Mark Clattenburg

Mark Clattenburg

Thông tin cá nhân
Tên đầy đủ	Mark Clattenburg
Sinh	13 tháng 3, 1975 (49 tuổi) Consett, County Durham, Anh
Trong nước
Các năm	Giải	Vai trò
1993–1994	Northern League	Trợ lý trọng tài
1994–1999	Northern League	Trọng Tài
1999–2000	Football Conference	Trọng Tài
1999–2000	The Football League	Trợ lý trọng tài
2000–2004	The Football League	Trọng Tài
2004–2017	Premier League	Trọng tài
Quốc tế
Các năm	Giải	Vai trò
2006–2017	FIFA	Trọng tài

Mark Clattenburg (sinh ngày 13 tháng 3 năm 1975)^[1] là một cựu trọng tài chuyên nghiệp người Anh, hiện nay đang giữ chức Trưởng ban Trọng tài tại Liên đoàn bóng đá Ả Rập Xê Út. Trước đây ông từng thường xuyên cầm còi các trận đấu tại giải Ngoại hạng Anh, các cúp bóng đá ở Anh cũng như các cúp châu Âu. Ông cũng từng được chỉ định bắt chính trận tranh Huy chương Vàng Olympic 2012, Chung kết UEFA Champions League 2016,^[2] Chung kết giải vô địch bóng đá châu Âu 2016^[3] và một số trận đấu quan trọng khác.

Clattenburg không chỉ cầm còi các trận đấu quan trọng mà ông còn dính líu vào một sự việc liên quan đến phân biệt chủng tộc trong trận đấu giữa Chelsea và Manchester United ngày 28 tháng 10 năm 2012.

Sự nghiệp cầm còi

Những năm đầu

Sinh ra tại Consett, hạt Durham,^[4] Clattenburg bắt đầu sự nghiệp cầm còi vào năm 1990.^[5] Ông trở thành trợ lý trọng tài tại Northern League khi 18 tuổi, về sau trở thành trọng tài trong giải đấu đó. Ông đã trở thành trợ lý trọng tài tại Football League vào năm 1999, nhưng một năm sau đã trở thành trọng tài cầm còi tại giải đấu này.^[1] Clattenburg chỉ phục vụ một năm với tư cách trợ lý – một bản ghi được chia sẻ với Steve Baines – nhưng lời hứa với Baines đã giúp Clattenburg phát triển nhanh hơn trong sự nghiệp. Trận ra mắt của Clattenburg tại Football League (khi mới 25 tuổi – một kỷ lục từ thời hậu chiến tại Anh) là trận đấu giữa Chesterfield và York City vào ngày 12 tháng 8 năm 2000, khi Chesterfield thắng 4–1.^[6] Clattenburg sau đó là trọng tài thứ tư ở trận chung kết play-off hạng Ba Anh mùa giải 2001-02^[1] và trận chung kết cúp FA 2002-03.^[7]

Trong mùa bóng 2002-03, Clattenburg đã được chỉ định cầm còi hai trận bán kết play-off thăng hạng (tại hạng nhất) – trận hòa 1–1 giữa Nottingham Forest và Sheffield United trên sân City Ground vào ngày 10 tháng 5 năm 2003,^[8] và trận lượt về tại giải hạng nhì giữa Queens Park Rangers và Oldham tại Loftus Road vào ngày 14 tháng 5 năm 2003, QPR thắng và lọt vào trận chung kết.^[9]

Vào ngày 15 tháng 5 năm 2004, ông cầm còi trận bán kết play-off lượt đi tại giải hạng nhất giữa Ipswich và West Ham tại Portman Road, chiến thắng 1–0 của đội chủ nhà Ipswich.^[10] Ông được chỉ định cầm còi trong trận chung kết play-off hạng ba tại Sân vận động Thiên niên kỷ, Cardiff vào ngày 31 tháng 5 năm 2004 giữa Mansfield và Huddersfield, trận đấu đi đến loạt đá luân lưu sau khi kết thúc với tỉ số 0–0 sau 2 hiệp phụ. Huddersfield giành chiến thắng 4–1.^[11] Cũng trong năm 2004, Clattenburg trở thành một trọng tài chuyên nghiệp, cầm còi tại Premier League,^[1] và trận đấu đầu tiên của ông là chiến thắng 3–1 của Everton trước Crystal Palace vào ngày 21 tháng 8.

Giai đoạn 2004–2010

Clattenburg đã trở thành một trọng tài FIFA năm 2006 ở tuổi 30, hai năm sau khi trở thành một trọng tài chuyên nghiệp.^[12] Ông cầm còi trận đấu kỷ niệm của Alan Shearer vào ngày 11 tháng 5 năm 2006; Clattenburg cũng là một fan của Newcastle United,^[13] chính vì vậy không làm trọng tài các trận đấu liên quan đến Newcastle.^[4][14] Vào ngày 9 tháng 9 năm 2006, ông cầm còi một trận đấu vòng loại cho Giải vô địch U-17 châu Âu năm 2007 giữa Macedonia và Đan Mạch tại sân vận động Gradski ở Skopje, đội khách thắng 3–0.^[15]

Clattenburg được chỉ định cầm còi cả hai lượt trận tại chung kết cúp FA trẻ 2006-07 giữa Liverpool và Manchester United, lượt đi tại Anfield vào ngày 16 tháng 4 năm 2007, Man Utd giành chiến thắng 2–1, và sau đó là lượt về tại Old Trafford vào ngày 26 tháng 4 năm 2007, Liverpool thắng 1–0; hai đội bước vào 30 phút hiệp phụ nhưng vẫn hòa; ở loạt luân lưu 11m, Liverpool thắng 4–3.^[16][17]

Vào ngày 6 tháng 8 năm 2008, ông đã có trận cầm còi đầu tiên tại Champions League, trận đấu vòng loại mà Fenerbahçe giành chiến thắng 5-0 trước MTK Budapest. Trận cầm còi tại cúp C1 tiếp theo của Clattenburg vào ngày 3 tháng 11 năm 2010, đó là thắng lợi 2-0 của Auxerre trước đội khách Ajax.

Clattenburg cũng được chỉ định cầm còi trận Siêu cúp Anh 2008 với các trợ lý Dave Richardson và Ian Gosling, còn Andre Marriner đóng vai trò trọng tài thứ tư.^[18] Tuy nhiên, Clattenburg sau đó đã bị đình chỉ hoạt động trọng tài, khi dính líu đến một cuộc điều tra về các khoản nợ và sự thua lỗ trong kinh doanh ở các công ty mà Clattenburg đã quản lý.^[19][20] Còn trận đấu giữa Portsmouth và Manchester United đã diễn ra tại sân vận động Wembley với Peter Walton bắt chính thay thế.^[21]

Sau khi bị điều tra về cuộc sống gia đình cũng như các khoản nợ và kinh doanh thua lỗ, cơ quan quản lý trọng tài đã buộc tội Clattenburg, đưa ra các bằng chứng vi phạm. Ông bác toàn bộ các cáo buộc và kháng cáo tất cả những nội dung trên.^[20][22] Vào ngày 18 tháng 2 năm 2009, Hiệp hội trọng tài chuyên nghiệp Anh đã khôi phục lại chức danh trọng tài chuyên nghiệp cho Clattenburg. Tuy vậy ông bị đình chỉ cầm còi 8 tháng kể từ 6 tháng 8 năm 2008, và chỉ trở lại một trận duy nhất, trận đấu giữa Manchester City và Bolton Wanderers trong khuôn khổ giải Ngoại hạng Anh.

2010–2013

Clattenburg trong trận chung kết Cúp Liên đoàn Anh 2012

Clattenburg bắt đầu làm trọng tài tại vòng loại World Cup 2010, trọng tài thứ tư trong trận đấu vòng loại khu vực châu Âu giữa Azerbaijan và Nga tại Baku vào ngày 14 tháng 10 năm 2009.^[23]

Ông cũng cầm còi các trận đấu vòng loại EURO. Vào tháng 9 năm 2010, ông bắt chính trận hòa 4–4 giữa Bồ Đào Nha và Síp, vòng loại Euro 2012. Tuy nhiên trận đấu đầu tiên tại EURO của ông là chiến thắng 4–0 của Đan Mạch trước Liechtenstein, vòng loại bảng F Euro 2008.

Clattenburg được trao quyền điều hành trận chung kết Cúp Liên đoàn bóng đá Anh 2012 giữa Liverpool và Cardiff City tại sân vận động Wembley vào ngày 26 tháng 2 năm 2012. Liverpool đã giành thắng lợi 3–2 trên chấm phạt đền sau khi kết thúc 2 hiệp phụ với tỷ số 2–2. Ông rút thẻ cho 3 cầu thủ trong suốt trận đấu và hầu như ít phải giải thích bất kỳ tình huống gây tranh cãi nào.^[24]

Ông làm việc tại UEFA Euro 2012 như một trợ lý trọng tài cho ông Howard Webb.^[25] Clattenburg cũng được chọn là một trong những trọng tài cho môn bóng đá nam của Thế vận hội Mùa hè 2012.^[26] Ông cầm còi một trận đấu vòng bảng giữa Ai Cập và New Zealand tại Old Trafford, trận tứ kết giữa Sénégal và México và trận tranh huy chương vàng giữa Brazil và México, cả ở sân vận động Wembley.

Clattenburg đã điều khiển trận lượt đi vòng tứ kết Champions League 2012-13 vào ngày 2 tháng 4 năm 2013, giữa Bayern Munich và Juventus. Paul Breitner của Bayern đã ca ngợi trọng tài đã điều hành trận đấu tốt. Bayern giành chiến thắng 2-0.^[27]

Sự cố trận đấu giữa Chelsea và Manchester United năm 2012

Ngày 28 tháng 10 năm 2012, Chelsea đã chính thức khiếu nại lên Hiệp hội Bóng đá Anh đối với Clattenburg, cáo buộc ông sử dụng "ngôn từ không thích hợp", trong đó có những lời lẽ phân biệt chủng tộc đối với John Obi Mikel trong trận đấu ngày hôm đó với Manchester United.^[28][29] Hiệp hội trọng tài chuyên nghiệp Anh cho biết Clattenburg sẽ hợp tác hoàn toàn với cuộc điều tra của FA về khiếu nại trên.^[30][31] PGMOB cũng thông báo rằng sẽ không bổ nhiệm Clattenburg vào các trận đấu tiếp theo, và cho rằng "sự điều hành [của Clattenburg] sẽ làm giảm chất lượng trận đấu và gây ra sự không công bằng đối với các đội bóng và những người hâm mộ cả hai phía".^[32] Cảnh sát đã mở cuộc điều tra về các cáo buộc đó,^[33] nhưng về sau không có ai được triệu tập.^[34][35][36] FA đã xử trắng án cho Clattenburg sau 9 ngày bị buộc tội và quy cho Mikel tội "đe dọa trọng tài" sau trận đấu.^[37][38] Mikel bị buộc tội, cấm thi đấu ba trận và phạt 60.000 bảng.^[39]

Clattenburg trở lại vị trí là trọng tài thứ tư cho trận đấu giữa Tottenham Hotspur và West Ham United vào ngày 25 tháng 11 và đã điều hành cho trận đấu Norwich City tiếp Southampton, đánh dấu sự trở lại của ông vào ngày 28 tháng 11 năm 2012.^[40] Ông đã nhận được sự ủng hộ bởi người hâm mộ tại trận đấu, kết thúc với tỷ số 1–1, và các huấn luyện viên của cả hai câu lạc bộ đã nói rằng họ "vui mừng khi thấy ông ấy trở lại".^[41]

2013–2017

Clattenburg cầm còi trận Siêu cúp Anh giữa Wigan Athletic và Manchester United tại sân vận động Wembley vào ngày 11 tháng 8 năm 2013. MU đã giành chiến thắng 2–0.^[42] Vào tháng 10 năm 2014, Clattenburg đã phải nghỉ cầm còi 1 tuần bởi đã nói chuyện với trợ lý của Crystal Palace Neil Warnock về lịch thi đấu. (Quy định giải Ngoại hạng Anh: tất cả các trọng tài của trận đấu không được tham gia bất kỳ cuộc trò chuyện nào với huấn luyện viên sau trận đấu và yêu cầu tất cả đi cùng nhau bước ra khỏi sân vận động).^[43]

Clattenburg đã bắt chính chung kết Cúp FA 2016 giữa Crystal Palace và Manchester United. Trận đấu đã kéo dài đến hiệp phụ và Manchester United giành chiến thắng 2–1. Clattenburg được chọn làm trọng tài điều hành trận chung kết UEFA Champions League 2016 giữa Real Madrid và Atlético Madrid tại Milan vào ngày 28 tháng 5.^[44] Real Madrid tiếp tục giành chiến thắng 5–3 sau loạt 11m (120 phút hòa 1–1).^[45]

Clattenburg đã điều hành một số trận đấu tại UEFA Euro 2016. Vào cuối trận đấu giữa Cộng hòa Séc và Croatia ở Saint-Étienne, một số người hâm mộ quá khích của Croatia đã ném vật thể lạ lên sân và Clattenburg đã tạm dừng trận đấu trong vài phút, di chuyển cầu thủ khỏi những ngọn lửa đang cháy để tránh bị thương.^{[46][47][48][49]}

Clattenburg điều hành trận chung kết Euro 2016^[50] và Bồ Đào Nha thắng Pháp 1–0 sau hiệp phụ.^[51]

Tháng 2 năm 2017, Hiệp hội trọng tài chuyên nghiệp Anh thông báo Clattenburg chuyển sang làm Trưởng ban trọng tài tại Ả Rập Xê Út thay cho ông Howard Webb.^[52][53] Trân cuối cùng ông cầm còi là trận đấu giữa West Brom và Leicester City ngày 29 tháng 4 năm 2017, trận đấu mà Leicester thắng 1–0.^[54][55]

Trận đấu quan trọng

• Chung kết Cúp Liên đoàn Anh 2012
• Trận tranh HCV Olympic 2012
• Siêu cúp Anh 2013
• Siêu cúp Châu Âu 2014
• Chung kết Cúp FA 2016
• Chung kết UEFA Champions League 2016
• Chung kết giải vô địch bóng đá châu Âu 2016

Số thẻ đã rút

Mùa	ST	Tổng	Số TB	Tổng	Số TB
2000–01	24	67	2.79	4	0.17
2001–02	33	103	3.12	6	0.18
2002–03	35	135	3.86	8	0.23
2003–04	34	104	3.06	2	0.06
2004–05	28	83	2.96	5	0.18
2005–06	24	81	3.38	4	0.17
2006–07	42	166	3.95	3	0.07
2007–08	39	124	3.18	10	0.26
2008–09	2	0	0.00	0	0.00
2009–10	42	105	2.50	5	0.12
2010–11	40	123	3.08	7	0.18
2011–12	36	115	3.19	8	0.22
2012–13	36	104	2.89	6	0.17
2013–14	42	145	3.45	6	0.13
2014–15	47	172	3.66	5	0.11
2015–16	46	162	3.52	7	0.15
2016–17	26	90	3.46	4	0.15
Nguồn Soccerbase

Cuộc sống

Clattenburg kết hôn khi ông và vợ còn đang sống tại Chester-le-Street, hai người có một con trai.^[56] Không chỉ cầm cân nảy mực mà Clattenburg còn có bằng luật sư và là một thợ điện lành nghề.^[57][58][59]

Tham khảo

1. ^ “Referee Profiles”. The Football League. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 3 năm 2008. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2015.
2. “Clattenburg to referee Champions League final”. UEFA.com. ngày 10 tháng 5 năm 2016.
3. “UEFA EURO 2016 - History - Portugal-France – UEFA.com”. Uefa.com. Truy cập 3 tháng 4 năm 2018.
4. ^ “Face to face: Mark Clattenburg”. icNewcastle. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 6 năm 2012. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2015. Đã định rõ hơn một tham số trong |archiveurl= và |archive-url= (trợ giúp)
5. Interview Lưu trữ 2012-06-01 tại Wayback Machine, page 4: icNewcastle.co.uk website.
6. Clattenburg's First League Match Lưu trữ 2007-10-01 tại Wayback Machine: at soccerbase.com
7. FA Trophy Final 2003, fourth official: TheFA.com Official website.
8. Nottm Forest v. Sheffield Utd^{[liên kết hỏng]}, 2003 Division One play-off semi-final first leg: soccerbase.com website.
9. QPR v. Oldham^{[liên kết hỏng]}, 2003 Division Two play-off semi-final second leg: soccerbase.com website.
10. Ipswich v. West Ham Lưu trữ 2004-12-24 tại Wayback Machine, 2004 Division One play-off semi-final first leg: soccerbase.com website.
11. Mansfield v. Huddersfield Lưu trữ 2008-05-20 tại Wayback Machine, 2004 Division Three play-off final: soccerbase.com website.
12. Interview: Guardian Unlimited website.
13. Alan Shearer Testimonial: report from the NUFC.com website. Lưu trữ 2007-06-11 tại Wayback Machine
14. https://thethaovanhoa.vn/champions-league/trong-tai-mark-clattenburg-cam-coi-tran-bayern-munich-barca-n20150511153631548.htm
15. European Under-16 Championship qualifying match, FYR Macedonia v. Denmark, 2006: PDF file at UEFA.com Official website.
16. Mention Lưu trữ 2008-03-24 tại Wayback Machine of appointments to control FA Youth Cup Final legs: Essex FA website.
17. Second leg of the FA Youth Cup Final: match report at TheFA.com Official website.
18. “Shield referee confirmed”. The Football Association. ngày 23 tháng 6 năm 2008. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 6 năm 2008. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2008.
19. “Walton to referee Shield”. The Football Association. ngày 7 tháng 8 năm 2008. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2008.
20. ^ https://thethaovanhoa.vn/the-gioi-sao/trong-tai-bat-chinh-tran-man-united-liverpool-mark-clattenburg-no-nan-ly-hon-bat-on-tam-ly-n20140318002134069.htm
21. “Ref Clattenburg hit by suspension”. BBC Sport. British Broadcasting Corporation. ngày 7 tháng 8 năm 2008. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2008.
22. Sims, Paul (ngày 28 tháng 1 năm 2009). “Clattenburg sacked as referee told career is over for breach of contract”. The Daily Mail. Luân Đôn. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2009.
23. FIFA World Cup qualifier Lưu trữ 2011-07-15 tại Wayback Machine, Germany v. Finland, referee: Refworld.com website. Truy cập ngày 27 tháng 11 năm 2009.
24. Winter, Henry (ngày 27 tháng 2 năm 2012). “Cardiff City 2 Liverpool 2; Liverpool win on penalties”. Daily Telegraph. Luân Đôn. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2012.
25. “Euro 2012 Referees” (PDF). UEFA. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2012.
26. “Olympic Football Tournaments - Appointment of Match Officials” (PDF). FIFA. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 28 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 11 tháng 8 năm 2012.
27. Paul Breitner: So verteidigt er Franck Ribéry, Abendzeitung, 2013-04-03.
28. “CHELSEA STATEMENT”. chelseafc.com. ngày 29 tháng 10 năm 2012. Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2012.
29. “Chelsea kiện Mark Clattenburg phân biệt chủng tộc: Vua sân cỏ cũng vạ miệng?”. Báo Thể thao & Văn hóa - Thông tấn xã Việt Nam. Truy cập 10 tháng 4 năm 2018.
30. “Mark Clattenburg: Chelsea make complaint against referee”. BBC Online. BBC Sport. ngày 29 tháng 10 năm 2012. Truy cập ngày 29 tháng 10 năm 2012.
31. “Referee Mark Clattenburg accused as Chelsea make complaint over language”. Sky Sports News. ngày 29 tháng 10 năm 2012. Truy cập ngày 29 tháng 10 năm 2012.
32. Wilson, Jeremy (ngày 29 tháng 10 năm 2012). “Referee Mark Clattenburg stood down from next Premier League matches as FA launches probe into racism claims”. The Daily Telegraph. Luân Đôn.
33. “Police launch probe into ref race storm... but did a Chelsea player threaten to 'break the legs' of Clattenburg during showdown?”. Daily Mail. Luân Đôn. ngày 30 tháng 10 năm 2012.
34. Kelso, Paul (ngày 13 tháng 11 năm 2012). “Mark Clattenburg investigation into alleged comments made to Chelsea players dropped by the police”. Daily Telegraph. Luân Đôn. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2012.
35. Hytner, David (ngày 13 tháng 11 năm 2012). “Police drop investigation into Mark Clattenburg over racism claim”. The Guardian. Luân Đôn. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2012.
36. “Mark Clattenburg: Police drop investigation into referee”. The Guardian. ngày 13 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2012.
37. “Mark Clattenberg is cleared by FA as Chelsea's Mikel is charged”. BBC. ngày 22 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2012.
38. “Trọng tài Mark Clattenburg trắng án - VnExpress Thể thao”. VnExpress - Tin nhanh Việt Nam. Truy cập 10 tháng 4 năm 2018.
39. “John Mikel Obi banned for Mark Clattenburg threats”. BBC. ngày 6 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2012.
40. “Mark Clattenburg: Norwich boss Chris Hughton welcomes him back”. BBC. ngày 26 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2012.
41. “Mark Clattenburg welcomed back to Premier League refereeing”. BBC. ngày 29 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2012.
42. Steinberg, Jacob (ngày 11 tháng 8 năm 2013). “Manchester United v Wigan: Community Shield – as it happened”. The Guardian. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2017.
43. “Mark Clattenburg: Premier League drop referee after Ed Sheeran gig”. BBC Sport. ngày 29 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2016.
44. “Mark Clattenburg to take charge of Champions League final”. Truy cập ngày 1 tháng 6 năm 2016.
45. Sport, Neil Johnston BBC. “Real Madrid 1-1 Atletico Madrid (5-3 pens)”. Truy cập ngày 1 tháng 6 năm 2016.
46. “VIDEO: Chaos at Euro 2016 as flare explodes in steward's face after Croatian fans hurl fireworks”. The Independent (bằng tiếng Anh). ngày 17 tháng 6 năm 2016. Truy cập ngày 17 tháng 6 năm 2016.
47. Hunter, Andy (ngày 17 tháng 6 năm 2016). “Czech Republic comeback marred by Croatia flare and fan incidents”. The Guardian. Truy cập ngày 17 tháng 6 năm 2016.
48. Brown, Luke (ngày 17 tháng 6 năm 2016). “Czech Republic 2 Croatia 2, Euro 2016: Czechs grab late draw in game overshadowed by crowd violence”. The Daily Telegraph. Truy cập ngày 17 tháng 6 năm 2016.
49. “Uefa to act after Croatia fan fights and flares mar Czech Republic draw”. The Guardian. ngày 17 tháng 6 năm 2016. Truy cập ngày 17 tháng 6 năm 2016.
50. “Clattenburg named referee for UEFA EURO 2016 final”. UEFA.com. Union of European Football Associations. ngày 8 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 8 tháng 7 năm 2016.
51. “Pháp 0-1 Bồ Đào Nha: Bàn thắng "vàng" ở phút 109”. Báo điện tử Dân Trí. Truy cập 10 tháng 4 năm 2018.
52. “PGMOL statement on Mark Clattenburg”. Premier League. ngày 16 tháng 2 năm 2017. Truy cập ngày 16 tháng 2 năm 2017.
53. Taylor, Louise (ngày 4 tháng 12 năm 2017). “Mark Clattenburg leaves Premier League to 'educate' Saudi Arabia referees”. The Guardian. Truy cập ngày 16 tháng 2 năm 2017.
54. “Clattenburg cầm còi trận cuối cùng ở Anh”. Người Lao Động. 29 tháng 4 năm 2017. Truy cập 10 tháng 4 năm 2018.
55. “VIDEO West Brom 0-1 Leicester City: Người hùng Vardy giúp bầy Cáo "thở phào"”. Báo điện tử của Đài Truyền hình Việt Nam. 29 tháng 4 năm 2017. Truy cập 10 tháng 4 năm 2018.
56. Taylor, Louise (ngày 30 tháng 10 năm 2012). “Mark Clattenburg: high flyer who courted controversy on and off field”. The Guardian. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2015.
57. “Chelsea và vụ kiện trọng tài Mark Clattenburg: Con kiến mà kiện củ khoai”. Báo Thể thao & Văn hóa - Thông tấn xã Việt Nam. Truy cập 10 tháng 4 năm 2018.
58. “Mark Clattenburg - vị trọng tài hai mặt của Man Utd - VTC News”. Báo điện tử VTC News. Truy cập 10 tháng 4 năm 2018.
59. “Những điều cần biết về trọng tài bắt chính trận chung kết Champions League - Bongdaplus.vn”. Báo Bóng đá. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 4 năm 2018. Truy cập 10 tháng 4 năm 2018.

Liên kết ngoài

• Mark Clattenburg Profile at Refworld.com
• Mark Clattenburg Referee Statistics Lưu trữ 2007-10-01 tại Wayback Machine at soccerbase.com