Labetze-Bizkai

Labetze-Bizkai
Nafarroa Beherea, Euskal Herria
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Beherea
Administrazioa
Estatua	Frantzia
Eskualdea	Akitania Berria
Departamendua	Pirinio Atlantikoak
Elkargoa	Euskal Hirigune Elkargoa
Barrutia	Baiona
Kantonamendua	Bidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre
Izen ofiziala	Labets-Biscay
Auzapeza	Jean-François Anglade (2008-2014)
Posta kodea	64120
INSEE kodea	64294
Herritarra	labeztar-bizkaitar
Kokapena
Koordenatuak	43°23′03″N 1°03′27″W / 43.3842°N 1.0575°W / 43.3842; -1.0575
Azalera	8,79 km^2
Garaiera	20 – 122 metro
Distantzia	38 km (Donibane Garazitik)
Demografia
Biztanleria	159 (2018:  −5)
Dentsitatea	16,95 biztanle/km²
Zahartzea[1]	% 25,57
Ugalkortasuna[1]	‰ 30,5
Ekonomia
Jarduera[1]	% 71,26 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 21,35 (2011)
Langabezia[1]	% 0 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 12,05 (2010)
Erabilera	% 0,83 (2011)
Datu gehigarriak
Sorrera	1841
Webgunea	http://www.conseil-general.com/mairie/mairie-labets-biscay-64120.htm

Labetze-Bizkai ([laβets̻e bis̻kai]) Nafarroa Behereko udalerria da eta Amikuze eskualdean dago kokaturik.

Geografia

Ingurune naturala

Amiküze eskualdea historikoki zatituta zegoen hiru eremuetatik Ahetze izenekoan kokatuta dago. Amikuze muino apal eta ugariren lurraldea da eta halakoa da Labetze-Bizkai ere: punturik altuena (122 m) Labetzen dago, Altzümartarekiko mugan eta baxuena (22 m) Bizkain, Biduze ibaiaren ertzean. Herriko Etxea 60 metrotan dago.

Aipatu Biduze ibaiak udalerri hau eta Ilharreren arteko muga marrazten du ekialdean. Urak ibai honetara isurtzen dituzten Minhurrieta eta Sallarteko errekak ere udalerri batzuen mugak markatzen dute: lehenak iparraldetik Burguerekin eta mendebaldetik Martxuetarekin, bigarrenak ekialdetik Gabadirekin.

Udalerri mugakideak

• Burgue-Erreiti iparraldean
• Gabadi eta Ilharre ekialdean
• Martxueta mendebaldean
• Behauze hego-mendebaldean
• Amendüze-Unaso eta Lüküze-Altzümarta hegoaldean

Agaramonten dagoen lehena izan ezik, denak dira herri amikuztarrak.

Herriak eta auzoak

Udalerria osatzen duten bi herrietako kaskoetan jende gutxi bizi da eta hainbeste auzo sakabanatu daude:

• Bizkain Larraldia, Bidegain, Garatia, Sala, Malgoria...
• Labetzen Etxebarnea, Lagart, Latsaga, Bidartia...

Errepideak

• D 11 (Donapaleu-Bidaxune) departamendu mailako errepidean Altzümarta pasatuta D 646 izenekoa ateratzen da, Labetzeraino heltzen dena.
• D 11tik beretik, Martxuetan D 246 abiatzen da; Bizkairako gurutzean (D 321 errepidea ezkerrerantz jotzen duena) hegoaldera joan eta Labetzetik pasa ostean, Biduze zeharkatu eta berriro iparralderako norabidea hartuta Ilharrera eramaten gaitu.
• D 321: hegoaldetik abiatuta Labetzetik Bizkaira eramaten gaitu eta hortik iparralderantz segituta Agaramont eskualdera, hau da Bidaxune aldera.

Izenez

Labetze

Dokumentazio historikoan lekuizen hau forma desberdinetan agertzen da: Labedz (1120an Okzitaniako Sòrdako kartularioan, 1134an), Sanctus Martinus de Lavez (1160an), Lavetz (1268an), Lavez (1304 eta 1309an), Lavetç (1350ean), Labetz (1316, 1413 eta 1472an Bastidaxarreko notarioen idazkietan) eta Labez (1513ko Iruñeko dokumentazioan). Arlo hori landu dutenek^[2] , Jean-Baptiste Orpustanek bereziki, dio erroa "labe" eta zehatzago "galtzina-labe" zentzuarekin izan daitekeela, bestela "arragoa" esanahia duen hitza ere izan daitekeela.

Bizkai

Etimologikoki Euskal Herri osoan dauden "bizkai" eta "bizkar" guztiak bezala, "muino, mendi xume" itzulpena eman ohi zaio.

Historia

1841eko maiatzaren 12an Labetze eta Bizkai herriak batu egin ziren udalerri bakarra osatzeko.

Demografia

Biztanleriaren bilakaera 1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851 342 275 282 356 376 399 514 516 460 1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896 453 404 384 407 392 356 349 335 299 1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954 325 338 318 329 309 301 290 286 245 1962 1968 1975 1982 1990 1999 2009 2014 2020 234 226 226 214 197 166 - - -

Oharra: 2006ko biztanleria, INSEEk emaniko behin-behineko datua da; fusio aurreko 1836ko datuak Labetzeri baino ez dagozkio.

Herri elkargoak

• Amikuzeko Herri Elkargoan dago.
• Hezkuntza arloan Amendüze-Unaso, Gabadi eta Ilharrerekin batera RPI (regroupement pédagogique intercommunal, "udalerri arteko bateratze pedagogikoa") delako bat sortu zuen; udalerria eskolarik gabe geratu zen.

Labeztar-bizkaitar ezagunak

• Martin Minvielle^[3] (1886-1948) medikua, Labetzen jaio eta hila.
• Pierre Narbaitz Jauregi (1910 - 1966) apaiz eta misiolari labeztarra.
• Bernardin Narbaitz Jauregi aurrekoaren anaia.

Kartografia

• IGNko 1:25.000 eskalako 1444 O (Salies-de-Béarn) eta 1445 O (Saint-Palais) mapak.

Erreferentziak

1. ↑ Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
2. Labetze Patxi Salaberriren "Nafarroa Behereko herrien izenak" lanean: 277/278. or.
3. Piarres Xarriton euskal idazle medikuez, tartean Minviellez.^{[Betiko hautsitako esteka]}

Ikus, gainera

• Labetze
• Bizkai

Kanpo estekak

• (Frantsesez) Labetze-Bizkai annuaire-mairie.fr.n.

Artikulu hau Nafarroa Behereko geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa