Anatol ar Braz
| Anatol ar Braz | |
|---|---|
 Poltred tennet eus Contes bretons embannet gant Charles A. Bruce, e 1915 | |
| Anv ofisiel | Anatole Jean François Marie Lebras |
| Anv pluenn | Anatole Le Braz |
| Obererezh | Romantour, daneveller, barzh, dastumer folklor |
| Ganedigezh | d'an 2 a viz Ebrel 1859 e Sant-Servez (e kumun Duaod d'ar mare-se),  Breizh
|
| Marv | 20 a viz Meurzh 1926) e Menton |
| Yezh skrivañ | Galleg |
| Enorioù | Priz Archon-Despérouses Marc'heg al Lejion a enor Ofiser al Lejion a enor |
| Oberennoù pennañ | |
| La Légende de la mort en Basse-Bretagne, Les Saints bretons d'après la tradition populaire en Cornouaille, Le Gardien du feu | |
kemmañ  |
|
Anatol ar Braz (2 a viz Ebrel 1859- 20 a viz Meurzh 1926), skrivagner. Gouestlet eo e oberenn da Vreizh, d’ar romantelezh ha d’ar c’hoariva keltiek, danvez e dezenn e 1904.
Anatol ar Braz[1] a oa bet ganet e Sant-Servez (Aodoù-an-Arvor). Bet e oa e dad, Nikolaz ar Bras, o labourat evel mestr-skol e skolioù publik un tamm e pep lec’h e Breizh, e Treger dreist-holl. E vamm, Jeanne ar Gwiader, a oa skolaerez ivez. Tremen a reas eta e vugaleaj e Bulien, Plouilio, Planiel, Ploubêr ha Perwenan. Pa oa bugel e tremene ivez ar vakañsoù e Bro-Dreger, ha gant ar vro-se dreist-holl eo bet awenet holl e oberenn.
-
Plakenn Anatol Ar Braz, e Sant-Servez-Kallag
Kregiñ a reas da skrivañ e anv gant ur Z abalamour ma kave hegasus bezañ anvet "le bras" gant ar C'hallegerien na zistagent ket an S.
Deskiñ a reas latin gant person Plouilio kent mont da lise impalaerel Sant-Brieg e 1869. Roet eo bet e anv d’al lise hiziv an deiz. Prientiñ a reas un aotreegezh war al lizhiri e Pariz hag ar skolveuriegezh prederouriezh na echuas ket abalamour d’e yec’hed. Kement-se ne viras ket outañ a gaout ur post kelenner war ar brederouriezh en Etampes (1884), goude bezañ deut da vezañ skolveurieg war ar yezhadur. Distreiñ a reas da Vreizh da gelenn da lise Kemper, e 1886. Eno e voe kelenner war an istor, an douaroniezh hag al lezennouriezh. Ar post-se an hini a roas lañs d’e c’halvedigezh skrivagner.
E Kemper e krogas da zastum kanaouennoù pobl eus Breizh gant Fañch an Uhel. Kas a rae ivez studiadennoù da benn oc’h atersiñ peizanted ha moraerien eus ar vro, hag o tastum e-giz-se sonioù, marvailhoù ha mojennoù eus ar pobl. E 1890 e teuas er-maez Sonioù Breizh-Izel, skrivet gantañ ha gant Fañch an Uhel, a voe loreet gant ar priz Thérouanne.
Da-heul e enklaskoù e embannas ivez Mojenn an Ankou (La Légende de la mort), Sent Breizh hervez hengoun ar bobl (Les Saints bretons d'après la tradition populaire) hag E bro ar pardonioù (Au Pays des pardons). Siwazh ne skrivas e oberennoù nemet e galleg daoust dezhañ da vezañ dastumet anezhe e brezhoneg.
Marc'heg al Lejion a enor e voe graet e 1897. E miz Eost 1898 e teuas da vezañ prezidant an Kevredigezh Broadel Breizh krouet e Montroulez da-heul gouelioù. E 1899 e teu da vezañ ezel eus an Association des bleus de Bretagne. Kannad Breizh e voe en Eistezvod Kerdiz ha degemeret e voe da varzh gant an anv "Skrew ar Mor".
Dont a reas da vezañ prezegenner-studi e skol-veur lizhiri Roazhon e 1901 ha goude se kelenner eus 1906 da 1924. Kelenn a reas da gentañ lennegezh c'hallek an XVIIIvet kantved hag al lennegezh vrezhonek. Miz goude e kollas war un dro e dad hag e vamm-gaer, e beder c'hoar hag e zaou vreur-kaer hag e niz o doa graet peñse e-maez da Landreger. Bet e voe ivez karget a gefridioù kelenn e Bro-Suis hag er Stadoù-Unanet. Mantret-marv e voe gant an taol-mañ. Neoazh e tifennas e dezennoù e skol-veur ar Sorbonne e 1904 hag e voe anvet da gelenner war al lennegezh c'hallek e Roazhon.
Goude marv e wreg e 1906 ez eas d'ober un droiad prezegennoù d'ar Stadoù-Unanet. Ur prezegour ampart ha bourrus e oa ha kalz beajoù a reas da Bro-Suis, ha, dreist-holl d'ar Stadoù-Unanet e lec'h ma reas anaoudegezh gant e eil gwreg. E 1911 e tistroas d'ar vro da gomz da-geñver gouelioù savet evit lidañ an Unvaniezh e Roazhon. Daoust da eneberezh ar re a oa er gouarnamant e tisplegas e brezegenn e brezhoneg. Bevañ a reas er Stadoù-Unanet e-pad ar Brezel bed kentañ hag atizañ a reas an Amerikaned da gemer perzh er brezel dre e brezegennoù evel ma c'houlenne ar gouarnamant gall digantañ. Lazhet e voe e vab war an talbenn e 1916 ha mervel a eure e wreg ivez e 1919. Addimeziñ a reas gant un Amerikanez all : Mari Lusinda Davvinson e 1921 e Pariz. Adkregiñ a reas da gelenn e Roazhon e 1920 hag eñ klañv dija. Mervel a reas 5 bloaz goude, e Menton diwar ur c'holl-gwad trumm. Douaret eo e Landreger e 1928 lec'h oa bet savet ur peulvan kizellet gant Armel Beaufils evit e enoriñ[2].
-
Peulvan Anatol Ar Braz er Koad ar Barzh, war lez ar Gindi, e Landreger
Oberennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- La Chanson de la Bretagne, barzhoneg, 1892
- Tryphina Keranglaz, barzhoneg, 1892
- La Légende de la mort en Basse-Bretagne, 1893.
- Les Saints bretons d'après la tradition populaire en Cornouaille, 1893-1894.
- Au pays des pardons,[3] 1894.
- Pâques d'Islande, danevelloù, 1897.
- Vieilles histoires du pays breton, 1897
- Le Gardien du feu, romant, 1900.
- Le Sang de la sirène, danevelloù, 1901.
- La Légende de la mort chez les Bretons armoricains, adembannadur kresket eus La légende de la mort en Basse-Bretagne, 1902.
- Cognomerus et sainte Trefine. Mystère breton en deux journées, testenn ha troidigezh, 1904
- Contes du soleil et de la brume, danevelloù, 1905.
- Ames d'Occident, danevelloù, 1911.
- Poèmes votifs,[4] 1926.
- Introduction, Bretagne. Les guides bleus, Hachette, Pariz,1949
- La Bretagne. Choix de texte précédés d'une étude, emb. La Recouvrance, Roazhon, 1995 (ademb.), 255 p.
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Magies de la Bretagne, 1994, dastumadenn Bouquins, emb. Robert Laffont (2 levrenn)
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ http://sallevirtuelle.cotesdarmor.fr/EC/ecx/consult.aspx?image=090025481591779
- ↑ « En l'honneur d'Anatole Le Braz - Une pieuse cérémonie à Tréguier », Ouest-Eclair, 7 juillet 1928,https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k612378c/f4.item#
- ↑ http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k102818k chroniques
- ↑ https://web.archive.org/web/20090226172420/http://poesie.webnet.fr/auteurs/lebraz.html