Artemisia abrotanum

Artemisia abrotanum
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Eudicots
Bộ (ordo)	Asterales
Họ (familia)	Asteraceae
Phân họ (subfamilia)	Asteroideae
Tông (tribus)	Anthemideae
Phân tông (subtribus)	Artemisiinae
Chi (genus)	Artemisia
Loài (species)	A. abrotanum
Danh pháp hai phần
Artemisia abrotanum L., 1753[1]
Danh pháp đồng nghĩa
Danh sách Artemisia angustifolia Gray, 1821 in 1822 nom. superfl. Abrotanum alpestre Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum ambiguum Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum brachylobium Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum congestum Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum incanescens Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum mas Garsault, 1764 nom. inval. Abrotanum pauciflorum Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum pedunculare Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum platylobum Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum pulverulentum Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum rhodanicum Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum suave Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum virgatum Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum viridulum Jord. & Fourr., 1868 Abrotanum xerophilum Jord. & Fourr., 1868 Artemisia abrotanifolia Salisb., 1796 Artemisia altissima Ehrh. ex DC., 1838 Artemisia anethifolia Fisch. ex DC., 1838 nom. inval. Artemisia camphorata var. alpestris (Jord. & Fourr.) St.-Lag., 1889 Artemisia camphorata var. pauciflora (Jord. & Fourr.) St.-Lag., 1889 Artemisia camphorata var. peduncularis (Jord. & Fourr.) St.-Lag., 1889 Artemisia camphorata var. platyloba (Jord. & Fourr.) St.-Lag., 1889 Artemisia camphorata var. rhodanica (Jord. & Fourr.) Rouy, 1903 Artemisia camphorata var. xerophila (Jord. & Fourr.) Rouy, 1903 Artemisia elatior Klokov, 1962 Artemisia elegans Fisch. ex Ledeb., 1845 Artemisia foeniculacea Steven ex DC., 1838 Artemisia herbacea Ehrh. ex Willd., 1803 Artemisia herbacea Besser, 1834 Artemisia herbacea Clarke ex DC., 1838 Artemisia humilis Mill., 1768 Artemisia naronitana Vis. ex DC., 1838 Artemisia paniculata Lam., 1783 Artemisia procera Willd., 1803 Artemisia proceriformis Krasch., 1936 Artemisia sabulosa Steven ex DC., 1838 Artemisia tenuissima Spreng. ex Besser, 1834

Artemisia abrotanum, tên gọi phổ thông ngải chanh,^{[cần dẫn nguồn]} là một loài thực vật có hoa trong họ Cúc. Loài này được Carl Linnaeus mô tả khoa học đầu tiên năm 1753.^[1][2]

Từ nguyên

Tính từ định danh abrotanum bắt nguồn từ tiếng Latinh Trung đại abrotonum, tới lượt nó lại bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp cổ ἀβρότονον (abrótonon) với nguồn gốc không chắc chắn, nhưng có thể là từ tiếng Akkad (𒀀)𒈬𒌨𒁲𒉡 ((a)murdennu, nghĩa là “hoa gai”).

Tên gọi

Các tên gọi trong một số ngôn ngữ châu Âu bao gồm: southernwood, southern wormwood, lad's love, old man, armoise aurone.^[3]

Mô tả

Cây lâu năm hoặc cây bụi nhỏ, 50–130(–170) cm (không mọc thành búi), thơm (rễ mập, hóa gỗ). Thân tương đối nhiều, mọc thẳng, màu nâu, phân cành (dạng gỗ, dễ gãy), nhẵn nhụi hoặc thưa lông. Lá mọc trên thân cây, màu xanh lục sẫm; phiến lá hình trứng rộng, (2–)3–6 × 0,02–0,15 cm, 2–3-thùy lông chim (thuỳ thẳng hoặc hình chỉ), các mặt thưa lông (mặt xa trục) hoặc nhẵn nhụi (mặt gần trục). Đầu hoa (đu đưa khi thuần thục) trong các mảng mở, phân nhánh rộng, 10–30 × 2–10 cm. Tổng bao hình trứng, (1–)2–3,5 × (1–)2–2,5 mm. Lá bắc tổng bao thuôn dài-hình elip, thưa lông. Chiếc hoa: hoa cái 4–8(–15); hoa lưỡng tính 14–16(–20); tràng hoa màu vàng, 0,5–1 mm, có tuyến. Quả tựa quả bế 2 lá noãn (màu nâu nhạt) hình elipxoit (2–5 góc, dẹt, có rãnh), 0,5–1 mm, nhẵn nhụi. 2n = 18.^[3]

Ra hoa vào cuối mùa hè-mùa thu. Mọc nơi đất bỏ hoang; cao độ 0–3.000 m. A. abrotanum từng được gieo trồng rộng rãi trong các khu vườn để sử dụng từ xa xưa vào việc đuổi ruồi muỗi và ký sinh trùng. Nó có sự phổ biến mới trong nghề làm vườn cảnh quan khô; do chịu được khô hạn và có thể lấp đầy những không gian vườn khó khăn, như các dốc đá khô.^[3]

Phân bố

Loài cây bụi nhỏ bản địa Italia, Pháp, Tây Ban Nha nhưng đã du nhập rộng khắp châu Âu tới đảo Anh ở phía tây, Na Uy và Phần Lan ở phía bắc, miền trung Nga, Kazakhstan ở phía đông cũng như vào Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Yemen và miền trung Bắc Mỹ.^[4]

Chú thích

1. ^ Carl Linnaeus, 1753. Artemisia abrotanum. Species Plantarum 2: 845.
2. The Plant List (2010). “Artemisia abrotanum”. Truy cập ngày 4 tháng 6 năm 2013.
3. ^ Artemisia abrotanum trong Flora of North America. Tra cứu ngày 29-3-2023.
4. Artemisia abrotanum trong Plants of the World Online. Tra cứu ngày 29-3-2023.

Liên kết ngoài

• Tư liệu liên quan tới Artemisia abrotanum tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Artemisia abrotanum tại Wikispecies