Busan Beynəlxalq Film Festivalı ( kor. 부산국제영화제, ing. Busan İnternational Film Festival, BIFF[1]) — hər il payızda Koreya Respublikasının Busan şəhərində, Busan Film Mərkəzində keçirilən beynəlxalq film festivalıdır. Tokyo və Honkonq Beynəlxalq Film Festivalları ilə yanaşı, Asiyanın ən böyük film festivalı hesab olunur.[1] Bu film festivalı Film İstehsalçıları Assosiasiyalarının Beynəlxalq Federasiyası (FİABF) tərəfindən rəsmi olaraq tanınır.
Busan Beynəlxalq Film Festivalı Koreya film sənayesinin tənəzzülə uğradığı dövrdə bu sahənin dirçəlişinə nail olmaq üçün təsis edilmişdir. Yeni müəllifləri kəşf edib onlara dəstək verərək Asiya filmlərinin gələcək imkanlarını araşdırmaq məqsədilə 1996-cı ildə təsis edilmiş və nəinki Koreya, hətta ümumilikdə Asiya filmlərinin inkişafına töhfə vermişdir. Festivalın əsas məqsədi Asiya filmlərinin dirçəlişinə nail olmaq, Busan vizual sənayesini canlandırmaq və turistləri cəlb etməkdir.[2] Bu festival dünyanın müxtəlif yerlərindən gələn aktyorlar, rejissorlar, prodüserlər, film-video mütəxəssisləri və tamaşaçıların birlikdə səmimi ünsiyyət qura biləcəyi mühitə malikdir. Busan Beynəlxalq Film Festivalının açılış mərasimi hər il Heunde Yaxta Stadionunda keçirilir.
İl | Nömrə | Başlama tarixi | Bitmə tarixi | Açılış filmi | Bağlanış filmi | Nümayiş olunan filmlər | Tamaşaçı sayı | Qeyd |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1996-cı il | 1 | 13 Sentyabr | 21 Sentyabr | Sirr və Yalan | Musanın yağış buludu | 31 ölkə 169 film | 184,071 nəfər | |
1997-ci il | 2 | 10 Oktyabr | 18 Oktyabr | Çin qutusu | On səkkiz bahar | 33 ölkə 163 film | 170,206 nəfər | |
1998-ci il | 3 | 24 Sentyabr | 1 Oktyabr | Sükut | Dr. Akagi | 41 ölkə 211 film | 192,547
nəfər |
Busan Tanıtım Planı
(PPP)nın təsisi |
1999-cu il | 4 | 14 Oktyabr | 23 Oktyabr | Nanə şəkəri | Stolun siyirməsindəki nağıl kitabı | 53 ölkə 207 film | 180,914
nəfər |
|
2000-ci il | 5 | 6 Oktyabr | 14 Oktyabr | Güləşçilər | Sevgi əhvalı | 55 ölkə 207 film | 181,708
nəfər |
|
2001-ci il | 6 | 9 Noyabr | 17 Noyabr | Sonuncu şahid | Suriyothai | 60 ölkə 201 film | 143,103
nəfər |
|
2002-ci il | 7 | 14 Noyabr | 23 Noyabr | Sahil Mühafizəsi | Gəlinciklər | 55 ölkə 226 film | 167,349
nəfər |
|
2003-cü il | 8 | 2 Oktyabr | 10 Oktyabr | Doppelganger | Akasiya | 61 ölkə
243 film |
165,103
nəfər |
Asiya Film Sənayesi Mərkəzi (AFIC)nin təsisi |
2004-cü il | 9 | 7 Oktyabr | 15 Oktyabr | 2046 | Al-qırmızı məktub | 63 film 262 film | 166,164 nəfər | |
2005-ci il | 10 | 6 Oktyabr | 14 Oktyabr | Üç dəfə | Toy kampaniyası | 73 ölkə 307 film | 192,970 nəfər | Asiya Film Akademiyası (AFA)nın idarəsi |
2006-cı il | 11 | 12 Oktyabr | 20 Oktyabr | Payıza doğru | Dəli daş | 62 ölkə 246 film | 162,835
nəfər |
Asiya Film Bazarı (AFM)nın təsisi |
2007-ci il | 12 | 4 Oktyabr | 12 Oktyabr | Məclis | Evangelion 1.0: Sən tək (deyil)sən | 64 ölkə 275 film | 198,603
nəfər |
Asiya Film Fondu (ACF)nun təsisi |
2008-ci il | 13 | 2 Oktyabr | 10 Oktyabr | Stalinin hədiyyəsi | Mən xoşbəxtəm | 60 ölkə 315 film | 198,818 nəfər | |
2009-cu il | 14 | 8 Oktaybr | 16 Oktyabr | Sabahın xeyir Prezident | Küləyin səsi | 70 ölkə 355 film | 173,516
nəfər |
|
2010-cu il | 15 | 7 Oktyabr | 15 Oktyabr | Yemişan ağacı altında | Kameliya | 67 ölkə 306 film | 182,046
nəfər |
|
2011-ci il | 16 | 6 Oktyabr | 14 Oktyabr | Yalnız o qız | Anamın salnaməsi | 70 ölkə 307 film | 196,177
nəfər[3] |
İngilis dilində ad dəyişikliyi, Busan Film Mərkəzinin açılışı |
2012-ci il | 17 | 4 Oktyabr | 13 Oktyabr | Soyuq Müharibə | Televizor | 75 ölkə 304 film | 221,002
nəfər |
Asiya Aktyorlar Akademiyası (AAA)nın idarəsi |
2013-cü il | 18 | 3 Oktyabr | 12 Oktyabr | Vara: Xeyir-dua | Şam yeməyi | 70 ölkə 299 film | 217,865
nəfər[4] |
|
2014-cü il | 19 | 2 Oktyabr | 11 Oktyabr | İzdihamda cənnət | Quldurun maaş günü | 79 ölkə 312 film | 226,473
nəfər[5] |
|
2015-ci il | 20 | 1 Oktyabr | 10 Oktyabr | Zubaan | Dağlar hayqırır | 75 ölkə 304 film | 227,377
nəfər[6] |
|
2016-cı il | 21 | 6 Oktyabr | 15 Oktyabr | Boş xəyallar | Qara külək | 69 ölkə 299 film | 165,149
nəfər[7] |
|
2017-ci il | 22 | 12 Oktyabr | 21 Oktyabr | Şüşə bağça | Sevgi təhsili | 76 ölkə 300 film | 192,991
nəfər |
|
2018-ci il | 23 | 4 Oktyabr | 13 Oktyabr | Gözəl günlər | İp Manın vərəsəsi | 79 ölkə 323 film | 195,081
nəfər |
|
2019-cu il | 24 | 3 Oktyabr | 12 Oktyabr | At oğruları, Zamanın yolu | Yonhiyə | 85 ölkə 303 film |
24 Fevral 2011-ci ildə Busan Beynəlxalq Film Festivalının Təşkilat Komitəsi tərəfindən müntəzəm olaraq keçirilən ümumi iclasda Təşkilat Komitəsi PIFF (Pusan İnternational Film Festival) adındakı P hərfinin B hərfi ilə əvəz edilərək BIFF (Busan İnternational Film Festival) olmasına səs verdi və festivalın ingilis dilindəki adında cüzi dəyişiklik edildi. Təşkilat komitəsi 2000-ci ildə yenilənən Romanlaşdırma (və ya latınlaşdırma) işarələr sisteminə əsəsən Busan adında edilən dəyişikliyə uyğun olaraq film festivalı və keçirildiyi şəhərin adındakı qarışıqlığı aradan qaldırdıqlarını və Busan Video Mərkəzinin latın əlifbası ilə adını "Busan Cinema Center" olaraq dəyişərək Film Festivalının adında düzəliş etdiklərini bildirdilər.
Busan Beynəlxalq Film Festivalının proqramı mövzuya uyğun olaraq əsasən 11 kateqoriyaya bölünür.
Busan Beynəlxalq Film Festivalı qismən rəqabətli film festivalı olaraq müxtəlif kateqoriyalarda mükafatlar təqdim edir. Mükafatlara misal olaraq Yeni Cərəyanlar Mükafatını, Sonje Mükafatını, Busan Beynəlxalq Film Festivalının Mesenat mükafatını və s.-i göstərmək olar.
Yeni Cərəyanlar Mükafatı (New Currents Award) Asiya film rəqabət sektoru olan Yeni Cərəyanlar kateqoriyasında nümayiş olunan uzunmetrajlı filmlərdən ikisinə ayrı-ayrılıqda 30.000 dollar olaraq verilir. Məqsəd dünya şöhrətli mütəxəssislərdən ibarət münsiflər heyəti tərəfindən qalib filmlərin seçilərək Asiyanın istedadlı gənc rejissorlarını kəşf etmək və həvəsləndirməkdir. Sonje Mükafatı (Sonje Award) Geniş Bucaq rəqabət kateqoriyasına dəvət olunan koreyalı və asiyalı kinorejissorların qısametrajlı filmlərindən ən yaxşısını seçərək rejissoruna növbəti filmi ərsəyə gətirə bilməsi üçün 10 milyon von qazandıran mükafatdır. Busan Beynəlxalq Film Festivalının Mesenat Mükafatı Geniş Bucaq rəqabət kateqoriyasına dəvət olunan koreyalı və asiyalı kinorejissorların sənədli filmlərindən ən yaxşısını seçərək rejissoruna növbəti filmi ərsəyə gətirə bilməsi üçün 10 milyon dolların təqdim olunduğu mükafatdır. Keçirildiyi birinci ildən 2007-ci ilə qədər Unpa mükafatı (Woonpa Award), 2008-ci ildən 2010-cu ilə qədər isə Busan Beynəlxalq Film Festivalının Mesenat Mükafatı olaraq adlandırılmışdır.
BNK Busan Bankı mükafatı (Busan Bank Award) 2009-cu ildə təsis edilən mükafat olub, Gələcəyə İşıq kateqoriyasında nümayiş olunan filmlərdən ən yaxşısına Busan Bankı tərəfindən 20.000 dollar mükafat olaraq verilir.[8] 20 min dollardan 10 min dolları rejissora verilir, digər 10 min dolları isə filmin ölkədaxili nümayişi üçün xərclənir. Məqsəd qeyri-Asiya ölkələrindən olan gənc rejissorları kəşf etmək və həvəsləndirməkdir. 2012-ci ilə qədər Gələcəyə İşıq Mükafatı (Flash Forward Award) olaraq adlanmışdır.
FIPRESCI mükafatı (Beynəlxalq Film Tənqidçiləri Federasiyası mükafatı, FIPRESCI Award) Yeni Cərəyanlar kateqoriyasındakı əsərlər arasından möhtəşəm kinematik keyfiyyətlərə və təşəbbüskar bədii xüsusiyyətlərə malik olan filmə verilir. NETPAC mükafatı (Asiya Filmlərinin Təbliği Şəbəkəsinin mükafatı, The Network for the Promotion of Asian Cinema Award) Koreya Filminin bu günü-gələcəyi kateqoriyasında nümayiş olunan ən yaxşı Koreya filminə verilir.
Busan Cinephile Mükafatı (Busan Cinephile Award) 2011-ci ildə təsis edilmiş mükafat olub, tələbələrdən ibarət olan münsiflər heyəti tərəfindən Geniş Bucaq kateqoriyasında sənədli film vitrinlərində təqdim olunan filmlərin qiymətləndirilməsindən sonra ən yaxşı filmə 5 milyon von məbləğində təqdim olunur. Busan şəhərində 6 kinematoqrafiya fakültəsindən 60 tələbə münsiflər heyəti kimi iştirak edir. Vətəndaş Tənqidçilər mükafatı (Citizen Critics' Award) 2011-ci ildə təsis edilən mükafat olub, Busan Film Mərkəzi Sinematekin mülki tənqidçilərindən ibarət olan münsiflər heyəti tərəfindən Koreya Filminin Bugünü və Gələcəyi kateqoriyasında seçilən ən yaxşı filmə təqdim olunur. Mükafat həmin filmin rejissoruna yeni film ərsəyə gətirə bilməsi üçün 10 milyon von məbləğində verilir.
KNN Tamaşaçı mükafatı (KNN Award) KNN (Korea New Network) Mədəniyyət Fondu tərəfindən Yeni Cərəyanlar kateqoriyasında nümayiş olunan filmlər arasında tamaşaçılar tərəfindən ən yaxşı rəyi alan filmə verilir. 2005-ci ilə qədər PSB Tamaşaçı mükafatı (PSB Award) olaraq adlandırılmışdır. Daemyung Mədəniyyət Dalğa Mükafatı (Daemyung Culture Wave Award) Daemyung Holdings Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti tərəfindən Koreya müstəqil filmlərinin yayılma imkanını genişləndirmək məqsədilə 2014-cü ildə təsis edilmişdir. Bu mükafat Koreya Filminin Bugünü-Gələcəyi və Yeni Cərəyanlar kateqoriyasında seçilən Koreya filminin rejissoruna 20 milyon von məbləğində təqdim olunur və Daemyung Holdings Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti tərəfindən birbaşa təbliğ edilir. CGV İncəsənət Evi mükafatı (CGV Arthouse Award) CJ CGV İncəsənət Evi ilə olan əməkdaşlığa əsasən 2011-ci ildə təsis edilmişdir. Koreya Filminin Bugünü-Gələcəyi kateqoriyasında Koreya filmlərinin yeni perspektivlərini özündə əks etdirən müstəqil film, yeni və azbüdcəli filmlərin real təbliği və nümayişini təmin etmək məqsədi güdür. Təbliğ edənlərə nağd olaraq 10 milyon von ödənilir və CGV İncəsənət Evi Teatrı təbliğat üçün onların ixtiyarına verilir.
Bundan əlavə il ərzində Asiya film sənayesi və mədəniyyətinin inkişafında müstəsna fəaliyyət göstərən rejissorlara İlin Asiyalı Rejissoru Mükafatı (The Asian Filmmaker of the Year) təqdim olunur. Koreya Film Mükafatı (Korean Cinema Award) Koreya filmlərinin qlobal populyarlığının önəmini dərk edib onların beynəlxalq film arenasına çıxmasında öz töhfəsini verən şəxslərə verilir. İlin Aktyor və Aktrisası mükafatı (Actor & Actress of the Year) 2014-cü ildə təsis edilmişdir. Bu mükafat Koreya Filminin Bugünü-Gələcəyi kateqoriyasında yer alan uzunmetrajlı müstəqil Koreya filmlərində rol alan gənc aktyor və aktrisalara verilir.
Əvvəllər Nampo-dong rayonunda keçirilmiş, lakin Centum City-də Busan Film Mərkəzinin təsis edilməsi ilə festivalın keçirildiyi məkan Heunde-yə köçürülmüşdür. Filmlər Busan Film Mərkəzi də daxil olmaqla CGV Centum City, Lotte Cinema Centum City, Dongseo Universiteti Sohyang Teatrı və Heunde-gu yaxınlığında yerləşən Megabox Heunde (Jangsan) da nümayiş olunur. Heundae çimərliyində Busan Beynəlxalq Film Festivalı şəhərciyi salınır, BEXCO-da isə Asiya Film Bazarı keçirilir. Festivalın keçirildiyi müddətdə Heunde və Nampo-dongda yerləşən tədbir məkanları arasında avtobuslar fəaliyyət göstərir.Yalnız tarixi xüsusiyyətləri və Nampo-dong-un müqavimətini nəzərə alaraq 2012-ci il 17-ci Film Festivalından etibarən yenidən Nampo-dongda yerləşən Megabox Busan Kinoteatrında filmlər göstərilsə də, hal-hazırda orada film nümayiş olunmur.
1996-cı il 16 apreldə Mədəniyyət, İdman və Turizm Nazirliyinin korporativ qurumu olaraq təsis edilən Busan Beynəlxalq Film Festivalının Təşkilat Komitəsi film festivalının fəaliyyətinə rəhbərlik edir. Təşkilat Komitəsinin sədri Busan Şəhərinin icra hakimi təyin edilmişdir.[9] Sonradan özəl sistem olaraq dəyişmiş və Busan Beynəlxalq Film Festivalının sədri həmin statusu daşımışdır.
Komitə sədri 2007-ci ildə 12-ci film festivalından etibarən həmsədr vəzifəsində olan kinematoqraf Li Yonggvan dır.[10] 2011-ci ildə 16-cı film festivalından etibarən birtərəfli olaraq komitə sədri vəzifəsini daşıyır.[11] 2015-ci ildə keçirilən müvəqqəti ümumi iclasda aktyor Kang Soo-youn həmsədr vəzifəsinə təyin olundu.[12] 1996-cı il 1-ci film festivalından 2010-cu il 15-ci film festivalına qədər komitə sədri vəzifəsini icra edən Kim Dongho "Unudulmuş mədəniyyət şəhəri olan Busanın kinematoqrafiya şəhəri olaraq inkişafında böyük rolu olan şəxs" kimi qiymətləndirilmiş və fəxri sədr olaraq özünə yer tutmuşdur.[13][14]
19-cu Busan Beynəlxalq Film Festivalında Saenuri partiyasının üzvü olan koreyalı siyasətçi və Busan şəhərinin icra başçısı Suh Byung-soo Sevol bərə qəzasından bəhs edən sənədli film "Dalğıc Zəngi"ni "Siyasi neytrallığa xələl gətirən əsər" adlandıraraq onun nümayişinin ləğvini tələb etsə də, Busan Beynəlxalq Film Festivalı planlaşdırıldığı kimi filmi nümayiş etdirmişdir.
2014-cü ilin sonunda Busan Şəhər İcra Hakimiyyəti Busan Beynəlxalq Film Festivalının təşkilat komitəsini təftiş etmiş, 23 yanvar 2015-ci ildə Busan Şəhər İcra Hakimiyyətinin yüksək rütbəli məmuru dəvət olunmuş filmlərin seçilməsi ilə bağlı qayda pozuntusu və.s kimi məsələləri komitə sədri Li Yong-gvana çatdıraraq dolayısilə onun istefasını tələb etmişdir.[15] Busan Beynəlxalq Film Festivalının təşkilat komitəsi proqramın seçilmə prosesinin qeyri-kafi olması ilə bağlı deyilənlərə "Film festivalına dəvət olunan filmlər müəyyən vaxt ərzində qəbul olunur və bir qrup münsiflər heyətinin qərarı ilə deyil, proqramçının kinoteatr və filmin perspektivinə əsaslanan subyektiv qərarına öncəlik verilir ki, buna da hörmət etmək lazımdır." deyərək iddia irəli sürmüşdür.[16] Film dünyası Busan şəhərinin icra başçısı Suh Byung-soo-nun "Dalğıc Zəngi" nümayişinin ləğvi ilə bağlı tələbini rədd edərək ona cavab olaraq güclü etiraz edirlər.[17] Rotterdam Beynəlxalq Film Festivalı və Berlin Beynəlxalq Film Festivalının komitə sədrləri Busan Beynəlxalq Film Festivalının müstəqil fəaliyyətinə dəstək verdiklərinə dair fikirlərini ifadə etmişlər.[18] Büdcəni 650 milyon von azaldıb, digər film festivallarına maliyyə dəstəyini artıraraq qisas alınmasına dair mübahisələr mövcuddur.[19]
Bununla bağlı olaraq 2017-ci ildə Park Youngsoo-nun başçılıq etdiyi xüsusi yoxlama qrupu Pak Kın He hökumətinin mədəniyyət və incəsənət dünyası ilə bağlı qara siyahısının tərtibi şübhəsi ilə birlikdə Busan Beynəlxalq Film Festivalının büdcəsinin azaldılmasına dair göstərişin olub-olmamasına dair araşdırma aparır.[20]