La Paz

La Paz
Alministración
PaísBandera de Bolivia Bolivia
Departamento (es) Traducir Departamento de La Paz (es) Traducir
Tipu d'entidá gran ciudá
Cabezaleru/a del gobiernu Luis Revilla
Nome oficial La Paz (es)
Chuqi Yapu (ay)
Nome llocal La Paz (es)
Chuqiyapu (ay)
Códigu postal 0201–0220
Xeografía
Coordenaes 16°29′45″S 68°08′00″W / 16.4958°S 68.1333°O / -16.4958; -68.1333
La Paz alcuéntrase en Bolivia
La Paz
La Paz
La Paz (Bolivia)
Superficie 472 km²
Altitú 3640 m
Demografía
Población 2 867 504 hab. (2017)
Porcentaxe 100% de Departamento de La Paz (es) Traducir
Densidá 6075,22 hab/km²
Más información
Fundación 20 ochobre 1548
Prefixu telefónicu 2
Estaya horaria UTC−04:00
Llocalidaes hermaniaes
lapaz.bo
Cambiar los datos en Wikidata

La Paz[1], oficialmente Nuestra Señora de La Paz, ye la Sede de Gobiernu del Estáu Plurinacional de Bolivia. La urbe amás ye capital del departamentu homónimu.[2][3] Con una población envalorada de 789.541 habs. en 2015, La Paz ye la tercer ciudá más poblada de Bolivia (detrás de Santa Cruz de la Sierra y El Alto).[4] El so área metropolitana —qu'inclúi a los conceyos d'El Alto, Viacha, Achocalla, Llábanu, Mecapaca, Palca y Pucarani— ye la más poblada del país, llegando a tener una población de 1,8 millones d'habitantes según el censu oficial de 2012.[5] Allugada nel oeste de Bolivia, a 68 km al sureste del llagu Titicaca, La Paz ta asitiada nun cañón creáu pol ríu Choqueyapu y ta arrodiada peles altes montes del altiplanu, ente elles el pimpanu neváu Illimani, que la so figura foi l'emblema más importante de la ciudá dende la so fundación.[6][7] A un altor permediu de 3650 msnm, La Paz ye una de les ciudaes más altes del mundu.[8][9][10] Por cuenta de la so elevación, La Paz tien un clima subtropical d'altor, con branos lluviosos ya iviernos secos.

La Paz foi fundada'l 20 d'ochobre de 1548 pol conquistador español Alonso de Mendoza nel asentamientu Inca de Llábanu col nome de La nuesa Señora de La Paz, en conmemoración a la pacificación de les guerres civiles nel Virreinatu de Perú. La ciudá foi treslladada darréu al so allugamientu actual nel valle de Chuquiago Marka.[11] La Paz foi primeramente controlada pol dominiu español del Virreinatu del Rio de la Plata como una ciudá de tránsitu establecida na ruta comercial ente Potosí y Lima. Darréu la ciudá esperimentó numberoses revueltes a favor de la so independencia, siendo les más importantes la revuelta de 1781, cuando'l líder indíxena Túpac Katari, sitió la ciudá por seis meses y la del 16 de xunetu de 1809, cuando'l patriota Pedro Domingo Murillo empecipió una revolución na ciudá, dando entamu a les guerres d'independencia hispanoamericanes.[12]

Como sede de gobiernu de Bolivia, La Paz alluga'l Palaciu Quemáu, sede del poder executivu bolivianu, el Palaciu de l'Asamblea Llexislativa Plurinacional, sede del poder llexislativu y numberosos departamentos gubernamentales. Sucre sigui siendo, sicasí, la capital constitucional del país y retién el poder xudicial. Cabo mentar tamién qu'en La Paz atópense asitiaes la mayoría de les embaxaes diplomátiques y misiones estranxeres que lleguen a Bolivia. Col pasar de los años, la ciudá de La Paz convertir nun importante centru políticu, alministrativu y económicu financieru d'América Llatina; y ye responsable de xenerar el 24 % del Productu Internu Brutu del país, amás de ser la sede central de la mayoría d'empreses ya industries bolivianes.[13]

La Paz destácase tamién por ser un importante centru cultural a nivel llatinoamericanu por cuenta del so legáu colonial y la so presencia indíxena; alluga dellos monumentos y sitios importantes, como la Basílica de San Francisco, la Catedral Metropolitana, la Plaza Murillo y la Cai Xaén. La ciudá ye tamién conocida polos sos mercaos únicos, particularmente el Mercáu de les Bruxes y pol so vibrante vida nocherniega.[14][15] La so topografía accidentada ufierta vistes úniques de la ciudá y de la Cordal Real dende dellos miradores naturales. La Paz tamién alluga'l sistema de tresporte aereu por cable más altu y llargu del mundu.[16][17] Dende 2012, La ciudá atopar nel índiz de Ciudaes Globales, considerada una ciudá global tipu "Gamma" pola GaWC.[18] Dende'l 7 d'avientu de 2014, La Paz ye considerada como una de les nueves siete ciudaes maravíes del mundu.[19]

Toponimia

[editar | editar la fonte]

El nome de la ciudá, La nuesa Señora de La Paz, foi-y dau mientres la so fundación pol Capitán Alonso de Mendoza. Foi la tercer aldega fundada nel actual territoriu de Bolivia dempués de Choquechaca (1538) actual Sucre y Potosí (1545). El so nome conmemora la restauración de la paz dempués de la guerra civil que siguió a la insurrección de Gonzalo Pizarro contra Blasco Núñez Vela, primer virréi de Perú.[20]

Historia

[editar | editar la fonte]
Palaciu Llexislativu de Bolivia.

La ciudá de La Paz foi fundada'l 20 d'ochobre de 1548 pol capitán Alonso de Mendoza na llocalidá de Llábanu como parte del Correximientu de La Paz y pa sirvir como puntu de descansu pa los viaxeros que transitaben ente Potosí y Cuzco.[21]

Trés díes depués foi treslladada más al este, a un llugar de clima templáu allugáu en cantu del altiplanu,[22] onde s'empecipien les quebraes y el valle, llamáu Chuquiago Marka[23] (n'aimara, chuqiyapu significa ‘chacra d'oru'; probablemente llamáu asina pola esplotación de pebíes d'oru nos pequeños ríos del llugar)[24]

La Paz yera controlada con firmeza per España, el rei español tenía la última pallabra en tolos asuntos políticos. En 1781 hubo una revolución indíxena, liderada por Tupak Katari, que sitió la ciudá torgando'l pasu de persones y mercancíes, amás d'atacala llanzando piedres de los cuetos y amburando teyaos.[25]

Como unidá alministrativa, mientres la colonia foi parte integrante del Correximientu de La Paz y la Intendencia de La Paz.

Encabezáu por Pedro Domingo Murillo y otros líderes llocales, la llucha pola independencia de la dominación española traxo llevantamientos contra les fuercies realistes. La ciudá llevantar n'armes el 16 de xunetu de 1809 contra l'Imperiu español ya instauró el primer Gobiernu llibre de Hispanoamérica,[ensin referencies] formando una Xunta Tuitiva el 22 de xunetu de 1809. En proclamar d'esta Xunta Tuitiva que puede lleese: «Compatriotes: hasta equí toleremos una especie de destierru nel senu mesmu de la nuesa patria;[...] hemos guardando un silenciu bastante paecíu a la babayada». Esto marcó l'entamu formal de la lliberación d'América del Sur contra l'Imperiu español.[ensin referencies]

Poco dempués la Xunta foi eslleida polos realistes, y el 29 de xineru de 1810 Pedro Domingo Murillo y los sos collaboradores fueron aforcaos na Plaza de los Españoles. Antes de morrer pronunciaría'l so más famosa frase: «Compatriotes, yo muerro, pero la tea que dexó encendida naide poder apagar, ¡viva la llibertá!». El so nome sería recordáu nel nome de la plaza.

El departamentu de La Paz nel que s'atopa'l conceyu foi creáu por Decretu Supremu del 23 de xineru de 1826 xunto a los departamentos de Chuquisaca, Potosí, Santa Cruz y Cochabamba mientres el Gobiernu d'Antonio José de Sucre.[ensin referencies]

Tres la guerra federal de 1898-1899, La Paz asumió la sede de Gobiernu (poderes executivu y llexislativu), convirtiéndose asina en see política de facto na alministración nacional. La guerra enfrentó a lliberales del norte, contra conservadores del sur que queríen que la sede de Gobiernu quedar en Sucre. Esta situación quedó establecida'l 25 d'ochobre de 1899, fecha na que'l xeneral José Manuel Pando asumió la presidencia de la República a raigañu del trunfu de la Revolución Federal.[ensin referencies]

El 22 de xunetu de 2007 llevar a cabu'l El Gran Cabildru, onde aproximao dos millones d'habitantes de la ciudá de La Paz y El Altu refrendaron la permanencia de la sede de Gobiernu nesta ciudá.[26]

Xeografía

[editar | editar la fonte]

La ciudá de La Paz ta asitiada nun valle a les riberes del ríu Choqueyapu que crucia la ciudá de norte a sur, y de pequeños ríos que nacen nes fasteres altes y depositen les sos agües a lo llargo del trayeutu d'esti ríu que desagua escontra'l norte bolivianu. Nel so trayeutu pela ciudá vese altamente contamináu con tou tipu de residuos, especialmente industriales, polo qu'a lo llargo de la so rivera, na ciudá, esprende constantemente desagradables golores.[27] Na Cordal Real (al este de la ciudá) alcuéntrase'l Illimani (6462 msnm), que la so figura ye l'emblema de la ciudá dende la so fundación.[28]

El centru de la ciudá ta arrodiáu per barrios que fueron construyíos nes fasteres perifériques dándo-y a la ciudá un aspeutu d'embudu. La mayoría d'estos barrios fueron creaos pola emigración interna qu'hubo a finales de los años 60 y principios de los 70 (últimos años de la dictadura boliviana). Esta fizo que muncha xente del campu emigrara a la ciudá buscando un meyor porvenir y asina se fueron asitiando pela redolada de la ciudá de La Paz y creándose los barrios periféricos. Güei día, munchos d'ellos tán dientro del programa "Barrios de verdá" que lleva a cabu'l Gobiernu municipal p'ameyorar les condiciones físiques y ameyorar asina la calidá de vida de los sos habitantes. Puede dicise que La Paz ye una ciudá multicultural onde conviven tantu aimaras, quechuas y mestizos como persones procedentes d'otres partes del mundu.

Vista panorámica escontra l'occidente de la ciudá de La Paz.

Clima

[editar | editar la fonte]

Ver tamién: Clima d'El Altu

El clima de la ciudá ye templáu d'altu monte. El permediu añal de temperatures ye d'aproximao 16 °C. La Paz tien una precipitación permediu de 575 mm, siendo xineru'l mes más lluviosu del añu. Les agües concentrar de manera estacional dende avientu hasta abril. En permediu'l mes más templáu ye payares ente que'l mes más fríu ye xunetu.

La temporada de primavera en La Paz rexistra una temperatura máximo permediu de 22 °C y una temperatura mínimo permediu de 5 °C. En primavera el clima ye húmedu y templáu, más estable que n'otres estaciones, pel branu el clima ye templáu a caliente, pela nueche y l'amanecer preséntense agües, especialmente mientres la transición d'estaciones, de branu a seronda. El clima de seronda ye un pocu fríu y secu. D'últimes l'iviernu ye húmedu y fríu.

  Parámetros climáticos permediu de La Paz, Bolivia (Aeropuertu Internacional El Alto, 4.058 msnm) 
Mes Xin Feb Mar Abr May Xun Xnt Ago Set Och Pay Avi añal
Temperatura máxima absoluta (°C) 25.4 22.8 25.1 22.9 24.0 20.0 23.0 21.0 23.0 23.0 24.2 22.0 25.4
Temperatura máxima media (°C) 14.3 14.3 14.2 14.4 14.4 14.0 13.5 13.7 15.3 15.3 17.0 15.7 14.7
Temperatura media (°C) 9.3 9.0 8.9 8.8 8.2 7.3 6.8 8.2 8.7 10.0 10.5 9.7 8.8
Temperatura mínima media (°C) 4.4 4.4 3.6 1.0 -1.9 −4.3 −4.4 −3.0 -1.0 1.5 2.1 3.6 0.5
Temperatura mínima absoluta (°C) -3.3 -3.3 −2.7 −4.7 −10.3 −12.4 −11.9 −10.0 −10.0 −5.2 −5.0 −2.8 -12.4
Precipitación total (mm) 133.7 104.7 71.7 31.7 14.3 5.1 7.1 15.2 35.5 38.1 50.5 94.9 602.5
Díes de precipitaciones (≥ 0.1 mm) 20.7 15.8 14.2 9.8 3.6 2.8 2.8 5.1 8.2 10.4 11.5 15.5 120.4
Hores de sol 182.9 152.6 148.8 165.0 222.7 240.0 235.6 217.0 189.0 179.8 171.0 186.0 2290.4
Humedá relativa (%) 66 72 67 59 48 42 43 42 48 49 51 60 53.9
Fonte nº1: Deutscher Wetterdienst,[29] Meteo Climat (estremes 1942–present)[30]
Fonte nº2: Climatemps.com (sunshine)
  Parámetros climáticos permediu de La Paz (Bolivia), a una altitú de 3250 msnm 
Mes Xin Feb Mar Abr May Xun Xnt Ago Set Och Pay Avi añal
Temperatura máxima absoluta (°C) 25 24 24 24 22 21 22 22 27 24 25 24 27.0
Temperatura máxima media (°C) 17 17 18 18 18 17 17 17 18 19 19 18 17.8
Temperatura media (°C) 11.5 11.5 12.0 11.0 10.5 9.0 9.0 9.5 10.5 11.5 12.5 12.0 10.9
Temperatura mínima media (°C) 6 6 6 4 3 1 1 2 3 4 6 6 4.0
Temperatura mínima absoluta (°C) 1 2 2 -1 -6 -7 -5 -3 -1 -1 -1 2 -3.0
Precipitación total (mm) 114 107 66 33 13 8 10 13 28 41 48 94 575
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm) 21 18 16 9 5 2 2 4 9 9 11 18 124
Hores de sol 186 141 155 180 248 270 279 248 210 186 180 186 2469
Fonte: BBC Weather[31]

División política y alministrativa

[editar | editar la fonte]

Macrodistritos del conceyu de La Paz

[editar | editar la fonte]

El conceyu de La Paz tópase estremáu, pa la so alministración, en 9 macrodistritos, cada unu d'ellos so la tuición d'una subalcaldía y una autoridá denomada subalcalde, al traviés d'estes entidaes descentralícense delles actividaes alministratives.


Macrodistritos de la ciudá de La Paz
Urban areas of La Paz
Urban areas of La Paz
# Zona urbana Población Área (km²) Tipu Mapa
1 Mallasa 5,082 32,68 Urbanu
2 Zona Sur 127,228 64,15 Urbanu
3 San Antonio 115,659 22,59 Urbanu
4 Periférica 159,123 26,05 Urbanu
5 Max Paredes 164,566 13,31 Urbanu
6 Centru 64,272 5,22 Urbanu
7 Cotahuma 153,655 16,10 Urbanu
23 Zongo Rural
22 Hampaturi Rural

Macrodistritos urbanos

[editar | editar la fonte]

Los Macrodistrtitos urbanos suman siete y tópense nel estremu Sur del conceyu, concentren la mayor parte de la población.

Macrodistritos rurales

[editar | editar la fonte]

Los Macrodistritos Hampaturi y Zongo, correspuenden al área rural del conceyu y ocupen la mayor superficie del mesmu.

Comunidá de Yurumani nel macrodistrito rural de Zongo


Barrios de la ciudá de La Paz
# Macrodistrito Mapa Barrios Cais principales
1 Mallasa Amor de Dios • Mallasa • Muela del Diañu • Mallasilla • Jupapina Carretera principal Rio embaxo
2 Zona Sur Obrajes • Bella Vista • Bolonia • Irpavi • Calacoto • Cota Cota • Achumani • Ovejuyo • Koani • La Florida • Seguencoma • San

Miguel | Avenida Ballivián

3 San Antonio San Antonio • Villa Copacabana • Pampahasi • Valle Formosu • Kupini • Villa Harmonía • Callapa, •San Isidro |

Avenida cd del neñu

4 Periférica Achachicala • Chuquiaguillo • Villa Fátima • Vinu Tinto •5 Dedo • Santiago de Llacaya • Rosasani Avenida Gral Juan Jose Torres
5 Max Paredes Munaypata • La Portada • El Tejar • Gran Poder • Obispu Indaburu • Chamoco Chicu • Munaypata • Pura Pura • Ciudadela Ferroviaria |

Avenida Naciones Xuníes

6 Zona Centro Cascu Urbanu Central • San Jorge • Miraflores • Barriu Gráficu • San Sebastián • Santa Bárbara • Parque Urbanu Central Avenida Arce • Avenida 16 de Julio • Avenida Busch
7 Cotahuma Sopocachi • Altu Sopocachi • Pasankeri • Tembladerani • Alpacoma • Belén • Tacagua • San Pedro • So Llojeta Avenida Buenos Aires

Descripción de la ciudá

[editar | editar la fonte]
Ilesia de San Francisco
El Palaciu Llexislativu de Bolivia, na Plaza Murillo.

El centru de la ciudá de La Paz tien tres puntos principales nos que se desenvuelve gran parte de la vida económico y social de la ciudá. Estos puntos son:

  • La Plaza Murillo, que ye llugar del allugamientu de los edificios de los poderes Executivu y Llexislativu de Bolivia.
  • L'atriu de la Basílica de San Francisco, ye consideráu unu de los principales llugares d'alcuentru social de la ciudá, pos xunto a la Plaza Mayor (cola que colinda) ye l'área d'espresión social más importante, onde davezu s'axunten miembros y afiliaos d'instituciones como la Central Obrera Boliviana (COB).
  • La pasarela Pérez Velasco, que coneuta la cai piatonal Evaristo Valle y l'entamu de callar Comerciu, el sector, nel qu'antes se topaba la Plaza Lucio Pérez Velasco tien nes sos cercaníes un importante puntu d'embarque y desembarque de pasaxeros que lleguen o se dirixen a la vecina ciudá d'El Alto.
L'edificiu del Bancu Central de Bolivia.

El centru tamién se caracteriza por siguir el tradicional diseñu en "damero" usáu polos españoles pa les ciudaes na colonia. Alredor de la Plaza Murillo atópense dalgunos de los edificios más antiguos de la ciudá y los museos más importantes, amás d'otros llugares históricos. La espansión de la ciudá desenvolvióse al traviés de víes tropezoses por cuenta de la topografía particular de la ciudá, creándose l'aspeutu carauterísticu actual.

L'avenida Dieciséis de Julio El Prado, con numberosos xardinos bien calteníos, ye parte de la exa llonxitudinal que conforma la estructura de la ciudá, traviesa l'actual centru y consolidóse históricamente como'l puntu neurálxicu de comunicaciones, entretenimientu, comerciu y finances de La Paz.

La ciudá de La Paz ta carauterizada poles sos múltiples pontes que coneuten a los barrios por cuenta de la so topografía irregular, como pueden ser les pontes Trillizos que xunen el llau este y oeste de la ciudá travesando'l ríu Choqueyapu.

Proveniente dende'l sur, un llargu cañón de mediana fondura traviesa parte de la ciudá y forma un espectacular paisaxe. Esti cañón (agora convertíu en parque, y como gran parte del Parque Urbanu Central) alluga a unu de los llugares más curiosos de la ciudá: el Parque Laikakota, que ye un cuetu que surde dende'l cañón y dende que la so visu poder reparar gran parte de la ciudá.[32] Nesti fixéronse variaes obres de remodelación xunto a la construcción d'un paséu mirador eleváu, que percuerre la mayor parte del parque y ufierta una vista escontra tola ciudá.

La Paz, vista dende'l Parque Urbanu Central.

La ciudá cunta, con una plaza d'armes, denomada Pedro Domingo Murillo mientres el sieglu XX n'honor al principal prócer de la Revolución del 16 de xunetu de 1809 pola independencia del país.

Esta plaza y la so contorna son un importante llugar turísticu y el principal centru d'alcuentru de la xente. La ciudá cunta coles mesmes, con distintos templos coloniales, ente ellos la Ilesia de San Francisco, parte del conxuntu conventual del mesmu nome, construyida ente los sieglos XVI y XVIII el so arquiteutura ye un notable exemplu del estilu denomináu barrocu mestizu o barrocu andín en Bolivia.

Pola topografía carauterística de la ciudá, la población estendióse primeramente nes riberes del ríu Choqueyapu conformando tres sectores: la fastera este, la fastera oeste y la zona sur de la ciudá, los sectores esti y oste carauterizar por desenvolvese en zones de mediana y alta pindia llegando a altores d'hasta 4000 msnm, la zona sur presenta una altitú permediu de 3200 msnm, altor que nel so desenvolvimientu escontra'l sureste va n'aumentu hasta llegar a 3800 nes zones colindante col conceyu de Palca.

Les zones de Miraflores y Sopocachi fueron barrios tradicionalmente destinaos a vivienda, col aumentu poblacional de la ciudá les viviendes unifamiliares que la caracterizaben fueron reemplazaes por edificios multifamiliares, una situación similar caracteriza la Zona sur de la ciudá.

Al traviés de la zona de Villa Fátima, aportar al territoriu subtropical del conceyu, los Yungas, tropical y el departamentu de Pando. Anguaño La Ciudá de La Paz tien delles llinies de Teleféricos que conecten especialmente la Zona Central cola Ciudá d'El Altu y la Zona Sur con Ciudad Satélite qu'esta allugada n'El Altu

Arquiteutura

[editar | editar la fonte]
Ver tamién: Cultura de Bolivia

Arquiteutura Colonial

[editar | editar la fonte]

La ciudá de La Paz tien un volume en constante amenorgamientu de los edificios patrimoniales, ente ellos munchos exemplos d'arquiteutura colonial, sobremanera en redol a la redoma de la Plaza Murillo. Por cuenta de la falta de fondos y la imposibilidá de los propietarios a pagar por restauraciones d'edificios coloniales, munchos fueron baltaos nel sieglu XX o s'atopen nun estáu ruinosu.[33] Como los edificios históricos son más costosos de caltener, resulta una carga menor pagar la construcción d'edificios modernos en llugar de caltener los antiguos. Anque hubo un númberu creciente de proyeutos y proyeutos de restauración, el futuru d'estos edificios históricos sigue siendo inciertu, enagora llanzáronse campañes pa caltener estes cases patrimoniales p'ameyorar l'apariencia de la ciudá depués del so nomamientu como ciudá maravía, enagora yá nun se tán derrumbando por cuenta de una ordenanza municipal, pero lamentablemente siguen n'estáu ruinosu[34] Un exemplu d'arquiteutura colonial constituyir la cai Xaén, que la so estructura y edificaciones fueron calteníos.

Arquiteutura republicana

[editar | editar la fonte]

L'arquiteutura republicana na Paz tópase representada por viviendes d'influencia francesa ya italiana allugaes nel centru de la ciudá y en pequeñes cases familiares en Miraflores, el palaciu de Gobiernu denomináu Palaciu Quemáu― ye un exemplu sobresaliente del estilu, al igual que les cases de Laikacota, lamentablemente gran parte d'estes cases fora del área de Laikacota en Miraflores tán siendo destruyíes pa construyir edificios modernos, y nun hai llei dalguna que protexa estes cases históriques de la ciudá.

Arquiteutura moderna

[editar | editar la fonte]

Mientres el sieglu XX edificar na ciudá edificios influyíos pol estilu modernu, exemplu d'ellos son les viviendes de Miraflores y Sopocachi de llinies aerodinámiques y pocu afataes. L'arquiteutura organicista propuesta pol arquiteutu Juan Carlos Calderón tópase ejemplificada nel palaciu de Telecomunicaciones según diverses viviendes particulares. La Paz tamién cunta colos edificios más altos y modernos del País.

Arquiteutura contemporánea

[editar | editar la fonte]

L'arquiteutura contemporánea tópase representada por edificios d'influencia internacional y alta teunoloxía que tienen representación nel centru y Sur de la ciudá, paralelamente la cultura popular desenvolvió un estilu eclécticu y de mapa de colores denomináu «arquiteutura chola», principalmente ejemplificado na fastera oeste de la ciudá.

Turismu

[editar | editar la fonte]
Catedral Metropolitana de La Paz.
El barriu de San Jorge vistu dende El Montículo de Sopocachi.

La Paz ye'l centru cultural más importante de Bolivia. La ciudá ye sede de delles catedrales que pertenecen a la dómina colonial, como la Templu y conventu de San Francisco y la Catedral Metropolitana, esti postreru allugáu na Plaza Murillo, que ye tamién el llar del poder políticu y alministrativu del país. Una carauterística bien importante del turismu na ciudá de La Paz, son les construcciones y les viviendes coloniales que s'atopen alredor de tol cascu vieyu y el centru de la ciudá. Estes construcciones coloniales son les más visitaes en tola ciudá de La Paz.

Ente los distintos museos, los más notables son los de la cai Xaén, que foi calteníu'l diseñu de les cais dende los díes de Colonia y ye'l llar de 10 museos distintos y de tola cultura paceña. El Palaciu de Gobiernu (Bolivia) atópase na Plaza Murillo o la Plaza de les Armes de la ciudá y conozse como "Palaciu Quemáu". El palaciu foi restauráu munches vegaes de magar, pero'l nome caltúvose intactu. Ye una de les infraestructures más visitaes de tola ciudá de La Paz.

Otra zona turística importante y bien visitada de la ciudá de La Paz ye la Zona Sur, ye una de les árees más esclusives de la ciudá. Na Zona Sur pueden atopase los centros comerciales más grandes de Bolivia, unu d'ellos ye'l MegaCenter, que ye'l complexu de cines más grande de la ciudá, cuenta con 18 sales de cine, 2 sales de cine VIP, centru comercial, patiu de comíes, supermercaos, Bowling, Sales de Paint Ball y una Pista de Xelu pa patinaxe.

Otros barrios encamentaos son Sopocachi, San Jorge y Miraflores. Sopocachi ye la zona bohemia por excelencia, nesti barriu atopen la mayoría de cafés, restoranes y galeríes d'arte. Otra carauterística de la zona ye la vida nocherniega, pos Sopocachi cuenta con una amplia variedá de discoteques y pubs, que son constantemente allegaos por llocales y turistes, cabo mentar que Sopocachi ye la zona de los namoraos, con El Montículo como'l so mayor monumentu.

San Jorge ye'l barriu más esclusivu del distritu oeste, acueye a la Residencia Presidencial de Bolivia, según a la gran mayoría d'embaxaes presentes nel país, como les embaxaes d'Estaos Xuníos, Reinu Xuníu, España, Alemaña y Xapón ente otres. San Jorge ye la zona con más densidá d'edificios de toa Bolivia, amás nel barriu atopen los dos rascacielos más altos del país denominaos Torre Girasol y Torres del Poeta, y la Torre Azul, únicu edificiu intelixente de la ciudá. San Jorge tamién acueye al Hotel Ritz y a los conocíos institutos culturales Goethe Institut d'Alemaña y a la Sociedá Dante Alighieri italiana. La zona de San Jorge ye'l sector urbanu con mayor Índiz de Desenvolvimientu Humanu de la ciudá y de tol país.

Llugares d'interés y d'entretenimientu públicu

[editar | editar la fonte]
Vista parcial de la Plaza Murillo.
Vía balcón y vista del centru de la ciudá.
El Illimani, el mayor cume de la Cordal Real.
Valle de la Lluna (Bolivia).

Na ciudá de La Paz

  • Casco Viejo de la Ciudá
  • Plaza Murillo
  • Palaciu de Gobiernu (Bolivia)
  • El Paséu del Prado (El Prado).
  • Templu y conventu de San Francisco
  • Catedral Metropolitana
  • Parque Urbanu Central (que tien los parques Roosevelt y Laikakota, variedá de canches polifuncionales, un muséu interactivo, un campu ferial ente otros curiosos).
  • Mercáu de les Bruxes
  • Teatru Municipal de La Paz
  • Teatru al campu
  • Ilesia Santu Domingu
  • La Cai Xaén (alluga 10 Museos, cases Coloniales, Chigres y Restoranes).
  • Parque Metropolitanu Laikacota
  • Zoolóxicu de Mallasa "Vesty Pakos Chuquiago Marka"
  • Valle de la Lluna
  • Valle de les Ánimes Mirador Jach'a Kollo
  • Estadiu Hernando Siles (el más grande de Bolivia, llocal pa los partíos de la Seleición Boliviana de fútbol).
  • Llaguna Cota Cota
  • Cañón de Palca
  • Multicine
  • Megacenter (centru comercial y de cines, el segundu más grande de Bolivia, dempués del Ventura Mall de Santa Cruz).
  • Cine Teatru Monje Campero (unu de los cines más antiguos de ciudá de La Paz, cuenta cola pantalla más grande de Bolivia).
  • Mi Teleférico
  • Sopocachi (Zona artística de la ciudá).
  • Zona Sur
  • Les Pontes Trillizos
  • La Muela del Diañu
  • Xardín Xaponés

Pela redolada de la ciudá de La Paz

La ciudá de La Paz, sede de Gobiernu de Bolivia.

Museos y centros culturales

[editar | editar la fonte]

Los museos,[35] galeríes d'arte y centros culturales de La Paz son munches vegaes financiaos pol Estáu o por entidaes privaes. Los más notables son los museos de la cai Xaén, que caltuvo'l diseñu de les cais dende los díes de Colonia y ye'l llar de 10 museos distintos.

  • Muséu Casa de Pedro Domingo Murillo: Mártir de la revolución d'independencia de 1809, caltúvose y agora ye un muséu. La casa presenta una coleición de muebles, testiles y arte de la dómina colonial.
  • Muséu Costumista Juan de Vargas: Amuesa muñeques de cerámica llevaba costumes tradicionales qu'amuesen cómo yera la vida nel sieglu XIX. Tamién pueden vese semeyes de la vieya ciudá de La Paz.
Interior del Muséu Nacional d'Arte de La Paz.
  • Muséu Nacional d'Arte: Allugáu en Callar Comerciu, nun antiguu palaciu construyíu en 1775, ta decorada con obres de Melchor Pérez de Holguín y Marina Núñez del Prado, ente otros.
  • Muséu de la Mariña Boliviana: Exhibe los oxetos de la guerra de 1879 na que Bolivia perdió la so mariña marítima.
  • Muséu de Metales Preciosos Precolombinos o Muséu del Oru: Exhibe obres pre-colombines d'oru, plata y cobre.
  • Muséu Nacional d'Historia Natural: Esposiciones en Bolivia paleontoloxía, xeoloxía, zooloxía y elementos botánicos d'interés.
  • Muséu Casa María Núñez del Prado: Exhibe'l quechua y el aymara n'escultures pola artista boliviana Marina Núñez del Prado.
  • Muséu d'Etnografía y Folclor: Asitiáu nuna casa construyida nel sieglu XVIII, amuesa les costumes y l'arte de grupos étnicos.
  • Muséu de Preseos Musicales: Exhibe una importante variedá de preseos nativos.
  • Muséu Tambo Quirquincho: Allugáu en Calle Linar, el muséu exhibe una importante variedá de charangos. Otros preseos nativos amuésense tamién.
Muséu Nacional d'Arqueoloxía de La Paz.
  • Muséu Nacional d'Arqueoloxía: Exhibe una coleición d'artefactos de la cultura Tiwanakota.

Ente otros Museos atópense:

  • Muséu de la Revolución Nacional
  • Muséu Históricu Militar
  • Muséu d'Arte Contemporáneo Plaza
  • Museo Nacional d'Arqueoloxía Tiwanaku
  • Muséu Nacional d'Arte Sacro de la Catedral
  • Museo San Francisco
  • Muséu del Deporte Nacional
  • Muséu de Testiles Andinos Bolivianos
  • Muséu de la Coca
  • Muséu Kusillo

Vida nocherniega

[editar | editar la fonte]

A pesar de les sos condiciones climatolóxiques, La Paz cunta con una febril vida nocherniega que cautiva tanto a habitantes como a visitantes. Al igual que les grandes metrópolis de Suramérica, La Paz ufierta una tremera d'alternatives p'aquelles persones que deseyen pasar momentos prestosos n'horarios nocherniegos. La ciudá cunta con pubs, karaokes y discoteques pa tolos gustos y edaes onde puede escoyese música tropical, clásicos, ritmos modernos y actuaciones en direuto de conxuntos nacionales ya internacionales, toos ellos con servicios calidable y fina atención.

Unu de los percorríos obligaos pa los turistes ye precisamente visitar les peñes-restoranes, que son llugares onde s'aprecien tantu la música folclórica y la danza como la gastronomía y bébores llocales.

Toa esta actividá llevó a que la guía turística Lonely Planet, nel añu 2010, calificara a La Paz como la sesta ciudá más antroxadora, risondera y con meyor vida nocherniega del planeta.[36] Tamién la revista National Geographic, nel 2015, consideró que La Paz yera la tercer ciudá del mundu con meyor y más intensa vida nocherniega (percima de São Paulo (en Brasil) y Eivissa (n'España) polos sos distintos ufiertes de diversión: «Esta sofisticada dama recibe a los visitantes colos brazos abiertos».[37]

Tresporte

[editar | editar la fonte]

Terminal de buses

[editar | editar la fonte]
Terminal de buses.

La Terminal de Buses de La Paz, diseñada pol inxenieru francés Gustave Eiffel y llevantada pol constructor español Miguel Nogué, ye la principal terminal terrestre de la ciudá.[38] La principal vía de comunicación de la ciudá constituyir l'Autopista La Paz-El Alto al traviés dela cual comunícase cola vecina ciudá d'El Altu, y al traviés d'ella cola ciudá d'Oruro por onde s'apuerta a les ciudaes de Sucre, Potosí y el sur del país. Hai una importante carretera, nueva que comunica la vía a Oruro coles ciudaes de Cochabamba y Santa Cruz. Son tamién importantes, la carretera a la ciduad de Copacabana y Tiwanaku al oeste, cerca del llagu Titicaca, que sigue hasta la ciudá de Cusco, pasando pela ciudá fronteriza de Desaguadero. La terminal de buses tien salíes diaries a les principales ciudaes del país. Hai tamién salíes a otres ciudaes de países vecinos como Chile y Perú.

La segunda terminal de buses de la ciudá llámase Terminal Minasa. Ta asitiada na zona de Villa Fátima, dando serviciu de buses con destín a les ciudaes del norte del país: Los Yungas, Beni y Pando).[39] Anguaño esta terminal ye provisional, con construcciones precaries, pero ta proyeutándose una construcción moderna que se plania que va tar en funcionamientu l'añu 2016.[40]

Pa estos viaxes interprovinciales empobinaos a la parte norte del conceyu, Los Yungas, el norte del conceyu, la parte tropical de departamentu y los departamentos vecinos traviésase la Cordal de Los Andes[41] al traviés del Camín a Los Yungas que los sos tramos más peligrosos fueron reemplazaos cola construcción de la ruta Cotapata-Santa Bárbara.


Pa les salíes a ciudaes menores y poblaciones dientro del departamentu utilicen estaciones informales alcontraes Alto San Pedro (salíes a Apolo) y nes cercaníes del Campusantu Xeneral (salíes a Copacabana y a otres ciudaes cercanes al llagu Titicaca, a Tiwanaku y al Desaguadero, dende onde puede ingresase al Perú).[41]

PumaKatari

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: PumaKatari
Bus Pumakatari del Sistema La Paz Bus

El sistema de tresporte masivu La Paz Bus, más conocíu como PumaKatari, ye un sistema de tresporte de pasaxeros que funciona con buses de 141 de pasaxeros y que al momentu cubre seis rutes. Les mesmes empiecen nel Parque Urbanu Central y van a Llojeta, Villa Salomé, Chasquipampa, Irpavi II, Kalajahuira y Caxa Ferroviaria.

P'avientu de 2014, el bus yá tresportara a 6,2 millones de pasaxeros dende la so inauguración en febreru de 2014 d'alcuerdu a datos de la institución.[42]

Pal 2016 implementárense 80 nuevos buses con nueves rutes por tola ciudá, tamién tán en construcción nueves estaciones con énfasis nel cascu urbanu central y otra una estación intermodal na Curva de Holgin. Al llargu plazu prevese la instalación de rutes particulares pa ciertos buses Puma Katari col fin de menguar la conxestión vehicular na ciudá. Ente otros planes, entámase la implementación de buses allargaos y dos pisos pal 2016/2017.

Mi Teleférico

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Mi Teleférico
Llinia Colorada d'Mi Teleférico.

El sistema consiste na implementación d'un sistema de Tresporte per cable(monocable), distribuyíos en 3 llinies (Colorada, Mariella y Verde). El mesmu xune les ciudaes de la ciudá de La Paz y El Alto. Envalórase que puede movilizar hasta 17 000 pasaxeros per hora con salíes cada 12 segundos, mientres 17 hores al día. Los pasaxes cuesten Bs 3 pal públicu polo xeneral, con una tarifa de Bs 1.5 pa estudiantes y tercer edá. Dende la so inauguración el 30 de mayu Mi Teleférico tresportó a más de 10 millones de pasaxeros.[43] Coles mesmes, esiste financiamiento aprobáu pa la implementación de la fase II del proyeutu qu'inclúi la instalación de cinco linia más.

Anguaño ye consideráu'l teleféricu más llargu, más modernu y a mayor altor del mundu. Tamién tán en construcción (2016) trés nueves llinies de teleféricu. En total se prevén nueve llinies.

Aeropuertu

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Aeropuertu Internacional El Alto
Vista esterior del Aeropuertu Internacional El Alto.

L'Aeropuertu Internacional El Alto ta asitiáu a 14,5 km del centru de la ciudá de La Paz, y alcuéntrase a una altitú de 4008 msnm.[44] Ye unu de los aeropuertos comerciales de mayor elevación nel planeta, polo que'l mesmu ye regularmente visitáu por aeronaves n'etapa de pruebes pa la so homologación n'operaciones de gran elevación. L'añu 2005 la empresa europea Airbus realizó pruebes col avión Airbus A318. En 2014, la mesma empresa realizó tamién pruebes de vuelu col avión Airbus A350-900 y en 2017 col avión Airbus A350-1000.[45][46][47][48][49][50] Ta allugáu na ciudá d'El Alto, úsase mayormente pa vuelos nacionales, amás de vuelos internacionales y tresporte de carga.

Hasta l'añu 1999 l'aeropuertu tenía como nome oficial "Aeropuertu John F. Kennedy (JFK)", anque na práutica nunca s'utilizó de manera pública esti nome.[51] Nel añu 1999, ante la presión de distintos sectores, por aciu la Llei 1944 mientres el segundu gobiernu del presidente Hugo Banzer Suárez l'aeropuertu pasó a denominase oficialmente Aeropuertu Internacional El Alto; el so nome de facto hasta esi momentu. L'aeropuertu cunta con cuatro pistes: dos pistes de pavimentu ríxido "10R/28L" con 4000 metros y dos pistes de tierra "10L/28R" de 2000 metros.[51]

Ta ente los aeropuertos de mayor elevación sobre'l nivel del mar nel mundu, yá que s'atopa a 4008 msnm. Como referencia, el llagu Titicaca ta a 3810 msnm y el centru de la ciudá de La Paz, a aproximao 3600 msnm. La temperatura permediu nel aeropuertu ye de 16 °C.[51]

L'aeropuertu atópase en remodelación y ampliación debíu al gran fluxu de viaxeros y a l'alta demanda d'espaciu pa nueves rutes de vuelu.

Distancies dende La Paz

[editar | editar la fonte]

Esta ye una tabla coles distancies dende la ciudá de La Paz y les capitales de departamentu de Bolivia.

Ciudá Departamentu Distancia en ruta a La Paz en quilómetros
Oruro Capital del Departamentu d'Oruro 230 km[52]
Cochabamba Capital del Departamentu de Cochabamba 383 km[52]
Potosí Capital del Departamentu de Potosí 553 km [ensin referencies]
Trinidad Capital del Departamentu de Beni 602 km [ensin referencies]
Santa Cruz de la Sierra Capital del Departamentu de Santa Cruz 857 km (por Chimoré). [ensin referencies]
Sucre Capital del Departamentu de Chuquisaca 714 km (por Potosí), 748 km (por Cochabamba). [ensin referencies]
Tarija Capital del Departamentu de Tarija 919 km (por Potosí). [ensin referencies]
Cobija Capital del Departamentu de Pando 1232 km (por Riberalta). [ensin referencies]

Tresporte en La Paz

[editar | editar la fonte]

Deportes

[editar | editar la fonte]
Vista del Estadiu Hernando Siles, el más grande ya importante estadiu de Bolivia.
Equipu Deporte Competición Estadiu Fundación Logo
The Strongest Fútbol Lliga del Fútbol Profesional Bolivianu Estadiu Rafael Mendoza Castellón 1908
Club Bolívar Fútbol Lliga del Fútbol Profesional Bolivianu Estadiu Llibertador Simón Bolívar 1925

Tolos clubes de fútbol paceños,a pesar de cuntar con estadios propios xueguen de llocal pa la Lliga de Fútbol Profesional Bolivianu nel Estadiu Hernando Siles (inauguráu en 1930 pol presidente de Bolivia Hernando Siles Reyes), estadiu qu'acueye tamién tolos partíos de la seleición de fútbol de Bolivia. Con una capacidá de 45 000 espectadores, l'estadiu alcuéntrase allugáu na zona de Miraflores y ta asitiáu a 3577 msnm.[53]

Nel añu 2014, el partíu clásicu del fútbol boliviano ―The Strongest contra Bolívar― foi consideráu como "una de les 25 rivalidaes más esplosives del mundu" pola revista especializada Football Derbies.[54]

Otra infraestructura deportiva ye la Piscina Olímpica d'Altu Obrajes, que foi construyida mientres el primer Gobiernu del presidente Hugo Banzer Suárez pa los Xuegos Bolivarianos de 1977. Na Piscina Olímpica d'Altu Obrajes realizáronse tamién los Xuegos Suramericanos del añu 1978.

Otros deportes como'l tenis, la natación, l'atletismu, el golf y la equitación, son bien practicaos na ciudá. Celébrense distintos torneos internacionales cada añu.

Comunicaciones

[editar | editar la fonte]
  • El serviciu de corréu postal ye remanáu por ECOBOL (Empresa de Correos de Bolivia) que tien la so sede en La Paz. Esisten tamién otres compañíes qu'ufierten serviciu de mensaxería courier y tresporte de loxística nacional ya internacional.
  • La empresa estatal de telecomunicaciones Entel tien la so sede na ciudá. Ufierta servicios de telefonía, Internet, telefonía móvil LTE, datos y voz. El sector de les empreses privaes alcuéntrase estremada en tres empreses de telecomunicaciones, elles son: AXS Bolivia, Nuevatel PCS más conocida como Viva y Millicom International Cellular más conocida como Tigo. Les cualos brinden servicios de telefonía móvil y servicios d'Internet. La cooperativa telefónica Cotel ye la encargada de remanar gran parte de les comunicaciones telefóniques y agora ufierta servicios d'Internet y televisión per cable.
  • Códigu d'área: 2
  • Códigu del país: 591
  • Esisten 18 canales de televisión con oficines en La Paz. La canal 7 (Bolivia TV) ye propiedá del Estáu Bolivianu. Les principales canales privaes son: Unitel, ATB Rede Nacional, Red Uno, Bolivisión y Rede PAT. La canal 13 Universitaria de televisión ye remanáu pola Universidá Mayor de San Andrés. Cuatro compañíes llocales ufierten serviciu de televisión per suscripción: Cotel TV qu'aprove servicios de TV por cable (analóxicu), la estatal Entel Bolivia, qu'ufierta TV satelital, Tigo Star y La to Ves, que tien tresmisión de TV por microondes d'alta frecuencia. Los trés últimos operadores ufierten televisión n'alta definición (HD).

Canales de Televisión (2015)

Medios de comunicación (en 2012)
Canal Cadena televisiva Propiedá |-valign=top 2 UNITEL --- 4 RTP --- 5 Bolivisión --- 7 Bolivia TV Estatal
9 Rede ATB Priváu.
11 Red Uno --- 13

Priváu (universitariu).

15 UNITEPC --- 18 Católica TV Priváu (universitariu).
21 Gigavision --- 24 El Alto TV --- 27 Cristu Tv --- 30 --- 34 Paceñisima Tv --- 36

Priváu |---

39 Rede PAT --- 41 Abya Yala --- 47 Palenque TV --- 57 CVC ---

Demografía

[editar | editar la fonte]

Mientres el sieglu XIX, la ciudá de La Paz tuvo un porcentaxe pequeñu de crecedera de población. Ye a partir de principios del sieglu XX en que la ciudá empieza a tener una importante crecedera poblacional.

Esto asocedió hasta 1985, cuando'l distritu d'El Alto dixebrar de la ciudá de La Paz y constituyóse nun conceyu autónomu qu'hasta esi momentu representaba una bona cantidá de la población de la ciudá paceña.

Educación

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Educación en Bolivia
Artículu principal: Educación en La Paz

Educación primaria y secundaria

[editar | editar la fonte]
Ver tamién: Llista de colexos na ciudá de La Paz

Educación universitaria

[editar | editar la fonte]
Ver tamién: Clasificación CSIC Webometrics d'Universidaes Paceñas

Universidaes

[editar | editar la fonte]
Fundación Universidá Posición Mundial 2012 (CSIC Webometrics)[55] Posición Llatinoamérica 2012 (CSIC Webometrics)[56] Producción científica (ranking Scimago Lab) Posición nacional[57] Logo Páx. web
1830-X-25 Universidá Mayor de San Andrés UMSA Estatal 2266 182 - 1 UMSA
1993 Universidá Privada Boliviana UPB Privada 8206 822 - 3 UPB
1994-03-21 Universidá Católica Boliviana San Pablo UCB Privada 3884 328 - 4 UCB
- Universidá Central de Bolivia UNICEN Privada 4919 489 - 9 UNICEN
- Universidá Privada del Valle UPV Privada 7686 757 - 13 UPV Archiváu 2017-07-18 en Wayback Machine
1950 Escuela Militar d'Inxeniería EMI Estatal 10670 1103 - 16 EMI
2003 Universidá La Salle en Bolivia ULASALLE Privada 19075 2779 - 42 ULASALLE
- Universidá de Aquino Bolivia UDABOL Privada 11246 1170 - 19 UDABOL
- Universidá Salesiana de Bolivia Privada 11280 1174 - 23 Salesiana
- Universidá Nur Bolivia Privada 12461 1333 - 18 NUR
- Universidá Loyola Privada 13398 1499 - 20 Loyola
- Universidá Andina Simón Bolívar Bolivia UASB Estatal 13418 1506 - 18 UASB
Alianza Francesa, La Paz

Centros d'educación cimera ya institutos d'aprendizaxe

[editar | editar la fonte]
  • Fundación INFOCAL La Paz
  • Academia Boliviana de Ciencies Xurídicu Penales
  • Academia Teunolóxica Cimera ITLAM
  • Agricultural Cooperative Development International Volunteers in Overseas Cooperative
  • Centro Bolivianu Americanu (CBA)
  • Centru d'Especialización en Computación y Estudios Comerciales (CEC).
  • Escuela Europea de Negocios Centro Teunolóxicu d'Especialización n'Informática
  • Escuela Hotelera y Turismu- EHT
  • Escuela Industrial Superior Pedro Domingo Murillo
  • Escuela Cimera d'Alministración d'Empreses
  • Instituto d'Educación Bancaria (IDEB) Nivel Profesional
  • Institutu Comercial Superior de la Nación Teniente Armando de Palacios (INCOS)
  • Institutu Cimeru d'Educación Comercial Americanu
  • Institutu Teunolóxicu Ayacucho
  • Institutu Téunicu Comercial La Paz
  • Institutu Teunolóxicu Marcelo Quiroga Santa Cruz
  • Teunolóxicu Bolivianu Suizu

Institutos d'Enseñanza d'Idiomes

[editar | editar la fonte]

Cultura

[editar | editar la fonte]

Delles feries y eventos culturales realícense añalmente. Cada añu celebra la maxestosa entrada del gran poder qu'apigura a munches persones de tol país y estranxeros, ye una entrada folclórica qu'amuesa les diverses dances de Bolivia, onde'l mestizaje predomina nestes dances autóctones. Gran parte de la vida cultural ye entamada pola municipalidá local o pol Gobiernu central. Nel paséu d'El Prado celebra la "Feria Dominical" pa dar espaciu a artistes y distintos tipos d'espositores que s'axunten y brinden espectáculos de distintos tipos pa desestresar el congestionado centru con un ambiente artístico relaxáu y empobináu a la familia.[58]

La Feria de Alasitas

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Feria de les Alasitas
Miniatures na Feria de la Alasitas.

La Paz ye una ciudá con munches tradiciones de los antepasaos. Por casu, la Feria de la Alasita o Feria de les Alasitas (nome que provién del aimara ala-si-ta: ‘comprame')[59] ye un festival tradicional na que la xente merca artesaníes miniaturizadas p'atraer a la bona suerte.[60] Realizar a partir del 24 de xineru, nel campu ferial de La Paz y enllargar por aproximao tres selmanes. Amás toles artesaníes representen a les coses qu'unu quier tener en futuru como dineru, trabayu, bona suerte, salú, amor, estudios, etc.[59]

Llarga nueche de museos

[editar | editar la fonte]

Esta llévase a cabu a lo llargo de la ciudá dende 2007 na cual esisten distintes actividaes rellacionaes cola cultura. En principiu empezó como una forma de llevar persones a los museos pero depués más instituciones y grupos artísticos xunir a la iniciativa. Na postrera Llarga nueche de museos participaron 76 instituciones, ente ellos 26 museos, 32 sales d'esposición amás de delles biblioteques, sales de teatru ya instituciones culturales.[61]

Feria Internacional del Llibru (FIL)

[editar | editar la fonte]

En La Paz celébrase añalmente la Feria Internacional del Llibru, onde participen esponentes de tola rexón y d'otros países. La feria tuvo distintes sedes, ente elles el Círculu d'Oficiales del Exércitu, y el campu ferial Chuquiago Marka onde se llevó a cabu en 2014.

La feria realízase comúnmente a finales de xunetu y conclúi n'agostu, pero la fecha ye variable.[62]

Entrada del Señor del Gran Poder

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Fiesta del Gran Poder

Ye una demostración folclórica católica n'honor al Señor del Gran Poder. La mesma axunta aproximao 40 000 baillarinos na actualidá y que percuerre 8 quilómetros del centru paceño. Les fraternidaes de baillarinos empiecen la entrada a les 7:00 y estiéndense hasta que conclúin les 65 fraternidaes.[63]

Danza Kullawada orixinariu de La Paz participando na Entrada del Señor del Gran Poder.
Danza Morenada orixinariu de La Paz participando de la Fiesta del Gran Poder.
Danza Caporales orixinariu de La Paz participando de la Fiesta del Gran Poder.

Mega Fest

[editar | editar la fonte]

El Mega Fest ye un eventu cultural qu'empecipio'l 2014 y trai a más 1000 artistes añalmente. Ente músicos (electrónica, rock, indie, punk, etc), baillarinos, diseñadores, artesanos, grafiteros, artistes urbanos, skaters, artistes marciales, cultura anime y cosplay y figures del break dance convertir nel festival d'arte urbano más grande del país. L'eventu realizar nel campu ferial del Parque Urbanu Central. El 2015 el festival cuntó con 6 escenarios. Prevese que pal 2016 esti númberu doblárase y amás ampliárase a 2 o 3 díes. Estos escenarios acueyen les propuestes artístiques traducíes en conciertos, exhibición d'obres d'arte, expo-ventes, conferencies, presentación d'obres lliteraries, conversatorios, deportes urbanos, talleres y otros. Amás de promocionar arte urbano, el Mega Fest tamién tien como propósitu la capacitación d'artistes nuevos pal so autopromocion con un "Kiosko Urbanu", un pequeñu mercáu cultural.[64]


Festividaes

[editar | editar la fonte]

Festividaes y díes feriaos más importantes:[65]

  • 24 de xineru: Alasitas
  • Febreru o marzu (fecha móvil): Antroxu
  • Mayu (fecha móvil): entrada folclórica del Señor Jesús del Gran Poder
  • 21 de xunu: Añu Nuevu aimara
  • 16 de xunetu: aniversariu de La Paz Últimu sábadu de xunetu: tradicional entrada folclórica universitaria
  • 20 d'ochobre: aniversariu de la fundación de La Paz
  • 1 y 2 de payares: Tolos Santos

Ciudaes hermanes

[editar | editar la fonte]

La ciudá de La Paz suscribió alcuerdos d'hermanamientu de ciudaes con:

Redes internacionales

[editar | editar la fonte]
  • Unión de Ciudaes Capitales Iberoamericanes (UCCI), dende'l 12 d'ochobre de 1982.[71] Amás constitúyese presidenta del organismu pol periodu 2016-2018 xunto a Madrid.
  • Mercociudades roblada por 180 urbes de los países miembros del Mercosur,[72] dende 1999.
  • Rede Andina de Ciudaes
  • Centro Iberoamericanu de Desenvolvimientu Estratéxicu Urbanu (CIDEU).
  • Conseyu Consultivu Andín d'Autoridaes Municipales (CCAAM).
  • Metrópolis - L'Asociación Mundial de les Grandes Ciudaes
  • Ciudaes y Gobiernos Llocales Xuníos (CGLU).
  • Alcaldes pola Paz
  • Organización Iberoamericana de Cooperación Intermunicipal (OICI).

Personaxes pernomaos

[editar | editar la fonte]

Dellos paceños reconocíos:[nota 1]

Execución de Pedro Domingo Murillo.
  • Pedro Domingo Murillo (1757-1810), militar precursor de la independencia boliviana. Considérase'l personaxe más importante na historia de La Paz.
  • Vicente Palacios Kanki políticu, escritor, periodista y relixosu, que tuvo participación na política arxentina y boliviana.
Retrato Mariscal Santa Cruz.
  • Andrés de Santa Cruz (1792-1865), Militar, políticu y Estadista. Foi presidente de Perú, presidente de Bolivia y Proteutor de la Confederación Perú-Boliviana, recordáu por llevar a Bolivia al máximu apoxéu como Estáu que nun volvió tener.
  • José Manuel Pando (1848-1917), militar, esplorador y presidente, condució militarmente la guerra del Acre onde Bolivia s'enfrentó bélicamente col Brasil, un Departamentu de Bolivia lleva'l so nome nel so honor.
Alcides Arguedas
  • Alcides Arguedas (1879-1946), escritor, políticu ya historiador,  la so obra lliteraria enceta temes rellacionaes cola identidá nacional, mestizaje y problemática indíxena, por esto postreru consideráu precursor del indixenismu.
  • Franz Tamayo (1879-1956), poeta, políticu y diplomáticu, consideráu una de les figures centrales de la lliteratura boliviana del sieglu XX, una provincia de La Paz lleva'l so nome.
  • Emilio Villanueva Peñaranda (1882-1970), arquiteutu urbanista y teóricu de l'arquiteutura, Profesor y Rector Universitariu, Ministru d'Estáu, el más importante maestru modernista de l'arquiteutura rexonal boliviana, neo-tiwanakota, idea y materializa grades obres urbanístiques en La Paz más grande arquiteutu bolivianu del sieglu XX.
  • Rafael Pabón (1903-1934), militar y pilotu, consideráu'l más grande As de l'aviación boliviana, mientres la Guerra del Chaco (1932 - 1935), protagonista del primer combate aereu n'América.
Marina Núñez del Prado
  • Marina Núñez del Prado (1908-1995), La más aclamada escultora de Bolivia,  considerada una figura clave na introducción del modernismu na escultura llatinoamericana mientres la primer metá del sieglu XX.
  • Jaime Escalante (1930-2010), destacáu profesor y maestru de matemátiques, tantu en Bolivia como en Los Estaos Xuníos onde llogró sonadía y distinción al traviés del so trabayu al enseñar Cálculu a estudiantes d'orixe llatín de baxos recursos. Recibió una gran cantidá de títulos  y distinciones n'USA y Bolivia, inmortalizado na película de Hollywood basada un llibru que lu denomina “El Meyor Profesor d'América”
  • Juan Carlos Calderón Romero (1932-), destacáu arquiteutu, siguidor de la Escuela Organicista, creador de los edificios más hemos de la ciudá de La Paz. .[73]
  • Jorge Sanjinés (1935-), direutor y guionista de cine premiáu y reconocíu internacionalmente.
  • Máxima Apaza (1960-), política y activista indíxena.
  • Juan Carlos Valdivia (años 1960), direutor de cine.
  • Ana María Vera Woudstra (1965-), pianista.[74]
  • Ramiro Castillo (1966-1997), futbolista, zusmiu nos más grandes equipos de Bolivia, según n'Arxentina, formó parte de la seleición boliviana que participo nel mundial USA 94.
  • Marcelo Claure (1970-),entamador, empresariu y filántropu, CEO de grandes compañíes del sector de les telecomunicaciones.
Marcelo Claure
José Andrëa

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
  2. ↑ Diccionariu enciclopédicu estudiantil Océanu, Barcelona 1998
  3. ↑ «Constitución política del estáu plurinacional de Bolivia». Consultáu'l 19 de marzu de 2016.
  4. ↑ «Paz-poblacion-El_Altu-Santa_Cruz_0_1883211728.html La Paz pierde población y El Altu superar; Santa Cruz crez más». La Razón (7 d'agostu de 2013). Consultáu'l 15 d'agostu de 2016.
  5. ↑ «La Rexón Metropolitana Boliviana de La Paz-El Alto». Consultáu'l 15 d'agostu de 2016.
  6. ↑ «paz.html Geografía de la ciudá de La Paz». Consultáu'l 15 d'agostu de 2016.
  7. ↑ «El Illimani y la chola paceña, les claves pa construyir la marca La Paz”». Páxina Siete (13 de xunetu de 2014). Consultáu'l 15 d'agostu de 2016.
  8. ↑ «Coordenaes xeográfiques de La Paz, Bolivia». Consultáu'l 15 d'agostu de 2016.
  9. ↑ «planeta Les 7 ciudaes mas altes del planeta». La Reserva. Consultáu'l 15 d'agostu de 2016.
  10. ↑ «Paz La Paz, na Encyclopædia Britannica.». Consultáu'l 10 de payares de 2008.
  11. ↑ (2005) Gran Documental y Atles de Bolivia. Pan-American Books, páx. 154. ISBN 99905-0-389-3.
  12. ↑ (2004) «Historia - De la Independencia a la Guerra del Pacíficu», Enciclopedia de Bolivia. Editorial Oceano, páx. 454. ISBN 84-494-1428-8.
  13. ↑ «importancia-economica-de-la paz/ La importancia económica de La Paz» (24 de xunetu de 2013). Consultáu'l 16 d'agostu de 2016.
  14. ↑ «bruxes&catid=69&Itemid=656 Calle de les Bruxes». Gobiernu Autónomu Municipal de La Paz. Consultáu'l 16 d'agostu de 2016.
  15. ↑ National Geographic. «Top 10 Nightlife Cities» (inglés). Consultáu'l 16 d'agostu de 2016.
  16. ↑ CNN N'Español (10 de febreru de 2015). «esperiencies-mas-estelantes-en-teleferico-del mundu/ 10 de les esperiencies más estelantes en teleféricu del mundu». Consultáu'l 16 d'agostu de 2016.
  17. ↑ El Comercio (30 de mayu de 2014). «Bolivia inauguró'l teleféricu urbanu más altu del mundu». Consultáu'l 16 d'agostu de 2016.
  18. ↑ Globalization and World Cities. «The World According to GaWC 2012» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2014-03-20. Consultáu'l 16 d'agostu de 2016.
  19. ↑ «New 7 wonders cities. The global voting site». Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  20. ↑ «La Paz a principios del sieglu XX». Periódicu El Diariu. Archiváu dende l'orixinal, el 2014-10-17. Consultáu'l 20 d'avientu de 2014.
  21. ↑ «Fundación de La Paz».
  22. ↑ «paz-20-de-ochobre&catid=209&Itemid=688 Aniversariu de la Fundación de La Paz: 20 d'Ochobre». Alcaldía de La Paz. Consultáu'l 4 de xineru de 2015.
  23. ↑ «paz/20131006/chuquiago-markay-la-expansion-de-tiwanaku_51079_83058.html Chuquiago Marka, y la espansión de Tiwanaku». La Prensa. Consultáu'l 20 d'avientu de 2014.
  24. ↑ George Couthbert. «Acta de fundación de la ciudá de La nuesa Señora de La Paz». Blogue Apuntes Xurídicos. Consultáu'l 4 de xineru de 2015.
  25. ↑ «Dos cercos tuvieron a puntu de destruyir La Paz». Blogue de la Federación Rexonal de Cooperatives Mineres.. Consultáu'l 11 de xineru de 2015.
  26. ↑ «sede-de-gobiernu Multitudinariu cabildru paceño en defensa de la sede de Gobiernu». Gobernabilidad Democrática de Bolivia.. Archiváu dende l'sede-de-gobiernu orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 11 de xineru de 2015.
  27. ↑ Jaime Sáenz. «El ríu Choqueyapu». Consultáu'l 28 d'avientu de 2014.
  28. ↑ «Neváu Illimani». Consultáu'l 21 d'avientu de 2014.
  29. ↑ «Klimatafel von La Paz - El Alto (Int. Flugh.) / Bolivien» (alemán). Baseline climate means (1961-1990) from stations all over the world. Deutscher Wetterdienst. Consultáu'l 24 de xineru de 2016.
  30. ↑ «Station La Paz» (francés). Meteo Climat. Consultáu'l 11 de xunu de 2016.
  31. ↑ «BBC Weather - La Paz». BBC Weather. Consultáu'l July 2013.
  32. ↑ «Parque metropolitanu Laikakota». Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  33. ↑ http://elchukuta.com/menuprincipal-detalle/1941/
  34. ↑ paz-evidencia-la so-arquiteutura.html «La Paz evidencia la so arquiteutura», artículu de payares de 2011 nel sitiu web Arquiteuta Notes.
  35. ↑ «Museo de La Paz - Llugares pa visitar nA PAZ». Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  36. ↑ http://www.traveller.com.au/the-worlds-top-10-party-towns-im4q
  37. ↑ http://travel.nationalgeographic.com/travel/top-10/nightlife-cities/
  38. ↑ «Historia de la Terminal de Buses». Gobiernu Autónomu Municipal de La Paz. Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-03. Consultáu'l 19 de diciembe de 2014.
  39. ↑ «Boyes y buses de 30 empreses yá salen de la Terminal Minasa». Gobiernu Autónomu Municipal de La Paz. Consultáu'l 29 de xineru de 2015.
  40. ↑ «Nueva terminal Minasa va allugar a 2.500 pasaxeros a los Yungas». Periódicu bolivianu Páxina Siete. Consultáu'l 29 de xineru de 2015.
  41. ↑ 41,0 41,1 «Empreses autorizaes». Gobiernu Autónomu Municipal de La Paz. Consultáu'l 19 d'avientu de 2014.
  42. ↑ «El PumaKatari tresportó a 6,2 millones de pasaxeros en 10 meses». Gobiernu Autónomu Municipal de La Paz (11 d'avientu de 2014). Consultáu'l 20 d'avientu de 2014.
  43. ↑ Villa, Micaela (19 d'avientu de 2014). «Diez millones de pasaxeros, Mi Teleférico bate un récor editorial=Periódicu La Razón». Consultáu'l 20 d'avientu de 2014.
  44. ↑ SABSA. «Ficha téunica: Aeropuertu Internacional El Alto (lp.)». Consultáu'l 26 de xineru de 2015.
  45. ↑ http://www.paginasiete.bo/economia/2017/3/13/xigante-avion-airbus-a350-1000-prueba-altor-130440.html
  46. ↑ https://desdeelpatioblog.com/2017/03/14/el-nuevu-airbus-a350-1000-de-prueba-en-la paz/
  47. ↑ https://www.hosteltur.lat/120420_airbus-fai-pruebes-altor-el so-nuevu-avion-a350-bolivia.html
  48. ↑ http://correodelsur.com/economia/20170313_el xigante-avion-airbus-a350-1000-probar en-l'altor-de-la paz.html
  49. ↑ http://www.laprensa.com.bo/economia/20170310/prueben-xigante-airbus-aeropuerto-cochabamba
  50. ↑ http://www.nacion.com/economia/Airbus-Bolivia-A318-homologacion-altor_0_750925077.html
  51. ↑ 51,0 51,1 51,2 aeropuertu.net. «Aeropuertu Internacional El Alto (LPB)». Consultáu'l 26 de xineru de 2015.
  52. ↑ 52,0 52,1 «Ciudad de Bolivia». www.comercioexterior.ub.edu. Consultáu'l 18 de marzu de 2016.
  53. ↑ Bolivia Local La Paz (ed.): «ciudá-de-la paz.html Estadiu Hernando Siles». Consultáu'l 20 d'avientu de 2014.
  54. ↑ http://www.pasionlibertadores.com/fanaticos/Les-25-rivalidaes-mas-esplosives-segun-el sitiu-football-derbies-20140102-0003.html
  55. ↑ IBCE (15 d'agostu de 2009). «Bolivia: ránking mundial». Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  56. ↑ CSIC (15 d'agostu de 2009). «Bolivia: ránking latinoamérica». Consultáu'l 7 de mayu de 2013.
  57. ↑ «Ranking web d'universidaes».
  58. ↑ «domingu-non-habra-feria-dominical-en-el prau&catid=307:notes-culturales&Itemid=862 Esti domingu nun va haber Feria Dominical n'El Prado». Consultáu'l 20 d'avientu de 2014.
  59. ↑ 59,0 59,1 Huáscar I. Vega L.. «Alacita o Alasitas o Alasita o Alacitas». Consultáu'l 20 d'avientu de 2014.
  60. ↑ Bolivia.com (ed.): «Les persones piden al Ekeko dineru, cebera y oficiu». Consultáu'l 20 d'avientu de 2014.
  61. ↑ Gobierno Autónomu Municipal de La Paz (ed.): «Llarga nueche de museos» (15 de marzu de 2005). Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-03. Consultáu'l 12 de mayu de 2013.
  62. ↑ {{cita web|url=http://boliviaemprende.com eventos vien la-xix-feria-del llibru-en-la paz|títulu vien la XIX Feria del Llibru en La Paz
  63. ↑ «revista Gran-Poder-toma-calles-Paz_0_2070393025.html El Gran Poder 2014 toma les cais de La Paz». La Razón Dixital (14 de xunu de 2014). Consultáu'l 4 de xineru de 2015.
  64. ↑ paz-mega-fest-2015-reunira-a-mas-de mil artistes/
  65. ↑ «Festividad y dias feriaos» (19 de xunu de 2013). Archiváu dende l'orixinal, el 23 d'abril de 2016. Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  66. ↑ «500 beques perdieron fecha=10 de xunu de 2011». Diariu'l Corréu. Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  67. ↑ «Municipalidad d'Asunción y el Conceyu de la Paz - Bolivia suscribieron un conveniu d'hermandá y cooperación». Municipalidá d'Asunción (26 de payares de 2013). Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  68. ↑ «Ciudad hermanes de Cusco». Asociación d'Axencies de Turismu del Cusco. Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  69. ↑ «Cuadro de ciudaes hermanes de Quito». Gobiernu del Ecuador (18 de marzu de 2014). Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  70. ↑ «Zaragoza hermanar cola ciudá boliviana de La Paz». Conceyu de Zaragoza (30 de mayu de 2008). Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  71. ↑ «Ciudaes Capitales-Iberoamericanes?vgnextfmt=default&vgnextoid=72bc62995184b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&vgnextchannel=ce069y242ab26010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD&idCapitulo=1246476 La Paz (Bolivia)». Conceyu de Madrid. Consultáu'l 2 de xineru de 2015.
  72. ↑ Mercociudades: ciudad miembro
  73. ↑ «Juan Carlos Calderón Romero», artículu biográficu del 1 de xunu de 2011 nel sitiu web Elías Blanco (La Paz).
  74. ↑ Franco, Mabel (2012): «Ana-María Vera. Un espíritu andín», artículu del 14 d'ochobre de 2012 nel diariu La Razón (La Paz).

Notes

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Dellos paceños reconocíos:

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]
Artículu de traducción automática a partir de "La Paz" que necesita revisión. Quita l'avisu cuando tea correxíu.