Động Tiên Sơn (Hàm Rồng)

Đối với các định nghĩa khác, xem Động Tiên Sơn.

Động Tiên Sơn
Thành phố gần nhất	Thanh Hóa, Việt Nam
Diện tích	Hơn 6.000m2
Cơ quan quản lý	UBND tỉnh Thanh Hóa

Động Tiên Sơn là một hang động nổi tiếng ở thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam.

Vị trí

Động thuộc địa phận làng Đông Sơn, phường Hàm Rồng, thành phố Thanh Hóa, cách cầu Hàm Rồng và Quốc lộ 1 khoảng 900m về phía Tây Bắc, cách trung tâm thành phố Thanh Hóa khoảng 4.650m về phía Bắc- Đông Bắc, ngay bên hữu ngạn sông Mã. Động có chiều dài khoảng 600m, rộng 12,5m và cao trung bình 20m (chỗ cao nhất là từ lòng động lên tới đường lên trời là trên 50m).^[1]

Truyền thuyết

Truyền thuyết mà người Đông Sơn truyền từ đời này sang đời khác rằng: Động Tiên là nơi một nàng Tiên kiều diễm bị giam giữ bởi mẹo lừa của vợ chồng nhà Vồm khổng lồ. Chẳng là ngày trước vào một năm nọ trời xứ Thanh hạn hán nặng nề, ông Vồm người xã Thiệu Khánh đã lên trời để cầu xin Ngọc Hoàng ban mưa nhưng đã bị Ngài từ chối nên ông rất bực tức bỏ về. Vào một ngày nọ nhìn thấy một Nàng Tiên áo trắng và có đôi cánh trắng, gọi là Bạch Y Tiên Nương, đẹp nhất Tiên cung. Nàng được Vua cha cho phép xuống trần gian du ngoạn, được biết tại Động Tiên Sơn có một "Hồ nước Tiên" mát trong xanh nên nàng đã quyết định tắm ở đây. Vợ chồng nhà Vồm đã dấu bộ Cánh của nàng đi và lấp của hang lại nên giờ đây vào động có thể thấy nàng đang đứng khỏa thân một chân duỗi, một chân co, một tay vắt qua eo và một tay che ngực và ngoài ra ngay phía trước Động Tiên Sơn có thể thấy núi Cánh Tiên (sự tích núi Cánh Tiên là vậy). Quá bực tức về điều đó, Ngọc Hoàng đã sai các vị cận thần của mình xuống nhân gian để cứu công chúa như thần Mèo, thần Voi, thần Đại Bàng,… Nhưng tất cả các vị thần đều bị vợ chồng ông Vồm đánh bại nên không vị thần nào dám quay về trời nữa và đành nằm lại quanh núi Hàm Rồng nên mới có các núi Voi, núi Mèo, núi Chiềng (đại bàng bị bắn nên bay Chiềng cánh)… Chẳng thế mà quanh khu di tích Hàm Rồng lại có nhiều núi đến thế. Nên giờ đây ca dao trong vùng mới có câu:

“

Chín chín ngọn núi bên Đông, Còn ngọn núi Nít bên sông chưa về. Chín chín ngọn núi đề huề, Còn ngọn núi Nít chưa về bên Đông.

”

Có nghĩa là nối từ làng Dương Xá, Thiệu Dương là hệ thống 99 ngọn núi uốn khúc, nhấp nhô dọc theo bờ sông Mã đến cầu Hàm Rồng nhô cao rồi lại chúc xuống bờ sông. Tới đây, một phần núi đá có hình đầu Rồng, có hang động như miệng Rộng đang há. Đối diện bên bờ Bắc là một hòn núi đá không cao lắm đứng một mình, đân bản địa còn gọi là núi Nít, sau này còn có tên là núi Ngọc. Để minh chứng cho câu chuyện trên bây giờ vẫn còn đó một ngôi đền rất thiêng là Chùa Vồm thuộc xã Thiệu Khánh, Thiệu Hóa, Thanh Hóa. Có truyền thuyết nói rằng 99 ngọn núi tượng trưng cho 99 chàng trai và 99 hồ tượng trưng cho 99 cô gái. Đó cũng là lý do giải thích tại sao mà xứ Thanh lại là đất địa linh nhân kiệt nơi sản sinh ra rất nhiều các vị vua chúa như Tam vương Nhị chúa, Lệ hải Bà Vương Triệu Thị Trinh. Hay sau này, theo lệnh vua nhà Trần, Hồ Quý Ly đã tiến hành xây dựng Tây Đô để dời kinh đô từ Thăng Long vào Tây Đô mà bây giờ chúng ta còn có Thành Nhà Hồ tại Vĩnh Lộc được Unesco công nhận là di sản văn hóa thế giới…

Vì động Tiên Sơn có nhiều nhũ đá và hình dáng đẹp và huyền ảo nên nó đã gắn liền với những truyền thuyết như tích Phật, tích Tiên, "Hoa quả sơn", "Hội bàn đào tiên". Từng vách đá và từng ngách hang trong hang động đều diễn đạt lên như hàng trăm ngàn vạn vật được sinh ra. Lần theo chân núi Hàm Rồng và đi ngược lại theo thềm đá chừng 30m thì sau đó sẽ đi đến cửa động Động Tiên Sơn có 3 tới 4 tầng. Nó thường được gọi là động 1, động 2, động 3. Trong mỗi hang động đều có sắc đẹp độc đáo riêng.

Vẻ đẹp động Tiên Sơn

Động được chia thành ba khu: chính cung, hồ nước tiên, và thoải cung. Cảnh đẹp nơi đây có nhiều hình ảnh theo tích Phật giáo với khối thạch nhũ hình tòa sen; tượng Phật tổ với ánh mắt từ bi; một con cóc há miệng chầu, mắt mở tròn; con hổ vằn trong tư thế phủ phục, hướng về phía đức Phật.

Bên trong động còn có hình cây cổ thụ, tán lá trải dài xuống thân và gốc cây. Bên phải là thoải cung thờ Phật bà Quan Âm và nhũ đá hình cá chép hóa rồng được người dân địa phương gọi là ngư long, nằm chầu trước thoải cung. Phía dưới là hình mãng xà tinh đang chui từ trong hang ra, thân hình uốn lượn trong núi. Cách đó không xa là thạch nhũ giống Hoa Quả Sơn với hình Tôn Ngộ Không khoác áo da hổ, cổ quấn khăn, trong tư thế chuẩn bị bay lên thiên đình.

Khu vực giữa động có khối đá hình cho cảm giác liên tưởng tới một tiên nữ đẹp nghiêng nước nghiêng thành đó chính là Bạch Tiên nương. Đối diện là hình cậu Hoàng Bơ mặc áo nâu, cầm bó tơ hồng hướng về phía tiên nữ. Tương truyền, ai đến đây cầu tình duyên, hạnh phúc, chỉ cần dâng hương khấn nhờ cậu Hoàng Bơ thì sẽ được như ý muốn. Trên vòm động có thạch nhũ giống đôi bầu sữa mẹ, nước chảy quanh năm không bao giờ cạn, hay tòa tháp tiên lung linh.

Sau bàn thờ Bà chúa kho là hình ruộng bậc thang. Có khối thạch nhũ trông giống kho thóc màu nâu, kho gạo màu trắng, kho vàng, bạc, kim cương lấp lánh ánh đăng châu. Nơi thì giống bàn chân mẫu Âu Cơ in hình trên đá, người đến đây có thể ướm thử bàn chân mình vào, nhắm mắt cầu nguyện để thấy mệt nhọc tiêu tan, tâm hồn thư thái. Ngoài ra đây cũng chính là nơi để mỗi gia đình mong muốn "có nếp có tẻ" có thể cầu được con trai hay con gái.

Trong động còn có hồ nước tiên, khách tâm linh thường xin ít nước này để thoa lên mặt cho "sáng con mắt", "chặt đầu gối" hay thả vào đồng tôm, đồng cá để cầu mong cho muôn vật phát triển nhanh chóng.

Từ Thoải cung nhìn lên sẽ thấy hình ảnh phủ Nam Tào Bắc Đẩu và hình tượng Ngọc hoàng đang ngự trị trên thiên đình. Cuối động Tiên Sơn là khối thạch nhũ đẹp hình bãi bụt. Lên tới đường lên trời, du khách có thể bước ra ngoài cửa động ở phía bên kia đỉnh núi để nhìn thấy dòng sông Mã thơ mộng, với giọng hò khoan dồn dập trên sóng gió mênh mang. Động Tiên Sơn trong lòng núi Rồng của xứ Thanh ít nơi có được. Đây là niềm tự hào, vinh quang của một vùng đất anh hùng.

Bia cổ núi Mướn

Bia cổ

Men theo đường nhỏ sẽ đến động Tiên Sơn nằm trên núi Mướn sẽ gặp một bia cổ thuộc loại Ma nhai khắc trên núi đá có kích thước cao 0,70m; rộng 0,50m viết kiểu chữ Khải chân, có sử dụng chữ Nôm mượn nguyên âm chữ Hán nhưng đọc chệch âm, khoảng 8 dòng, mỗi dòng từ 4 đến 20 chữ. Nội dung của văn bia được dịch như sau:

Vào ngày 13 tháng 9 năm Quý Tỵ niên hiệu Thiệu Phong thứ 13 (1353) đời vua Trần Dụ Tông, ông quan Đại Toát người xã Hoạch Đương tuân theo chế lệnh của trên vỗ yên thấu ngộ các cư sĩ giác tỉnh đạo mê, nhận đón sự giúp đỡ của cải của ông Đỗ Nữu làm một con đường bằng phẳng. Nay ở trên có chùa Mịch Cần được đông đảo các cư sĩ tạo lập một đường đi ở bên, lại nhờ vào sự giúp đỡ của các đại bác sĩ (người học rộng tài cao) và các Trương Tăng (Sư nổi tiếng) người xã An Hoạch. Việc phá đá giao phó cho dân làng đảm nhiệm. Việc mở đường theo con đường cũ từ trước đây nhân đó mà sửa sang cho mới để lưu thông với nơi thờ Tam Bảo Phật, đời đời kiếp kiếp về sau thường gặp ở núi Tiên này

Mái nhà chung của người Việt cổ

Sử ghi, vào năm 1900 một người Tây phương đã khám phá hang này, trong đó có bộ xương người cổ, dân làng gọi đó là Hang mới hay còn gọi là hang Dơi. Đặc biệt trong thoải cung còn có khu mộ người xưa của người Việt vào khoảng thế kỷ 13 do PGS.TS NiShimura Masauari trường Đại học Osaka cùng đoàn cán bộ của Viện khảo cổ học Việt Nam xác định. Chính vì 2 lý do đó mà người ta đã chứng minh được rằng Động Tiên Sơn đã từng là mái nhà chung của người Việt cổ.

Chú thích

1. “Thư viện Thanh Hóa trưng bày bộ sưu tập sách báo, tư liệu về Thành Nhà Hồ - Hồ Quý Ly và Nhà Hồ”. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2012.^{[liên kết hỏng]}

Liên kết ngoài