Piero della Francesca (1415, Sansepolcro (es) – 12 d'ochobre de 1492, Sansepolcro (es) ) foi un pintor italianu del Quattrocento (sieglu XV). Anguaño apréciase-y sobremanera como pintor especialista en frescos, pero na so dómina foi conocíu tamién como un xeómetra y matemáticu, maestru de la perspeutiva y de la xeometría euclidiana, temes nos que se concentró a partir del añu 1470. La so pintura carauterizar por el so estilu sele y l'usu de les formes xeométriques, particularmente en rellación cola perspeutiva y la lluz. Ye unu de los principales y fundamentales personaxes del Renacimientu, anque enxamás trabayó pa los Médicis y pasó poco tiempu en Florencia.
La reconstrucción biográfica de la vida de Piero ye una empresa trabayosa a la que se dedicaron xeneraciones d'estudiosos, en ficies de los más débiles nicios, na escasez xeneral de documentos oficiales fiables que nos llegaron.[7] La so propia obra llegó namái de forma fragmentaria, con numberoses perdes d'estrema importancia, ente les que destaquen los frescos executaos pal Palaciu Apostólicu, sustituyíos nel sieglu XVI polos frescos de Rafael.[7]
Piero nació nun añu ensin precisar ente'l 1406 y el 1420, en Sansepolcro,[8] que Vasari llapada «Borgo San Sepolcro», rexón de la Toscana. Esti territoriu fronterizu, a mediaos del sieglu XV, camudó en diverses ocasiones de soberanía: nun principiu taba en manes de Rimini, dempués foi de la República de Florencia y más tarde pasó a la posesión del Papáu. La fecha de nacencia desconozse, porque una quema nos archivos comunales de Sansepolcro destruyó les actes de nacencia del rexistru civil. Un primer documentu que menta a Piero como testigu ye un testamentu datáu'l 8 d'ochobre de 1436, del cual deduzse que l'artista tenía de tener yá siquier la edá prescrita de venti años pa un documentu oficial.[7] Según Giorgio Vasari en Les vides de los más escelentes arquiteutos, pintores y escultores italianos dende Cimabue a los nuesos tiempos, Piero, que morrió nel añu 1492, tenía 86 años nel momentu de la so muerte, lo que remontaría la so fecha de nacencia al añu 1406 pero esta noticia considérase errónea, yá que los sos padres cásase nel añu 1413.[9]
Piero della Francesca venía de una familia de mercaderes, d'ende que supiera matemátiques, cálculu, álxebra, xeometría y cuntar col ábaco. El so padre yera'l perricu comerciante de texíos Benedetto de' Franceschi, y la so madre Romana di Perino da Monterchi, noble de familia umbra. A esta aristocrática familia pertenecieron otros personaxes famosos de la historia italiana; asina, Francesco Franceschi (h. 1530-h.1599), importante editor lliterariu y musical del Renacimientu; Angiolo Franceschi (1734 – 1806), arzobispu de Pisa y primáu de Córcega y Cerdeña; y la escritora Caterina Franceschi Ferrucci (1803 – 1887), fía d'Antonio Franceschi, médicu y políticu, y de la condesa Maria Spada di Cesi.
Ignórase porqué, poco primero de la so muerte, yá se-y llamaba «della Francesca», en llugar de «di Benedetto» o «de' Franceschi», pero la conxetura de Vasari de que tomara l'apellíu de la so madre porque'l so home morrió cuando taba ella embaraza y foi ella quien lo crio, nun puede atendese. Piero yera'l fíu primoxénitu de la pareya, que dempués tuvo otros cuatro hermanos (dos muertos a temprana edá) y una hermana.
Foi un artista itinerante, que trabayó en diverses llocalidaes del centru y norte d'Italia, nuna actitú comparable a otros contemporáneos como la de Leon Battista Alberti.
Tuvo De tener una primer educación dientro del negociu familiar, pa dempués formase como pintor, magar nun se sabe con seguridá cómo, anque probablemente foi nel mesmu Sansepulcro, ciudá de frontera cultural, ente les influencies florentines, sienesas y apurras umbros. Pudo aprender el so arte d'unu de los varios artistes sieneses que trabayaben en Sansepulcro mientres la so mocedá. Tamién s'apuntó la posibilidá d'una formación n'Umbría, d'onde-y provendría'l gustu pola pintura de paisaxes y l'usu de colores delicaos. El primer artista col que collaboró foi Antonio de Anghiari, sociu del so padre na fabricación d'estandartes, activu y residente en Sansepulcro, como atestigua'l 27 de mayu de 1430 un documentu de pagu a Piero pola pintura d'estandartes y banderes coles insinies de la Comuña y del gobiernu papal, puestos percima d'una puerta de les muralles.[7] Con Antonio de Anghiari collaboraría ente l'añu 1432 y 1436. En 1438 ta de nuevu documentáu en Sansepolcro, onde se-y menta ente los otros ayudantes d'Antonio de Anghiari, a quien se confió, nun primer momentu, l'encargu pal retablu de la ilesia de San Francisco (depués realizada por Sassetta).[10] Saber si Piero formar con Antonio como maestru ye malo de dicir, yá que d'esti postreru nun se caltién nenguna obra cierta.
En 1439 ta documentáu per primer vegada en Florencia, onde quiciabes recibió la so verdadera formación, pue ser que tuviera ellí yá en redol al añu 1435. Aquel día, Masaccio yá llevaba muertu una década. Tuvo d'aprendiz con Domenico Veneziano, y cítase-y el 7 de setiembre de 1439 ente los sos ayudantes nun ciclu de frescos dedicaos la Vida de la Virxe nel coru de San Gil (anguaño Santa María la Nuova), güei perdíos. Conoció a Fra Anxélicu, gracies al cual tuvo accesu a la obra del difuntu Masaccio y tamién a otros maestros de la dómina como Brunelleschi. La maestría del arte de la perspeutiva, la pintura lluminosa y la paleta perclaro y suntuoso de Domenico Veneziano influyeron en Piero, pero tamién la moderna y brengosa de Masaccio, lo que dio forma a delles de les carauterístiques fundamentales de la so obra posterior.[7] Piero conoció les diverses soluciones que'l Prerrenacimientu florentín daba a los problemes de la representación del cuerpu humanu y de cómo reflexar l'espaciu tridimensional sobre una superficie bidimensional. Per un sitiu siguía vixente'l linearismo y el llirismu de Fra Anxélicu, Benozzo Gozzoli o Filippo Lippi, y por otru, taba'l realismu xeométricu de Paolo Uccello. Piero aprendió cómo llograr representar una lluz atmosférico, añadiendo una gran proporción d'aceite nos amiestos de color.
Probablemente yá collaborara con Domenico en Perugia en 1437-1438[11] y, según Vasari, los dos trabayaron tamién en Loreto, na ilesia de Santa María, esta obra dexar inacabada y terminar Luca Signorelli.
La primer obra que se caltién ye la Virxe con Neñu, anguaño na florentina Coleición Contini Bonacossi, atribuyida per vegada primera a Piero nel añu 1942 por Roberto Longhi, que data nos años 1435-1440, cuando Piero entá trabayaba como collaborador de Domenico Veneziano. Na parte posterior de la tabla ta pintáu un vasu, como exerciciu de perspeutiva.
Pal añu 1442 Piero taba de vuelta en Sansepolcro onde foi nomáu unu de los «consiglieri popolari» del conseyu comunal. El 11 de xineru de 1445 recibió de la Cofradería de la Misericordia local l'encargu d'un retablu pal altar de la so ilesia: el contratu prevía la realización de la obra en tres años y la so completa autografía, magar se dilató a lo llargo de los quince años siguientes y parte del mesmu debe a collaboradores del so taller. Inda nel añu 1462 la cofradería de Sansepolcro realizaba un pagu a Marcu di Benedetto de' Franceschi, hermanu de Piero y el so representante na so ausencia, a cuenta d'esti retablu. La parte más conocida d'esti retablu ye la tabla central, posiblemente la postrera en pintase, que representa a la Virxe de la Misericordia. La cofradería esixólu que'l fondu del retablu fuera doráu, traza arcaizante y inusual en Piero.
D'esta primer dómina ye bien posible que seya una de les sos más famoses obres, el Bautismu de Cristu, orixinariamente el panel central d'un gran trípticu. El so datación ye revesosa, hasta'l puntu de que dalgunos la consideren la primer obra de Piero. Dellos elementos iconográficos, como la presencia de dignatarios bizantinos no fondero, faen que s'asitie la obra en redol a 1439, añu del Conceyu de Basilea-Ferrara-Florencia nel que se reunificaron efímeramente les ilesies d'Occidente y Oriente. Otros daten la obra más tarde, en redol al 1460.
Llueu foi solicitáu por diversos príncipes. Nos años cuarenta tuvo en delles cortes italianes: Urbino, Ferrara y probablemente Boloña, realizando frescos que se perdieron por completu. En Ferrara trabayó ente'l 1447 y el 1448 para Lionello d'Esti, marqués de Ferrara. En 1449 executó dellos frescos nel Castiellu de los Este y la ilesia de San Andrés de Ferrara, tamién perdíos. Quiciabes tuviera equí un primer contautu cola pintura flamenca, atopando a Rogier van der Weyden direutamente o al traviés de les obres que dexara na corte. Esta influencia flamenca ye particularmente evidente si pensar nel so precoz usu de la pintura al oleu. Piero influyó nel posterior pintor ferrarés Cosme Tura.
El 18 de marzu de 1450 ta documentáu en Ancona, como atestigua'l testamentu (recuperáu apocayá por Matteo Mazzalupi) de la vilba del conde Giovanni di messer Francesco Ferretti. Nel documentu'l notariu especifica que los testigos son toos ciudadanos y habitantes de Ancona», polo que Piero foi probablemente güéspede por cierto tiempu de la importante familia anconetana y quiciabes pa ellos pintara la tablilla de San Jerónimo penitente, datada precisamente en 1450. De los mesmos años procede'l bien paecíu San Jerónimo y el donante Girolamo Amadi. En dambos rexistra un interés pol paisaxe y pola fayadiza representación de los detalles, poles variaciones de los materiales y del «llustru» (esto ye de reflexos de lluces), que pueden ser esplicaes namái al traviés d'una conocencia direuta de la pintura flamenca. Vasari recuerda tamién unos Casamientos de la Virxe sobre l'altar de San José na catedral, yá desapaecíu nel 1821.[12]
En 1451 foi a Rimini, llamáu por Segismundo Pandolfo Malatesta. Entós executó, pal famosu Templu Malatestiano, el so conocíu frescu votivo monumental de Pandolfo Malatesta a los pies del so santu patrón, del añu 1451, nel que la escena enmarcar nun trampantojo. Tamién fixo un retrato del condotiero. Equí probablemente pudo conocer a otru famosu matemáticu y arquiteutu del Renacimientu, Leon Battista Alberti.
Nel añu 1452, Piero della Francesca foi llamáu a realizar, en sustitución de Bicci di Lorenzo la qu'acabaría conociéndose como la so obra maestra y una de les más significatives del Renacimientu: los frescos de la basílica de San Francisco en Arezzo, dedicaos a la Lleenda de la Santa Cruz. Foi la familia Bacci, la más rica de Arezzo, la que decidió decorar el coru o capiya mayor de la ilesia dedicada a San Francisco. Nel añu 1447 contrataron pa ello a Bicci di Lorenzo, de tradición tardogótica, pero namái consiguió acabar el frescu de la bóveda, enantes de finar. Contrataron entós a Piero della Francesca p'acabalo, datándose la so realización ente l'añu 1452 y 1466, anque tamién se consideró como posible qu'acabara enantes del añu 1459. Ye bien posible que trabayara en dos fases, una primera ente 1452 y 1458, y una segunda al so regresu de Roma. A finales del 1466 la cofradería aretina de l'Anunciada encargó-y un estandarte cola Anunciación, citando nel contratu l'ésitu de los frescos de San Francisco como motivu del encargu poro, p'aquella fecha, el ciclu tenía que tar acabáu. Nesta obra pueden apreciase carauterístiques que faen de Piero un precursor del Alto Renacimientu, como la composición clara qu'emplega magistralmente la perspeutiva xeométrica, el tratamientu rico y novedoso de la lluz (tomáu de Domenico Veneziano) y el so cromatismu almirable, delicáu y claro.
La realización de la obra de Arezzo foi simultanea cola d'otres obres y cola so estancia n'otres llocalidaes. Asina, en 1453, tornó a Sansepolcro onde, al añu siguiente, robló un contratu pa un retablu con destín al altar mayor de la ilesia agustiniana, conocíu como Retablu o Polípticu de San Agustín. Trabayó nesti proyeutu dende 1454 y nun s'acabó hasta 1469, como evidencia'l pagu realizáu, quiciabes el postreru, el 14 de payares d'esi añu. Nestos paneles poner n'evidencia, nuevamente, el so fondu interés nel estudiu teóricu de la perspeutiva y el so enfoque contemplativu. La obra ye bien innovadora, escareciendo de fondu d'oru, sustituyíu per un cielu abiertu ente balustres clasicistes, y coles figures de los santos d'una linealidad y monumentalidad acentuaes. Anguaño namái queden cuatro paneles.
Tamién tuvo en Roma, en siquier dos causes. Una primer vegada, llamáu pol papa Nicolás V (m. 1455), na qu'executó frescos na Basílica de Santa María la Mayor, de los que namái queden restos, en concretu un San Lucas pintáu probablemente pol so taller, ente que nada se caltuvo de les obres dafechu autógrafas. La segunda vegada, foi cuando lo llamó'l papa Pío II, qu'acababa de ser escoyíu. Antes de colase de Sansepolcro, designó al so hermanu Marco como representante, en previsión d'una llarga ausencia. Pío II encargó-y pintar la so habitación nel Palaciu Apostólicu; esta obra foi destruyida nel sieglu XVI pa dexar sitiu a la primera de les Estancies Vaticanes de Rafael. La tesorería papal emitió un documentu, datáu'l 12 d'abril de 1459 pal pagu de 140 florinos por ciertes pintures» na cámara de La so Santidá El nuesu Señor»
Otres obres de maduror son la Virxe del partu (1455-1465) y La resurrección de Cristu (1450-1463). La Virxe del Partu realizar en tan solo siete xornaes, pa la capiya de l'antigua ilesia de Santa María de Nomentana del campusantu de Monterchi, aldega vecina de Sansepolcro y de la que yera orixinaria la so madre. El modelu iconográfico, la Virxe del Partu, nun yera bien frecuente. Emplegó materiales d'alta calidá, como una cantidá considerable d'azul marino que se llograba a partir de lapislázuli importáu. Nesta obra puede apreciase la obsesión de Piero pola simetría, que lu lleva a asitiar a dos ánxeles idénticos, unu a cada llau de la Virxe, utilizando'l mesmu cartón. La resurrección de Cristu, pela so parte, ye obra notable al utilizar diverses perspectives. Foi pintada en Arezzo, cerca de la so ciudá natal, de la que trabayaba nos frescos de la Lleenda de la Santa Cruz.
El 6 de payares de 1459 morrió la madre de Piero y el 20 de febreru de 1464 el so padre. Nel añu 1460 alcuéntrase en Sansepolcro, onde robló y dató el frescu de San Luis de Tolosa. Hai que recordar qu'en 1462 fixéron-y un pagu pol Polípticu de la Misericordia. En 1466 Piero pintó'l frescu d'una Madalena na Catedral de Arezzo, y encargar, como yá se señaló, l'estandarte pa la cofradería de l'Anunciada, qu'apurrió en Arezzo nel añu 1468.
Nel añu 1467 en Perugia executó por cuenta de les hermanes terciaries del conventu de San Antonio un retablu, conocíu como Polípticu de San Antonio. Encargar una obra d'inspiración tardogótica, pero na parte cimera tien lo más destacao: la Anunciación del gablete ye de clara estampa renacentista, amosando la so maestría cola perspeutiva.
En 1468 ta documentáu en Bastia Umbra, onde s'abellugara pa fuxir de la peste. Ellí realizó siquier otru gonfalón pintáu perdíu.
Pal añu 1469, acabaos yá los frescos de Arezzo y el retablu de San Agustín, Piero alcuéntrase en Urbino, al serviciu de Federico de Montefeltro. Nun tán claros los periodos d'estancia en Urbino, paez que con seguridá tuvo ellí ente'l 1469 y 1472, pero dalgunos autores retrasen la so marcha hasta 1480. Foi una dómina na que produció cuadros de notable calidá. Piero ta consideráu como unu de los protagonistes y promotores del renacencia en Urbino, y el so propiu estilu algama nesta ciudá un equilibriu ensin superar ente l'usu de les rigoroses regles xeométriques y l'aire serenamente monumental. Na corte de Urbino afondó na conocencia de la pintura flamenca, tanto al traviés de la coleición del duque como pola presencia de Xusto de Gante, quien ente l'añu 1471 y el 1472 asitiar n'Italia, primero en Roma pero depués, convidáu por Federico de Montefeltro, na corte de Urbino, onde tuvo hasta ochobre del añu 1475. Nun sería l'únicu artista destacáu a quien conoció en Urbino, pos ellí entró en contautu tamién con Melozzo da Forlì y Luca Pacioli.
Equí pintó'l famosu retrato doble de Federico de Montefeltro y la so esposa Battista Sforza (h. 1465-1472), güei na Galería de los Uffizi de Florencia, tituláu Trunfu de la Castidá. Nél aprecia la influencia de la pintura flamenca nel tratamientu del paisaxe y na minuciosidad y amor pol detalle.
En 1469 Piero ta documentáu en Urbino, onde la Cofradería del Corpus encargólu que pintara un estandarte procesional. Naquella ocasión al maestru propúnxose-y tamién la pintura del Retablu del Corpus Domini, yá encargada a Fra Carnevale, depués a Paolo Uccello (1467), que pintó namái la predela, y a la fin terminada por Xustu de Gante en 1473-1474. Nel añu 1470 se documenta a Federico da Montefeltro en Sansepolcro, quiciabes en compañía de Piero.
A esta dómina de Urbino pertenez La flagelación (h. 1470, anque otros datar en 1452), una de les sos pintures más conocíes. Al paecer, foi una creación personal que nun dependió d'encargu dalgunu y que pon de manifiestu que Piero yera consciente de les innovaciones arquiteutóniques de la dómina; ye revesosu tocantes al so significáu exactu (veanse les Interpretaciones icónicas d'esti cuadru).
Na Virxe de Senigallia, obra tamién d'esta dómina, alviértese'l so contautu col arte flamenco. Igualmente d'esti periodu ye la Sacra Conversación llamada güei Pala de Brera por caltenese na Pinacoteca de Brera (Milán. Foi un encargu pa la ilesia de San Donato degli Osservanti de Urbino, termináu posiblemente en redol al añu 1474. Nesta obra maxestosa asitia a les figures nun marcu arquiteutónicu harmoniosu y polícromo que recuerda a les creaciones de Leon Battista Albertisobremanera la ilesia de San Andrés en Mantua. Adopta una forma relativamente nueva na iconografía cristiana, la de «sagrada conversación». Ye bien probable que na realización del retablu interviniera tamién el pintor de la corte Pedro Berruguete, a que'l so pincel Roberto Longhi atribúi les manes de Federico.
Créese que foi en Urbino onde pintó la Natividá (1470-1485), que s'atopa anguaño en Londres. Ye una de les últimes obres de Piero, cuando yá se taba quedando ciegu, creyéndose que por esti motivu quedó inacabada, anque'l so estáu puede debese tamién a les restauraciones de sieglos pasaos. Foi un encargu del so sobrín, por cuenta del so matrimoniu. Dellos críticos[13] ellaboren la hipótesis que la cara de la Virxe fuera realizáu por otra mano «flamenca». A esti periodu atribúyese tamién la Virxe con Neñu y cuatro ángel del Institutu d'Arte Clark en Williamstown, Massachusetts.
Nel añu 1473 rexístrase un pagu, quiciabes entá del Polípticu de San Agustín. En 1474 correspuénde-y l'últimu pagu d'una pintura perdida, destinada a la capiya de la Virxe de l'abadía de Sansepolcro. Dende'l 1 de xunetu de 1477 y hasta 1480 vivió, con delles interrupciones, en Sansepolcro, onde formó parte regularmente del conseyu comunal. Nel añu 1478 pintó un frescu perdíu pa la Capiya de la Misericordia, siempres en Sansepolcro. Ente 1480 y 1482 tuvo al mandu de la Cofradería de San Bartolomé na so ciudá natal.
Piero della Francesca ta documentáu en Rimini el 22 d'abril de 1482, onde arrendó «una casona con un pozu». Equí dedicóse a la escritura del Libellus de quinque corporibus regularibus, termináu nel añu 1485 y dedicáu a Guidobaldo da Montefeltro. Dio testamentu'l 5 de xunetu de 1487, declarándose «sanu d'espíritu, de mente y de cuerpu». Nos sos últimos años, pintores como Perugino y Luca Signorelli visitaron frecuentemente'l so taller.
Anque anguaño la so obra matemática ye pocu menos qu'ignorada por completu, Piero foi, en vida, un matemáticu reputáu. Según Giorgio Vasari, «…los artistes otorgar el títulu del meyor xeómetra de los sos tiempos, porque de xuru les sos perspectives tienen una modernidá, un meyor diseñu y una mayor gracia que nenguna otra».[14] Ye Vasari tamién quien diz que nestos últimos años viose afeutáu por una grave enfermedá de los güeyos que-y torgó trabayar. Por ello abandonó la pintura y dedicóse puramente a la so obra teórica, qu'escribió dictándola.
Morrió en Sansepolcro, el mesmu día nel que Cristóbal Colón trió per vegada primera América. Foi soterráu na abadía de Sansepolcro, güei el Duomo.
Conócense tres textos bien importantes escritos por Piero, de los más científicos del sieglu XV: el De prospectiva pingendi («Sobre la perspeutiva pa la pintura»), Libellus de quinque corporibus regularibus («Llibrín de los cinco sólidos regulares») y un manual de cálculu tituláu Trattato dell'abaco («Tratáu del ábaco»).
Les temes trataes nestos escritos inclúin aritmética, álxebra, xeometría y obres innovadores tantu en xeometría de los sólidos como perspeutiva. Nellos ponse de manifiestu'l so contautu con Alberti. Nestos trés obres matemátiques ta presente una síntesis ente la xeometría euclidiana, perteneciente a la escuela de los eruditos, y matemática col ábaco, acutada a los téunicos.[15]
La primer obra foi'l Libellus de quinque corporibus regularibus, un tratáu dedicáu a la xeometría, que retomó temes antigües de tradición platónico-pitagórica, estudiaos siempres col enfotu de que puedan utilizase como elementos de diseñu. Inspirar nes lleiciones euclidianes pal orde lóxicu de les espresiones, pa les referencies y l'usu coordináu y complexu de los teoremes, ente que s'avera a les esixencies de los téunicos pola predictibilidad de les figures trataes, sólides y poliédriques, y pola ausencia de demostraciones clásiques y pol usu de regles aritmétiques y alxebraiques aplicaes a los cálculos.[15] Nel testusobremanera, per vegada primera dibúxense los poliedros regulares y semiregulares, estudiando les rellaciones qu'esisten ente los cinco regulares.
Nel segundu tratáu, De prospectiva pingendi siguió na mesma llinia d'estudiu, pero con notables novedaes, hasta'l puntu de que puede definise a Piero como unu de los padres del modernu dibuxu téunicu; ello ye que prefería l'axonometría a la perspeutiva, por considerala más congruente con un modelu xeométricu. Ente los problemes resueltos destaca'l cálculu del volume de la bóveda y la ellaboración arquitectónica de les construcciones de les cúpules.
El Trattato d'abaco, sobre matemática aplicada (cálculu) foi escritu quiciabes yá nel añu 1450, trenta años primero que el Libellus. El títulu ye de dómina moderna, porque l'orixinal escarez d'él. La parte xeométrica y l'alxebraica resulta bien amplia en rellación coles costumes del so tiempu, según la parte esperimental sobre la que l'autor esploró elementos non convencionales.[15]
Gran parte de la obra de Piero foi darréu incluyíu n'obres d'otros, especialmente Luca Pacioli, un monxu que yera discípulu de Piero y a quien Vasari acusa direutamente de copiar y plaxar al so maestru. La obra de Piero sobre xeometría sólida apaez na obra de Pacioli De divina proportione (Divina Proporción), un trabayu ilustráu por Leonardo da Vinci.
La crítica alcuéntrase estremada sobre la collaboración de dellos artistes nel so taller (ente otros Lorentino d'Arezzo, Luca Signorelli y el Perugino); per otru llau l'únicu alumnu que s'hai documentáu ye Galeotto da Perugia. Ente los sos collaboradores tien de mentase a Giovanni da Piamonte, col que trabayó na execución de los frescos en San Francisco; ye de dichu autor la tabla caltenida cerca de la ilesia de Santa María de les Gracies de Città di Castello, na que tán de xuru presentes influencies de Piero della Francesca.
En vida foi bien famosu y el so impautu notar nes xeneraciones posteriores, anque non fora de pintores que trabayaren direutamente con él. Dexó dellos discípulos y siguidores: amás de Luca Pacioli, Melozzo da Forli y Luca Signorelli.
Piero della Francesca ye un pintor cuatrocentista, perteneciente a la segunda xeneración de pintores renacentistes,[16] Entemedia ente Fra Anxélicu y Botticelli. Asumió los afayos de la primer escuela renacentista florentina d'autores como Paolo Uccello, Masaccio y Domenico Veneziano. Nun viaxó a Flandes, pero sí vio pintura flamenca, de manera que fizo una especie de simbiosis ente la Renacencia italiana y la pintura flamenca.
Primó, como los otros grandes maestros del so tiempu, la creatividá. Trabayó téuniques nueves, como l'usu del llenzu como soporte pictóricu y l'oleu. Y tamién trató temes novedosos non yá la omnipresente pintura relixosa, como'l semeya y la representación de la Naturaleza. Tien un estilu pictóricu bien particular y polo tanto ye bono d'identificar. Na so obra conflúin la perspeutiva xeométrica brunelleschiana, la plasticidad de Masaccio, la lluz peralto qu'esclaria les solombres y papa los colores de Fra Anxélicu y Domenico Veneziano, según la descripción preciso y sollerte a la realidá de los flamencos. Otres carauterístiques fundamentales de la so espresión poética son la simplificación xeométrica, tantu de la composición como de los volúmenes, la inmovilidá ceremonial de los xestos, l'atención a la verdá humana.[7]
Les sos obres tán almirablemente permediaes ente l'arte, la xeometría y un complexu sistema de llectura a munchos niveles, onde se xunen complexes cuestiones teolóxiques, filosófiques y d'actualidá. Consiguió harmonizar, tantu na so vida como nes sos obres, los valores intelectual y espiritual del so tiempu, entestando múltiples influencies y mediando ente la tradición y la modernidá, ente la relixosidá y les nueves afirmaciones del Humanismu, ente la racionalidá y l'estética.[7]
La so actividá puede caracterizase como un procesu que va de la práutica pictórica, a la matemática y a la especulación astracta. La so producción artística, carauterizada pol estremu rigor de la busca perspectivística, de la plástica monumentalidad de les figures, del usu en función espresiva de la lluz, influyó nel fondu la pintura renacentista de la Italia septentrional ysobremanera, la escuela ferraresa y véneta.[17]
La so obra carauterizar por una dignidá clásica, similar a Masaccio. El términu que meyor define'l so arte ye'l de «tranquilidá», lo que nun torgar que tenga un tratamientu téunicu rigorosu. Percíbese tamién la voluntá de construcción d'un espaciu racional y coherente. Piero interesóse enforma polos problemes del clarescuru y perspeutiva, como'l so contemporaneu Melozzo da Forli. Piero della Francesca y Melozzo da Forlì son los más célebres maestros de la perspeutiva del sieglu XV, reconocíos como tales por Giorgio Vasari y Luca Pacioli. Destaca poles sos conocencies de perspeutiva y composición, no qu'influyeron les sos conocencies matemátiques, fundiendo l'arte cola ciencia de la matemática, la xeometría y la perspeutiva. La perspeutiva llinial yera la so carauterística principal a la de pintar, lo que puede apreciase en tolos sos cuadros, que s'estremen básicamente polos sos coloríos lluminosos y un nidiu pero firme trazu nes figures. Les sos composiciones son clares, equilibraes, reflexando con precisión matemática les arquitectures. Ensin dexar los efeutos de trampantojo, Piero utilizó la perspeutiva con cuenta de planiar les composiciones naturalistes grandioses.
Nestos paisaxes seles introducía les figures de los personaxes con un tratamientu bien volumétrico: percíbese un estudiu anatómicu, y una cierta monumentalidad. Agora bien, son personaxes bien estáticos, que permanecen como conxelaos y suspensos nos sos propios movimientos, resultando un pocu fríos, inespresivos, monolíticos. Esta ausencia de nerviosismu ye lo opuesto al restu de los pintores renacentistes de Florencia, que conforme avanzó'l tiempu fueron faciendo figures cada vegada más dinámiques. Roberto Longhi, cuando fala de Piero della Francesca, diz que les sos figures son «columnes». El tratamientu de les figures en volúmenes simples espresa un sentimientu de intemporalidad, lo mesmo que l'harmonía de los tonos claros; tou ello espresa'l sentíu poéticu del arte de Piero della Francesca.
La lluz atmosférica ye otru de les sos traces destacaes, qu'adquirió del so maestru Domenico Veneziano, y que lu sirvía pa simbolizar la perfeición de la Creación divina. Ye bien diáfana, bien diurna, con un tratamientu uniforme, ensin intensidaes nin gradación llumínica (llixeramente arcaica, similar a la de Fra Anxélicu). Los sos ensayos nesti sentíu lleguen a dar la sensación de que les sos figures tán modelaes en material dotáu de lluz propio, íntima, radiante. Los frescos como la Lleenda de la Santa Cruz, nel ábside de la Ilesia de San Francisco, en Arezzo, son una obra d'arte en lluminosidá.
Llista de les sos obres (pintures sobre tabla y frescos) n'orde cronolóxicu.
Bohuslav Martinů escribió una obra en tres movimientos pa gran orquesta tituláu Les Fresques de Piero della Francesca, H. 352 (1955). Dedicáu a Rafael Kubelik, ésti estrenar, xunto cola Filarmónica de Viena nel Festival de Salzburgu del añu 1956.
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes collier