Bạc xỉu

Một ly bạc xỉu sữa đá

Một dạng bạc xỉu của Việt Nam

Bạc xỉu hay bạc sỉu là một món đồ uống có nguồn gốc từ người Hoa sống ở vùng Sài Gòn-Chợ Lớn những năm thập niên 1950-1960 và là món thức uống phổ biến ở khu vực này và các vùng xung quanh. Bạc xỉu khá giống với cà phê sữa nhưng chỉ khác ở chỗ nếu cà phê sữa thì phần cà phê nhiều hơn phần sữa thì bạc xỉu lại ngược lại là phần sữa nhiều hơn phần cà phê, vì vậy bạc xỉu còn được gọi là cà phê trắng.

Tên gọi

Bạc xỉu là từ của tiếng Quảng Đông, thứ ngôn ngữ người Hoa dùng phổ biến tại khu buôn bán ở Sài Gòn - Chợ Lớn thời bấy giờ. "Bạc xỉu" được gọi đầy đủ là "bạc tẩy xỉu phé", bạc (白, bạch) là màu trắng, tẩy (底, để) là cái ly, xỉu (小, tiểu hay 少, thiểu) là một chút, và phé (啡, phi viết tắt của 咖啡 gia phi) là cà phê, ý nói món đồ uống từ sữa nóng, pha thêm chút cà phê.^[1]

Cách pha bạc xỉu phổ biến hiện nay có 2 cách pha nóng và đá, sao cho phân tầng sữa và cà phê nhưng có thể dễ dàng khuấy tan đều để thưởng thức

- Pha nóng: tầng bên dưới là sữa đặc, tầng giữa là sữa tươi đánh bọt, bên trên tưới một ít cà phê nóng đậm đặc để tạo màu và mùi hương.

- Pha đá: đá viên trộn đều với sữa đặc, sau đó tưới một lượng sữa tươi vừa phải (thường là vừa đủ ngập các viên đá). Cà phê đậm đặc đánh bọt mịn và tưới lên trên cùng.

Nguồn gốc

Bạc xỉu là một trong những thức uống độc đáo nhất sinh ra ở Sài Gòn, là sản phẩm pha trộn của ba nền văn hóa Hoa-Việt-Pháp. Trong thời kỳ Pháp thuộc ở Việt Nam 1858-1954, cộng đồng người Hoa ở Sài Gòn có lẽ đi sớm hơn người Việt trong kinh doanh hàng quán, trong đó có cà phê. Vào thời gian đầu, cà phê đen cùng với cà phê sữa vẫn rất khó uống đối với phụ nữ và trẻ con vì họ không quen vị đắng của cà phê, nhưng mùi và vị của cà phê rất cuốn hút. Sau này công thức pha cà phê sữa ở Sài Gòn được người Hoa biến đổi theo cách giảm tỷ lệ cà phê, tăng sữa trong ly thức uống để những người khó uống cà phê nhất vẫn thấy thích thú.

Nhiều người Sài Gòn còn quả quyết, bạc xỉu ra đời để dành cho đám trẻ theo ba, hay phụ nữ theo chân bạn bè (là đàn ông) tới quán cà phê. Trẻ em hay phụ nữ không quen với vị đắng gắt của cà phê đen, nhưng cũng không thể hững hờ với mùi hương quyến rũ, bạc xỉu kết nối họ lại. Bạc xỉu có thể vừa uống nóng và vừa uống lạnh tuy nhiên nếu uống nóng thì mùi hương sẽ tuyệt vời và ngon hơn. Bạc xỉu cũng rất thích hợp khi thưởng thức chung với bánh tiêu và giò cháo quẩy.^[2]

Tham khảo

1. “Bạc xỉu: Câu chuyện sữa - cà phê của người Sài Gòn”. Báo Vietnamnet. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 11 năm 2020. Truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2020.
2. “Bạc sỉu, di sản Sài Gòn xưa”. Báo Thanh Niên. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2020.