Леанід Мікалаевіч Андрэеў

У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Андрэеў.
Леанід Мікалаевіч Андрэеў
Род дзейнасці драматург, пісьменнік, журналіст, расказчык, паэт, празаік
Дата нараджэння 9 (21) жніўня 1871[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 12 верасня 1919(1919-09-12)[1][4][…] (48 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Дзеці Данііл Леанідавіч Андрэеў[d]
Альма-матар
Аўтограф Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Леанід Мікалаевіч Андрэеў (9 (21) верасня 1871, Арол, Расійская імперыя — 12 верасня 1919, Нейвола, Фінляндыя) — рускі пісьменнік. Прадстаўнік Сярэбранага веку рускай літаратуры. Лічыцца пачынальнікам рускага экспрэсіянізму.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Дзяцінства

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў Арле ў не вельмі забяспечанай сям'і каморніка-таксатара Мікалая Іванавіча Андрэева (1847—1889) і Анастасіі Мікалаеўны Андрэевай (Пацкоўскай) — дачкі збяднелага польскага памешчыка. Ужо ў дзяцінстве выяўляў цікавасць да чытання. Вучыўся ў Арлоўскай класічнай гімназіі (1882—1891) . Захапляўся творчасцю Шапенгаўэра і Гартмана.

Юнацтва

[правіць | правіць зыходнік]

Юнацкая ўражлівасць і развітае ўяўленне некалькі разоў падахвочвалі яго на безразважныя ўчынкі: ва ўзросце 17 гадоў вырашыў выпрабаваць сілу волі і лёг паміж рэек перад надыходзячым паравозам, але застаўся цэлы.

Скончыўшы гімназію, Андрэеў паступіў на юрыдычны факультэт Пецярбургскага ўніверсітэта; пасля смерці бацькі матэрыяльнае становішча яго сям'і пагоршылася, а сам Андрэеў пачаў злоўжываць алкаголем. Некаторы час Андрэеву даводзілася нават галадаць. У Пецярбурге спрабаваў пісаць свае першыя апавяданні, аднак з рэдакцыі, як Андрэеў узгадвае ў сваіх мемуарах, іх вярнулі са смехам. Адлічаны за нявыплату, ён паступіў на юрыдычны факультэт Маскоўскага ўніверсітэта. У Маскве, па словах самога Андрэева: «матэрыяльна жылося лепш: дапамагалі таварышы і камітэт».

Л. Андрэеў. Партрэт працы І. Рэпіна (1904)

У 1894 г., пасля любоўнай няўдачы, Андрэеў спрабаваў скончыць жыццё самагубствам. Наступствам няўдалага стрэлу было царкоўнае пакаянне і парок сэрца, які і выклікаў пасля смерць пісьменніка[9]. Пасля гэтага выпадку Леанід Андрэеў зноў быў вымушаны бедаваць: цяпер яму неабходна было карміць маці, сваіх сясцёр і братоў, якія перабраліся ў Маскву. Перабіваўся выпадковымі заробкамі, выкладаннем і маляваннем партрэтаў на заказ. У палітычнай дзейнасці не ўдзельнічаў.

У 1897 паспяхова здаў выпускныя экзамены ва ўніверсітэце, што адкрыла яму дарогу ў адвакатуру, якой ён займаўся аж да 1902 г. У тым жа годзе пачынае сваю журналісцкую дзейнасць у газетах «Маскоўскі веснік» і «Кур'ер». Свае фельетоны ён падпісваў псеўданімам «James Lynch». У 1898 г. у «Кур'еры» быў надрукаваны яго першы аповяд: «Баргамот і Гараська». Паводле слоў Андрэева, аповяд быў перайманнем Дзікенса, аднак маладога аўтара заўважыў Максім Горкі, які і запрасіў Андрэева ў кнігавыдывецкае таварыства «Веды», якое аб’ядноўвае многіх маладых пісьменнікаў.

Першая руская рэвалюцыя і даваенныя гады

[правіць | правіць зыходнік]
Віла «Аванс», якая належала Л. Андрэеву (не захавалася)
«Самагубства». Анкета пісьменніка ў часопісе «Новае слова», 1912, чэрвень

Сапраўдная слава прыйшла да Андрэева пасля выдання ў 1901 яго апавядання «Жылі-Былі» ў часопісе «Жыццё».

У 1902 Андрэеў ажаніўся з А. М. Велігорскай — унучатай пляменніцай Тараса Шаўчэнкі. У тым жа годзе становіцца рэдактарам «Кур'ера», вымушаны быў даць паліцыі падпіску аб нявыездзе з-за сваёй сувязі з рэвалюцыйна настроеным студэнцтвам. Дзякуючы дапамозе Максіма Горкага вялікім накладам быў выпушчаны першы том яго твораў. У гэтыя гады абазначылася накіраванасць творчасці і яго літаратурная манера.

У 1905 годзе вітаў Першую рускую рэвалюцыю; хаваў у сябе дома членаў РСДРП, 10 лютага быў пасаджаны ў турму за тое, што напярэдадні на яго кватэры прайшоў тайны сход ЦК (25 лютага выпушчаны пад заклад, унесены Савам Марозавым). У гэтым жа годзе ён напіша апавяданне «Губернатар», якое стала водгукам на забойства 17 лютага эсэрам І. Каляевым маскоўскага генерал-губернатара вялікага князя Сяргея Аляксандравіча.

У 1906 годзе пісьменнік вымушаны з'ехаць у Германію, дзе ў яго нараджаецца другі сын, Данііл, які пасля стане пісьменнікам (яго пяру належыць трактат «Ружа Свету»). У снежні таго ж года ад послеродовой гарачкі памірае яго жонка (пахавана ў Маскве на могілках Навадзевічага манастыра).

Андрэеў ад'язджае на Капры (Італія), дзе жыве ў Горкага (са снежня 1906 года — да вясны 1907). Пасля пачатку рэакцыі ў 1907 годзе Андрэеў расчароўваецца ў самой рэвалюцыі. Ён адыходзіць ад рэвалюцыйна настроенага пісьменніцкага асяроддзя Горкага.

У 1908 годзе Андрэеў ажаніўся з А. І. Дзенісевіч (Карніцкай) і пераязджае ва ўласны дом у Вамельсу. На віле «Аванс» (назва была абрана з-за таго, што дом быў пабудаваны на аванс ад выдаўца) Леанід Андрэеў піша свае першыя драматычныя творы.

З 1909 года актыўна супрацоўнічае з мадэрнісцкімі альманахамі выдавецтва «Шыпшына».

Першая сусветная вайна, рэвалюцыя 1917 года і смерць пісьменніка

[правіць | правіць зыходнік]

Пачатак Першай сусветнай вайны Леанід Андрэеў сустрэў з натхненнем:

«Перамагчы Германію неабходна — гэта пытанне жыцця і смерці не толькі для Расіі — найвялікшай славянскай дзяржавы, усе магчымасці якой наперадзе, але і для еўрапейскіх дзяржаў. <…> Разгром Германіі будзе разгромам Усееўрапейскай рэакцыі і пачаткам новага цыкла еўрапейскіх рэвалюцый».

— Інтэрв'ю газеце "Нью-Ёрк Таймс", верасень 1914[10]

У час вайны Андрэеў публікуе драму пра ваенные падзеі ў Бельгіі («Кароль, закон і свабода»). Зрэшты, творы пісьменніка ў той час прысвечаны, галоўным чынам, не вайне, а мяшчанскаму побыту, тэме «маленькага чалавека».

Пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 года ўваходзіў у рэдакцыйны Савет рэакцыйнай газеты «Руская воля».

Кастрычніцкую рэвалюцыю не прыняў. Пасля аддзялення Фінляндыі ад Расіі — апынуўся ў эміграцыі. Апошнія творы пісьменніка прасякнутыя песімізмам і нянавісцю да бальшавіцкай улады («Дзённік сатаны», «SOS»)[11].

12 верасня 1919 года Леанід Андрэеў раптоўна памёр ад пароку сэрца ў мястэчку Мустамякі, на дачы ў свайго сябра — лекара і літаратара Ф. М. Фалькоўскага. Быў пахаваны ў Марыёках. У 1956 годзе перапахаваны ў Ленінградзе на Літаратарскіх мастках на Волкавых могілках.[12][13]

З 1956 года яго выбраныя творы часта перавыдаваліся ў СССР. У 1991 годзе ў Арле, на радзіме пісьменніка, адкрыўся Дом-Музей Леаніда Андрэева[14].

Творчасць, асноўныя ідэі

[правіць | правіць зыходнік]
Пісьменнікі Леанід Андрэеў (справа) і Вікенцій Верасаеў.

Першыя творы Леаніда Андрэева, шмат у чым пад уздзеяннем бядотных умоў, у якіх тады знаходзіўся пісьменнік, прасякнутыя крытычным аналізам сучаснага свету («Баргамот і Гараська», «Горад»). Аднак яшчэ ў раннім перыядзе творчасці пісьменніка праявіліся яго асноўныя матывы: крайні скептыцызм, нявер'е ў чалавечы розум («Сцяна», «Жыццё Васіля Фівейскага»), узнікае захапленне спірытуалізмам і рэлігіяй («Юда Іскарыёт»). Апавяданні «Губернатар», «Іван Іванавіч» і п'еса «Да зорак» адлюстроўваюць сімпатыю пісьменніка да рэвалюцыі. Аднак пасля пачатку рэакцыі 1907 Леанід Андрэеў адмовіўся ад усялякіх рэвалюцыйных поглядаў, лічачы, што бунт мас можа прывесці толькі да вялікіх ахвяраў і вялікіх пакут (гл. «Аповяд пра сем павешаных»). У сваім апавяданні «Чырвоны смех» Андрэеў намаляваў карціну жахаў сучаснай вайны (рэакцыя на Руска-японскую вайну). Незадаволенасць яго герояў навакольным светам і парадкамі нязменна выліваецца ў пасіўнасць або анархічны бунт. Перадсмяротныя сачыненні пісьменніка прасякнуты дэпрэсіяй, ідэяй пра радасць ірацыянальных сіл.

Нягледзячы на патэтычны настрой твораў, літаратурная мова Андрэева, напорыстая і экспрэсіўная, з падкрэсленым сімвалізмам, сустракала шырокі водгук у мастацкай і інтэлігенцкім асяроддзі дарэвалюцыйнай Расіі. Станоўчыя водгукі аб Андрэеве пакінулі Максім Горкі, Рэрых, Рэпін, Блок, Чэхаў і многія іншыя. Творы Андрэева адрознівае рэзкасць кантрастаў, нечаканыя павароты сюжэту, у спалучэнні са схематычна прастатой склада. Леанід Андрэеў прызнаны яркім пісьменнікам Срэбнага веку рускай літаратуры.

Творы

[правіць | правіць зыходнік]

Апавяданні

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1892 — У холадзе і золаце
  • 1898 — Баргамот і Гараська
  • 1898 — З жыцця штабс-капітана Каблукова
  • 1898 — Абарона
  • 1898 — Што бачыла галка
  • 1898 — Алёша-дурачок
  • 1899 — Ангелочек
  • 1899 — Сябар
  • 1899 — Вялікі шлем
  • 1899 — У вокны
  • 1899 — Пецька на дачы
  • 1899 — У Сабуравым
  • 1899 — Моладзь
  • 1899 — Помнік
  • 1900 — Маўчанне
  • 1900 — Аповяд пра Сяргея Пятровіча
  • 1900 — У цёмную даль
  • 1900 — Мімаходам
  • 1900 — Валя
  • 1900 — На рацэ
  • 1900 — Першы ганарар
  • 1900 — Свята
  • 1900 — Выдатнае жыццё для ўваскрослых
  • 1901 — Хлусня
  • 1901 — Жылі-былі
  • 1901 — Бездань
  • 1901 — Буяніха
  • 1901 — Кусака
  • 1901 — Выпадак
  • 1901 — Сцяна
  • 1901 — Іншаземец
  • 1901 — У падвале
  • 1901 — У цягніку
  • 1901 — Гасцінец
  • 1901 — Кніга
  • 1901 — Набат
  • 1901 — Смех
  • 1902 — У тумане
  • 1908 — Аповяд пра сем павешаных
  • 1908 — Велікан
  • 1908 — Праклён звера
  • 1908 — Мае запіскі
  • 1909 — Сын чалавечы
  • 1910 — Расказ змеі пра тое, як у яе з’явіліся атрутныя зубы
  • 1910 — Дзень гневу
  • 1910 — Неасцярожнасць
  • 1911 — Правілы дабра
  • 1911 — Іпатаў
  • 1911 — Супакой
  • 1911 — Смерць Гулівера
  • 1911 — Кветка пад нагою
  • 1913 — Зямля
  • 1913 — Ён (Аповяд невядомага)
  • 1913 — Палёт
  • 1913 — Зварот
  • 1913 — Нягоднік
  • 1913 — Арэшак
  • 1913 — Фальшывы рубель і добры дзядзька
  • 1913 — Адважны воўк
  • 1914 — Герман і Маргарыта
  • 1914 — Уваскрасенне ўсіх мёртвых
  • 1914 — Канец Джона — Прапаведніка
  • 1914 — Тры ночы (Сон)
  • 1914 — Чорт на вяселлі
  • 1915 — Аслы
  • 1915 — Мае анекдоты
  • 1915 — раганосцам
  • 1916 — Два лісты
  • 1916 — Ахвяра
  • 1916 — Чамаданаў
  • 1916 — казюльку

П'есы

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1906 — Да зорак
  • 1907 — Жыццё чалавека
  • 1907 — Сава
  • 1908 — Цар Голад
  • 1909 — Анатэма
  • 1909 — Дні нашага жыцця
  • 1910 — Анфіса
  • 1910 — Gaudeamus
  • 1912 — Кацярына Іванаўна
  • 1914 — Думка
  • 1915 — Той, хто атрымлівае аплявухі

Раманы і аповесці

[правіць | правіць зыходнік]

Дзеці

[правіць | правіць зыходнік]

Адрас у Арле

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1871—1891 — радавы дом сям'і Андрэевых — 2-я Пушкарная вул., 41[14];

Адрасы ў Санкт-Пецярбургу — Петраградзе

[правіць | правіць зыходнік]

Экранізацыі твораў

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1912 — Анфіса (Андрэеў быў таксама аўтарам сцэнарыя фільма)
  • 1914 — Дні нашага жыцця
  • 1915 — Кацярына Іванаўна
  • 1916 — Думка
  • 1916 — Той, хто атрымлівае аплявухі (Расійская Імперыя)
  • 1919 — Сава
  • 1920 — Аповед пра сем павешаных (фільм не захаваўся)
  • 1921 — Голад
  • 1924 — Той, хто атрымлівае аплявухі (ЗША)
  • 1928 — Белы арол (паводле аповесці «Губернатар»)
  • 1968 — Балада пра сем павешаных
  • 1987 — Хрысціяне
  • 1988 — Любоў да бліжняга (па аповедах «Манумент» і «Любоў да бліжняга»)
  • 1988 — На адной знаёмай вуліцы… (па аповедзе «Іван Іванавіч»)
  • 1989 — Звер радасны (кароткаметражны, па матывах апавядання «Бездань»)
  • 1990 — Ачышчэнне
  • 1991 — Ноч грэшнікаў (па аповедзе «Цемра») (таксама пад назвай «Вышэйшая ісціна бамбіста Аляксея»)
  • 1991 — Пустыня (па аповедах «Юда Іскарыёт» і «Елізар») (СССР)
  • 1997 — Ах, навошта гэтая ноч… (Расія, ЗША)
  • 2008 — Анёлак (Расія)
  • 2009 — Бездань (Расія)
  • 2009 — Бездань (Расія, кароткаметражны)
  • 2013 — Іуда (Расія, поўнаметражны, паводле аповесці «Юда Іскарыёт»)

Зноскі

  1. ↑ а б в г Михайловский Б. В. Андреев // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 1.
  2. ↑ Leonid Andreyev // Internet Broadway Database — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ различные авторы Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский, К. К. Арсеньев, Ф. Ф. Петрушевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1907.
  4. ↑ Андреев Леонид Николаевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
  5. ↑ https://spbarchives.ru/literati_2.1
  6. ↑ https://terijoki.spb.ru/old_dachi/od_letters.php?item=mustamaki&lid=m005
  7. ↑ http://www.m-necropol.ru/andreevleonid.html
  8. ↑ Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 97. — ISBN 978-2-221-06888-5
  9. ↑ Биография писателя. Газета «Неделя»
  10. ↑ См. Предисловие к сборнику: Леонид Андреев. Рассказы. - Москва: Советская Россия, 1977 г.
  11. ↑ Биография. Леонид Андреев
  12. ↑ Интервью Ирины Рыжковой-Андреевой, внучки писателя. Газета «Неделя» Архівавана 18 чэрвеня 2010.
  13. ↑ Надгробие Л. Н. Андреева
  14. ↑ а б Музей Л. Андреева в г. Орёл