Louis Joseph Gay-Lussac

Louis Joseph Gay-Lussac
136. presidente Academia Francesa de les Ciencies, Francia 1r xineru 1834 - 31 avientu 1834 ← Étienne Geoffroy Saint-Hilaire - Augustin Saint-Hilaire ^(es) → 124. presidente Academia Francesa de les Ciencies, Francia 1r xineru 1822 - 31 avientu 1822 ← Pierre-François Percy - Louis Jacques Thénard → par de Francia ^(es) miembru de la Asamblea Nacional francesa
Vida
Nacimientu	Saint-Léonard-de-Noblat[1], 6 d'avientu de 1778[2]
Nacionalidá	Francia
Muerte	París[3], 9 de mayu de 1850[4] (71 años)
Sepultura	Cementeriu de Père-Lachaise[5] Grave of Joseph Louis Gay-Lussac ^(en)
Familia
Casáu con	Geneviève-Marie-Joseph Rojot ^(en) (1809 – )[6]
Fíos/es	4
Familia	ver Simon François Gay de Vernon
Estudios
Estudios	Escuela Politéunica Universidá de París École nationale des ponts et chaussées
Nivel d'estudios	profesor
Direutor de tesis	Claude Louis Berthollet
Llingües falaes	francés[7] inglés
Alumnu de	Claude Louis Berthollet
Profesor de	Jules Pelouze
Oficiu	físicu, químicu, políticu, inxenieru, profesor universitariu, miembro del consejo directivo ^(es)
Llugares de trabayu	París
Emplegadores	Universidá de París Escuela Politéunica Manufacture royale de glaces de miroirs ^(en)
Trabayos destacaos	Ley De Charles ^(es) Ley de Gay-Lussac ^(es)
Premios	ver Gran Oficial de la Lexón d'Honor [8] Pour le Mérite miembru de l'Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos Orde del Méritu de les Ciencies y les Artes 72 científicos de la Torre Eiffel [9] Galvanism Prize  (1809) miembru estranxeru de la Royal Society  (6 abril 1815) [10]
Miembru de	Royal Society Société Philomatique de Paris ^(es) Academia de Ciencias Útiles ^(es) Real Academia de les Ciencies de Suecia Academia Francesa de les Ciencies Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos Academia de Ciencies de Rusia Academia Prusiana de les Ciencies Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL Academia de les Ciencies de Baviera Real Academia d'Artes y Ciencies de los Países Baxos Accademia delle Scienze di Torino

Louis Joseph o Joseph-Louis Gay-Lussac (6 d'avientu de 1778, Saint-Léonard-de-Noblat – 9 de mayu de 1850, París) foi un químicu y físicu francés. Ye conocíu na actualidá pola so contribución a les lleis de los gases. En 1802, Gay-Lussac foi'l primeru en formular la llei según la cual un gas espándese proporcionalmente al so temperatura (absoluta) si caltién constante la presión (Llei de Charles) y qu'aumenta proporcionalmente la so presión si'l volume caltién constante (Llei de Gay-Lussac).

Biografía

Fíu de Antoine Gay-Lussac, abogáu y procurador de Lluis XVI. Realizó los sos primeros estudios na so rexón natal hasta que, en 1794, treslladar a París. En 1797 foi aceptáu na École Polytechnique, fundada trés años antes; salió d'ellí en 1800 pa ingresar na École des Ponts et Chaussées. Pero l'oficiu d'inxenieru nun-y atraía, asina que pasó cada vez más tiempu na Polytechnique asistiendo a Claude Louis Berthollet, participando viviegamente mientres más de doce años na Société d'Arcueil, fundada por esti postreru.

Gay-Lussac y Biot xubiendo nun globu aerostáticu, 1804
(Ilustración de finales del sieglu XIX)

Balta de Gay-Lussac

Con tan solo 23 años, en xineru de 1803, presentó al Institutu (l'Académie des sciences) la so primer memoria, Recherches sur la dilatation des gaz, verificando descubrimientos realizaos por Charles en 1787. En 1804 efectuó dos ascensos en globu aerostáticu, algamando un altor de 3800 metros.

En xineru de 1805 presentó al Institutu una nueva memoria, na que formulaba la so primer llei sobre les combinaciones gaseoses (Primer llei de Gay-Lussac), y entamó de siguío un viaxe per Europa xunto al so amigu Humboldt pa estudiar la composición del aire y el campu magnético terrestre.

Escoyíu miembru del Institutu en 1809, dos años dempués casóse con Geneviève Rojot (1785-1876), con quien tuvo cinco fíos. Na Polytechnique empecipió esperimentos con una xigantesca pila de Volta de 600 pares de plaques de cobre y cinc de 900 cm² caúna. Afayó, xunto a Thénard, el boru y el potasiu.

En 1809 formuló'l so llei estequiométrica Sur la combinaison des substances gazeuses^[11] y foi designáu Profesor de Química Práutica na École Polytechnique, y titular de la cátedra de Física na acabante crear Facultá de Ciencies de París (na Sorbona). El mesmu añu demostró que'l cloru, llamáu hasta entós acedu muriático osixenáu, ye un elementu químicu simple; esti descubrimientu foi realizáu en paralelu tamién por Humphry Davy. Los caminos d'investigación de Davy y Gay-Lussac volvieron cruciase en 1813, cuando dambos, trabayando xebradamente, afayaron el yodu

En 1815 afayó'l ácidu cianhídrico (acedu prúsico). En 1816 reinició, xunto con Arago, los "Annales de chimie et de physique", de los que foi xefe de redaición. En 1818 designóse-y miembru del Conseil de perfectionnement des Poudres et Salpêtres, al qu'apurrió meyores sobre la composición de les pólvores, los detonadores y les aleaciones pa la fabricación de cañones.

Nos diez años entendíos ente 1819 y 1828 trabayó en proyeutos bien variaos: solubilidá de los sales, testiles ignífugos, polvos de blanquiar, graduación del alcohol, la vela de estearina, y los pararrayos. Realizó otres contribuciones importantes a la química industrial, ameyorando los procedimientos de fabricación del ácidu sulfúrico y del acedu oxálico.

En 1829 foi nomáu ensayista en xefe del Bureau de garantie à la Monnaie, organismu públicu encargáu de vixilar la calidá de la moneda acuñada. Ellí va desenvolver un nuevu métodu pa determinar el títulu de la plata nuna aleación, métodu que s'usa entá na actualidá.

Como munchos científicos franceses del so tiempu, combinó la so actividá investigadora cola política. Escoyíu diputáu por Haute-Vienne en 1831, resultó reelixíu en 1834 y 1837. En 1832 ingresó na Compagnie Manufacture des Glaces de Saint-Gobain col cargu de "censor"; en 1840 xubió a alministrador, pa convertise en presidente del conseyu d'alministración en 1843. Mentanto, el rei Luis Felipe I nomar "par de Francia" en 1839.

En 1840 arrenunció a la Polytechnique; en 1848 arrenunció a la mayor parte de los sos puestos y retiróse a folgar a la so finca en Lussac, cerca de Saint-Léonard, onde fixera construyir un llaboratoriu. Morrió en París dos años más tarde. Ta soterráu nel campusantu de Père-Lachaise.

Publicaciones

• Recherches physico-chimiques. 1811
• Cours de chimie de l'École polytechnique. Vol. 1 [1], Vol. 2 [2] (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
• Leçons de physique de facultar des sciences de París, (6 de payares 1827, 18 de marzu 1828) [3]

Reconocencies

• Foi nomáu Gran Oficial de la Lexón d'Honor.
• Ye unu de los 72 científicos que'l so nome figura inscritu na Torre Eiffel.
• El cráter llunar Gay-Lussac lleva esti nome nel so honor.^[12]
• El asteroide (11969) Gay-Lussac tamién conmemora'l so nome.^[13]

Ver tamién

• Llei de Charles y Gay-Lussac
• Segunda llei de Gay-Lussac
• Grado Gay-Lussac

Referencies

1. Afirmao en: www.accademiadellescienze.it. Data de consulta: 28 avientu 2020. Accademia delle Scienze di Torino ID: louis-gay-lussac. Llingua de la obra o nome: italianu.
2. BIU Santé person ID: 6631. Apaez como: Joseph Louis Gay-Lussac. Afirmao en: Base biographique. Editorial: Bibliothèque interuniversitaire de Santé. Llingua de la obra o nome: francés.
3. Afirmao en: Gran Enciclopedia Soviética (1969–1978). Sección, versículu o párrafu: Гей-Люссак Жозеф Луи. Data de consulta: 28 setiembre 2015. Editorial: Большая Российская энциклопедия. Llingua de la obra o nome: rusu. Data d'espublización: 1969.
4. Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 26 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
5. Afirmao en: Find a Grave. Identificador Find a Grave: 10348483. Llingua de la obra o nome: inglés.
6. Afirmao en: NNDB. NNDB: 885/000100585. Llingua de la obra o nome: inglés.
7. Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 12238576z. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
8. URL de la referencia: https://bibliotheque-numerique.inha.fr/collection/item/5074-gay-lussac-joseph-louis-membre-de-la-legion-d-honneur.
9. URL de la referencia: https://www.toureiffel.paris/fr/le-monument/tour-eiffel-et-sciences.
10. URL de la referencia: https://catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA7195&pos=1.
11. Gay-Lussac, Joseph Louis (1809). «Memoire sur la combinaison des substances gazeuses, xúneslos avec les autres». Mémoires de la Société d'Arcueil 2:  páxs. 207.  English translation.
12. «Gay-Lussac» (inglés). Gazetteer of Planetary Nomenclature. Flagstaff: USGS Astrogeology Research Program.
13. Web de jpl. «(11969) Gay-Lussac».

Bibliografía

• Coyac, Josiane y Fetizon, Marcel (eds.): Gay-Lussac" : la carrière et l'œuvre d'un chimiste français durant la première moitié du XIXe siècle : actes du Colloque Gay-Lussac, 11-13 décembre 1978. Palaiseau: École polytechnique, 1980. ISBN 2-7302-0018-5.
• Crosland, Maurice. Gay-Lussac, Scientist and Bourgeois, Cambridge: Cambridge University Press, 1978, 333p., ISBN 0-521-21979-5.
• Günther Bugge. Das Buch Der Grossen Chemiker, vol. 1. Ed. Chemie, Weinheim 1974, páxs. 386 ff., ISBN 3-527-25021-2
• Carl Graebe. Geschichte der organischen Chemie. Ed. Julius Springer, Berlin 1920

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Louis Joseph Gay-Lussac.
• [https://web.archive.org/web/20200926161144/http://dingler.culture.hu-berlin.de/person/pnd/118716581 Archiváu 2020-09-26 en Wayback Machine Art. de Joseph Louis Gay‐Lussac, en Polytechnischen J.]