Համո Բեկնազարյան

Համո Բեկնազարյան
Ծննդյան թիվ՝մայիսի 31, 1892(1892-05-31)[1][2][3]
Ծննդավայր՝Երևան, Ռուսական կայսրություն[2][3]
Վախճանի թիվ՝ապրիլի 27, 1965(1965-04-27)[4][2][3] (72 տարեկան)
Վախճանի վայր՝Մոսկվա, ԽՍՀՄ[2][3]
Ազգություն՝հայ
Քաղաքացիություն՝Ռուսական կայսրություն
 ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն՝կինոռեժիսոր, կինոդերասան, սցենարիստ և գրող
Պարգևներ՝
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Կարմիր Աստղի շքանշան «Պատվո նշան» շքանշան
2-րդ աստիճանի ստալինյան մրցանակ և ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ[2]
IMDb։ID 0067384

Համո (Համբարձում) Իվանի Բեկնազարյան (Բեկնազարով) (մայիսի 31, 1892(1892-05-31)[1][2][3], Երևան, Ռուսական կայսրություն[2][3] - ապրիլի 27, 1965(1965-04-27)[4][2][3], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[2][3]), հայ նշանավոր կինոռեժիսոր, սցենարիստ, կինոդերասան։ «Հայֆիլմ» կինոստուդիայի հիմնադիր։ ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1935)։ 1914 թվականից նկարահանվել է կինոյում՝ հանդես գալով ավելի քան 70 ֆիլմերում։ Դասվել է ռուսական համր կինոյի աստղերի շարքը։

Կինոօպերատոր Գարուշ Բեկնազարյանի եղբայրն է։

Համո Բեկնազարյանի հուշատախտակը Երևանի Մաշտոցի պողոտայի 54 շենքի պատին

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համո Բեկնազարյանը ծնվել է 1892 թվականի մայիսի 19 ին։ Սովորել է Երևանի, ապա՝ Նեբուռավանի գիմնազիաներում, 1918 թվականին ավարտել է Մոսկվայի առևտրի ինստիտուտը։ Երիտասարդ տարիներին եղել է պրոֆեսիոնալ ըմբշամարտիկ։ Մարոնի կեղծանունով ելույթներ է ունեցել կրկեսում, մասնակցել միջազգային մրցումների։

1915 թվականից Համո Բեկ կեղծանունով նկարահանվել է Յարոսլավլի, Մոսկվայի կինոստուդիաներում։ Խաղացել է շուրջ 100 դեր։ 1921 թվականից եղել է Վրաստանի լուսժողկոմատի կինոբաժանմունքի վարիչ, ապա՝ կինոստուդիայի տնօրեն և գեղարվեստական ղեկավար, որտեղ նկարահանել է «Կորսված գանձեր» (1924), «Նաթելլա» (1925) կինոնկարները, որոնք աչքի են ընկնում դինամիկ մոնտաժով, արևելյան էկզոտիկ երանգավորումով։


1925 թվականին հրավիրվել է Երևան Դանիել Դզնունու կողմից և ձեռնամուխ եղել հայկական կինոյի ստեղծմանը։ Նույն թվականին Բեկնազարյանը նկարահանել է «Նամուս» գեղարվեստական ֆիլմը, 1926 թվականին՝ հայկական առաջին կինոկատակերգությունը՝ «Շոր և Շորշորը»։ Կինոյի համր շրջանի լավագույն գործերից են նաև նրա «Զարե» (1926 թ.), «Խասփուշ» (1927 թ.), «Տունը հրաբխի վրա» (1928 թ.) և այլ կինոնկարներ, որոնք խոշոր ներդրում են կինոարվեստի պատմության մեջ։ Բեկնազարյանը, համադրելով հայ դերասանական դպրոցի և գրականության բնորոշ առանձնահատկությունները, սկզբնավորել է կինեմատոգրաֆիայի ազգային ոճը։ Այդ սկզբունքը կինոռեժիսորը զարգացրել է իր հնչուն կինոնկարներում. դրանցից առաջինը «Պեպո» (1935 թ.) ֆիլմն էր, որը թեմայի խորությամբ, վառ արտահայտչականությամբ և կինոպատումի հզոր ոճով երևույթ էր նաև համաշխարհային կինոարվեստում։ Նրա «Զանգեզուր» (1938 թ.), «Դավիթ Բեկ» (1944 թ.) ֆիլմերը նվիրված են հայ ժողովրդի պատմությանը։

Բեկնազարյանը նկարահանել է նաև փաստավավերագրական ֆիլմեր՝ «Երկրաշարժ Լենինականում» (1926 թ.), «Երկիր Նաիրի» (1930 թ.) և այլն։ «Երկրորդ քարավան» ֆիլմը, որն ամենայն հավանականությամբ դառնալու էր նրա կարիերայի ամենահաջողված ֆիլմը, մնում է անավարտ, քանի որ նկարահանումները կեսից արգելվում են, իսկ նախագիծը՝ փակվում։ Բեկնազարյանը խոր ցավով և կսկիծով լքում է «Հայֆիլմ» կինոստուդիան ու Հայաստանը և սկսում է ֆիլմեր նկարահանել միջինասիական հանրապետություններում (Ադրբեջանում՝ «Սաբուհի», 1941 թվական, Ուզբեկստանում՝ «Բնակարանամուտի խնջույք», 1954 թվական, Տաջիկստանում՝ «Նասրեդդինը Խոջենթում», 1959 թվական, կինոռեժիսոր Էրազմ Քարամյանի հետ)։

Համո Բեկնազարյանը մահացել է 1965 թվականի ապրիլի 27-ին։ Թաղված է Մոսկվայի հայկական գերեզմանատանը՝ կնոջ՝ Սոֆյա Վոլխովսկայա-Բեկ-Նազարովայի շիրիմի մոտ։

Նա իր ազգային ինքնատիպ արվեստով մեծապես նպաստել է հայ կինոյի զարգացմանը։

Բեկնազարյանի կյանքին և ստեղծագործությանն անդրադարձել են հայ և օտարազգի բազմաթիվ կինոգետներ։

Բեկնազարյանը հեղինակ է «Հուշեր դերասանի և կինոռեժիսորի» (1965 թվական՝ ռուսերեն, 1968 թվական՝ հայերեն) գրքի։

Բեկնազարյանի անունով է կոչվել Հայֆիլմ կինոստուդիան։

Համո Բեկնազարյանի ծննդյան 125-ամյակին նվիրված նամականիշ, 2017[5]

2017 թվականի հուլիսի 13-ին շրջանառության մեջ է դրվել նամականիշ՝ նվիրված «Մեծանուն հայեր. Համո Բեկնազարյանի ծննդյան 125-ամյակը» թեմային[5]։

Ֆիլմագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռեժիսորական աշխատանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դերասանական աշխատանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1914 - էնվեր փաշա - Թուրքիայի մատնիչը - պահակ
  • 1915 - Փախստականները (Պատերազմի ճահճուտում ) - Յուրի Նագոռնի
  • 1915 - Առևտրական Վոլգինի երեխաները - Միխայիլ Սմիռնով
  • 1915 - Ողբերգություն «Ինքնաթիռում» - առևտրական
  • 1915 - Իմ խարույկը լույս է տալիս մառախուղում - նկարիչ Կրասոտին
  • 1915 - Օլեսյա
  • 1915 - Աշխարհի հեքիաթ - օպերային երգիչ
  • 1915 - Նաբաթովների ընտանիքի ողբերգությունը - հողատեր Վիկուլով
  • 1915 - Կաղ ազնվականը
  • 1916 - Ուրախ կադրիլ- Օրլով
  • 1916 - Աղջիկներ, ում հետ չեն ամուսնանում
  • 1916 - Դիմակով հոգին
  • 1916 - Խորհրդավոր աշխարհը - Զոլոտնիցին, Էսթետների ակումբի նախագահ
  • 1916 - Կոնստանտինոպոլյան ողբերգություն
  • 1916 - Գեղեցիկ ոտիկներ
  • 1916 - Անվեժ արյունը - Պավլիկ Ադրենին
  • 1916 - Ըմբոստ հոգին
  • 1916 - Կրակոտ դևը - իշխան Նիրաձե
  • 1916 - Վտանգավոր տարիք - Ալեքսանդր Ալչևսկի, միլիոնատիրոջ տղան
  • 1916 - Աշխարհի ողբը - դևերի առաջնորդի որդին
  • 1916 - Հաղթված կուռքը - Սոլնցև
  • 1916 - Թույնից քաղցր - Եվգենի
  • 1916 - Լեքոքի ծերությունը - Լեքոքի որդին
  • 1917 - Կիզիչ կրքերի մարդիկ
  • 1917 - Ճերմակում է սպիտակ առագաստը
  • 1917 - Պայքար երջանկության համար
  • 1917 - Մարգարտե պսակը
  • 1917 - Կոմսուհի Տարտանովսկայի հուշերը
  • 1917 - Ննջեցյալները լռում են - օգնական Լևիտով
  • 1917 - Հաղթողներ և հաղթվողներ - բանաստեղծ Հարալդ
  • 1917 - Ավերված տաճարը
  • 1917 - Ռոկամբոլ
  • 1917 - Թագավորական արքունիքի գաղտնիքները (Գրիշկա Ռասպուտինի սպանությունը) - Յուսուպով
  • 1917 - Խավարի ուժերը - Գրիգորի Ռասպուտին - Յուսուպով
  • 1918 - Երեկոյան զոհ - ռումինացի երաժիշտ Վալեսկո
  • 1918 - Եվա - նկարիչ Լեոնիդ
  • 1918 - Մահվան գնացողը - քանդակագործ Իվար
  • 1918 - Սուտը
  • 1918 - Ողբի և ունայնության պարը - Լեոնիդ Վերիգին
  • 1918 - Օրլովների տան խայտառակությունը - գեներալ Օրլովի որդին
  • 1918 - Հայրենիքը - գեներալ Օրլովի որդին
  • 1918 - Ձկնորսը և կուրտիզանուհին- ձկնորս
  • 1918 - Սատանայի սկերցո-ն - սատանա
  • 1918 - Այդպես եղել է, բայց այդպես չի լինի - Սերգեյ Պոպով
  • 1918 - Երեք գող - Կասկարիլյա
  • 1918 - Մեդուզայի ժպիտը - նկարիչ Մորև
  • 1919 - Կյանքի հավիտենական հեքիաթը - կոմս
  • 1919 - Քավության գավաթը - Յակով Արիս
  • 1922 - Սուրամի ամրոցը- Դուրմիշ-խան

Պարգևներ և կոչումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • А. Бек-Назаров։ автобиографический очерк, 1899 - 1959, М., 1964
  • Записки актёра и кинорежиссера, М., 1965

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005. — հատոր 1. — էջ 225.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ 5,0 5,1 Մեծանուն հայեր. Համո Բեկնազարյանի ծննդյան 125-ամյակը

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Քալանթար Կ., Համո Բեկնազարյան, Եր., 1986
  • Вельтман С. А., Бек-Назаров, М.-Л., 1937

Ֆիլմեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Համո Բեկնազարյան, ԵՓՖՍ, 1972 թ։

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Համո Բեկնազարյան» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Համո Բեկնազարյան» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 380)։