Tiếng Brahui

Tiếng Brahui
	براہوئي
Khu vực	Pakistan và Afghanistan
Tổng số người nói	4 triệu (2011)
Dân tộc	Người Brahui
Phân loại	Dravida Bắc? Tiếng Brahui; ;
Hệ chữ viết	Chữ Ba Tư-Ả Rập, chữ Latinh
Mã ngôn ngữ
ISO 639-3	brh
Glottolog	brah1256
	Ví trí tiếng Brahui (mạn trên, bên trái) tách biệt khỏi mọi ngôn ngữ Dravida khác.

Tiếng Brahui (براہوئی) là một ngôn ngữ Dravida chủ yếu được nói bởi người Brahui ở miền trung Baluchistan của Pakistan, với những cộng đồng nhỏ rải rác ở Afghanistan.^[3] Ngôn ngữ này, nhờ sự hiện diện của người nhập cư và kiều dân, cũng có mặt tại Qatar, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iraq, và Iran.^[4] Nó cách các ngôn ngữ Dravida khác tại Nam Ấn Độ hơn 1.500 kilômét (930 mi).^[2] Các huyện Kalat, Mastung Khuzdar và một phần Quetta của Balochistan có người nói tiếng Brahui chiếm số đông. Tiếng Brahui chịu ảnh hưởng của các ngôn ngữ Iran trong vùng, nhất là tiếng Baloch.^[5]

Chữ viết[sửa | sửa mã nguồn]

Tiếng Brahui là ngôn ngữ Dravida duy nhất không dùng chữ viết Brahmic; thay vào đó, nó đã được viết bằng chữ Ả Rập từ nửa sau của thế kỷ 20.^[6] Ở Iran, Afghanistan và Pakistan, chữ viết Nastaʿlīq dựa trên tiếng Urdu được sử dụng:

Chữ cái	Chuyển tự Latinh	IPA
ا	á, a, i, u	/aː/, /ə/, /ɪ/, /ʊ/
ب	b	/b/
پ	p	/p/
ت	t	/t/
ٹ	ŧ	/ʈ/
ث	(s)	/s/
ج	j	/d͡ʒ/
چ	c	/t͡ʃ/
ح	(h)	/h/
خ	x	/x/
د	d	/d/
ڈ	đ	/ɖ/
ذ	(z)	/z/
ر	r	/ɾ/
ڑ	ŕ	/ɽ/
ز	z	/z/
ژ	ź	/ʒ/
س	s	/s/
ش	ş	/ʃ/
ص	(s)	/s/
ض	(z)	/z/
ط	(t)	/t/
ظ	(z)	/z/
ع	', (a), (i), (u)	/ʔ/, /ə/, /ɪ/, /ʊ/
غ	ģ	/ɣ/
ف	f	/f/
ق	(k)	/k/
ک	k	/k/
گ	g	/g/
ل	l	/l/
ڷ	ļ	/ɬ/
م	m	/m/
ن	n	/n/
ں	ń	/ɳ/
و	v	/w~ʋ/
ہ	h	/h/
ھ	(h)	/h/
ی	y, í	/j/, /iː/
ے	e	/eː/

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Brahui”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ ^a ^b Parkin 1989, tr. 37
^ “A slice of south India in Balochistan”.
^ "International Journal of Dravidian Linguistics, Volumes 36-37" department of linguistics, University of Kerala
^ Emeneau 1962
^ “Бесписьменный язык Б.”. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 6 năm 2015. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2015.

Nguồn[sửa | sửa mã nguồn]

Bashir, Elena (tháng 12 năm 2003), “Brahui - Notes” (PDF), South Asian Language Resource Center Workshop on Languages of Afghanistan and neighboring areas, truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010
Bashir, Elena (2016). “Contact and convergence”. Trong Hock, Hans Henrich; Bashir, Elena (biên tập). The Languages and Linguistics of South Asia. tr. 241–374. doi:10.1515/9783110423303-004. ISBN 978-3-11-042330-3.
Bray, Denys. The Brahui Language, an Old Dravidian Language Spoken in Parts of Baluchistan and Sind: Grammar. Gian Publishing House, 1986.
Elfenbein, J. (1987). “A Periplus of the 'Brahi Problem'”. Studia Iranica. 16 (2): 215–233. doi:10.2143/SI.16.2.2014604.
Emeneau, M. B. (1962). “Bilingualism and Structural Borrowing”. Proceedings of the American Philosophical Society. 106 (5): 430–442. JSTOR 985488.
Krishnamurti, Bhadriraju (2003). The Dravidian Languages. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77111-5.
Moseley, Christopher biên tập (2009), Interactive Atlas of the World's Languages in Danger, UNESCO, OCLC 435877932
Parkin, Robert (1989). “Some comments on Brahui kinship terminology”. Indo-Iranian Journal. 32 (1): 37–43. doi:10.1163/000000089790082944. JSTOR 24654607. S2CID 161638780.
Sergent, Bernard (1997), Genèse de l'Inde, Bibliothèque scientifique Payot, ISBN 9782228891165, OCLC 38198091
Witzel, Michael (2008). The Languages of Harappa: Early Linguistic Data and the Indus civilization. Kleine Schriften von Michael Witzel. 13. doi:10.11588/xarep.00000120. S2CID 165751802.