Český Těšín

	Český Těšín
	germane Tschechisch Teschen, pole Czeski Cieszyn, silezie: Česki Ćešyn
	urbo
	Urbodomo en Český Těšín
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Český Těšín
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Moraviasilezia regiono
Distrikto	Distrikto Karviná
Administra municipo	Český Těšín
Historiaj regionoj	Teŝina princlando, Ĉeĥa Silezio
Parto de	Teŝinio
Montaro	Subbeskida montetaro
Fervojstacio	Český Těšín
- fervojlinioj	n-ro 321, fervojlinio 320
Najbaras kun	Cieszyn Pollando
Parto(j)	7
Rivero	Olše
Situo	Český Těšín
- alteco	270 m s. m.
- koordinatoj	49° 44′ 46″ N 18° 37′ 34″ O / 49.74611 °N, 18.62611 °O (mapo)
Areo	33,8 km² (3 380 ha)
Loĝantaro	23 282 (2024)
Denseco	688,82 loĝ./km²
Estiĝo	por ambaŭ partoj de la urbo
- bazoj de loĝigo	6-a ĝis 5-a jarcento a.K.
- laŭ legendo	810
- urbaj privilegioj	1290
- divido de la urbo	1920
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	737 01
NUTS 3	CZ080
NUTS 4	CZ0803
NUTS 5	CZ0803 598933
Katastraj teritorioj	7
Urbaj partoj	7
Bazaj setlejunuoj	22
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Situo enkadre de Moraviasilezia regiono Situo enkadre de Moraviasilezia regiono
	Vikimedia Komunejo: Český Těšín
	Retpaĝo: www.tesin.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Noto: Ne konfuzu la urbon kun la pola urbo Cieszyn. Ambaŭ partoj (Český Těšín kaj Cieszyn) kreas unu urbon, unu parto estas la ĉeĥa kaj la alia la pola.

Koordinatoj: 49° 44′ 46″ N 18° 37′ 34″ O / 49.74611 °N, 18.62611 °O (mapo)

Český Těšín (germane Tschechisch Teschen, pole Czeski Cieszyn) estas urbo en Ĉeĥio, en Moraviasilezia regiono, apud la landlimo kun Pollando. Vivas ĉi tie 23 282 loĝantoj (2024).

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Těrlicko, Vělopolí, Třanovice, Ropice, Třinec, Chotěbuz, Albrechtice kaj Teŝino.

Ĝeneralaj informoj

Ĝi estis avancigita je urbo en la jaro 1292, sed jam ekde la jaro 1154 ĉi tie estas menciata burgo en la pola bordo de rivero Olše. En la urbodomo estas memortabulo pri agadinta ĉi tie Jiří Třanovský (1592–1637), kiu estis evangelia predikanto, eldoninto de memorinda kantaro Cithara Sanctorum (70 eldonoj) kaj aŭtoro de multnombraj religiaj kantoj. Slovaka verkisto Ján Kalinčiak ĉi tie estis direktoro de evangelia gimnazio. Romanoj de verkisto František Sokol-Tůma „Na kresách“ kaj de František Sláma „Černá kněžna“ ĉerpas temon el Těšín-regiono. En la urbo estas poligrafia industrio, sekvanta produkt-tradiciojn de presejo el la jaro 1806. La urbo havas Patrujgrafian instituton de la silezia historio kaj ĉi tie havas sidejon ankaŭ distrikta patrujgrafia muzeo. En la urbo estas frekventataj limpasejoj, ĉar la trafluanta rivero Olše estas ŝtatlimo kaj ĝi apartigas la urbon en du partojn – sur la unua bordo situas la ĉeĥa parto Český Těšín kaj sur la alia jam la pola urbo Cieszyn.

La blazono de la urbo prezentas duturan kastelon kun malfermita pordego, super kiu ŝvebas flava aglo.

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	5 423
1880	7 439
1890	8 492
1900	10 656
1910	13 214
1921	8 068

Jaro	Loĝantoj
1930	10 554
1950	12 985
1961	15 536
1970	15 825
1980	23 389
1991	28 711

Jaro	Loĝantoj
2001	26 429
2014	25 000
2016	24 787
2017	24 650
2018	24 599
2019	24 438

Jaro	Loĝantoj
2020	24 297
2021	23 130
2022	23 468
2023	23 487
2024	23 282

Statistiko

Český Těšín havas, laŭ statistiko de 2003-12-31, 25.891 loĝantojn, el kiuj 12.607 estas viroj kaj 13.284 estas virinoj. Inter la daŭraj loĝantoj troviĝis en 2003 ĉirkaŭ 600 eksterlandanoj, plejparte poloj (496) kaj slovakoj (72). La areo de la urbo estas 3.380,85 ha.

Historio

Český Těšín kaj Cieszyn estis unu urbo (Teŝino) ĝis la fino de la unua mondmilito.

La urbaj privilegioj de Teŝino estis agnoskitaj en 1290. Ĉirkaŭ ĝi situis samnoma duklando, kiu apartenis al Silezio kaj ek de 1298 agnoskis superecon de la bohemiaj reĝoj. Kiam la agnata (vira) devenlinio de la dukoj ĉesis en 1625, ĝi iĝis rekta kronlando bohemia.

En 1766 princo Alberto de Saksujo edziĝis kun filino de Maria Teresia, kiu ricevis la duklandon kiel doton.

Je la 13-a de majo 1779 Maria Teresia kaj Frederiko la 2-a tie ĉi subskribis la packontrakton de Teŝino, kiu finis la bavaran hered-vican militon.

En 1822 ĝin ricevis arkiduko Karlo, en 1895 lia nevo arkiduko Frederiko.

Post la unua mondmilito, en 1919, Ĉeĥio armee okupis la regionon. En 1920 la rivero Olše estis fiksita kiel limo, kaj la kvartalo Saska Kępa fariĝis la urbo Český Těšín.

En 1938 Pollando rericevis la regionon rezulte de la munkena interkonsento, sed en 1939 germanoj okupis ĝin kaj aldonis ĝin al Supra Silezio. Fine de la dua mondmilito en 1945 la limoj de 1920 estis restarigitaj.

Transporto

Tra Český Těšín gvidas grava fervoja vojo numero 320 de Bohumín al Čadca^[1]. En Český Těšín havas haltejon ankaŭ ekspresaj trajnoj de Prago al Žilina. Estis ankaŭ konekto inter Český Těšín kaj Cieszyn, sed de la 12-a de decembro 2009^[2] ne plu estas tiuj ĉi trajnoj.

Famuloj

En la urbo naskiĝis hungara aktoro Mici Erdélyi.

Esperanto

Oficiala fonda kunveno de Regiona Ligo Silezia okazis la 20-an de septembro 1931 en Český Těšín (38 partoprenintoj). Komitato konsistas el: prezidanto Ludwik Krysta, sekretario Jaroslav Hladký, kasisto Franciszek Skulina, bibliotekisto F. Petrák, revizoroj Karl Adámek kaj František Křetínský.

Post la malpermeso de Esperanto-movado en Germanio (1936) la Regiona Ligo Silezia en 1937 decidis aligi ĉiujn siajn membrojn al Esperanto-Asocio en Ĉeĥoslovaka Respubliko.