Thiên vương

Về hành tinh mang tên Thiên Vương, xem Sao Thiên Vương

Tượng Quảng Mục thiên vương trong một đền thờ ở Hàn Quốc (Virūpākṣa)

Quảng Mục Thiên Vương (Virūpākṣa), Vị Thiên Vương của phương Tây (một trong Tứ Đại Thiên Vương). Tranh thế kỷ 13.

Theo truyền thống Miến Điện (1906)

Tứ đại thiên vương (zh. 四大天王, hq. 사왕천/사천왕, nb. 四天王) được xem như là người canh giữ thế giới, thường được thờ trong các chùa. Truyền thuyết cho rằng các Thiên vương sống trên núi Tu-di (sa. meru), canh giữ thế giới và Phật pháp. Các vị đó chiến đấu chống cái ác và bảo vệ những nơi Phật pháp được truyền bá. Thân thể các vị được áo giáp che chở, đầu mang giáp sắt.

Tổng quan

Có bốn vị Thiên Vương (Tứ Thiên vương, sa. catur-mahārāja) ở bốn hướng:

1. Bắc Thiên vương với tên là Đa văn thiên (多聞天, sa. vaiśravaṇa) có thân màu lục, tay trái cầm cờ chiến thắng, tay phải mang tượng chùa hoặc một bảo tháp (mà trong đó – theo truyền thuyết – Long Thụ Tôn Giả đã tìm được những bộ kinh dưới Long cung), hoặc một con chuột màu bạc phun ngọc. Vị Bắc Thiên vương là vị quan trọng nhất trong bốn vị Thiên vương; Cai quản loài yêu quái (Dạ-xoa), được phân thành hai loại yêu (Dạ-xoa) là Thiên Yêu loài xinh đẹp có vòng sáng quanh thân, Bàn Sinh Yêu loài có dáng hình xấu xí.
2. Nam Thiên vương là Tăng trưởng thiên (增長天, sa. virūḍhaka) có thân màu xanh, cầm gươm chém Vô minh. Vị này chuyên giữ gìn những chủng tử tốt đẹp trong con người; Bảo hộ chánh Pháp, cai quản chúng hung thần.
3. Đông Thiên vương là Trì quốc thiên (持國天, sa. dhṛtarāṣṭra) có thân trắng, tay cầm đàn, tiếng đàn sẽ làm tâm thức con người trở nên thanh tịnh; bảo hộ chúng sinh, cai quản chúng yêu quỷ nương tựa vào cây (Mộc Dạ-Xoa).
4. Tây Thiên vương tên Quảng mục thiên (廣目天, sa. virūpākṣa) có thân màu đỏ, tay phải cầm rắn hoặc rồng (sa. nāga) nhưng không cho nó chiếm giữ Như ý châu (ngọc như ý). Ngọc như ý chỉ chuyên dành cho những bậc giác ngộ và rắn chỉ là người canh giữ viên ngọc đó. Cai quản tất cả loài rồng. Quan sát thế gian và bảo hộ chúng sinh.

Truyền thuyết Trung Quốc đã nhắc các vị này từ thế kỷ thứ 4, nhưng đến đời Đường (thế kỷ thứ 7) người ta mới thật sự thờ cúng các vị Thiên vương. Mỗi vị này có 91 con trai và 8 tướng quân, giúp canh giữ mười phương thế giới. Tương truyền rằng, năm 742, Đại sư Bất Không Kim Cương (sa. amoghavajra, Mật tông) niệm chú Đà-la-ni gọi các vị Thiên tướng xuống giúp chống ngoại xâm. Vị Bắc Thiên vương và Tây Thiên vương hiện xuống đẩy lùi giặc, nhà vua nhớ ơn cho xây tượng các vị trong chùa chiền.

Tên gọi

Ngôn ngữ	Dạng viết	La-tinh hóa	Dịch nghĩa
Tiếng Phạn	चतुर्महाराज	Chaturmahārāja Chaturmahārājikā	Tứ đại Thiên vương
	लोकपाल	Lokapala	Người bảo vệ thế giới
Tiếng Sinhala	සතරවරම් දෙවිවරු	Satharawaram Dewi	Four Privileged/Bestowed Gods
Tiếng Miến Điện	စတုလောကပါလစတုမဟာရာဇ်နတ်	IPA: [sətṵ lɔ́ka̰ pàla̰]IPA: [sətṵ məhà ɹɪʔ naʔ]	Từ mượn từ catulokapāla từ mượn từ catumahā + king Nat
Tiếng Trung Quốc	天王	Tiānwáng	Thiên vương
	四天王	Sìtiānwáng	Tứ Thiên vương
	四大天王	Sìdà Tiānwáng	Four Great Heavenly Kings
Tiếng Nhật	四天王	Shitenō	Tứ Thiên vương
Tiếng Hàn Quốc	四天王/사천왕	Sa-cheonwang	Tứ Thiên vương
Tiếng Việt	四天王	Tứ Thiên Vương	Tứ Thiên vương
	四大天王	Tứ Đại Thiên Vương	Tứ đại Thiên vương
Tiếng Tạng tiêu chuẩn	རྒྱལ༌ཆེན༌བཞི༌	rgyal chen bzhi	Tứ đại Thiên vương
Tiếng Mông Cổ	ᠳᠥᠷᠪᠡ ᠮᠠᠬᠠᠷᠠᠨᠵᠠТэнгэрийн дөрвөн хаан	Tengeriin dörwön xaan	Tứ Thiên vương
Tiếng Thái	จาตุมหาราชา	Chatumaharacha	Tứ Thiên vương, từ mượn từ catumahārāja (Pali)
	จตุโลกบาล	Chatulokkaban	Four Guardians of the World, từ mượn từ catulokapāla (Pali)
Tiếng Pali	Catu-Mahārāja	Catu-Mahārāja	Tứ đại Thiên vương

Tứ đại thiên vương được cho là đang sống ở tầng trời Cātummahārājika, (tiếng Pāli Cātummahārājika, "của Tứ Đại Vương") trên sườn thấp của núi Tu Di, đó là mức thấp nhất của các chư thiên của Dục giới (Kāmadhātu). Họ là những người bảo vệ của thế giới và chống lại cái ác, mỗi người có thể chỉ huy một quân đoàn của những sinh vật siêu nhiên để bảo vệ Pháp.

Tiếng Pali	Vessarana	Virūlhaka	Dhatarattha	Virūpakkha
DevanagariTiếng Phạn La tinh hóa	Đa Văn thiên vương (Kubera)	Tăng Trưởng Thiên Vương	Trì Quốc thiên vương	Quảng Mục Thiên Vương
Ý nghĩa	Có thể nghe thấy mọi thứ	Kích thích sự tăng trưởng	Bảo vệ vương quốc	Có thể nhìn thấy mọi thứ
Kiểm soát	Dạ-xoa	Kumbhanda	Gandharva	Nāga
Màu	vàng hoặc xanh lục	xanh lam	trắng	đỏ
Biểu tượng	ô dù	thanh kiếm	đàn tỳ bà	con rắn
	cầy mangut			Phù đồ
	Phù đồ			ngọc trai
Tùy tùng	Dạ-xoa	Kumbhanda	Gandharvas	Nāgas
Hướng	Bắc	Nam	Đông	Tây
Chữ phồn thể/giản thể và Bính âm	多聞天王 / 多闻天王 Duōwén Tiānwáng	增長天王 / 增长天王 Zēngzhǎng Tiānwáng	持國天王 / 持国天王 Chíguó Tiānwáng	廣目天王 / 广目天王 Guăngmù Tiānwáng
	毗沙門天 / 毗沙门天	毗琉璃天 / 毗琉璃天	多羅吒天 / 多罗吒天	毗留博叉天 / 毗留博叉天
Kanji và phiên âm Latinh Hepburn	多聞天 (毘沙門天) Tamon-ten (Bishamon-ten)	増長天Zōchō-ten	持国天Jikoku-ten	広目天Kōmoku-ten
			治国天Jikoku-ten
HangulRomaja quốc ngữ	다문천왕Damun-cheonwang	증장천왕增長天王 Jeungjang-cheonwang	지국천왕持國天王 Jiguk-cheonwang	광목천왕廣目天王 Gwangmok-cheonwang
Từ Hán-Việt	Đa Văn Thiên	Tăng Trưởng Thiên	Trì Quốc Thiên	Quảng Mục Thiên
Chữ Tạng và Phiên âm giản thể THL	རྣམ་ཐོས་སྲས་ (Namthöse)	ཕགས་སྐྱེས་པོ་ (Phakyepo)	ཡུལ་འཁོར་སྲུང་ (Yülkhorsung)	སྤྱན་མི་བཟང་ (Chenmizang)
Chữ Mông Cổ, chữ Kirin và chữ Latinh Mông Cổ	ᠥᠯᠥᠨ ᠦᠨᠳᠡᠰᠲᠨᠢᠢ ᠦᠽᠡᠯ(Олон үндэстний үзэл) Olon ündestnii üzel	ᠲᠢᠶᠡᠨᠢ ᠥᠰᠥᠯᠲ(Тиений өсөлт) Tiyenii ösölt	ᠦᠨᠳᠡᠰᠲᠨᠢᠢ ᠽᠠᠰᠤᠠᠷ ᠦᠯᠢᠴᠬᠢᠯᠭᠡᠡ(үндэсний засвар үйлчилгээ) ündesnii zasvar üilchilgee	ᠰᠶᠡᠯᠶᠡᠰᠲᠢᠶᠡᠯ ᠰᠦᠷᠲᠠᠯᠴᠬᠢᠯᠭᠠᠠ(селестиел сурталчилгаа) syelyestiyel surtalchilgaa

Hình ảnh

• Tứ đại Thiên vương Hàn Quốc (Virūpākṣa
• 
  다문천왕 (Bắc)
• 
  증장천왕 (Nam)
• 
  지국천왕 (Đông)
• 
  광목천왕 (Tây)

• Tứ đại Thiên vương Nhật Bản (Shitennō)
• 
  Bishamon-ten (Bắc)
• 
  Zōjō-ten (Nam)
• 
  Jikoku-ten (Đông)
• 
  Kōmoku-ten (Tây)

• Bốn Thiên Vương tại Bạch Tháp Tự, Bắc Kinh
• 
  Vaisramana (Duowen 多聞天王) (Bắc)
• 
  Vidradhaka (Zengzhang 增長天王) (Nam)
• 
  Dhritarashtra (Chiguo 持國天王) (Đông)
• 
  Virapaksa (Guangmu 廣目天王) (Tây)

Tham khảo

• Fo Guang Ta-tz'u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-guang ch'u-pan-she, 1988. (Phật Quang Đại Từ điển. Phật Quang Đại Từ điển biên tu uỷ viên hội. Đài Bắc: Phật Quang xuất bản xã, 1988.)
• Das Lexikon der Östlichen Weisheitslehren, Bern 1986.

Bảng các chữ viết tắt
bo.: Bod skad བོད་སྐད་, tiếng Tây Tạng | ja.: 日本語 tiếng Nhật | ko.: 한국어, tiếng Triều Tiên | pi.: Pāli, tiếng Pali | sa.: Sanskrit संस्कृतम्, tiếng Phạn | zh.: 中文 chữ Hán