Bayan-Ölgii (tỉnh)

Bayan-Ölgii aimag
Баян Өлгий аймаг
Tỉnh
Cờ Coat of arms
Quốc gia	Mông Cổ
Tọa độ	48°18′B 89°30′Đ / 48,3°B 89,5°Đ / 48.300; 89.500
Thủ phủ	Ölgii
Diện tích	45.704,89 km^2 (17.647 dặm vuông Anh)
Dân số	93,017 (2009)
Mật độ	2,03/km^2 (5/sq mi)
Thành lập	1940 [1]
Múi giờ	UTC+7
Mã khu vực	+976 (0)142
Biển số	БӨ_ (_thay đổi)
Mã ISO 3166-2	MN-071
Website: http://www.bayan-olgii.gov.mn/

Bayan-Ölgii (tiếng Mông Cổ: Баян-Өлгий; tiếng Kazakh: Бай-Өлке, Baı-Ólke, cái nôi/vùng giàu có, còn được viết là Olgiy, Ulgii,v.v.) là tỉnh cực tây trong số 21 tỉnh (aimag) của Mông Cổ. Là tỉnh duy nhất của đất nước có phần lớn cư dân là người Kazakh và theo Hồi giáo, nó được hình thành từ tháng 8 năm 1940. Tỉnh lị là Ölgii.

Địa lý

Bayan-Ölgii nằm ở cực tây của đất nước, và có biên giới với Nga (giáp các nước cộng hòa tự trị Altai và Tuva) và Trung Quốc (giáp khu tự trị Tân Cương). Biên giới giữa Nga và Trung Quốc kéo dài khá ngắn và điểm cực tây của Mông Cổ chỉ cách điểm cực đông của Kazakhstan 40 km. Bên trong Mông Cổ, các tỉnh lân cận là Uvs ở phía đông bắc và Khovd ở phía đông nam.

Hồ Tolbo

Bayan-Ölgii là tỉnh cao nhất tại Mông Cổ. Hầu hết địa bàn tỉnh thuộc dãy núi Altay thuộc Mông Cổ, ở điểm chuyển giao với dãy Altay thuộc Nga. Khoảng 10% lãnh thổ của tỉnh có rừng bao phủ, phần lớn là rừng thông Siberi.

Đỉnh Nairamdal (hay Đỉnh Hữu Nghị, tiếng Trung: 友谊峰, Hữu Nghị phong) thuộc rặng núi Altai Tavan Bogd (núi 5 thánh) là điểm ngã ba biên giới. Khoảng 2,5 km xa về phía nam thuộc biên giới Mông Cổ-Trung Quốc, đỉnh Hüiten là điểm cao nhất tại Mông Cổ với 4374 m. Rặng núi này bao gồm một số sông băng, như Sông băng Potanin dài 19 km, và chỉ có những người thám hiểm chuyên nghiệp được sự hướng dẫn của người chỉ dẫn bản địa mới có thể tiếp cận được.

Sông Khovd khởi nguồn từ tỉnh này. Sông được cấp nước từ ba hồ Khoton, Khurgan, và Dayan, và hồ Khar-Us tại tỉnh Khovd. Hồ Tolbo là một hồ nước mặn lớn và cách 50 km về phía nam của tỉnh lị. Nước trong hồ Tolbo có đặc điểm là trong và lạnh vì nằm trên độ cao 2.080 m.

Dân cư

Ölgii

Hầu hết cư dân trong tỉnh Bayan-Ölgii là người Kazakh (88,7%). Các dân tộc khác gồm Uriankhai (7,2%), hai phân nhóm người Mông Cổ là Dörvöd (1,5%),^[2] và Khalkha, người Tuva và người Khoshut. Một phần đáng kể cư dân trong tỉnh coi tiếng Kazakh là ngôn ngữ mẹ đẻ và tiếng Mông Cổ chỉ là ngôn ngữ thứ hai.

Sau khi chế độ cộng sản tại Liên Xô cũ và Mông Cổ sụp đổ, nhiều cư dân Bayan-Ölgii đã chuyển tới Kazakhstan sinh sống để tìm một tương lai tốt hơn. Điều này đã dẫn tới sự sụt giảm dân số đáng kể trong tỉnh trong thời kỳ 1991-1993, khi đó xấp xỉ 30.000 người đã hồi hương về Kazakhstan. Sau đó, một số người hồi hương này đã quay trở lại tỉnh sinh sống và góp phần làm cho dân số tỉnh tiếp tục tăng trưởng.

Dân số Bayan-Ölgii ^{[3][4][5][6][7][8][9]}

1956	1960	1963	1969	1975	1979	1981	1985	1989	1991	1993	1995	1998	2000	2002	2004	2005	2008	2009
38.800	44.600	47.800	58.100	66.600	71.400	74.500	82.400	90.900	102.817	75.043	82.259	87.341	94.094	98.066	99.112	95.758	93.931	93.017

Văn hóa

Văn hóa của người Kazakh đa số trong tỉnh chịu ảnh hưởng mạnh của truyền thống Hồi giáo. Nhà thờ Hồi giáo tại Ölgii cũng là những Trung tâm Hồi giáo tại Mông Cổ. Các công trình Nhà thờ trong thành phố tỉnh lị thường ở những góc khác thường do chúng phải dược đặt sao cho hướng chính xác về thánh địa Mecca. Cũng có một Madrasah (trường Hồi giáo) tại nhà thờ. Tỉnh được biết đến với phương pháp săn bắn truyền thống là sử dụng đại bàng đã được huấn luyện.

Giao thông

Sân bay Ölgii (ULG/ZMUL) có một đường bay không được lát tới tận năm 2011. Sân bay có các chuyến bay đều đặn tới thủ đô Ulaanbaatar và các chuyến bay không thường kỳ đến Almaty tại Kazakhstan.

Bayan-Ölgii có một xa lộ nối với Nga bắt đầu tại Tsagaannuur. Biên giới với Trung Quốc chỉ được mở cửa trong một thời gian ngắn vào mùa hè.

Vườn quốc gia

Vườn quốc gia Altai Tavan Bogd có diện tích lên tới 6.362 km² và có vị trí ở phía nam đỉnh núi cao nhất Mông Cổ. Vườn quốc gia này có các hồ Khoton, Khurgan và Dayan. Khu vực bảo tồn là nơi cư trú an toàn cho nhiều loài động vật núi cao, như cừu Argali, dê núi (Capra spp.), hươu đỏ, chồn đá, nai sừng tấm châu Âu, gà tuyết và chim ưng vàng.

Khu bảo tồn Khökh Serkhiin Nuruu (659 km²) và Vườn quốc gia Siilkhemiin Nuruu (1.428 km²) cũng là những nơi cư trú an toàn cho các loài động vật hoang dã.

Khu bảo tồn thiên nhiên Develiin Aral (103 km²) được thành lập xung quanh Đảo Develiin tại nơi hợp lưu giữa hai sông Lsan Khooloi và Khovd. Khu được lập ra từ năm 2000 để bảo vệ nhiều loài chim và động vật khác nhau bao gồm gà lôi, lợn rừng, và hải ly.

Vườn quốc gia Tsambagarav Uul có diện tích 1.115 km² đất đai quanh các sông băng gần tỉnh Khovd được lập ra để bảo vệ loài báo tuyết sinh sống tại đây cùng các loài động vật khác.

Hành chính

Các sum của Bayan-Ölgii

Các huyện của tỉnh Bayan-Ölgii

Huyện (Sum)	Tiếng Mông Cổ	Dân số Sum (1985)^[cần dẫn nguồn]	Dân số Sum (1994)[10]	Dân số Sum (2005)[4]	Dân số Sum (2008)[8]	Dân số Sum (2009)[9]	Dân số trung tâm Sum (2009)[9]	Diện tích (km²)[11]	Mật độ (/km²)	Khoảng cách từ Ölgii (km)
Altai	Алтай	3.400	3.237	3.914	3.659	3.811	973	3.163,56	1,20	112
Altantsögts	Алтанцөгц	3.300	3.038	3.038	3.114	3.080	826	1.786,10	1,72	43
Bayannuur	Баяннуур	4.800	4.507	5.320	5.012	5.033	1.784	2.339,50	2,15	126
Bugat	Бугат	3.300	2.777	3.604	3.741	3.642	1.161	2.049,10	1,78	5
Bulgan	Булган	5.000	5.115	5.901	5.827	5.528	944	4.977,33	1,11	294
Buyant	Буянт	2.300	2.546	3.002	2.683	2.514	653	1.845,67	1,36	72
Delüün	Дэлүүн	6.600	6.782	8.183	7.078	7.133	1.642	5.594,99	1,27	158
Nogoonnuur	Ногооннуур	7.500 *	6.331	6.539	6.566	6.375	2.165	5.221,94 *	1,22 *	92
Ölgii	Өлгий	24.000	21.569	28.248	28.496	28.448	28.448	100,92	281,89	0
Sagsai	Сагсай	4.100	3.746	5.185	5.174	5.089	1.375	3.139,99	1,62	27
Tolbo	Толбо	4.100	3.746	4.260	4.076	4.136	1.067	2.974,69	1,39	76
Tsagaannuur	Цагааннуур	-	1.878	1.528	1.452	1.473	1.473	-	-	69
Tsengel	Цэнгэл	6.700	6.539	8.364	8.305	8.348	2.028	6.463,17	1.29	79
Ulaankhus	Улаанхус	7.300	6.807	8.672	8.748	8.407	1.480	6.047,93	1,39	46

^* - bao gồm Tsagaannuur

Tham khảo

1. “Trang chính thức: Tóm tắt lịch sử”. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 10 năm 2007. Truy cập ngày 20 tháng 10 năm 2011.
2. “Official website: Main Page”. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 4 năm 2007. Truy cập ngày 20 tháng 10 năm 2011.
3. Statoids (Gwillim Law) web page
4. ^ Statistics office of Bayan-Ölgii aimag^{[liên kết hỏng]}
5. National Statistical Office
6. National Economy of the Mongolian People's Republic (1921 - 1981), Ulaanbaatar 1981
7. “GeoHive: Global Statistics”. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 20 tháng 10 năm 2011.
8. ^ “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 20 tháng 10 năm 2011.
9. ^ Bayan-Ölgii Aimag Statistical Office. Annual Report 2009 (prelim.) Lưu trữ 2011-07-22 tại Wayback Machine (mong.)
10. http://www.reliefweb.int/library/documents/oxfamannex1-4.pdf
11. “Bayan-Ölgii Aimag Annual Statistical Report 2008” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 22 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 20 tháng 10 năm 2011.

Đọc thêm

• Soma, Takuya & Battulga, Sukhee. 2014. 'Altai Kazakh Falconry as Heritage Tourism: "The Golden Eagle Festival" of Western Mongolia', "The International Journal of Intangible Heritage vol. 9", edited by Alissandra Cummins, pp. 135–148. Seoul: The National Folk Museum of Korea. [1] Lưu trữ 2017-06-21 tại Wayback Machine　
• Soma, Takuya. 2014. 'Current Situation and Issues of Transhumant Animal Herding in Sagsai County, Bayan Ulgii Province, Western Mongolia', E-journal GEO 9(1): pp. 102–119. [2]
• Soma, Takuya. 2015. Human and Raptor Interactions in the Context of a Nomadic Society: Anthropological and Ethno-Ornithological Studies of Altaic Kazakh Falconry and its Cultural Sustainability in Western Mongolia. University of Kassel Press, Kassel (Germany) ISBN 978-3-86219-565-7.
• 相馬拓也 2014 「モンゴル西部バヤン・ウルギー県サグサイ村における移動牧畜の現状と課題」『E-Journal GEO vol. 9 (no. 1) 』: pp. 102–189. [3]

Liên kết ngoài

• Trang thông tin chính thức^{[liên kết hỏng]}