აზერბაიჯანის სახელმწიფო სტატისტიკის კომიტეტი

აზერბაიჯანის სახელმწიფო სტატისტიკის კომიტეტი აზერ. Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi
უწყების შესახებ
შეიქმნა	1994
იურისდიქცია	აზერბაიჯანი
უწყების ხელმძღვანელი	თაჰირ ბუდაგოვი
უწყების ტიპი	კომიტეტი
მთავარი დოკუმენტი	(და ა. შ.)
საიტი
stat.gov.az

აზერბაიჯანის სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტი (აზერ. Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi) პასუხისმგებელია აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში ეკონომიკის, დემოგრაფიისა და საქმიანობის სხვა სფეროების შესახებ სტატისტიკური მონაცემების შეგროვებაზე, დამუშავებასა და გავრცელებაზე. კომიტეტს 1993 წლის მაისიდან 2014 წლამდე ხელმძღვანელობდა არიფ ველიევი. 2015 წლიდან დღემდე კი ხელმძღვანელობს თაჰირ ბუდაგოვი^[1].

ისტორია

სტატისტიკური ოფისები თავდაპირველად შეიქმნა და მოქმედებდა შამახაში 1846 წლიდან 1859 წლამდე, ბაქოში 1859 წელს და განჯაში 1867 წლიდან. 1917 წლამდე სტატისტიკური მონაცემები წარმოდგენილ იქნა 20 - 27 ცხრილში და შეიცავდა ინფორმაციას მოსახლეობის, მისი შრომის ბაზრის შესახებ. მოიცავდა ინფორმაციას ქარხნების რაოდენობის, სოფლის მეურნეობის მონაცემების, სასაქონლო ფასების, სამხედრო მონაცემების და ა.შ. შესახებ. აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის შექმნისას, ხელისუფლებამ სცადა შეექმნა ცენტრალური ორგანო, სტატისტიკის შეგროვებისათვის, მაგრამ მხოლოდ სტატისტიკის ცალკეული ოფისების შექმნა იყო შესაძლებელი. 1920 წლის 8 ივნისს საბჭოთა ხელისუფლების მოსვლის შემდეგ, ნარიმან ნარიმანოვმა რევოლუციური კომიტეტის ქვეშ შექმნა სტატისტიკის დროებითი კოლეგია აზერბაიჯანში. 1924 წლიდან შეიქმნა რეგიონული სტატისტიკური ოფისები თითოეულ რეგიონში. 1928 წელს ახალი წესდება დამტკიცდა აზერბაიჯანის სსრ სახალხო კომისართა საბჭოს მიერ, ცენტრალურ სტატისტიკური დეპარტამენტის შექმნის შესახებ. 1948 წელს, სტატისტიკის ცენტრალური ბიურო გადაეცა აზერბაიჯანის მინისტრთა კაბინეტს. 1987 წელს, ცენტრალური სტატისტიკური ბიურო გადაკეთდა აზერბაიჯანის სსრ სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტად და მისი წესდება დამტკიცდა მინისტრთა საბჭოს მიერ 1988 წლის მარტში. 1994 წლის 18 თებერვალს დამოუკიდებელი აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ჰეიდარ ალიევმა ხელი მოაწერა კანონს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტის შექმნის შესახებ^[2].

სტრუქტურა

სახელმწიფო სტატისტიკის კომიტეტის შენობა

კომისიას ხელმძღვანელობს თავმჯდომარე. სტრუქტურაში შედის ცენტრალური სახელმწიფო ადმინისტრაცია, ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის სახელმწიფო სტატისტიკის კომიტეტი, ბაქოს სტატისტიკის დეპარტამენტი, 81 საოლქო სტატისტიკური სამსახური, ძირითადი აღრიცხვის დეპარტამენტი და სამეცნიერო კვლევებისა და სტატისტიკის პროგნოზირების განყოფილება. აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტი უზრუნველყოფს სტატისტიკური ინფორმაციული სისტემის საქმიანობას ქვეყნის სოციალურ და ეკონომიკურ სფეროებში ერთიანი მეთოდოლოგიის საფუძველზე. იგი არის დამოუკიდებელი ცენტრალური ორგანო, რომელიც არეგულირებს ცენტრალური აღმასრულებელი ორგანოების სისტემაში მომუშავე მოსამსახურეთა ეკონომიკურ სტატისტიკასა და რეგისტრაციის საქმიანობას. კომიტეტი თავის საქმიანობას ახორციელებს ქვეყანაში მიმდინარე სოციალურ-ეკონომიკური პროცესების ყოვლისმომცველი და ობიექტური შესწავლის საფუძველზე, აწვდის ინფორმაციას ქვეყანაში არსებულ სოციალურ-ეკონომიკურ ვითარებაზე და პასუხისმგებელია პოლიტიკის გატარებაზე, რომელიც მიმართულია სტატისტიკური ინფორმაციის იმ როლის მნიშვნელოვნების მისაცემად, რომელიც არღვევს ფიზიკური და იურიდიული პირების უფლებებს; იცავს მათ კონფიდენციალურობას. კომიტეტის ძირითადი ფუნქციებია უზრუნველყოს სტატისტიკური ინფორმაციის ობიექტურობა და მისი პროცესების შესაბამისობა სოციალურ და ეკონომიკურ სფეროებში საბაზრო ეკონომიკის გადაცემის პერიოდში; ტექნიკური და ეკონომიკური ინფორმაციის შემუშავებისა და გამოყენების კონტროლი; სტატისტიკური ინფორმაციის ანალიზი, სოციალურ-ეკონომიკური და დემოგრაფიული ბალანსის გაანგარიშება და შემდგომი პროგნოზირება; საერთაშორისო თანამშრომლობის შენარჩუნება სტატისტიკის სფეროში, სტატისტიკური ინფორმაციის გავრცელება და გაცვლა, რომელიც არ ეწინააღმდეგება ქვეყნის ინტერესებს, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოებს აწვდის სტატისტიკურ მასალებს, რომლებიც ასახავს ქვეყანაში არსებულ სოციალურ-ეკონომიკურ მდგომარეობას; ასევე სახელმწიფო სტატისტიკური გამოთვლებით დაფუძნებული აუცილებელი სტატისტიკური ინფორმაციის შეგროვების ორგანიზება, დამატებითი მონიტორინგის ჩატარება, სახელმწიფო და კომერციული საიდუმლოებებისა და სტატისტიკური ინფორმაციის საიდუმლოების უზრუნველყოფა და ა.შ.^[3]

კომიტეტის უფლებები

კომიტეტის უფლებებია:

• სტატისტიკის შესახებ კანონმდებლობის შემუშავება;
• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის აღმასრულებელი ორგანოებისგან, იურიდიული პირებისგან, უცხოური იურიდიული პირებისგან, რომლებიც მოქმედებენ აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე, გადახდის გარეშე იღებენ სრულ და სანდო სტატისტიკურ ინფორმაციას საკანონმდებლო აქტების შესაბამისად.
• კანონის შესაბამისად ითანამშრომლოს შესაბამის საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, უცხო სახელმწიფოების შესაბამის სახელმწიფო ორგანოებთან, შეისწავლოს უცხო ქვეყნის შესაბამისი გამოცდილება;
• დარღვევების გამოვლენისთანავე მოახდინოს ანგარიშების კორექტირება შესაბამის დოკუმენტებში, მოითხოვოს ინფორმაცია და ბმულები;
• შეიმუშაოს სტატისტიკური ანგარიშგების ოფიციალური ფორმები, განსაზღვროს შეგროვების პირობები და პროცედურები (გარდა გარემოსდაცვითი და შრომის უსაფრთხოების სტატისტიკის გარდა), გამორიცხოს ოფიციალური სტატისტიკური ანგარიშები, რომლებმაც დაკარგეს მნიშვნელობა;
• დადებული ხელშეკრულებების საფუძველზე, იურიდიულ და ფიზიკურ პირებს შესთავაზოს სტატისტიკური მომსახურება, რომელიც არ შედის სტატისტიკურ სამუშაო პროგრამაში;
• მიიღოს საჭირო ინფორმაცია ცენტრალური აღმასრულებელი ორგანოსგან;
• ინფორმაციის გამოქვეყნება აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში არსებული სოციალურ-ეკონომიკური, დემოგრაფიული და გარემოსდაცვითი ვითარების შედეგების შესახებ, სტატისტიკის სფეროში მეთოდოლოგიური საკითხების გადაჭრა;
• შეარჩიოს მონაცემთა შეგროვების წყარო და მეთოდი, შეასრულოს სამუშაო სტატისტიკის სფეროში, განსაზღვროს მისი განაწილების ფორმა და დრო;
• ჩართოს დამოუკიდებელი ექსპერტები და სპეციალისტები თავიას საქმიანობაში, კანონით დადგენილი წესით;
• გამოიყენოს სტატისტიკური ინფორმაცია შესაბამისი აღმასრულებელი ხელისუფლების მონაცემთა ბაზის შესახებ ხელშეკრულების საფუძველზე;
• იღებს გადაწყვეტილებებს, რომლებსაც უნდა ასრულებენ იურიდიული პირები და ფიზიკური პირები სტატისტიკური მუშაობის სფეროში;
• ადმინისტრაციულ სანქციებს მიმართავს კანონით დადგენილი წესით იმ პირთათვის, რომლებიც არღვევენ ნორმატიულ ინფორმაციას თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში და ავრცელებენ სტატისტიკურ საიდუმლოებას;
• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა უფლებების განხორციელება^[4].

სტატისტიკის საბჭო

სტატისტიკის საბჭო შეიქმნა, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტთან (შემდგომში - საბჭო), სტატისტიკის სფეროში სტატისტიკური მონაცემების მომზადებისა და განხორციელების მიზნით, აგრეთვე სტატისტიკის ორგანიზების, განვითარების საკითხებში კონსულტაციის მიზნით.

საბჭო ხელმძღვანელობს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კონსტიტუციით, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კანონებით, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის ბრძანებებით აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კანონით „ოფიციალური სტატისტიკის შესახებ“, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტის დებულებით და წესდებით.

საბჭო თავის საქმიანობას ახორციელებს ცენტრალურ და ადგილობრივ აღმასრულებელ ხელისუფლებასთან, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებთან, ასევე სტატისტიკური ინფორმაციის მომხმარებლებთან ერთად^[5].

სააპელაციო საბჭო აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სტატისტიკის სახელმწიფო კომიტეტთან

სააპელაციო საბჭო პასუხისმგებელია სახელმწიფო სტატისტიკის კომიტეტის და მისი სტრუქტურული (ადგილობრივი) ორგანოების გადაწყვეტილებებზე, მოქმედებებზე თუ უმოქმედობასთან დაკავშირებით საკითხებზე, ფიზიკურ და იურიდიულ პირთა საქმიანობასთან დაკავშირებულ საკითხებზე, გარდა იმ განცხადებისა, რომელიც ეხება კორუფციულ დანაშაულებს, აგრეთვე საჩივრებს კანდიდატების მიერ წარდგენილი საჯარო სამსახურის გამოკითხვის შედეგების შესახებ.

სააპელაციო კომისიის ფუნქციებია შემდეგი:

• სააპელაციო საბჭოში შეტანილი საჩივრების საფუძვლიანი, სრულყოფილი და ობიექტური გამოძიების ჩატარება და საქმის შედეგების შესახებ ინფორმირებული გადაწყვეტილების მიღება;
• სააპელაციო საბჭოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებების შესრულების მონიტორინგი;
• აღრიცხოს, განიხილოს, შეაჯამოს საჩივრები და გამოიტანოს დასკვნები (მოხსენებები) აზერბაიჯანის სტატისტიკის კომიტეტის თავმჯდომარემ სააპელაციო საბჭოს შედეგების საფუძველზე;
• უზრუნველყოს მოქალაქის უფლებები და თავისუფლებები საკუთარი უფლებამოსილებების გატარებისას;
• მიიღოს ზომები სახელმწიფო და კომერციული საიდუმლოებების დასაცავად და კანონით დადგენილი წესით აკრძალული ინფორმაციის გამჟღავნება და გავრცელება;
• განმარტოს სააპელაციო საბჭოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილებები;
• აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის კანონითა და აქტებით განსაზღვრული სხვა მოვალეობების შესრულება^[6].

რესურსები ინტერნეტში

• stat.gov.az - ოფიციალური ვებ-გვერდი

სქოლიო

1. Budaqov Tahir Yaqub oğlu - Sədr
2. Государственный комитет статистики Азербайджана
3. Об утверждении Положения Государственного Комитета по статистике Азербайджанской Республики и структуры Комитета
4. Komitənin hüquqları
5. Statistika Şurası
6. Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin Apellyasiya Şurası haqqında Ə S A S N A M Ə