Rostrenenn

Rostrenenn
Ti-kêr Rostrenenn.
Anv gallek (ofisiel)	Rostrenen
Bro istorel	Bro-Gerne
Melestradurezh
Departamant	Aodoù-an-Arvor
Arondisamant	Gwengamp
Kanton	Rostrenenn
Kod kumun	22266
Kod post	22110
Maer Amzer gefridi	Guillaume Robic 2020-2026
Etrekumuniezh	Kumuniezh kumunioù Kreiz Breizh
Lec'hienn Web	(fr) Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	3 282 ann. (2022)[1]
Stankter	102 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 14′ 08″ Norzh 3° 19′ 05″ Kornôg / 48.235436, -3.318134
Uhelderioù	bihanañ 152 m — brasañ 262 m
Gorread	32,17 km²
Rostrenenn
kemmañ

Rostrenenn (distaget [(h)ʀosˈtʀen] ha [ˈ(h)ʀostʀen] er vro^[2]) zo ur gumun e departamant Aodoù-an-Arvor hag unan eus kêrioù brasañ Kreiz Breizh, 3 132 a dud enni e 2020. Ur barrez eus Eskopti kozh Kernev a-raok 1790 ha kêr-benn ar Vro Fisel eo.

Anv

• Bernard Tanguy (1992) ː Rostrenen, 1248 ; Rostraenen, 1254 ; Rostrenen,1262, 1267, 1269 ; Rostraenen, 1270, 1285 ; Rostrenein, 1294 ; Rostrenen, 1296 ; Rostrainen, 1317 ; Rostraenein, c. 1330 ; Rosdrenen, 1368 ; Rostrenen, 1535-1536.
• Rostraenen e oa en XIII^vet kantved^[3].
• Erwan Vallerie (1995) ː Rostrenen, 1267 ; Rostroenen, 1270 ; Rostrenein, 1294 ; Rostrenan, 1306 ; Rotrelen, Rotrelan, 1320 ; Rostrenen, 1328 ; Rostrenan, 1352 ; Rostrenen, 1354, 1368 ; Rosdrenen, 1368 ; Castro de Rostrelehen ? ; Rostraenen, 1371 ; Rostrenan, 1379 ; Rosternen, 1536 ; Rostrenan, 1593 ; Rosternan, Rosternen, 1636 ; Rosternen, 1731.

Douaroniezh

Kumunioù amezek

	Mêl-Karaez	Kergrist-Moeloù	Plounevez-Kintin
	Groñvel	N	Plougernevel
		K    Rostrenenn    R
		S
	Groñvel	Groñvel, Bonen, Melioneg	Bonen, Melioneg

Dezougen

• War al linenn hent-houarn Karaez Loudieg, serret, emañ Rostrenenn.

An ti-gar

Ardamezioù

En erminoù e deir zreustell en gul Sturienn : Oultre ("Uheloc'h bepred"), tiegezh Rostrenenn.

Istor

Deroù

E-pad ar prantad galian-ha-roman eo deuet Rostrenenn da vezañ ur c'hroashent asambles gant Karaez (Vorgium) abalamour d'ar marc'had dreist-holl. Dont a ra da vezañ ur gêriadenn da vat pa vez savet ur c'hastellig e koad-prenn e-kichen ur stank. An ti-kêr a vez kavet bremañ er plas-se. Ar c'hastellig-se a oa bet savet gant ur baron er VII^vet kantved goude Jezuz-Krist.

Baronelezh ha kastell

En XI^vet kantved e voe savet un tour-meur e plas ar c'hastellig. Galloudus e teuas baronelezh Rostrenenn da vezañ d'ar mare-se pa oa e varon (Riwalon aet da senesal Breizh e 1068). En em ledañ a rae levezon baronelezh Rostrenenn war pevar c'hanton betek an Dispac'h gall e 1789. Ar c'hastell a oa kelc'hiet gant mogerioù-difenn uhel hag gant ar stank bepred. Lod eus baroned Rostrenenn o deus bet ur pouez bras en istor: Jafrez Rostrenenn e-pad an Eizhvet kroaziadeg (en XIII^vet kantved), ar baron Pêr VI hag a vrezele gant Beltram Gwesklin (e 1370) hag ar baron Pêr VIII, letanant an armeoù gall, ivez, a skarzhas ar Saozon eus Frañs kuit gant Janed Ark.

E 1581, Toussaint de Beaumanoir, mestr-kamp armeoù ar Roue ha baron Rostrenenn a greñvaas an tour-meur. E 1592, e-pad 3 bloavezh e talc'has ar c'hastell ouzh an enebourien. Met en trede bloavezh e kouezhas ar c'hastell en e boull ha distrujet e voe evit na c'hellje ket bezañ implijet ken. Distrujet e oe da vat diwar urzh ar roue gall Herri IV e 1601, dindan Elena Rostrenn, merc'h Toussaint. Ur c'hastell nevez evit an annez a voe savet gant un embregour o chom e Kemper diwar c'houlenn an dugez Elbeuf, baronez Rostrenenn en XVIII^vet kantved. Ar varoned ziwezhañ a chomas er c'hastell-se betek an Dispac'h gall. Un toull-bac'h a voe graet gantañ (evel Kampostal), ti an archerien a vo staliet e-barzh da c'houde. Tudjentil ar vro a voe toullbac'het er c'hastell e-pad an Dispac'h.

E-pad labourioù kanol Naoned-Brest e servije ar c'hastell da bareañ ar brizonidi bolitikel, un ospital e oa d'ar mare-se. Implijet eo bet ivez evel skol ar merc'hed betek 1935, skoliatet e voent goude en ur savadur nevez: ar skol Édouard Herriot. Ar c'hastell en deus servijet evit bezañ skol an holl vugale e-pad an Eil brezel-bed, dre ma oa ar c'hkommandantur e skol ar merc'hed. Ar peurrest eus ar c'hastell a zo bet distrujet evit sevel an ti-post.

XIX^vet kantved

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 109 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lavaret eo 4,55 % ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[4]; unan anezhe a voe lazhet e Bellefontaine e Belgia d'an 22 a viz Eost Eost 1914^[5] hag unan all e Boezinge e Flandrez Belgia d’an 22 a viz Ebrel 1915^[6].

Eil Brezel-bed

• Yuzevion a gavas repu e Rostrenenn e-pad ar brezel; unan anezhe, dimezet gant ur plac'h eus ar vro, a voe flatret ha serret, mervel a reas en Auschwitz; ur vamm hag he div blac'hig a c'hellas chom kuzhet betek an Dieubidigezh^[7].
• Kemeret e voe 36 000 Lur en ti-post ha 100 000 Lur er Banque populaire, gant tri ezel eus ar Rezistañs moarvat, d’ar 25 a viz Ebrel 1944, hervez danevell sizhuniek Titouroù Hollek Sant-Brieg^[8].
• Mervel a reas 25 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[4].

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

• Mervel a reas pevar milour eus ar gumun er Viêtnam.

Brezel Aljeria

• Mervel a reas ur soudard eus ar gumun.

Tchad

• Oberiadenn Tacaud: un adjudant eus ar gumun a varvas d’an 29 a viz Genver 1978 e Faya Largeau^[9].

Bonen

• E 1970 e voe staget kumun Bonen ouzh hini Rostrenenn.

Diorroadur

En em ledet eo ar gêr tro-dro d'ar c'hastell, dreist-holl war dorgenn ar Minioù (263 metrad uhelder). A-raok an Dispac'h gall e veze korvoet ar c'hoadeier a oa tro-war-dro, diorroet eo ar gêr dre-se. 900 annezad a oa da vare an Dispac'h gall. E 1790 e teu Rostrenenn da vezañ ur gumun. Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Rostrenenn da benn ur bann^[10]. Krouet voe neuze un takad evit labourat an douar, Rostrenenn o vezañ e-kreiz. A-drugarez da ziorroadur ar c'hehentiñ e teu kêr da vezañ liammet gant an diavaez. Diorroet 'vez ar skoliata ivez, degas a ra skolidi ha studierien. Dont a ra da vezañ ur gêr artizanel ha kenwerzhel. Da Veurzh e c'heller kavout ar marc'had e pep lec'h e kêr. Ur vediaoueg brav-tre a zo bet savet e 1993.

Monumantoù ha traoù heverk

• 
  An iliz katolik.
• 
  Ar feunteun.
• 
  Chapel Lokmaria.
• 
  Maner Kampostal.

• Iliz katolik Itron Varia an Draeneg, savet er XIV^vet-XVII^vet-XIX^vet kantved. Bet chapel ar c'hastell-kreñv.
• Feunteun (XVI^vet kantved).
• Chapel Sant Jakez (XV^vet kantved).
• Chapel Lokmaria (XV^vet kantved).
• Tiez kozh (XVII^vet kantved).
• Maner Kampostal.
• Monumant ar re varv el leurgêr e-kreiz ar vourc'h, luc’hskeudenn ha kartenn-bost^[11]. Dioueliet e voe d’an 30 a viz Genver 1921^[12].
• Plakenn ar re varv (1914-1918) en iliz katolik, luc’hskeudenn^[13].

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Niver a annezidi

Tud

Tudbet ganet eno

• 1761 : Olivier Perrin, engravour ha livour.
• 1855 : Yann ar Fusteg, drouiz-meur.
• 1857 : Yann Vari Joanno, saver pezhioù-c'hoari brezhonek.
• 1888 : Eugène Bouché, eskob Sant-Brieg ha Landreger.
• 1945 : Marie-Renée Oget, kannadez e Bodadenn Vroadel Paris.
• 1958 : Françoise Morvan, skrivagnerez c'hallek.

Tud marvet eno

• 1923 : Filomena Kadored, skrivagnerez vrezhonek.
• 1935 : Yann Vari Joanno, saver pezhioù c'hoari.
• 1973 : Jules-Charles Le Bozec, kizellour, d'ar 24 a viz Here.
• 1986 : Lomig Doniou.

Tud liammet ouzh Rostrenenn pe o deus bevet eno

• Christophe Honoré, skrivagner ha den a sinema gallek.
• Glenmor, barzh ha kaner brezhonek ha gallek.
• Gregor Rostrenenn, geriadurour.
• Pêr Bourdellez, beleg ha skrivagner brezhonek.
• Yann Talbot, beleg ha skrivagner brezhonek.

Ardamezeg ar familhoù

	Beaumanoir Baroned ar barrez En glazur e unnek hanochenn en argant, 4, 3, 4.
	du Quélenec Baroned ar barrez En erminoù, e gab en gul karget gant teir flourdilizenn en aour

Relijion

Burzhud miz Kerzu 1300 hag ar pirc'hirindedoù

E miz Kerzu 1300 e voe kavet gant un den un delwenn eus ar Werc'hez Vari e-kreiz un draeneg. Pa voe lakaet an delwenn e chapel ar c'hastell e voe pirc'hirined o tont da azeuliñ Itron Varia an Draeneg. Pardon ar Werc'hez a vez dalc'het bep 15 a viz Eost.

Brezhoneg

Ya d'ar brezhoneg

• D'an 13 a viz Gwengolo 2004 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
• D'an 19 a viz Here 2007 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 2.
• D'an 9 a viz Mezheven 2016 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 3.

Deskadurezh

• Ur skol divyezhek publik a zo eno abaoe 1984.
• E distro-skol 2024 e oa enskrivet 94 skoliad er c'hlasoù divyezhek (34,5 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez) ^[14].

Krennlavar

• Merc'hed Rostrenn / 'Zizola o revr da c'holoiñ o fenn.

Ar festival Fisel

Banniel Rostrenenn

Ur festival anavezet e Breizh a-bezh a vez bep bloaz e Rostrenenn, hini an dañs fisel evel-just. E 2007, da skouer, e oa bet dalc'het ar 35vet festival fisel, etre an 23 betek ar 26 a viz Eost 2007.

E 1969 e oa dalc'het kenstrivadeg kentañ an dañs Fisel e Loudieg hag ar bloaz war-lerc'h e Bonen. Ac'halehont e oa bet kaset da Vêl-Karaez e 1972, met re vihan e oa deuet da vezañ sal ar gumun evit an dañserien. Goude-se e oa bet kaset da Rostrenenn. Hengounel eo an dañs fisel e Rostrenenn ha tro-war-dro, e Groñvel, e Plougernevel, Plevin, hag all.

Gevelliñ

• Ceann Toirc,  Iwerzhon
• Le Morne-Rouge, Martinik

Pennad kar

• Bonen

Liammoù diavaez

• (fr) Lec'hienn kumun Rostrenenn
• (br) Rostrenenn war lec'hienn Geobreizh
• (fr) Lec'hienn Festival Fisel
• (fr) Rostrenenn hag ar brezhoneg, pennad ABP (25/10/2007)

Notennoù ha daveoù

1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
2. (fr) Nouvel atlas linguistique de la Basse-Bretagne, 2001, kt 6.
3. (fr) Tanguy, Bernard. Les noms de lieux bretons – 1. Toponymie descriptive, Studi n° 3. Rennes : Centre Régional de Recherche et de Documentation Pédagogiques, Septembre 1975, p. 79.
4. (fr) Monumant ar re varv - Memorial Genweb
5. (fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
6. (fr) Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
7. (fr) "Le Télégramme", 29 a viz Ebrel 2013
8. (fr) Éric Rondel, En attendant le Débarquement en Bretagne du 15 août 1943 au 6 juin 1944, pajenn 207, Dastumadenn Guerres et Conflits, Embannadurioù Astoure, Pleherel, 2011
9. (fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
10. (fr) J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.105
11. (fr) Memorial Genweb
12. (fr) Université de Lille
13. (fr) Memorial Genweb
14. (br) Ofis Publik Ar Brezhoneg