Cinturón de Fueu del Pacíficu

Cinturón de Fueu del Pacíficu
Situación
Tipu Arcu insular
Asitiáu en Océanu Pacíficu
Datos
Cambiar los datos en Wikidata

El Cinturón de Fueu del Pacíficu (o Aniellu de Fueu del Pacíficu) ta asitiáu nes costes del océanu Pacíficu y caracterízase por concentrar delles de les zones de subducción más importantes del mundu, lo que causa una intensa actividá sísmica y volcánica nes zones que toma.

Inclúi a Chile, Arxentina, Bolivia, Perú, Ecuador, Colombia, Panamá, Costa Rica, Nicaragua, El Salvador, Hondures, Guatemala, Méxicu, Estaos Xuníos, Canadá, depués dobla al altor de les islles Aleutianes y baxa poles costes ya islles de Rusia, Xapón, Taiwán, Filipines, Indonesia, Malasia, Timor Oriental, Brunéi, Singapur, Papúa Nueva Guinea, Islla Salomón, Tonga, Samoa, Tuvalu y Nueva Zelanda.

El llechu del océanu Pacíficu reposa sobre delles plaques tectóniques que tán en permanente resfregón y poro, atropen tensión. Cuando esa tensión llibérase, anicia terremotos nos países del anillu. Amás, la zona concentra actividá volcánica constante. Nesta zona les plaques de la corteza terrestre fundir a gran velocidá (dellos centímetros per añu) y al empar atropen enormes tensiones que tienen de lliberar en forma de seísmos.

Erupción del Monte Santa Helena en 1980, una de les más violentes rexistraes.
Efeutos del maremotu aniciáu tres el terremotu de Chile de 2010.

El cinturón de Fueu estiende sobre 40 000 km (25 000 milles) y tien la forma d'una ferradura. Tien 452 volcanes y concentra más del 75 % de los volcanes activos ya inactivos del mundu.[1] Alredor del 90 % de los terremotos del mundu y el 80 % de los terremotos más grandes del mundu producir a lo llargo de la anillu de Fueu. La segunda rexón más sísmica (5-6 % de los terremotos y el 17 % de terremotos más grandes del mundu) ye'l petrina alpina, que estiéndese dende Xava a Sumatra al traviés del Himalaya, el Mediterraneu hasta'l Atlánticu. El cinturón de la dorsal Mesoatlántica ye la tercer rexón más sísmica.[2][3]

El anillu de Fueu del Pacíficu tamién alluga la mayoría de los supervolcanes del planeta; erupciones históriques d'estes magnitúes, que se conocen como erupciones VEI=8, causaron numberosos estragos a escales globales ya inclusive estinciones masives d'especies.

El cinturón de Fueu ye la resultancia direuta de la tectónica de plaques, el movimientu y el choque de les plaques de la corteza terrestre.[4] La seición oriental de la Petrina ye la resultancia de la subducción de la placa de Naza y la placa de Cocos debaxo de la placa Suramericana que se mueve escontra l'oeste. La placa de Cocos fúndese debaxo de la placa del Caribe en Centroamérica. Una porción de la placa del Pacíficu, xunto cola pequeña placa de Juan de Fuca fúndense debaxo de la placa Norteamericana. A lo llargo de la porción norte de la petrina, la placa del Pacíficu, que se mueve escontra'l noroeste, ta siendo subducida debaxo del arcu de les [[Islles Aleutianes. Más escontra l'oeste, la placa del Pacíficu ta subducida a lo llargo de los arcos de la península de Kamchatka nel sur más allá de Xapón. La parte sur ye más complexa, con una serie de pequeñes plaques tectóniques en choque cola placa del Pacíficu, dende les Islles Marianes, Filipines, Bougainville, Tonga y Nueva Zelanda. Indonesia atopar ente'l cinturón de Fueu a lo llargo de les islles axacentes del nordés, incluyendo Nueva Guinea, y el cinturón Alpide a lo llargo del sur y oeste de Sumatra, Xava, Bali, Flores y Timor.

Bolivia

[editar | editar la fonte]

El Neváu Sajama (aimara: chak xaña, 'oeste' ) ye un estratovolcán en Bolivia, allugáu nel Parque nacional Sajama al oeste del país, nel departamentu d'Oruro. Nun se tien con certidume la fecha de la so última erupción. Sicasí, considérase-y un volcán estinguíu.

El volcán Licancabur, tamién denomináu (volcán Licancábur), (n'idioma atacameño o kunza, lickan: 'pueblu', 'país'; ckabur, 'monte'; esto ye: 'monte del pueblu', o 'monte del país'),[5] ye un estratovolcán asitiáu na frontera ente Bolivia y Chile, al pie de la llaguna Verde. La so última erupción tuvo llugar nel periodu del Holocenu.

Acotango ye un estratovolcán allugáu na frontera de Bolivia y Chile; ente'l departamentu d'Oruro y la rexón de Arica y Parinacota. La so zona d'influencia direuta ta protexida pol parque nacional Lauca, pel llau chilenu, y el parque nacional Sajama, pel llau bolivianu.

El Volcán Ollagüe ye un volcán activu asitiáu na frontera de Bolivia y Chile; ente la Rexón d'Antofagasta y el Departamentu de Potosí, nel cordal de los Andes con un altor de 5.870 metros.

Chile

[editar | editar la fonte]
Artículos principales: Terremotos en Chile y Volcanes de Chile

Los volcanes en Chile son supervisaos pol Serviciu Nacional de Xeoloxía y Minería de Chile (SERNAGEOMIN).[6][7] Ente les xeres d'esti organismu tán, dende 1974, publicar la revista científica Andean Geology —llamada Revista Xeolóxica de Chile hasta 2009—,[8] y visualizar el Sistema d'Información de Xeoloxía d'Esploración (SIGEX) —qu'axunta información sistematizada de los proyeutos d'esploración en Chile y los antecedentes téunicos y alministrativos, ente otros—. La información foi llograda de sitio web y otres fontes públiques. D'esta miente, SERNAGEOMIN contribúi a consolidar la conocencia xeolóxica-mineru del país (Art. 21 del Códigu de Minería de 1988).

Chile ye unu de los países más volcánicos y sísmicos del mundu.

Sismicidad

[editar | editar la fonte]

Los seísmos con epicentru en territoriu Chilenu, Arxentín, Bolivianu y Peruanu (estos 3 últimos si l'epicentru alcontróse cerca de la frontera) son midíos pol Centru Sismolóxicu Nacional (CSN).

Chile tien el récor de tener el terremotu más grande enxamás rexistráu nel planeta dende la esistencia del sismógrafu, la so magnitú algamó los 9.5 Mw y ye equivocadamente conocíu como terremotu de Valdivia de 1960, el so epicentru atopar na Provincia de Malleco y solo dexó 1.655 finaos (pocos pa la so fuerte magnitú). El terremotu del Maule de 2010 algamó los 8.8 Mw foi'l quintu terremotu más fuerte rexistráu hasta'l 11 de marzu de 2011 cuando foi movíu al sestu llugar tres él terremotu de Xapón del 2011. En Chile llamar na fala coloquial terremotos cuando'l seísmu causó muertes y daños a les viviendes, lo cual asocede xeneralmente a partir de la magnitú 7.

Chile tuvo dellos terremotos fuertes nel Sieglu XXI (21) Tales como:

Vulcanismu

[editar | editar la fonte]

Los volcanes chilenos y dellos arxentinos son monitoreados pol Serviciu Nacional de Xeoloxía y Minería de Chile (SERNAGEOMÍN).

En Chile hai más de 2.000 volcanes, de los cualos unos 500 fueron clasificaos pol SERNAGEOMÍN como potencialmente activos. D'estos, más de 60 tienen un historial d'actividá y procesu eruptivu. Escasamente les erupciones en Chile dexaron víctimes. La erupción del volcán Calbuco del 2015 producióse inesperadamente. Nel sieglu actual (XXI) el país foi afeutáu por 3 grandes erupciones, en 2008, 2011 y 2015 pero tuvo delles erupciones qu'afectaron a Chile y a Arxentina. El Villarrica ye'l volcán más activu de Suramérica, el Volcán Quizapú produció una les erupciones más grandes la historia de Chile en 1932 y tamién una de les erupciones más grandes del Sieglu XX a nivel mundial, llegando a ÍEV 6.

Les erupciones del sieglu XXI (21) son les siguientes:

Colombia

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Volcanes de Colombia

Galeres ye un volcán del sur de Colombia, asitiáu a 9 km de la ciudá de San Juan de Pasto, capital del departamentu de Nariño. Ye unu de los volcanes de mayor actividá en Colombia y el que cunta con mayores reportes históricos, con reportes d'erupciones importantes dende'l sieglu XVI. ye unos los volcanes más activos y rexistra mayor númberu d'erupciones.

El volcán Neváu del Huila ye'l puntu más altu del cordal central de los Andes en Colombia con 5365 msnm; siendo'l segundu monte más altu del país, dempués de los picos ximielgos Cristóbal Colón y Simón Bolívar, con 5775 msnm, allugaos na Sierra Nevada de Santa Marta. Ta alcontráu na Cordal Central nel territoriu de los departamentos de Huila, Tolima y Cauca. Na actualidá tien el casquete glaciar más grande sobre un volcán en Colombia con más de 13 km², superando inclusive al Neváu del Ruiz, que cunta con 8. En marzu de 2007 atopar nun nivel altu d'actividá con posibilidá d'erupción, les sos fumarolas llaterales presenten derretimiento paulatín del glacial, que fíxose efeutiva na nueche del 17 d'abril y madrugada del 18 d'abril, formando un ábanu de piedres, folla, vexetación y dellos vacunos. Na madrugada del 18 d'abril de 2007 prodúcense dos erupciones que xeneren ábanos de folla nos sos dos aguaes.

Les llocalidaes más afeutaes son Belalcázar, allugada nel conceyu de Páez, siendo esta la so cabecera municipal enIaza ambes nel Departamentu del Cauca; Paicol, La Plata, Tesalia, Nataga, Yaguará nel Departamentu del Huila; tamién pueden ser afeutaes por una eventual erupción amás de Cauca y Huila, los Departamentos de Tolima y Valle del Cauca. El volcán Neváu del Huila ye un Neváu allugáu ente los departamentos de Cauca, Huila y Tolima; siendo amás Parque nacional natural Neváu del Huila. El 20 de payares de 2008 xenérase una erupción esplosiva acompañada d'un fluxu de folla abondoso xeneráu pol destemple del casquete glacial qu'algama hasta 30 m d'altor. Mientres esa erupción formó un cráter de 400 metros de diámetru con un domo de llava emplazado nel so interior. Dende entós realízase un constante siguimientu a una posible nueva erupción o desprendimientos del material glacial afeutáu que pueden producir nuevos lahares de folla. Los planes d'evacuación funcionaron a tiempu mientres la erupción de payares de 2008;[ensin referencies] sicasí, finaron delles persones.[9]

N'ochobre de 2009 el complexu volcánicu rexistró una emisión de cenices continua que cayeron sobre 17 ciudaes, ente elles, Cali, Santander de Quilichao, Paicol.[10]

El Neváu del Ruiz en setiembre de 1985, antes de la erupción.

El Neváu del Ruiz, tamién conocíu como Mesa de Herveo,[11] y na dómina precolombina como Cumanday, Tabuchía y Tama,[12] ye'l más septentrional de los volcanes del petrina volcánica de los Andes, allugáu na llende ente los departamentos de Caldas y Tolima, en Colombia. Ye un estratovolcán compuestu por munches capes de llava que s'alternen con ceniza volcánica endurecida y otros piroclastos. Tuvo activu mientres cerca de dos millones d'años, dende'l Pleistocenu tempranu o'l Pliocenu tardíu, con tres periodos eruptivos importantes. La formación del conu volcánicu formáu mientres el cursu del periodu eruptivu actual empezó fai 150 mil años.

Ecuador

[editar | editar la fonte]

Terremotu

[editar | editar la fonte]

Nestos últimos tiempos, en 1979 hubo un fuerte seísmu n'Ecuador.[13] El más recién ye'l terremotu d'Ecuador de 2016, que tuvo una magnitú de 7.8 Mw el día 16 d'abril esautamente a les 18:58, siendo unu de los más fuertes que sufrió esta nación afectando delles ciudaes del noroeste del país y causando la muerte de más de 900 persones, más de 10.000 mancaos y dellos sumíos. El día 18 de mayu dos retruques cutieron al país. Una a les 2:57 de la madrugada y otra a les 11:42 del mediu día.

Vulcanismu

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Volcanes d'Ecuador

Esta ye una llista de volcanes activos y estinguíos d'Ecuador. Los volcanes activos d'Ecuador continental pertenecen a la Zona Volcánica Norte (ZVN) de los Andes la cual ye parte de anillu Volcánicu de los Andes. La Escuela Politéunica Nacional, tamién conocida como EPN ye una universidá pública, allugada en Quitu, Ecuador. L'Institutu Xeofísicu monitorea nos países volcanes nos montes de los Andes d'Ecuador y nes Islles Galápagos. L'Institutu Xeofísicu, EPN monitorea nos países Volcán actividá nos montes de los Andes d'Ecuador y nes Islles Galápagos.[14]

Volcanes: Chimborazo (6310 m s. n. m.), Cotopaxi (5987 m s. n. m.), Cayambe (5790 m s. n. m.), Antisana (5758 m s. n. m.) y L'Altar (5319 m s. n. m.).

Volcán Tungurahua (Erupción Volcánica Continua)

[editar | editar la fonte]

Volcán Tungurahua Erupción volcánica continua dende va munchos años[15][16][17] L'Institutu Ecuatorianu de Xeofísica reportó un rápidu aumentu n'actividá sísmica, un númberu d'esplosiones y una nube de cenices qu'algamó los 2 km (1,2 milles) d'altor. Llegando la nube de ceniza a la ciudá de Guayaquil.[18]

Volcán Tungurahua 2011

El 26 d'abril de 2011 hubo otra erupción de proporciones considerables, llanzando una columna de ceniza que xubió hasta los 12 km d'altor.[19] [20]

Islles Galápagos, Ecuador

[editar | editar la fonte]

L'Institutu Xeofísicu, Y.P.N cases d'equipos internationales Sismoloxía y Vulcanoloxía monitorea nos países volcanes nes Islles Galápagos.

Güei Volcán Cotopaxi ta esperimentando una gran cantidá de nueva actividá foi rexistráu yá partir de la 2015 y ye ta so vixilancia constante per parte del Institutu Xeofísica d'EPN.[21][22][23]

Islla Wolf (recién erupción volcánica)

[editar | editar la fonte]

Nel 25 de mayu de 2015, Islla Wolf (Galápagos) teníu una irrupción volcánica y agora ta siendo monitoreado por Xeofísica Institutu Escuela Politéunica Nacional[24][25][26][27] Nun informe que detalla la erupción , los investigadores del Institutu Xeofísicu d'Ecuador EPN declararon que la columna de fumu algamó una altitú d'aproximao 15 quilómetros.

Perú

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Volcanes de Perú
Vista del Misti, (Perú)

Los volcanes de Perú tán rellacionaos cola subducción de les plaques Suramericana y de Naza. Esta ye una llista non refecha de los volcanes estinguíos y activos de Perú. Los volcanes activos de Perú pertenecen a la Zona Volcánica Central (ZVC) de los Andes la cual ye una parte del Cinturón volcánicu de los Andes.

Ubinas ye un estratovolcán asitiáu nel distritu de Ubinas, provincia de General Sánchez Cuetu, departamentu de Moquegua, al sur de Perú. Remata a 5.672 msnm y cubre una superficie de 45 km².

Actividá volcánica recién Ubinas

[editar | editar la fonte]

2006

[editar | editar la fonte]
Nube de cenices vistes dende la EEI.Actividá volcánica, Ubinas

Dende'l 27 de marzu de 2006, la so actividá aumentó fuertemente (esplosiones, eyección de piedres y de cenices), con emisiones de gases tóxicos que provocaron perdes de cabeces de ganáu (bovinos, llames y alpaques) y necesidá midíes preventives d'evacuación de los habitantes de la llocalidá de Querapi (300 habitantes).

El 10 de mayu, ente que l'actividá fórase por dos 2 selmanes, produciéronse nuevamente dos españes. La primera proyeutó cenices hasta 1 200 metros d'altitú. La segunda proyeutó piedres incandescentes hasta 1 km (contra 500 metros nel momentu de les esplosiones precedentes). Les llocalidaes de Ubinas, Tonohaya, Sacohaya y Anascapa, onde s'abellugaron los habitantes de Querapi, tuvieron dos díes y una nueche con agua de cenices.

Ente'l 31 de mayu y 3 de xunu, les nueves esplosiones xustificaron el pasu a l'alerta naranxa. Fragmentos de llava incandescente fueron espulsaos a 200 metros, algamando 4 km d'altor y les cenices esvalixar nes direiciones d'este a sureste y escontra les llocalidaes del distritu de Ubinas. La composición química de la fonte termal asitiada a 6 km al sureste del volcán punxo n'evidencia una xubida de gases magmáticos, pola alta la concentración n'iones carbonataos. Con esti indicadores, dar# en la evacuación completa de les poblaciones y del ganáu del distritu escontra les pampes de Candagua nel distritu de Matalaque a 50 km del volcán.

El 19 de xunetu produció una de les esplosiones más fuertes censaes dende'l 27 de marzu. La nube de cenices algamó 800 metros d'altitú y el vientu mover sobre'l distritu de San Juan de Tarucani depués hasta la gran ciudá d'Arequipa. Depués d'esta esplosión el volcán conoció un renadío d'actividá (socesión d'esplosiones, seísmos importantes y de llarga duración, emisiones más macices de gas y crecedera del área de dispersión de les cenices), pa permanecer ensin actividá hasta 2014.

2014

[editar | editar la fonte]

El 10 d'abril de 2014, rexistráronse seísmos continuos mientres dos díes hasta que los gases y la columna de fumu llevantábense nuevamente, l'actividá sísmica siguió ininterrumpidamente hasta'l 2 de mayu, cuando se rexistró la esplosión más fuerte (inclusive que la del 2006) que refundió roques magmátiques d'hasta 1.5 m de diámetru nun radiu de 2 km a la redonda, espérase que la pluma de ceniza algame los 8.000 a 10.000 m d'altitú, polo que'l distritu foi puestu n'alerta naranxa pa la evacuación de siquier 10 poblaos.

Según l'Institutu Xeofísicu de Perú (IGP), 23 episodios de gran actividá tantu fumarólica y d'emisiones de cenizes fueron rexistraos dende'l sieglu XVI, polo que ye consideráu'l volcán más activu de Perú.[28]

El Huaynaputina (siendo wayna: 'mozu', y putina: 'volcán', en quechua) ye un estratovolcán de la cordal de los Andes alcontráu nel departamentu de Moquegua, al sur de Perú. Esti volcán foi la fonte de la mayor esplosión rexistrada na hestoria d'América del Sur, que socedió'l 19 de febreru de 1600.[29] El volcán nun tien un perfil topográficu prominente, pero nel so llugar tien la forma d'un gran cráter volcánicu que s'asitiara nun pandu con una altitú permediu de 4200 msnm.[30] El so puntu más eleváu algama una altitú de 4.850 msnm.[31]

El Misti ye un estratovolcán al sur de Perú, allugáu cerca de la ciudá d'Arequipa. Ta alcontráu a los pies del valle del Chili a 2.400 msnm. y convirtióse n'unu de los mayores símbolos d'esta ciudá. Mientres la dómina colonial la mayor parte de les cases fueron construyíes col sillar, piedra blanca formada con llava solidificada del volcán. La última vegada que'l Misti demostró dalgún tipu d'actividá relevante, como por casu grandes fumaroles, foi en 1870. Mientres una espedición empobinada polos arqueólogos José Antonio Chávez y Johan Reinhard en 1998 atopáronse cerca del cume seis esqueleto incaicos, que se presume, fueron sacrificios humanos. El Misti ye un volcán activu con fumaroles visibles dende la ciudá d'Arequipa. Magar la so aparente inactividá, ta consideráu como de gran peligru polos espertos.[32] En casu d'esplosión la llava, gases y cenices calientes correríen velozmente escontra la ciudá.

Col so conu cuasi perfectu, el Misti alzar a 5.822 m.s.n.m., ente los volcanes Chachani (6.075 m) y Pichu Pichu (5.669 m).

Ubinas atopar nel suroeste de Perú. Les fasteres cimeres del volcán, tán compuestes principalmente polos fluxos de llava andesíticos del Pleistocenu que tienen un enclín de cerca de 45 graos. La caldera del cume tien parés empinaes de 150 m d'altu y un radiu d'a 1,4 km d'anchu, contién un conu de ceniza con unos 500 m d'anchu, ente que la chimenea de ventilación en forma d'embudu atopar a 200 m de fondura. Depósitos d'escombros y ábanos del colapsu del lladral SE de Ubinas estender a 10 km del volcán.

América Central

[editar | editar la fonte]
Mapa del Arcu Volcánicu Centroamericanu con dalgunos de los principales volcanes.
Frente volcánicu de la Sierra Madre.
Representación gráfica d'una zona de subducción.

El Arcu Volcánicu Centroamericanu ye una cadena de volcanes que s'estiende a lo llargo de la mariña del océanu Pacíficu del ismu centroamericanu, dende Méxicu y Guatemala al norte, pasando por El Salvador, Hondures, Nicaragua, hasta la rexón fronteriza de Costa Rica y Panamá al sur. El arcu volcánicu, que tien una estensión de 1500 km,[33] formóse como resultáu d'una zona de subducción activa a lo llargo de la llende occidental de la placa del Caribe.

L'Arcu Volcánicu Centroamericanu forma parte de cinturón de Fueu del Pacíficu ya inclúi cientos de formaciones volcániques, que van dende estratovolcanes mayores, a domos de llava y cono de ceniza. Dalgunos d'estos producieron grandes erupciones esplosives, como la erupción VEI 6 del Santa María en 1902. Un númberu de volcanes sigue activu, incluyendo Rincón de la Vieya, Arenal, Turrialba, Irazú, Poás en Costa Rica; Cuetu Negru, San Cristóbal, Telica, Masaya, Momotombo, Concepción en Nicaragua, San Salvador, San Miguel, Santa Ana, Izalco, n'El Salvador, Santa María/Santiaguito, Pacaya, Fueu en Guatemala. Los volcanes más altos d'América Central atopar en Guatemala, ya inclúin el Tajumulco y Tacaná, dambos percima de 4000 metros.

Costa Rica

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Volcanes de Costa Rica
El Volcán Arenal ye'l más activu de Costa Rica, Alajuela.
Cráter del Volcán Poás, Alajuela.
Cráter del Volcán Irazú, Cartago.

Los volcanes de Costa Rica tán rellacionaos col choque o subducción de les plaques de Cocos y Caribe, Esta ye una llista de volcanes activos y estinguíos en Costa Rica. En Costa Rica preséntase un gran vulcanismu por cuenta del so allugamientu en el anillu de Fueu del Pacíficu, que ye conocida pol so estáu sísmicu.

El volcán Arenal de Costa Rica ta asitiáu nel distritu de La Fortuna, cantón de San Carlos, na provincia de Alajuela. Tien un altor de 1.670 msnm. El volcán atópase dientro del Parque nacional Volcán Arenal. Empecipió'l so postreru y actual periodu d'actividá nel añu 1968, el día 29 de xunetu a les 7:30. Dende esa fecha emite en forma constante gases y vapores d'agua, con delles esplosiones con emisión de materiales piroclásticos y n'ocasiones fuertes retumbos. Por esto y la so frecuente actividá, faen d'esti volcán el más activu de Costa Rica.

El volcán Turrialba ye un conu volcánicu de Costa Rica allugáu nel distritu de Santa Cruz, nel cantón de Turrialba, provincia de Cartago y Última erupción 19 de setiembre del 2016. Asitiar na Cordal Volcánicu Central, dando nome al Parque nacional que-y envolubra, el Parque nacional Volcán Turrialba. Col so cume asitiáu a 3340 m d'altitú ye'l segundu volcán más altu de Costa Rica, superáu solo pol Volcán Irazú (3432 m). El so nome ye d'orixe indíxena y deriva del de dos pueblos qu'esistíen en 1569, llamaos Turrialba la grande y Turrialba la moza. Pa llegar al volcán Turrialba viaxar hasta'l pueblu La Pastora nel distritu de Santa Cruz, que ta aproximao a dos hores de San José. Dende ende, esviar escontra'l pobláu de La Central n'ónde les condiciones del camín empioren. La caminada (mientres la cual puede apreciase de lloñe la cordal de Talamanca) ye d'unos 7 km hasta'l visu. Esti trayeutu puede tomar unos dos hores y media, pero dependiendo de la condición física de la persona, puede precisar más o menos tiempu pa completar el percorríu. El percorríu n'automóvil ye difícil, por cuenta de la mala condición del camín ye recomendable utilizar vehículos de doble tracción pa xubir al cume.

Guatemala

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Volcanes de Guatemala

El Pacaya ye un volcán activu allugáu nel conceyu de San Vicente Pacaya nel departamentu de Escuintla, el conceyu de Amatitlán y el conceyu de Villa Canales nel departamentu de Guatemala y l'Última erupción El Pacaya(2018).

El volcán Santa María ye un gran volcán activu na zona montascosa del oeste de Guatemala, cerca de la ciudá de Quetzaltenango. La so erupción en 1902 foi una de les trés más grandes erupciones del sieglu XX y la tercer erupción más grande d'esi añu, dempués del monte Pelée en Martinica y La Soufrière en San Vicente. Foi tamién una de les cinco más grandes erupciones de los postreros 200 años (y probablemente 300).[34] La erupción de 1902 disparó la mayor parte de la fastera d'un monte de 3.772 m d'altitú. Unos 5,5 km cúbicos de material volcánico foi espulsáu mientres la erupción de 19 díes, y la columna de ceniza algamó un altor d'hasta 28 km. La erupción afaró les zones circundantes y en 1922, un nuevu respiraderu volcánicu formar nel enorme cráter, y formó un nuevu volcán, llamáu Santiaguito. Santiaguito tuvo n'erupción siempres dende entós y agora forma un conu d'unos pocos cientos de metros d'altu, algamando una elevación d'unos 2.500 m. Anguaño, ye posible xubir hasta'l visu del Santa María y mirar escontra baxo les erupciones actives nel Santiaguito, 1.200 m debaxo, una situación que puede ser única nel mundu. El Volcán de Santa María atópase cercanu a la Ciudá de Quetzaltenango y ye'l cuartu más altu de Guatemala. Dacuando, na dómina fría (iviernu (ochobre-febreru)), cubrir de escarcha o nieve y puede trate dende la Ciudá de Quetzaltenango el so conu blancu, anque nun ye bien común, pero si dacuando cayen nevades. La última nevada asocedió'l 25 de xineru de 2013, pudiéndose apreciar dende la Mariña Sur del país y el Centru de la Ciudá.

Volcán Santiaguito atopar nel departamentu de Quetzaltenango, nel altiplanu occidental de Guatemala a 2550 msnm d'altitú. Alcontráu a 11 km de la ciudá de Quetzaltenango, ye visitáu por munchos turistes y montañistas locales que se ven atraíos pola aventura que representa reparar les sos esplosiones y almirar un paisaxe contrario, en comparanza col restu de volcanes de Guatemala. Ente les peculiaridaes del esti volcán figura'l so allugamientu, xuntáu a les faldes del volcán Santa María. Tamién s'estrema pola so nacencia a principios del sieglu XX, provocáu por una erupción nel yá mentáu volcán Santa María.

Panamá

[editar | editar la fonte]

El volcán Barú ye la elevación más alta de Panamá y ye'l volcán más altu del sur d'América Central, con un altor de 3.475 msnm. Compartir cuatro distritos: Boquerón, Buraca, Bugaba y [[Distritu de Tierres Altes|Tierres Altes]].

El Valle d'Antón ye una población asitiada a 600m sobre'l nivel del mar, na provincia de Coclé. Esta población atopar nun volcán estinguíu. El complexu del domo de llava entiende los picos de Cuetu Pajita, Cuetu Gaital y Cuetu Caracoral.

El volcán La Yeguada (tamién conocíu como Chitra-Calobre) ye un complexu volcánicu masivu alcontráu na provincia de Veraguas, en Panamá, xusto al norte de la península de Azuero.

México

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Volcanes de México

El Popocatépetl (náhuatl: popocatepetl, 'el cuetu que fumia' ‘popoca, fumiar; tepetl, cuetu’) ye un volcán activu alcontráu nel centru de Méxicu, nes llendes territoriales de los estaos de Morelos, Puebla y Estáu de Méxicu. Alcontrar a unos 72 km al sureste de la Ciudá de Méxicu, 43 km de Puebla, 63 km de Cuernavaca, y 53 km de Tlaxcala.[35] Tien una forma cónica simétrica, ta xuníu pela parte norte col Iztaccíhuatl por aciu un pasu montascosu conocíu como Pasu de Cortés. El volcán tien glaciares perennes cerca de la boca del conu, na punta del monte. Ye'l segundu volcán más altu de México, con una altitú máxima de 5.500 metros sobre'l nivel del mar; namái dempués del Citlaltépetl, de 5.610 msnm .[36][37]

Vista satelital del volcán Popocatépetl.

El Popocatépetl ye un estratovolcán, y los estudios paleomagnéticos que se fixeron d'él indiquen que tien una edá averada de 730 000 años. El so altor ye de 5500 msnm, ye de forma cónica, tien un diámetru de 25 km na so base y el visu ye'l tayu elípticu d'un conu y tien una orientación nordés-suroeste. La distancia ente les parés de la so cráter varia ente los 660 y los 840 m.

El Popocatépetl tuvo dende siempres n'actividá, a pesar de tar en reposu mientres bona parte de la segunda metá del sieglu XX. En 1991 empecipióse una medría na so actividá y a partir de 1993 les fumarolas yeren yá claramente visibles dende distancies d'alredor de 50 quilómetros.

Volcán de Colima, el más activu de Méxicu.

Amás, esiste una gran cantidá de rexistros dende l'antigüedá sobre los periodos d'actividá del volcán, ya inclusive ta rexistrada una erupción en 1927, que foi artificialmente provocada pola dinamitación del cráter pa estrayer azufre del mesmu. La última erupción violenta del volcán rexistrar del 18 al 19 d'avientu de 2000. El 25 d'avientu de 2005 producir nel cráter del volcán una nueva esplosión, que provocó una columna de fumu y cenices de 3 quilómetros d'altor y la espulsión de llava.

En vista de que la llava puede salir por cualesquier fisura que se produza nes sos fasteres y non yá pol so cráter, ye difícil conocer por adelantao cuálos seríen les zones afeutaes en casu d'erupción. Lo más que puede dicise ye que si la llava saliera del llau norte o nordés, o este y sureste, l'estáu de Puebla veríase afeutáu[ensin referencies]. Si saliera del llau sur veríase afeutáu l'estáu de México y posiblemente l'estáu de Morelos, y si saliera del llau oeste y suroeste veríase afeutada la rexón onde s'atopa la población d'Amecameca. L'área de la superficie afeutada va depender de la mafa de la llava. Como última posibilidá teórica, si enllenara'l cráter con llava (fechu pocu probable), ésta esparnaríase pel llau nordés, direición en que s'atopa'l cantu más baxu del mesmu[ensin referencies].

Estaos Xuníos

[editar | editar la fonte]

El monte Santa Helena (inglés: Mount St. Helens ) ye un estratovolcán activu allugáu nel condáu de Skamania, nel estáu de Washington, na rexón del Pacíficu Noroccidental.

Ye famosu pola erupción de 1980, que produció un gran fungu, y el so derrumbe de la so estructura llateral, que produció munches muertes, mancaos y perdíes millonaries.

Imaxe onde puede apreciase la zona proximal de la columna de ceniza llanzada mientres una erupción del volcán.

El Monte Shasta (inglés Mount Shasta), ye un volcán activu d'Estaos Xuníos asitiáu na llende meridional de les montes Cascade, nel condáu de Siskiyou, perteneciente al estáu de California

El monte Rainier (en inglés: Mount Rainier) ye un estratovolcán alcontráu nel condáu de Pierce, 87 km al sureste de la ciudá de Seattle, Washington, ye'l volcán más altu del país y pola so actividá, unu de los más peligrosos del país.

El Monte McLoughlin ye un empináu estratovolcán allugáu na Cordal de les Cascaes, al sur d'Oregón, Estaos Xuníos. Ye una de los cumes volcánicos dientro del arcu volcánicu de les Cordal de les Cascaes Cascaes al Oeste de Norteamérica.

La caldera de Yellowstone, tamién conocida como supervolcán de Yellowstone, ye una caldera volcánica allugada nel Parque nacional de Yellowstone.

Mide 55 por 75 km² y considérase-y activu, polo qu'una erupción d'esti volcán tendría consecuencies al país y al mundu polo que se-y considera un volcán peligrosu a nivel mundial.

Alaska

[editar | editar la fonte]

Novarupta ye un nuevu volcán que se formó en 1912, y que ta asitiáu na península d'Alaska nel Parque nacional y Reserva Katmai, aproximao a 470 km al suroeste d'Anchorage. La erupción del Novarupta de 1912 foi la erupción volcánica más grande del sieglu XX, solo igualada pola erupción del Pinatubo en 1991.

El monte Shishaldin ye un estratovolcán activu nun área remota d'islla Unimak, [[[1]]] en Alaska, y que con 2857 m d'altitú, ye'l puntu más altu de les islles Aleutianes, pero non na cordal Aleutiana (que ye'l monte Redoubt).

El monte Redoubt o volcán Redoubt (en inglés, Mount Redoubt) ye un estratovolcán activu y el visu más altu de la cordal Aleutiana, alcontráu na península d'Alaska

Rusia

[editar | editar la fonte]
Ver tamién: Volcanes de Rusia
Avachinsky Volcano

El Aváchinski, tamién llamáu Avacha, Aváchinskaia sopka, Awatscha, Awatschinskij, Gorélaia sopka, Monastyr, Saria o tamién Suachu,[38] en rusu Авáчинская сóпка, ye un volcán de Rusia asitiáu nel sur de la península de Kamchatka, nel krai homónimu.[39]

El Koryaksky, tamién llamáu Koriaka, Koriaksky, Koriatzkaia, Korjaka, Korjazkij, Koryaka, Koryakskaya sopka, Streloshnaia sopka o tamién Streloschnaja,[38]

El Koryaksky vistu dende'l cume del Avachinsky asitiáu al sureste.

El Koryaksky atopar en Rusia, nel sur del krai y de la península de Kamchatka, arrodiáu pol volcán Avachinsky al sureste y pela ciudá de Petropávlovsk-Kamchatski al sur. El Koryaksky tien 3.456 metros d'altitú lo que fai d'él el cume más eleváu del grupu volcánicu de Avachinskaya. Tien la forma d'un conu de rimaes regulares pero cortaes pola erosión, formando dellos pequeños valles abruptos, sobremanera na parte meridional. El monte ye un estratovolcán que forma parte del pcinturón de fueu del Pacíficu y por cuenta de les sos erupciones esplosives inclúyese-y na categoría de los volcanes grises.[40]Les sos erupciones producen cúpules de llava, columnes volcániques, nubes enceses, pequeñes Colada de llava corrientes de llava y lahars.[40][39]

Historia

[editar | editar la fonte]

Solamente produciéronse tres erupciones nel Koryaksy dende 1890. La postrera, la más potente de los trés, con un índiz de explosividad volcánica de 3, producir dende avientu de 1956 a xunu de 1957, nel cume y na fastera este superior. Les esplosiones xeneraron nubes enceses y lahars que nun producieron daños, nin víctimes. Sacante estos trés erupciones recién, tamién se producieron otres en 1550 a. J. C., 1950 a J. C. y 5050 a. J. C,[40] pero nenguna tuvo calter de cataclismu, hasta'l puntu de modificar fondamente la topografía del volcán, por casu. Nenguna erupción implicó grandes daños materiales o víctimes humanes pero la proximidá de los volcanes Avachinsky y Koryaksky cola ciudá de Petropávlovsk-Kamchatski, la mayor ciudá y capital del krai de Kamtchatka, y la naturaleza de les sos erupciones esplosives decidió a los vulcanólogos a incluyilos dambos na llista de los volcanes de la Década.

Xeografía

[editar | editar la fonte]

El Aváchinski atopar en Rusia, nel sur del krai y península de Kamchatka, arrodiáu pol océanu Pacíficu al sureste, pol volcán Koryaksky al noroeste y pela ciudá de Petropávlovsk-Kamchatski al suroeste.

Xapón

[editar | editar la fonte]
Ver tamién: Volcanes de Xapón

El Monte Fuji ye un curiosu conu volcánicu y ye una tema recurrente nel arte xaponés. El trabayu con mayor sonadía ye la obra maestra 36 vistes del monte Fuji del pintor ukiyo-e Katsushika Hokusai. Tamién apaez na lliteratura xaponesa y ye la tema de munchos poemes.

Clasificar al monte Fuji como un volcán activu, pero con poco riesgu d'erupción. La última erupción rexistrada data de 1707 mientres el periodu Edo. Entós, formóse un nuevu cráter, según un segundu picu (llamáu Hoeizan pol nome de la era).

Dempués del surdimientu de los samuráis nel Xapón feudal (sieglos XII a XVI), empezar a emplegar los calteres kanji actuales pa "Fuji". Fu (富) significa riqueza, ente que ji (士) ye "samurái". Finalmente, san (山) significa monte, polo que'l nome completu ye Fujisan. Anque popularmente en países de fala castellana conózse-y como "Fujiyama", esti nome ye incorreutu, por cuenta de que la llectura del kanji 山 como "yama" (y non como "san") ye incorreuta cuando esta forma otra pallabra al pie de otru kanji (pronunciación onyomi).[41]

Los xaponeses suelen recordar l'altor d'esti monte, 3.776 metros, como "MINANARO": "EL MIO" por "3" (三), "AÑADA" por "7" (七), "RO" por "6" (六) (vease: numberación xaponesa), y enséñase a entender como tomar como exemplu al monte Fuji, y ser tan alto como Él (no espiritual).

  • Monte Fuji
    Monte Fuji

Filipines

[editar | editar la fonte]
El volcán Mayón mientres la erupción de 1984.
Situación del volcán.

Nesti volcán na produciéronse más de trenta erupciones mayores que causaron perdes humanes y económiques. La más destructiva asocedió'l 1 de febreru de 1814, cuando la llava soterró la ciudá de Cagsawa. Morrieron unes 1200 persones, y solo permaneció de pies el campanariu de la ilesia del pueblu. Otra erupción digna de mención ye l'asocedida en febreru de 1993, na que morrieron 77 persones y destaca pela enorme nube de cenices qu'anició.

Indonesia

[editar | editar la fonte]
Ver tamién: Volcanes d'Indonesia
El Tambora (o Tamboro) ye un estratovolcán activu con una altitú de 2850 msnm allugáu na islla de Sumbawa, Indonesia.

El Tambora (o Tamboro) ye un estratovolcán activu con una altitú de 2850 msnm allugáu na islla de Sumbawa, Indonesia. Sumbawa ta flanqueada al norte y al sur pola corteza oceánica, y el Tambora formar por una zona de subducción activa debaxo de la islla. Esti procesu alzó'l Tambora hasta 4300 msnm, convirtiéndolo n'unu de los picos más altos del archipiélagu indonesiu del sieglu XVIII. Cuando una gran cámara magmática dientro del monte enllenar a lo llargo de delles décades, l'actividá volcánica algamó un clímax históricu cola erupción del 10 d'abril de 1815. Esta erupción tuvo un índiz de explosividad volcánica IEV–7, y ye la única erupción d'esi tamañu que foi inequívocamente confirmada dende la erupción del Taupo d'alredor de 180 d. C.

Con un volume de eyección envaloráu en 160 km³, la erupción del Tambora de 1815 foi la mayor erupción volcánica de la hestoria rexistrada. La esplosión escuchar hasta na islla de Sumatra, a una distancia de más de 2000 km. Pesaes cayíes de ceniza volcánica reparáronse tan lloñe como Borneo, Célebes, Xava y les islles Moluques. La erupción causó la muerte d'a lo menos 71 000 persones, de los cualos 11 000–12 000 finaron polos efeutos direutos de la erupción; la mayoría de les muertes fueron causaes por enfermedaes y fame, yá que de resultes de la erupción arruinóse la producción agrícola na rexón. Créese que la cifra frecuentemente citada de 92 000 finaos ye probablemente sobrestimada.

La erupción provocó anomalíes climátiques globales, inclusive un fenómenu conocíu como «iviernu volcánicu»: 1816 conocióse como'l «añu ensin branu» por cuenta de los efeutos de la erupción sobre'l clima d'Europa y América del Norte. Perdiéronse colleches y el ganáu morrió en gran parte del hemisferiu norte, lo que condució a la peor fame del sieglu XIX.

Mientres excavación en 2004, un equipu d'arqueólogos afayó los restos de los antiguos asentamientos de Tambora, soterraos pola erupción de 1815. Caltuviéronse intactos debaxo de los depósitos piroclásticos con una fondura de 3 metros. Nel llugar, conocíu como «Pompeya del Este», los artefautos caltener nes posiciones qu'ocuparen en 1815.

Vease tamién: Petrina alpina.

Nueva Zelanda

[editar | editar la fonte]
Ver tamién: volcanes de Nueva Zelanda
islla White

La Islla Whakaari / White o la islla White (n'inglés: White Island) ye un estratovolcán activu de andesita, asitiáu a 48 km (30 milles) de la mariña este de la islla Norte de Nueva Zelanda,[42][43] específicamente na badea de Plenty. Les ciudaes más cercanes a la parte continental son Whakatane y Tauranga.

La islla ye cuasi circular, d'unos 2 km (1,2 milles) de diámetru, y álzase a un altor de 321 m (1.053 pies) sobre'l nivel del mar. Sicasí, esto ye solo'l picu d'un monte submarín muncho más grande, que s'alza a 1.600 m (5.249 pies) sobre'l fondu marín cercanu.

La zona volcánica de Taupo ye una área con gran actividá volcánica na islla Norte de Nueva Zelanda. L'área tien la forma d'un V y arrobínase d'este a oeste con una velocidá d'aproximao 8 mm per añu. Lleva'l nome del llagu Taupo, la caldera anubierta del mayor volcán de la zona. El monte Ngauruhoe ye un estratovolcán activu na islla Norte de Nueva Zelanda, formáu por capes de llava y piroclasto. Ye'l de más recién creación nel complexu volcánicu Tongariro, nel pandu central de la islla norte, fixo la primer erupción hai alredor de 2500 años. Anque vistu pola mayoría como un volcán en sí mesmu, ye téunicamente un conu secundariu del monte Tongariro.

La Islla de Puketutu (n'inglés: Puketutu Island) ye una islla volcánica nel puertu de Manukau, Nueva Zelanda,[44] que ye parte del campu volcánico d'Auckland. Los colonos europeos llamaron a la islla Weekes, pero esto foi camudáu finalmente de nuevu a favor del históricu nome na llingua maorí.

Ruapehu ye unu de los volcanes más activos de Nueva Zelanda (y el mayor n'activu), na zona volcánica de Taupo de la islla Norte. Ye, amás, el monte más eleváu de dicha islla, algamando'l so picu principal (llamáu Tahurangi) una altitú de 2.797 m, colos dos picos secundarios de Te Heuheu (2.755 m) y Paretetaitonga (2.751 m). Ta a 23 quilómetros al nordeste d'Ohakune y 40 al suroeste de la mariña sur del Taupo, dientro del parque nacional de Tongariro.

Tarawera ye un volcán activu al sureste de Rotorua en islla Norte (Te-Ika-a-Maui en idioma maorí) en Nueva Zelanda. Consiste nuna serie de domos de llava riolítica que se formaron a partir d'una erupción esplosiva basáltica en 1886.

Tongariro' ye un volcán activu en Nueva Zelanda. Ta asitiáu na zona volcánica de Taupo de la islla Norte, 20 km al suroeste del llagu Taupo y dientro del Parque nacional de Tongariro, siendo'l más nortizu de los trés volcanes qu'apoderen el centru del parque (los otros dos son los montes Ruapehu y Ngauruhoe).

El volcán Taupo ye un gran volcán riolítico nel centru de la islla Norte de Nueva Zelanda. Forma parte de la Zona volcánica de Taupo, una rexón con alta actividá volcánica que s'estiende dende Ruapehu nel sur, al traviés de los distritos de Taupo y Rotorua, hasta la islla Whakaari, nel Bay of Plenty. El llagu Taupo forma la caldera d'esti enorme volcán. El taupo produció dos de les erupciones más violentes del mundu en tiempos xeolóxicos recién.

El Ngauruhoe.

Antártida

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Volcanes en L'Antártida
Vista aérea de la caldera del monte Sidley en L'Antártida.

El monte Sidley ye'l volcán más altu de L'Antártida, ye miembru de les siete cumbre volcániques, el so cume atopar a una elevación de 4181 - 4285 m.[45][46]

Ye un volcán n'escudu macizu, cuasi tou cubiertu de nieve, ye'l monte más altu y más impresionante de los cinco volcanes que formen la cordillera Comité Executivu na tierra de Marie Byrd. El monte destacar pol so espectacular caldera de 5 km d'anchu[47] sobre'l lladral sur y atópase al nordeste del Monte Waesche nel sector sur del cordal. El primer ascensu del qu'esistan rexistros al monte Sidley realizar Bill Atkinson de Nueva Zelandia'l 11 de xineru de 1990, mientres trabayaba como sofitu a un grupu científicu de campu del USAP.

Mapa topográficu de los montes Sidley y Waesche (1:250,000 escala)

Accidentes xeográficos nel anillu de fueu del Pacíficu

[editar | editar la fonte]

Arcos volcánicos

[editar | editar la fonte]

Cordales, penínsules ya islles

[editar | editar la fonte]

Fuexes marines

[editar | editar la fonte]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Rosenberg, Matt. Pacific Ring of fueu. about.com
  2. ↑ U.S. Geological Survey Earthquakes FAQ.
  3. ↑ U.S. Geological Survey Earthquakes Visual Glossary.
  4. ↑ Moving slabs [This Dynamic Earth, USGS].
  5. ↑ Vaïsse, Pbro. Emilio, Félix Segundo Hoyos y Aníbal Echeverría y Reis (1896). Glosariu de la llingua atacameña. Santiago, Chile: Imprenta Cervantes, páx. 25. Consultáu'l 19 de setiembre de 2010.
  6. ↑ Official Web Site of the (National Geology and Mining Service), abbreviated as SERNAGEOMIN Archiváu el 28 de payares de 2016 na Wayback Machine.
  7. ↑ [1]United States Geological Survey web site, The volcanos in Chile are monitored by SERNAGEOMIN Archiváu el 10 d'avientu de 2014 na Wayback Machine.
  8. ↑ «Andean Geology». www.andeangeology.cl (s/f). Consultáu'l 20 de xineru de 2011.
  9. ↑ «Avalancha tres la erupción de volcán en Colombia» (castellanu). Diariu El Universo. Consultáu'l 24 de payares de 2008.
  10. ↑ https://web.archive.org/web/20120306173821/http://www.ingeominas.gov.co/Popayan/Volcanes/Neváu-del-huila/Galeria-de semeyes Xenerales.aspx
  11. ↑ «Parque Nacional Natural Los Nevaos» (castellanu). Parques nacionales naturales de Colombia. Archiváu dende l'orixinal, el 7 de xunetu de 2011. Consultáu'l 2 de xunetu de 2010.
  12. ↑ «Generalidad del Neváu del Ruiz» (castellanu). Ingeominas. Archiváu dende l'orixinal, el 8 de setiembre de 2008. Consultáu'l 2 de xunetu de 2010.
  13. ↑ http://www.inocar.mil.ec/web/index.php/que-son-los-tsunamis/73-eventos-en-l'ecuador
  14. ↑ http://www.igepn.edu.ec/ L'Institutu Xeofísicu, EPN monitorea nos países Volcán actividá nos montes del Cordal d'Andes d'Ecuador y nes Islles Galápagos.
  15. ↑ http://www.bbc.com/news/world-latin-america-11920406 Volcán Tungurahua, Continiuos irrupción volcánica dende va munchos años BBC
  16. ↑ Ecuador declara alerta máximo por volcán Tungurahua, L'Universal, 6 de febreru de 2008
  17. ↑ CNN Wire Staff (5 d'avientu de 2010). «Volcano known as the 'Throat of Fire' erupts in Ecuador». CNN Wire. Consultáu'l 5 d'avientu de 2010.
  18. ↑ «Volcán Tungurahua». Consultáu'l 29 de xineru de 2017.
  19. ↑ http://www.igepn.edu.ec/noticias/395-volc%C3%A1n-tungurahua-caltién-una-emisi%C3%B3n-de ceniza constante-que-afecta-zones-cercanes-al-volc%C3%A1n VOLCÁN TUNGURAHUA CALTIÉN UNA CONSTANTE EMISIÓN DE CENIZA QU'AFECTA ZONES CERCANES
  20. ↑ «Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 1 de xunetu de 2015. Consultáu'l 29 de xunu de 2015. Erupción del volcán Tungurahua afecta a 25.000 ecuatorianos
  21. ↑ http://www.wired.com/2015/06/restless-volcano-puts-ecuador-edge/ A RESTLESS VOLCANO PUTS ECUADOR ON EDGE ONCE MORE https://en.wikipedia.org/wiki/Wired_(magacín) Güei Cotopaxi ta esperimentando una gran cantidá de nueva actividá foi rexistráu yá partir de la 2015 y ye ta so vixilancia constante per parte del Institutu Xeofísica d'Escuela Politéunica Nacional.
  22. ↑ https://www.elmundo.es/internacional/2015/06/05/5572052646163fb83f8b45a9.html Cotopaxi, ente la guapura y el riesgu
  23. ↑ http://www.eluniverso.com/noticias/2015/06/14/nota/4963831/volcan-cotopaxi-emite-columna-gases-hasta-1-kilometro-altura Volcán Cotopaxi emite columna de gases d'hasta 1 quilómetru d'altor
  24. ↑ http://www.bbc.com/news/world-latin-america-32882500 25 de Mayu 2015, Islla de Wolf teníu una irrupción volcánic y agora ta siendo monitoreado por volcano erupted on Galapagos island and is being monitored by the Xeofísica Institutu Escuela Politéunica Nacional
  25. ↑ http://www.elcomercio.com/actualidad/erupcion-volcanica-galapagos-isla-ecuador.html Les primeres semeyes de la erupción volcánica nes islles Galápagos circularon esti 25 de mayu de 2015, al traviés de les redes sociales. Nes gráfiques ve llava moviéndose poles parés del volcán Wolf, allugáu na Islla Isabela.
  26. ↑ http://www.theguardian.com/world/video/2015/jun/04/wolf-volcano-erupts-galapagos-island-ecuador-videu esta irrupción volcánica foi la primer vegada en 33 años, increíble videu
  27. ↑ http://www.wsj.com/articles/wolf-volcano-erupts-on-galapagos-islands-1432581169 Dempués de cuasi 33 años d'inactividá , el volcán Wolf, el más altu de les Islles Galápagos y el llar de la única población d'iguanes rosadas nel mundu , entró n'erupción la madrugada del llunes , informó'l Parque Nacional Galápagos.
  28. ↑ Institutu Xeofísicu de Perú. «Volcán Ubinas». Archiváu dende l'orixinal, el 30 de marzu de 2009. Consultáu'l 20 de febreru de 2010.
  29. ↑ Kosaka, Roberto; Palza, Héctor; Farfán, Eduardo; Gonzáles, Edgar; Minaya, Armando; Ticona, Javier; Campano, José (xineru de 2002). Estudio xeodinámicu y evaluación de peligros de les llocalidaes de Omate, Puquina y anexu de Chacahuayo. Universidá Nacional San Agustín d'Arequipa, Institutu Nacional de Defensa Civil.  páxs. 49–51. http://bvpad.indeci.gob.pe/doc/estudios_CS/Region_Moquegua/xeneral_sanchez_cuetu/omate_otros.pdf. 
  30. ↑ Oliver, Richard; Vatin-Perignon, Nicole; Goemans, Pierre; Keller, Francine (19 de setiembre de 1996). «The Geochemistry of Huaynaputina Volcano, Southern Peru» (n'inglés). Third ISAG (17):  páxs. 609. http://horizon.documentation.ird.fr/exl-doc/pleins_textes/divers4/010008661.pdf. 
  31. ↑ Global Volcanism program. «Huaynaputina» (inglés). Consultáu'l 20 de febreru de 2010.
  32. ↑ NASA Archiváu el 7 de xunu de 2010 na Wayback Machine.: Descripción de El Misti, onde-y lo considera como peligrosu pa la ciudá d'Arequipa.
  33. ↑ García, 2007: 13
  34. ↑ «Smithsonian Institution Global Volcanism Program: Large Holocene Eruptions» (inglés).
  35. ↑ CENAPRED Centru Nacional de Prevención de Desastres (ed.): «¿En casu d'una erupción importante, cuál ye'l radiu máximu de afectación?;».
  36. ↑ Institutu Nacional d'Estadística y Geografía (ed.): «Elevaciones principales - Puebla». Archiváu dende l'orixinal, el 10 de marzu de 2012. Consultáu'l 17 de marzu de 2009.
  37. ↑ Institutu Nacional d'Estadística y Geografía (ed.): «Relieve - Puebla». Consultáu'l 11 de marzu de 2013.
  38. ↑ 38,0 38,1 (n'inglés) Global Volcanism Program - Synonymes
  39. ↑ 39,0 39,1 (n'inglés) Global Volcanism Program - Avachinsky
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 (n'inglés) Global Volcanism Program - Histoire éruptive
  41. ↑ Although the word 士 can mean a soldier (兵士 heishi, heiji?), or a samurai (武士 bushi?), its orixinal meaning is a man with a certain status.
  42. ↑ Migone, Paloma (6 d'agostu de 2008) (n'inglés). Visitors warned off erupting volcano. Stuff.co.nz. http://www.stuff.co.nz/science/7425606/Visitors-warned-off-erupting-volcano. Consultáu'l 29 de xineru de 2017. 
  43. ↑ Garrett-Walker, Hana (9 d'agostu de 2008) (n'inglés). Ash from White Island volcano sprinkles Papamoa. New Zealand Herald. ISSN 1170-0777. http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=10825800. Consultáu'l 29 de xineru de 2017. 
  44. ↑ City of Volcanoes: A geology of Auckland - Searle, Ernest J.; revised by Mayhill, R.D.; Longman Paul, 1981. First published 1964. ISBN 0-582-71784-1.
  45. ↑ «Antarctica Ultra-Prominent Summits». peaklist.org. Consultáu'l 24 d'avientu de 2013.
  46. ↑ El mapa del USGS indica que la elevación ye de 4,181 m
  47. ↑ «Petrogenesis of a Phonolite-Trachyte Succession at Mount Sidley, Marie Byrd Land, Antarctica». Journal of Petrology 38 (9):  páxs. 1225-1253. 1997. http://petrology.oxfordjournals.org/content/38/9/1225.full?maxtoshow=&hits=10&RESULTFORMAT=&fulltext=Mount+Sidley&searchid=1&FIRSTINDEX=0&resourcetype=HWCIT. Consultáu'l 24 d'avientu de 2013. 

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]

Plantía:Revisar