Spowiedź szaleńca

Spowiedź szaleńca

Le plaidoyer d'un fou

Autor	August Strindberg
Wydanie oryginalne
Język	francuski
Data wydania	1895
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1988
Wydawca	Państwowy Instytut Wydawniczy
Przekład	Janusz Bogdan Roszkowski

Spowiedź szaleńca (fr. Le plaidoyer d'un fou) – powieść autobiograficzna autorstwa Augusta Strindberga, która opisuje jego związek z pierwszą żoną Siri von Essen (powieściowa Maria).

Historia powstania i edycji

Powieść pierwotnie ukazała się jedynie w języku niemieckim (Die Beichte eines Thoren, 1893) i francuskim (Le plaidoyer d'un fou, 1895). W zamyśle autora nie miała się ukazać po szwedzku, jednakże szwedzkie czasopismo „Budkaflen” dokonało przekładu z wydania niemieckiego, drukując tę powieść w odcinkach w latach 1893–1894, mimo protestów pisarza. Oryginalny rękopis w języku francuskim, sporządzony ręką pisarza w latach 1887–1888, zaginiony bez śladu po roku 1896, został odnaleziony dopiero w roku 1973 w Oslo (wchodził w skład spuścizny po zmarłym w roku 1944 malarzu Edwardzie Munchu). W kilka lat później ukazała się ona w Szwecji w przekładzie Hansa Levandera (En dåres förstvarstal, 1976)

W roku 1988 Państwowy Instytut Wydawniczy wydał Spowiedź szaleńca w przekładzie i opracowaniu Janusza Bogdana Roszkowskiego. Drugie wydanie w Polsce miało miejsce w roku 1997. Trzecie w roku 2005 w serii wydawniczej Biblioteka „Gazety Wyborczej: XIX wiek.

Treść

Książka opisuje związek autora (Augusta Strindberga) z pierwszą żoną Siri von Essen(inne języki) (powieściowa Maria).

Kontrowersje

Bohaterka powieści, eksbaronowa Siri von Essen, czyli „księżniczka, z którą krew zmieszał świniopas”, już 9 listopada 1893 napisała do swej przyjaciółki, Béate Schück: „Miałam zaszczyt przeczytać tę uroczą książkę”. Ich pierworodna córka Karin też zdawała się nie podzielać kontrowersyjnych poglądów swego ojca, publikując w obronie swej matki dwie głośne książki Strindbergs första hustru (Pierwsza żona Strindberga, 1925) oraz Så var det i verkligheten (Tak było w rzeczywistości, 1956).

Powieść Die beichte eines Thoren wywołała w Niemczech i w Austrii niesłychany skandal i niebawem zaprowadziła Strindberga na ławę sądową w Berlinie z oskarżenia o obrazę moralności. W momencie wydania książki Strindberg zawarł właśnie związek małżeński z drugą żoną, Fridą Uhl, córką radcy dworu cesarskiego w Wiedniu. Wstrząśniętej Fridzie, która zapytywała siebie w duchu: czy pewnego razu mnie też tak nie obsmaruje?, wyjaśnił: „Musiałem wydać tę książkę, bo moje dzieci umarłyby z głodu!"

Bibliografia

• Posłowie autorstwa Janusza B. Roszkowskiego we wszystkich polskich wydaniach tej książki oraz komentarze tego samego autora w: August Strindberg Listy miłosne i nienawistne (ANAGRAM 1998, ss. 130-131, 156-157)