Sátoraljaújhely

Koordinatoj: 48° 23′ 35″ N 21° 39′ 24″ O / 48.39306 °N, 21.65667 °O / 48.39306; 21.65667 (mapo)
Sátoraljaújhely
slovake: Nové Mesto pod Šiatrom
urbo
Vido al Sátoraljaújhely
Flago
Blazono
Oficiala nomo: Sátoraljaújhely
Lando Hungario Hungario
Regiono Norda Hungario
Departemento Borsod-Abaúj-Zemplén
Historia regiono Hungara reĝlando
Najbaras kun Slovenské Nové Mesto
Situo Sátoraljaújhely
 - koordinatoj 48° 23′ 35″ N 21° 39′ 24″ O / 48.39306 °N, 21.65667 °O / 48.39306; 21.65667 (mapo)
Areo 73,44 km² (7 344 ha)
Loĝantaro 15 619 (01.01.2011)
Denseco 212,68 loĝ./km²
Horzono MET (UTC+1)
 - somera tempo MEST (UTC+2)
Poŝtkodo 3980
Telefona antaŭkodo 47
Situo enkadre de Hungario
Situo enkadre de Hungario
Situo enkadre de Hungario
Vikimedia Komunejo: Sátoraljaújhely
Retpaĝo: www.satoraljaujhely.hu

Sátoraljaújhely - jen hungare, prononco [ŝAtoraljaUjhej], laŭ sistemo IFA ˈʃaːtorɒljɒuːjhɛj, slovake Nové Mesto pod Šiatrom, germane Neustadt am Zeltberg estas urbo kun rango vinvilaĝo en Hungario, en regiono Norda Hungario, en departemento Borsod-Abaúj-Zemplén, en Distrikto Sátoraljaújhely, kies centro estas. La loknomo signifas: sub-tendo-nova-loko, pro la apuda tendo-formita vulkana monto.

La ŝtatlimo disigas la urbon (flava linio)

Sátoraljaújhely situas en la proksimeco de Bodrog, fine de ĉefvojo el Miskolc, laŭ fervojo Miskolc-Ungvár.

La unua skriba mencio devenis el 904. La tataroj detruis la komunumon en 1241. Poste la komunumo refondiĝis kune kun abatejo iomete for de la ruinoj, ĉar dum la historio Bodrog ofte inundis. Ĝi ricevis rangon urbo en 1261, havanta fortikaĵon. La bienoj apartenis ekde 1351 al litova princo, kiu setligis rutenojn. La fortikaĵo detruiĝis en 1558 laŭ ordono de Habsburgoj, la sendefenda urbo suferis en 1566 rabadon kaj detruadon de turkoj. Hajdukoj de Stefano Bocskay vivadis en la urbo ekde 1605. En 1697 en la tuta regiono - ankaŭ ĉi tie - okazis ribelo kontraŭ Habsburgoj. En la 18-a jarcento alvenis judoj, kiuj precipe komercadis, dume la urbo iĝis departementejo de Zemplén, la departementa domo konstruiĝis en 1768. En 1739 pesto, en 1831 ĥolero, en 1834 tertremo, en 1845 inundo okazis. La fervojo konstruiĝis el Miskolc en 1871, post unu jaro al Ungvár.

Urbodomo de Sátoraljaújhely

Malliberejo konstruiĝis en 1905, ankaŭ nun funkcianta, en 1944 okazis granda ribelo kaj rifuĝo, fine estis 60 da mortintoj. La ĉeĥoj okupis la urbon en 1919, iom poste la tiama hungara ruĝa armeo reokupis la regionon, poste retiriĝis, kredante al Antant, kiu promesis kompense retiriĝon de rumanoj. Fine en 1920 la naskiĝanta Ĉeĥoslovakio pretendis fervojan linion el Rumanio. Tial Sátoraljaújhely estis distranĉita, la norda parto kun la fervojo apartenas al la nuna Slovakio, - havanta la nomon Slovenské Nové Mesto - , la suda parto kun la urbocentro restis hungara, kiu ĝis 1984 havis titolon distriktrajta urbo. Ambaŭ partoj iĝis limpasejoj. Ekde 2008 Hungario kaj Slovakio apartenas al interna zono de Schengen, la limoj inter du urbopartoj malaperis.

Inter 1938-1945 la du urbopartoj unuiĝis, en 1944 la judoj estis deportitaj.

Preĝejo kaj monaĥo en Sátoraljaújhely
Renovigita strato en Sátoraljaújhely
Renovigita strato en Sátoraljaújhely
Muzeo en Sátoraljaújhely

Vidindaĵoj

[redakti | redakti fonton]

Ĝemelurboj

[redakti | redakti fonton]
  • en Sátoraljaújhely naskiĝis:
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de famuloj naskiĝintaj en Sátoraljaújhely.

Esperanto

[redakti | redakti fonton]

Sátoraljaújhely estas konata kiel la naskiĝloko de Lajos Kökény.

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]