Օջաք Իշըք Յուրթչու

Օջաք Իշըք Յուրթչու
Ծնվել է1945
ԾննդավայրԲոզանտի, Ադանայի մարզ, Թուրքիա
Մահացել էսեպտեմբերի 8, 2012(2012-09-08)
Մահվան վայրՍտամբուլ, Թուրքիա
ԳերեզմանAyazağa Cemetery
Քաղաքացիություն Թուրքիա
Մասնագիտությունլրագրող
ԱշխատավայրՕզգուր Գունդեմ
Պարգևներ և
մրցանակներ

Օջաք Իշըք Յուրթչու (թուրքերեն՝ Ocak Işık Yurtçu, 1945, Բոզանտի, Ադանայի մարզ, Թուրքիա - սեպտեմբերի 8, 2012(2012-09-08), Ստամբուլ, Թուրքիա[2]), թուրք լրագրող։ 1993-1997 թվականներին Յուրթչուն բանտում անցկացրեց 32 ամիս՝ թուրք-քրդական հակամարտության լուսաբանման հետ կապված հոդվածների համար։ Նյու Յորք Թայմսն այս դեպքն անվանել է Թուրքիայում մամուլի ազատության պայքարի խորհրդանիշ[3]։ 1996 թվականին ժուռնալիստների պաշտպանության հանձնաժողովը Յուրթչուին շնորհեց մամուլի ազատության միջազգային մրցանակ։

Նախապատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յուրթչուի լրագրողական կարիերան սկսվել է 1966 թվականին՝ «Ekspres»-ի աշխատակցի պաշտոնով։ Հաջորդ 25 տարիների ընթացքում նա աշխատել է մի շարք տարբեր հրատարակչություններում, այդ թվում՝ «Yenigun», «Ulus», «Politika», «Dunya», «Demokrat», «Gunes», «Cumhuriyet» և «Yeni Halkci»: 1971 թվականին Յուրթչուն հրապարակել է մի շարք հոդվածներ քաղբանտարկյալների խոշտանգումների մասին։ 1975 թվականին ընտրվել է Թուրքիայի գրողների ազգային միության պատվավոր անդամ[4]։

Ձերբակալությունից որոշ ժամանակ առաջ Յուրթչուն դարձավ «Özgür Gündem» թերթի խմբագիրը[5], որը հիմնականում լուսաբանում էր թուրք-քրդական հակամարտությունը։ Այն բանից հետո, երբ Յուրթչուն դարձավ «Özgür Gündem»-ի խմբագիր, թերթի տպաքանակը հաջողվեց հասցնել 100 հազարի, որն այդ ժամանակաշրջանում համարվում էր ռեկորդային Թուրքիայի անկախ թերթի համար[4]։

Ձերբակալություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1993 թվականին Յուրթչուն ձերբակալվեց։ Նրան մեղադրանք առաջադրվեց այն բանի համար, որ «Özgür Gündem»-ում հրապարակված հոդվածների բովանդակությունը խախտել էր Թուրքիայի հակաահաբեկչության դեմ պայքարի մասին օրենքի 6-րդ, 7-րդ և 8-րդ հոդվածները, ինչպես նաև քրեական օրենսգրքի 312-րդ հոդվածը։ Յուրթչուն միայն թերթի խմբագիրն էր և հոդվածներ չէր գրում, որոնց բովանդակության համար իրեն մեղադրում էին, բայց չնայած դրան, նա մեղավոր ճանաչվեց և դատապարտվեց 15 տարվա ազատազրկման։ Ավելի ուշ Յուրթչուն այսպես մեկնաբանեց իր դատավճիռը. «Աշխարհում ոչ ոք նման երկար բանտարկություն չի ենթարկվել այլ անձանց գրած հոդվածների համար»[4]։ 1994 թվականի դեկտեմբերին դատարանը մերժեց Յուրթչուի դիմում-բողոքը և նրան ուղարկեցին բանտ։ Դատարանը նաև որոշում կայացրեց, որ «Ozgür Gündem» թերթը պետք է փակվի[4]։

Լրագրողների պաշտպանության հանձնաժողովը Յուրթչուի դեպքն անվանեց ցուցադրական[6], քանի որ այդ ժամանակ Թուրքիայում ավելի շատ ձերբակալված լրագրողներ կային, քան ցանկացած այլ երկրում։ «Լրագրողներ առանց սահմանների» կազմակերպությունը նախաձեռնել է Յուրթչուին ազատելու գործընթաց։ Amnesty International-ը Յուրթչույին ճանաչեց որպես խղճի բանտարկյալ։ Լրագրողների պաշտպանության հանձնաժողովը Օջակ Յուրթչուին շնորհեց մամուլի ազատության միջազգային մրցանակ։ Նա արժանացել է նաև «Լրագրողներ առանց սահմանների» «Reporters Without Borders/Fondation de France Prize»-ի մրցանակի[4]։

1997 թվականի օգոստոսի 14-ին Թուրքիայի խորհրդարանը մասամբ համաներում հայտարարեց Յուրթչուի և մի քանի այլ բանտարկված լրագրողների համար։ Հաջորդ օրը Յուրթուն ազատ արձակվեց բանտից[7]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ https://rsf.org/en/our-prizes
  2. ↑ «Gazeteci Ocak Işık Yurtçu yaşamını yitirdi» (Turkish). BirGün. 2012 թ․ սեպտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  3. ↑ «Turkey, Jailer of Journalists». The New York Times. 1997 թ․ հուլիսի 13. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 26-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «The International Press Freedom Awards: Ocak Isik Yurtçu». Комитет защиты журналистов. 1996. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 26-ին.
  5. ↑ Iver Peterson (1997 թ․ մարտի 17). «Many journalists overseas face danger and death each day as they try to do their jobs». The New York Times. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 26-ին.
  6. ↑ Hal Piper (1998 թ․ մարտի 27). «Perils for press in a lethal world». Baltimore Sun. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 26-ին.
  7. ↑ «Previous laureates of the "Reporters Without Borders - Fondation de France" Prize 1992 - 2002» (PDF). Reporters Without Borders. 2003. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 17-ին.