Malus domestica

Đối với các định nghĩa khác, xem Táo.

Bài này nói về loài thực vật theo tên khoa học. Về loại quả, xem Táo tây.

Malus domestica
Những trái táo trên cây
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Eudicots
(không phân hạng)	Rosids
Bộ (ordo)	Rosales
Họ (familia)	Rosaceae
Phân họ (subfamilia)	Maloideae hay Spiraeoideae[1]
Liên tông (supertribus)	Pyrodae[1]
Tông (tribus)	Maleae[1]
Phân tông (subtribus)	Malinae[1]
Chi (genus)	Malus
Loài (species)	M. domestica
Danh pháp hai phần
Malus domestica Borkh., 1803 nom. cons.
Danh pháp đồng nghĩa
Danh sách Malus anisophylla Sumnev., 1948 Malus apetala Poit. & Turpin, 1846 Malus astracanica hort. ex Dum.Cours., 1811 Malus batavica Poit. & Turpin, 1846 Malus calvilla Poit. & Turpin, 1846 Malus chitralensis Vassilcz., 1969 Malus communis Desf., 1798 không (L.) Poir., 1804 Malus cylindracea A.Sav., 1882 Malus dasyphylla Borkh., 1803 Malus dioica (Moench) Medik., 1793 Malus dolichomorpha Juz., 1939 Malus domestica var. calvillea Likhonos, 1983 Malus domestica subsp. caucasica Likhonos, 1972 Malus domestica var. dasyphylla (Borkh.) Langenf., 1971 Malus domestica subsp. hybrida Likhonos, 1972 Malus domestica subsp. intermedia Likhonos, 1972 Malus domestica subsp. italo-taurica Likhonos, 1972 Malus domestica subsp. macrocarpa Likhonos, 1972 Malus domestica subsp. medio-asiatica Likhonos, 1972 Malus domestica subsp. occidentali-europaea Likhonos, 1972 Malus domestica var. parmaenea Likhonos, 1983 Malus domestica subsp. pumila (Mill.) Likhonos, 1983 Malus domestica var. renettea Likhonos, 1983 Malus domestica subsp. rossica Likhonos, 1972 Malus fontanesiana Spach, 1834 Malus frutescens Medik., 1793 Malus glabra A.Sav., 1883 Malus kirghisorum Al.Fed. & Fed., 1949 Malus kudrjaschevii Sumnev., 1948 Malus linczevskii Poljakov, 1950 Malus livida A.Sav., 1883 Malus malus (L.) Voss, 1894 Malus niedzwetzkyana Dieck, 1891 Malus paradisiaca (L.) Medik., 1793 Malus passipoma Poit. & Turpin, 1846 Malus persicifolia (Popov) Sumnev., 1948 Malus praecox (Pall.) Borkh., 1803 Malus pumila Mill., 1768 Malus rambura Poit. & Turpin, 1846 Malus santonum A.Sav., 1882 Malus sieversii (Ledeb.) M.Roem., 1847 Malus sieversii var. anisophylla (Sumnev.) Ponomar., 1977 Malus sieversii var. caspiriensis (Langenf.) Ponomar., 1992 Malus sieversii f. cerea Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii var. chitralensis (Vassilcz.) Ponomar., 1992 Malus sieversii f. flava Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. flavorosea Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. flavorubens Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. gilva Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii var. hissarica (Kudr.) Ponomar., 1976 Malus sieversii subsp. hissarica (Kudr.) Likhonos, 1974 Malus sieversii f. insipida Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii var. jarmolenkoi (Poljakov) Ponomar., 1977 Malus sieversii var. juzepczukii (Vassilcz.) Ponomar., 1977 Malus sieversii subsp. kirghisorum (Al.Fed. & Fed.) Likhonos ex Korovina, 1982 Malus sieversii var. kirghisorum (Al.Fed. & Fed.) Ponomar., 1977 Malus sieversii var. kudrjaschevii (Sumnev.) Ponomar., 1977 Malus sieversii f. laetevirida Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii var. linczevskii (Poljakov) Ponomar., 1977 Malus sieversii f. media Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. niedzwetzkyana (Dieck) Langenf., 1991 Malus sieversii f. ochrorubra Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii var. persicifolia (Popov) Ponomar., 1977 Malus sieversii f. pomacea Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. purpureofasciata Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. rubrifasciata Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. rubrolateralis Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii var. schischkinii (Poljakov) Ponomar., 1977 Malus sieversii f. suffusa Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii var. tianschanica (Sumnev.) Ponomar., 1977 Malus sieversii f. viridicerea Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. viridifasciata Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. viridirubra Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. viridis Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. viridula Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus sieversii f. xanthella Bondarenko ex Korovina & Chernom., 1978 Malus spumosa Poit. & Turpin, 1846 Malus sylvestris var. dasyphylla (Borkh.) Ponomar., 1992 Malus sylvestris subsp. paradisiaca (L.) Soó, 1973 Malus sylvestris var. praecox (Pall.) Ponomar., 1977 Malus tatarica hort. ex K.Koch, 1869 Malus tianschanica Sumnev., 1955 Malus turbinoides A.Sav., 1883 Malus umbellata Gilib., 1782 Malus upsalensis hort. ex Dippel, 1893 Malus violacea Poit. & Turpin, 1846 Malus viridis A.Sav., 1883 Pyrenia malus (L.) Clairv., 1811 Pyrus apiosa hort. ex Steud., 1821 Pyrus armeniacifolia Dochn., 1855 không T.T.Wu, 1963 Pyrus astracanica (Dum.Cours.) DC., 1825 Pyrus cavillea hort. ex Steud., 1821 Pyrus cestiana hort. ex Steud., 1821 Pyrus chitralensis (Vassilcz.) M.F.Fay & Christenh., 2018 Pyrus dioica Moench, 1785 Pyrus divisa Link, 1822 Pyrus epirotica hort. ex Steud., 1821 Pyrus eryostyla (Moris) Guss., 1832 Pyrus fontanesiana (Spach) Steud., 1841 Pyrus kirghisorum (Al.Fed. & Fed.) M.F.Fay & Christenh., 2018 Pyrus malus L., 1753 Pyrus malus var. cestiana L., 1753 Pyrus malus var. paradisiaca L., 1753 Pyrus malus var. prasomila L., 1753 Pyrus malus var. rubelliana L., 1753 Pyrus niedzwetzkyana (Dieck) Hemsl., 1904 Pyrus paris M.F.Fay & Christenh., 2018 Pyrus pollveria Lej., 1813 không L., 1771 Pyrus praecox Pall., 1784 Pyrus prasomila (L.) Steud., 1821 Pyrus pulverulenta hort. ex K.Koch, 1869 Pyrus pumila (Mill.) Steud., 1821 không J.C.Neumann ex Tausch., 1838 Pyrus rubelliana hort. ex Steud., 1821 Pyrus saxatilis Schlechl. ex Ledeb., 1843 Pyrus songorica Fisch. ex Juz., 1939 Sorbus malus (L.) Crantz, 1763

Malus domestica (cây Táo tây) là một loài cây rụng lá trong họ Hoa hồng được biết đến vì quả ngọt của nó (quả táo tây). Nó được trồng trên toàn thế giới như một cây ăn quả, và là những loài được trồng rộng rãi nhất trong chi Hải đường (Malus). Cây táo có nguồn gốc ở Trung Á, nơi tổ tiên của nó - loài táo dại Tân Cương - vẫn còn tồn tại cho đến ngày hôm nay.

Đặc điểm

Cây táo trổ bông

Cây táo tây và quả táo

Tiết diện ngang quả táo cho thấy từ ngoài vào là vỏ mỏng (màu đỏ), thịt (trắng xanh), và ruột 5 múi với hột màu nâu.

Cây táo tây cao khoảng 3–12 m, tán rộng và rậm.^[2] Đến thu cây rụng lá. Lá táo hình bầu dục, rộng 3–6 cm, dài 5–12 cm; đầu lá thắt nhọn với cuống lá (petiole) khoảng 2–5 cm. Rìa lá dạng răng cưa.

Hoa táo nở vào mùa xuân cùng lúc khi mầm lá nhú, rồi kết quả táo, rồi chín và cho thu hoạch vào mùa thu, khoảng tháng 9 hoặc tháng 10. Hoa sắc trắng, có khi pha chút màu hồng rồi phai dần. Hoa có năm cánh, đường kính 2,5-3,5 cm. Trái chín vào mùa thu và thường có đường kính cỡ 5–9 cm. Ruột táo bổ ra có năm "múi" (carpel) chia thành ngôi sao năm cánh. Mỗi múi có 1-3 hột.^[2]

Tổ tiên

Bài chi tiết: Táo dại Tân Cương

Cây táo tây (Malus domestica) có nguồn gốc là loài táo dại Tân Cương (Malus sieversii) ở Trung Á, hiện vẫn còn mọc ở vùng núi Trung Á, phía nam của Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, và Tân Cương, Trung Quốc.^[2][3]. Việc gieo trồng táo, nhiều khả năng bắt đầu từ hai cánh rừng của dãy núi Thiên Sơn, tiến triển trong một thời gian dài, cho phép dung hợp các gen từ loài khác vào những hạt giống thụ phấn. Nhờ trao đổi gien đáng kể với loài Malus sylvestris, đã tạo ra các quần thể hiện tại của loài táo thường là liên quan nhiều hơn đến crabapples hơn là với nguyên bản táo dại Malus sieversii.^[4][5]

Có hơn 7500 giống táo trồng với nhiều đặc tính mong muốn. Các giống táo trồng có năng xuất và kích thước cây khác nhau, kể cả khi mọc từ cùng loại gốc ghép.^[6]

Bản đồ gien

Trong năm 2010, một tập đoàn của Ý thông báo họ đã giải mã hoàn chỉnh bộ gien của quả táo khi hợp tác với các nhà sinh học chuyên về gien làm vườn tại Đại học bang Washington,^[7] sử dụng giống táo Golden delicious.^[8] Có khoảng 57.000 gien, số lượng cao nhất của bất cứ bộ gien thực vật được nghiên cứu cho đến nay^[9], thậm chí nhiều hơn số bộ gien của con người (khoảng 30.000).^[10] Sự hiểu biết mới này về bộ gien của loài táo sẽ giúp các nhà khoa học trong việc xác định các gien và các biến thể gien chống bệnh tật và hạn hán, và các đặc tính mong muốn khác. Hiểu biết về các gien đằng sau những đặc điểm này sẽ cho phép các nhà khoa học thực hiện nhân giống chọn lọc tốt hơn. Giải mã bộ gien cũng cung cấp bằng chứng rằng Malus sieversii là tổ tiên hoang dã của táo tây - một vấn đề gây tranh cãi từ lâu trong cộng đồng khoa học.^[11]

Hình ảnh

• 
  Hoa táo
• 
• 
• 
  Vườn ươm
• 
  Một quả táo đỏ
• 
• 
• 
• 
  Táo Fuji
• 
  Quả của nhiều giống táo khác nhau

Tham khảo

1. ^ Potter D. và ctv. (2007). Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution. 266(1–2):5–43, doi:10.1007/s00606-007-0539-9.
2. ^ “Origin, History of cultivation”. University of Georgia. Truy cập ngày 22 tháng 1 năm 2008. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |ngày truy cập= (trợ giúp)
3. Lauri, Pierre-éric; Karen Maguylo; Catherine Trottier (2006). “Architecture and size relations: an essay on the apple (Malus x domestica, Rosaceae) tree”. American Journal of Botany. Botanical Society of America, Inc. 93 (93): 357–368. doi:10.3732/ajb.93.3.357.
4. Amandine Cornille; và đồng nghiệp (2012). Mauricio, Rodney (biên tập). “New Insight into the History of Domesticated Apple: Secondary Contribution of the European Wild Apple to the Genome of Cultivated Varieties”. PLOS Genetics. 8 (5): e1002703. doi:10.1371/journal.pgen.1002703. PMC 3349737. PMID 22589740.
5. Sam Kean (ngày 17 tháng 5 năm 2012). “ScienceShot: The Secret History of the Domesticated Apple”. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 4 năm 2013. Truy cập ngày 29 tháng 5 năm 2015.
6. “Apple - Malus domestica”. Natural England. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 22 tháng 1 năm 2008.
7. “Apple Cup Rivals Contribute to Apple Genome Sequencing”. Cahnrsnews.wsu.edu. ngày 29 tháng 8 năm 2010. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 28 tháng 12 năm 2012.
8. “The genome of the domesticated apple (Malus × domestica Borkh.)”. Nature.com. Truy cập ngày 28 tháng 12 năm 2012.
9. An Italian-led international research consortium decodes the apple genome Lưu trữ 2010-09-05 tại Wayback Machine AlphaGallileo ngày 29 tháng 8 năm 2010. Truy cập ngày 19 tháng 10 năm 2011.
10. The Science Behind the Human Genome Project Human Genome Project Information, US Department of Energy, ngày 26 tháng 3 năm 2008. Truy cập ngày 19 tháng 10 năm 2011.
11. Clark, Brian, Apple Cup Rivals Contribute to Apple Genome Sequencing Lưu trữ 2012-05-20 tại Wayback Machine, ngày 29 tháng 8 năm 2010, Washington State University, retrieved ngày 19 tháng 10 năm 2011.

Liên kết ngoài

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Apple.

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Malus domestica.

• Táo tây Malus domestica tại Từ điển bách khoa Việt Nam
• Malus domestica tại Encyclopedia of Life
• Malus domestica tại trang Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học quốc gia Hoa Kỳ (NCBI).
• Malus domestica 516655 tại Hệ thống Thông tin Phân loại Tích hợp (ITIS).
• Malus pumila Mill. (tên chấp nhận) Lưu trữ 2014-11-28 tại Wayback Machine