Bệnh giun Guinea

Bệnh giun Guinea
Dùng que diêm để kéo giun guinea ra khỏi từ trong chân người
Chuyên khoa	Bệnh truyền nhiễm
ICD-10	B72
ICD-9-CM	125.7
DiseasesDB	3945
eMedicine	ped/616
Patient UK	Bệnh giun Guinea
MeSH	D004320

Bệnh giun Guinea^[1] (GWD) hoặc bệnh giun Dracunculus, là bệnh lây nhiễm do giun Guinea gây ra.^[2] Con người bị nhiễm khi uống phải nước có chứa bọ chét nước bị nhiễm trứng giun guinea.^[2] Khởi đầu bệnh không có triệu chứng.^[3] Khoảng một năm sau, người bệnh có cảm giác đau rát khi giun cái tạo nốt phồng da, thường ở chi dưới.^[2] Rồi trong vài tuần, con giun chui ra khỏi da.^[4] Trong thời gian này, người bệnh có thể đi lại khó khăn hoặc không thể làm việc.^[3] Bệnh hiếm khi gây tử vong.^[2]

Nguyên nhân

Vòng đời của Dracunculus medinensis

Con người là động vật duy nhất được biết bị nhiễm giun guinea.^[3] Giun chỉ có đường kính khoảng 1–2 mm và giun cái trưởng thành có chiều dài 60–100 cm (con đực ngắn hơn).^[2][3] Ở bên ngoài cơ thể người, trứng giun có thể sống đến ba tuần.^[5] Trứng phải được bọ chét ăn trước thời này,^[2] thì trứng đó có thể sống trong con bọ chét nước đến bốn tháng.^[5] Vì vậy bệnh phải xảy ra hàng năm ở người thì mới có thể lưu hành trong vùng.^[6] Việc chẩn đoán bệnh thường có thể dựa trên dấu hiệu và triệu chứng bệnh.^[7]

Phòng ngừa và điều trị

Phòng ngừa bằng phát hiện bệnh sớm và rồi không để người bệnh đặt vết loét vào trong nguồn nước uống.^[2] Các nỗ lực phòng ngừa khác gồm: tăng khả năng tiếp cận nguồn nước sạch, nếu không thì lọc nước nếu nước không sạch.^[2] Thường thì chỉ cần lọc qua lớp vải là đủ.^[4] Nguồn nước uống bị nhiễm có thể xử lý bằng chất hóa học có tên là temefos để diệt trứng.^[2] Không có thuốc hay vắc xin phòng chống bệnh.^[2] Trong vài tuần, có thể dùng que để quấn cuộn giun rồi kéo ra từ từ.^[3] Vết loét do giun chui ra có thể bị nhiễm trùng.^[3] Đau có thể còn tiếp tục trong nhiều tháng sau khi kéo giun ra.^[3]

Dịch tễ học và lịch sử

Vào năm 2013, có 148 ca bệnh được ghi nhận.^[2] Con số này giảm từ 3,5 triệu ca vào năm 1986.^[3] Bệnh chỉ còn ở 4 nước châu Phi, giảm từ 20 nước vào thập niên 1980.^[2] Quốc gia có nhiều người bệnh nhất là Nam Sudan.^[2] Đây có thể là bệnh ký sinh trùng đầu tiên sẽ bị xóa bỏ.^[8] Bệnh giun guinea được biết từ thời xa xưa.^[3] Bệnh được nói đến trong sách y học Ebers Papyrus Ai Cập, có từ 1550 BC.^[9] Tên bệnh giun chỉ bắt nguồn từ Latin "bệnh rồng nhỏ",^[10] trong khi tên "giun guinea" xuất hiện sau khi người châu Âu thấy bệnh giun chỉ ở bờ biển Guinea của Tây Phi vào thế kỷ 17.^[9] Có một loài giun giống giun giunea gây bệnh ở những động vật khác.^[11] Nhưng loại giun này được tìm thấy không gây bệnh ở người.^[11] Bệnh giun chỉ được xếp vào loại bệnh nhiệt đới bị lãng quên.^[12]

Tham khảo

1. Dương Công Thịnh, Trần Thị Xuyến. “Giun Guinea và chiến dịch loại trừ trên toàn cầu”.
2. ^ [http: //www.who.int/mediacentre/factsheets/fs359/en/ “Dracunculiasis (guinea-worm disease) Fact sheet N°359 (Revised)”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). World Health Organization. tháng 3 năm 2014. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2014.
3. ^ Greenaway, C (17 tháng 2 năm 2004). “Dracunculiasis (guinea worm disease)”. CMAJ: Canadian Medical Association journal = journal de l'Associationmedicalecanadienne. 170 (4): 495–500. PMC 332717. PMID 14970098. Thiếu dấu sổ thẳng trong: |journal= (trợ giúp)
4. ^ Cairncross, S; Tayeh, A; Korkor, AS (tháng 6 năm 2012). “Why is dracunculiasis eradication taking so long?”. Trends in parasitology. 28 (6): 225–30. doi:10.1016/j.pt.2012.03.003. PMID 22520367.
5. ^ Junghanss, Jeremy Farrar, Peter J.Hotez, Thomas (2013). id=GTjRAQAAQBAJ&pg=RA1-PA62 Manson's tropical diseases Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp) (ấn bản thứ 23). Oxford: Elsevier/Saunders. tr. e62. ISBN 9780702053061. Thiếu dấu sổ thẳng trong: |url= (trợ giúp)
6. “Parasites - Dracunculiasis (also known as Guinea Worm Disease) Eradication Program”. CDC. ngày 22 tháng 11 năm 2013. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2014.
7. Cook, Gordon (2009). Manson's tropical diseases (ấn bản thứ 22). [Edinburgh]: Saunders. tr. 1506. ISBN 9781416044703.
8. “Guinea Worm Eradication Program”. The Carter Center. Carter Center. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 1 tháng 3 năm 2011.
9. ^ Tropical Medicine Central Resource. “Dracunculiasis”. Uniformed Services University of the Health Sciences. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 6 năm 2015. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2008.
10. Barry M (tháng 6 năm 2007). “The tail end of guinea worm — global eradication without a drug or a vaccine”. N.Engl.J.Med. 356 (25): 2561–4. doi:10.1056/NEJMp078089. PMID 17582064. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 7 năm 2010. Truy cập ngày 25 tháng 8 năm 2015.
11. ^ Junghanss, Jeremy Farrar, Peter J.Hotez, Thomas (2013). Manson's tropical diseases (ấn bản thứ 23). Oxford: Elsevier/Saunders. tr. 763. ISBN 9780702053061.
12. “Neglected Tropical Diseases”. cdc.gov. ngày 6 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2014.

Liên kết ngoài

• “Guinea Worm Disease Eradication Program”. Carter Center.
• Nicholas D. Kristof from the New York Times follows a young Sudanese boy with a Guinea Worm parasite infection who is quarantined for treatment as part of the Carter programme Lưu trữ 2010-10-29 tại Wayback Machine
• Tropical Medicine Central Resource: "Guinea Worm Infection (Dracunculiasis)" Lưu trữ 2008-05-28 tại Wayback Machine
• World Health Organization on Dracunculiasis