinal  (1950) : Sunset Boulevard Globu d'Oru al meyor direutor  (1951) : Sunset Boulevard Globu d'Oru al meyor guión  (1955) : Sabrina Óscar al meyor guión orixinal  (1960) : The Apartment Óscar al meyor direutor  (1960) : The Apartment Óscar a la meyor película  (1960) : The Apartment BAFTA a la meyor película  (1961) : The Apartment Brunelleschi Lifetime Achievement Award  (1986) Premiu Kennedy  (1990) European Film Academy Lifetime Achievement Award  (1992) [3] Oso de Berlín  (1993) Medaya Goethe  (1994) [4] BAFTA Academy Fellowship Award  (1995) honorary citizen of Vienna  (2000) Gran Cruz del Méritu con Estrella de la Orde del Méritu de la República Federal d'Alemaña  (2000)
Nominaciones	ver Óscar al meyor guión adautáu (11 febreru 1940): Ninotchka Óscar a la meyor historia (6 febreru 1942): Ball of Fire Óscar al meyor guión adautáu (6 febreru 1942): Hold Back the Dawn Óscar al meyor guión adautáu (3 febreru 1945): Double Indemnity Óscar al meyor direutor (3 febreru 1945): Double Indemnity Óscar al meyor guión adautáu (27 xineru 1946): The Lost Weekend Óscar al meyor direutor (27 xineru 1946): The Lost Weekend Óscar al meyor guión adautáu (10 febreru 1949): A Foreign Affair Óscar al meyor direutor (12 febreru 1951): Sunset Boulevard Óscar al meyor guión orixinal (12 febreru 1951): Sunset Boulevard Óscar al meyor guión orixinal (11 febreru 1952): Ace in the Hole Óscar al meyor direutor (15 febreru 1954): Stalag 17 Óscar al meyor guión adautáu (12 febreru 1955): Sabrina Óscar al meyor direutor (12 febreru 1955): Sabrina Óscar al meyor direutor (18 febreru 1958): Witness for the Prosecution Óscar al meyor guión adautáu (22 febreru 1960): Some Like It Hot Óscar al meyor direutor (22 febreru 1960): Some Like It Hot Óscar al meyor guión orixinal (27 febreru 1961): The Apartment Óscar a la meyor película (27 febreru 1961): The Apartment Óscar al meyor direutor (27 febreru 1961): The Apartment Óscar al meyor guión orixinal (20 febreru 1967): The Fortune Cookie
Miembru de	Writers Guild of America West ^(es)
IMDb	nm0000697

Billy Wilder.

Samuel Wilder (22 de xunu de 1906, Sucha Beskidzka ^(es)  – 27 de marzu de 2002, Beverly Hills), más conocíu como Billy Wilder, foi un direutor de cine d'Estaos Xuníos d'orixe austriacu. Ñació en Sucha, nel entóncenes Imperiu Austrohúngaru.

Wilder pasó la so infancia y la so xuventú n'Austria. El so primer trabayu foi como cronista nel periódicu austriacu Juranek. Continuó trabayando como cronista en Berlín, teniendo qu'alternar esta ocupación con otres pa sobrevivir. Ellí aficionóse al cine, tres ver delles películes que lu impresionaron fonderamente. Una d'elles foi L'acorazáu Potemkin, de Sergei Eisenstein. Entró a trabayar pa la UFA onde conoció a los grandes direutores del momentu.

Tres l'ascensu al poder de Hitler, Wilder viose obligáu a abandonar Berlín, debío a la so ascendencia xudía. So ma morrería nos campos de concentración d'Auschwitz. Tuvo en París y, dende ellí, en 1934 treslladóse a Estaos Xuníos, xunto al actor Peter Lorre. Wilder y Lorre compartieron apartamentu, fame y momentos perabegosos demientres una temporada. Ellí entamó a trabayar como guionista pa la Paramount, y tuvo la ocasión de collaborar con Ernst Lubitsch, el so gran mayestru. El día del so entierru dixo: "Quedamonos ensin Lubitsch. Peor entá, quedamonos ensin les películes de Lubitsch".

De magar llegó a Hollywood en 1933, Wilder siguió la so carrera como guionista. Convirtióse en ciudadanu d'Estaos Xuníos en 1934. El primer éxitu de Wilder foi Ninotchka, una collaboración con otru inmigrante alemán, Ernst Lubitsch. Estrenada en 1939, esta enlloquecida comedia tuvo como protagonista a Greta Garbo (xeneralmente conocida como una heroína tráxica nel cine melodramáticu), y foi aclamada pola crítica y el públicu. Nesa llinia, Garbo Laughs!, llevó la carrera de Garbo nuna nueva direición. La película tamién supuso la primera nominación de Wilder a los Premios Óscar. Durante doce años Wilder co-escribió munches de les sos películes con Charles Brackett, dende 1938 a 1950. A Ninotchka, siguióla una riestra d'éxitos de taquilla, Hold Back The Dawn, Ball of Fire, asina como la so ópera prima como direutor, The Major and the Minor.

Como guionista, Wilder escribió 60 películes. Como direutor, realizó 26 películes. Foi gallardoniáu con siete Óscar tres ser nomáu en 21 ocasiones.

En 1981 dirixó la so cabera película, Equí, un collaciu. De magar entós les compañíes aseguradores yá nun queríen asegurar películes suyes debío a la so avanzada edá. Morrió 21 años más sero a la edá de 95 años na so residencia de Beverly Hills, por mor d'una neumonía.

Nuna entrevista espublizada en 1952 Wilder enumeró les sos diez películes favorites:

1. L'acorazáu Potemkin (Sergei Eisenstein) (1925)
2. Fuñeria (Erich von Stroheim) (1923)
3. Varieté (Charles Dupont) (1925)
4. La quimera l'oru (Charles Chaplin) (1924)
5. Y el mundiu marcha (King Vidor) (1928)
6. La gran ilusión (Jean Renoir) (1937)
7. El delator (John Ford) (1935)
8. Ninotchka (Ernst Lubitsch) (1939)
9. The Best Years of Our Lives (William Wyler) (1946)
10. Ladri di biciclette (Vittorio de Sica) (1948)

Filmografía como direutor

• 1981 - Equí, un collaciu (Buddy, Buddy)
• 1978 - Fedora (Fedora)
• 1974 - Primera plana (The Front Page)
• 1972 - ¿Qué ocurrió ente'l mio pá y la to ma? (Avanti)
• 1970 - The Private Life of Sherlock Holmes (The Private Life of Sherlock Holmes)
• 1966 - En bandexa plata (The Fortune Cookie)
• 1964 - Kiss Me, Stupid (Kiss Me, Stupid)
• 1963 - Irma la duce (Irma la Douce)
• 1961 - Ún, dos, trés (One, two, three)
• 1960 - L'apartamentu (The Apartament)
• 1959 - Con faldes y a lo llocu (Some Like it Hot)
• 1958 - Witness for the Prosecution (Witness for the Prosecution)
• 1957 - Ariane (Love in the Afternoon)
• 1957 - L'héroe solitariu (The Spirit of St. Louis)
• 1955 - The Seven Year Itch (The Seven Year Itch)
• 1954 - Sabrina (Sabrina)
• 1953 - Stalag 17 (Stalag 17)
• 1951 - El gran carnaval (Ace in the Hole)
• 1950 - Sunset Boulevard (Sunset Boulevard)
• 1948 - Berlín Occidente (A Foreign Affair)
• 1948 - El vals del Emperador (The Emperor Waltz)
• 1945 - Díes ensin güella (The Lost Weekend)
• 1944 - Perdición (Double Indemnity)
• 1943 - Five Graves to Cairo (Five Graves to Cairo)
• 1942 - El mayor y la menor (The Major and the Minor)
• 1934 - Curvies peligroses (Mauvaise graine)

Referencies

1. Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Identificador GND: 118632795. Data de consulta: 15 ochobre 2015. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
2. Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
3. URL de la referencia: https://www.europeanfilmacademy.org/European-Film-Awards-Winners-1992.81.0.html. Data de consulta: 8 avientu 2019. Direición web d'archivu: https://web.archive.org/web/20181229031351/https://www.europeanfilmacademy.org/European-Film-Awards-Winners-1992.81.0.html.
4. URL de la referencia: https://www.goethe.de/resources/files/pdf290/liste_preistraegerinnen_goethe-medaille_1955-20222023.pdf.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Billy Wilder.
• Billy Wilder na Internet Movie Database (n'inglés)
• Billy Wilder na Internet Broadway Database (n'inglés)
• Billy Wilder n'AllMovie (n'inglés)
• Billy Wilder en FilmAffinity (castellán)
• «Billy Wilder». en Find a Grave. (n'inglés)