McDonnell XP-67

McDonnell XP-67

Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	McDonnell
Typ	dwusilnikowy myśliwiec
Konstrukcja	metalowa
Załoga	1
Historia
Data oblotu	1944
Lata produkcji	1944
Wycofanie ze służby	1944
Liczba egz.	1
Liczba wypadków	1
Dane techniczne
Napęd	silniki rzędowe XI-1430-17/19
Moc	1350 KM
Wymiary
Rozpiętość	16,76 m
Długość	13,63 m
Powierzchnia nośna	38,46 m²
Masa
Własna	8049 kg
Użyteczna	10.485 kg
Startowa	11.521 kg
Zapas paliwa	1060 litrów
Osiągi
Prędkość maks.	652 km/h na wysokości 7620 m
Prędkość przelotowa	435 km/h
Prędkość minimalna	150 km/h (lądowania)
Prędkość wznoszenia	792 m/min
Pułap praktyczny	11.400 m
Pułap zawisu z wpływem ziemi	11.582 m
Zasięg	3837 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
6 działek 37 mm
Multimedia w Wikimedia Commons

McDonnell XP-67 (McDonnell Model IIa) – prototypowy samolot myśliwski zaprojektowany w 1942 w zakładach McDonnell Aircraft dla United States Army Air Forces (USAAF). Był to pierwszy samolot wojskowy zaprojektowany w powstałym w 1939 McDonnellu. Powstał tylko jeden prototyp który został częściowo zniszczony w czasie jego oblatywania, z powodu niezadowalających osiągów samolot nie wszedł do produkcji seryjnej.

Historia

Geneza

Od razu po założeniu firmy McDonnell Aircraft w lipcu 1939, mały zespół inżynierów rozpoczął prace nad kilkoma projektami samolotów wojskowych^[1]. Żaden z zaprezentowanych wówczas samolotów nie spotkał się z zainteresowaniem Materiel Division, jako że nie odpowiadały one ówczesnym wymaganiom Armii^[1].

Pomimo pierwszych porażek, firma została włączono na listę wytwórni które poproszono o przygotowanie projektów samolotów w ramach programu Request for Data R-40C^[1]. Zaprezentowany przez McDonnella niekonwencjonalny Model I nie został zamówiony jako prototyp, ale Armia zakupiła za 3000 dolarów dane z jego programu rozwojowego^[1]. Zachęcona niewielkim sukcesem firma zaprojektowała bardziej konwencjonalny samolot, Model II^[1] który został także odrzucony, ale po dyskusjach pomiędzy Materiel Division a inżynierami McDonnella zaprojektowali oni następny samolot, Model IIa^[2], który na tyle zainteresował Armię, został on zaakceptowany 29 lipca 1941^[2] i 29 października podpisano kontrakt W535-AC-21218 na dostawę dwóch prototypów^[3].

Projekt

Model IIa, który otrzymał oznaczenie XP-67, był pierwszym wojskowym samolotem McDonnella^[1]. Ogólna charakterystyka samolotu powstała w wyniku dyskusji pomiędzy projektantami McDonnella a kierownictwem Materiel Division^[3]. Samolot miał być dwusilnikowym, dwumiejscowym myśliwcem dalekiego zasięgu z ciśnieniową kabiną załogi^[3]. Samolot miał posiadać niezwykle ciężkie uzbrojenie składające się początkowo z sześciu karabinów maszynowych 12,7 mm i czterech działek 20 mm, zamienione później na sześć działek 37 mm z zapasem 45 nabojów każde, umieszczonych w skrzydłach pomiędzy kadłubem a silnikami^[3]. Pracowano także nad wersją samolotu uzbrojoną w armatę 75 mm, ale jedyny powstały później prototyp nie miał żadnego uzbrojenia^[3].

Pełnoskalowa makieta samolotu została zaprezentowana USAAF pomiędzy 15 a 17 kwietnia 1942^[3]. Samolot miał unikalny i bardzo charakterystyczny obrys skrzydeł dzięki któremu otrzymał nieoficjalną nazwę „Bat” (dosł. nietoperz)^[3] i „Moonbat”^[2]. Kształt skrzydeł podyktowany był próbą włączenia kadłuba i gondoli silnikowych jako nieprzerwanej części skrzydeł^[4]. Samolot miał być napędzany silnikami Continental XI-1430-17/19 z turbosprężarkami, z czteropłatowymi śmigłami obracającymi się w przeciwnych kierunkach^[4]. Skierowane do tyłu rury wydechowe miały zapewnić niewielki, dodatkowy odrzut (jak np. w North American P-51 Mustang)^[4]. Optymistycznie założono, że silniki z mocą startową 1350 KM i 1600 KM na wysokości 25 tysięcy stóp (7520 m) zapewnią „Nietoperzowi” prędkość maksymalną 472 mile na godzinę na wysokości 25 tysięcy stóp (760 km/h na 7620 metrach)^[4].

Próby

Samolot widziany z przodu

Prototyp, numer seryjny 42-11677, został ukończony 1 grudnia 1943^[2][5], nie miał kabiny ciśnieniowej ani uzbrojenia planowanego dla wersji produkcyjnej^[4]. Jego konstrukcja znacznie przeciągnęła się z powodu ciągłych poprawek zgłaszanych przez USAAF i opóźnieniami z dostawą silników^[4]. Samolot został nieco uszkodzony w teście kołowania 8 grudnia, a po naprawie został przewieziony do bazy Scott Field, gdzie został przygotowany do pierwszego lotu który miał się odbyć 6 stycznia 1944^[6][5].

Pierwszy lot trwał tylko sześć minut (piętnaście według innego źródła^[5]), za sterami samolotu zasiadał E. E. Elliott, który został zmuszony do awaryjnego lądowania po tym jak silniki zaczęły niepoprawnie funkcjonować^[4]. Według niektórych źródeł, samolot nie zrobił dobrego wrażenia na pilocie^[a][2], inne mówią o znakomitych właściwościach pilotażowych samolotu^[b][5]. Po naprawie silników, drugi i trzeci lot odbyły się bez żadnych problemów, ale w czwartym, 1 lutego, obydwa silniki przekroczyły dozwoloną liczbę obrotów i wypaliły łożyska^[4].

Samolot został zwrócony do producenta gdzie naprawiono silniki oraz dokonano szeregu modyfikacji, poprawiono system chłodzenia silników i podniesiono o dwanaście cali (30 cm) poziome stateczniki^[4]. 24 marca^[2], po dokonanych zmianach samolot odbył szereg lotów testowych pilotowany przez pilotów McDonnella, po czym został ponownie przekazany Armii^[4].

Piloci USAAF rozpoczęli kolejną serię testów 11 maja, w czasie lotów napotkano szereg następnych problemów; problemy z pracą silników, złe wyważenie sterów, niedomykające się podwozie główne^[7]. Część problemów została poprawiona, zwiększono między innymi wznios sterów wysokości i dodano brzechwę przed statecznikiem pionowym poprawiając stateczność samolotu, nadal jednak nie rozwiązano problemów z silnikami^[7]. Zamiast obiecanych przez producenta 1350 KM, silniki osiągały w optymalnych warunkach jedynie 1060 KM i miały znaczne problemy z przegrzewaniem^[2]. Zamiast wyliczonych 472 mil na godzinę na pułapie operacyjnym 25 tysięcy stóp, prędkość maksymalna „Nietoperza” wynosiła jedynie 405 mil na godzinę (652 km/h)^[2]. Po wprowadzonych zmianach usterzenia samolot był określany jako przyjemny w pilotażu, ale miał bardzo powolną prędkość wznoszenia i miał bardzo długą odległość startową^[2].

Samolot w locie

Jeszcze przed rozpoczęciem oblatywania samolotu i już w czasie jego trwania, projektanci McDonnella proponowali różne rozwiązania dotyczące innych systemów napędowych mających rozwiązać problemy samolotu^[8][2]. Jedną z łatwiejszych propozycji było użycie silników I-1430 o mocy do 2100 KM ze śmigłami obracającymi się w tym samym kierunku^[7]. Proponowano także użycie mieszanego śmigłowo-odrzutowego systemu napędowego, w przedniej części gondoli silnikowych chciano umieścić silniki Packard V-1650 lub Allison V-1710, a w tylnej silniki odrzutowe General Electric I-20^[8][9]. Żadna z tych propozycji nie zainteresowała USAAF i nie zostały one wprowadzone w życie^[7].

6 września w czasie kolejnego lotu zapalił się prawy silnik i pomimo, pilotujący samolot E. E. Elliot zdołał wylądować bezpiecznie, ustawiając samolot pod wiatr tak aby pożar nie ogarnął kadłuba, już po lądowaniu złamało się prawe podwozie samolotu i ogień przerzucił się na kadłub^[9].

W momencie wypadku drugi prototyp (numer seryjny 42-11678), który miał być napędzany silnikami Rolls-Royce Merlin^[2], był ukończony dopiero w 15%, a pierwszy prototyp łącznie spędził w powietrzu jedynie 43 godziny i 13 sierpnia reprezentanci USAAF i kierownictwo McDonnella wspólnie doszli do zgody aby zakończyć program rozwojowy tego samolotu^[7].

XFD-1

Pomimo że program zakończył się niepowodzeniem, projektanci McDonnella zdobyli w nim dużo doświadczenia które spożytkowało w ich następnym, dużym projekcie, zamówionym przez United States Navy samolocie XFD-1 Phantom^[9]. Szczególnie przydatne okazało się doświadczenie z projektowaniem zlewających się ze sobą linii kadłuba i skrzydeł, podobieństwo pomiędzy kształtami nasad skrzydła XF-67 i XFD-1 nie jest przypadkowego, w projektowaniu Phantoma użyto wielu rozwiązań i doświadczeń zdobytych wcześniej w czasie prac nad XF-67^[9].

Opis konstrukcji

McDonnell XP-67 był dwusilnikowym, jednoosobowym samolotem myśliwski o układzie średniopłata i konstrukcji całkowicie metalowej^[2]. Kadłub miał konstrukcję półskorupową i był kryty aluminium typu alclad^[2].

Samolot miał podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie^[2]. Przednie koło było chowane do kadłuba, podwozie główne chowało się do gondoli silnikowych^[2]. Napęd stanowiły silniki Continental XI-1430-17/19 z turbosprężarkami, o mocy 1350 KM każdy^[2].

Uzbrojenie samolotu miało stanowić sześć działek kalibru 37 mm^[2].

Uwagi

1. „[T]he reaction was unenthusiastic”.
2. „[T]he XP-67 handled beautifully in the air”.

Przypisy

1. Francillon 1988 ↓, s. 59.
2. E. Angellucci: American Fighter. s. 296.
3. Francillon 1988 ↓, s. 60.
4. Francillon 1988 ↓, s. 61.
5. J. Mesko: FH/F2H Banshee in Action. s. 4.
6. R. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. s. 61.
7. Francillon 1988 ↓, s. 62.
8. R. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. s. 62.
9. J. Mesko: FH/F2H Banshee in Action. s. 5.

Bibliografia

• Enzo Angellucci, Peter Bowers: American Fighter: The Definitive Guide to American Fighter Aircraft from 1917 to the Present. Haynes Publishing Group, 1979. ISBN 0-85429-635-2. Brak numerów stron w książce
• René J. Francillon: McDonnell Douglas Aircraft Since 1920. T. II. Annapolis: Naval Institute Press, 1988. ISBN 978-1557505507.
• Jim Mesko, John W. Lowe, Richard Hudson, Don Greer: FH/F2H Banshee in Action. Squadron/Signal Publications. ISBN 0-89747-444-9. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• McDonnell XP-67 „Moonbat”-1945 (wideo). youtube.com. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).
• Too Hot to Handle: McDonnell XP-67 Moonbat. airspacemag.com. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).
• McDonnell XP-67 Bat / Moonbat Long-Range Interceptor (1943). militaryfactory.com. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).
• 1/72 scale McDonnell XP-67 Moonbat. anigrand.com. [dostęp 2013-10-08]. (ang.).