Đặng Công Chất

Đặng Công Chất 鄧公質
Thông tin cá nhân
Sinh
Ngày sinh	1622
Nơi sinh	Kinh Bắc
Mất	1683
Giới tính	nam
x • t • s

Đặng Công Chất (chữ Hán: 鄧公質, 1621^[1] hay 1622^[2] - 1683), người làng Phù Đổng, huyện Tiên Du, phủ Từ Sơn, trấn Kinh Bắc (nay thuộc xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội). Nguyên quán của ông là xã Thái Bạt, huyện Bất Bạt (nay thuộc xã Tòng Bạt, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội)^[2]. Đỗ trạng nguyên khoa Tân Sửu, niên hiệu Vĩnh Thọ thứ 4 (1661) thời vua Lê Thần Tông^[2][3].

Sự nghiệp

Tháng 3 âm lịch năm Cảnh Trị thứ 3, Ất Tỵ 1665, đời vua Lê Huyền Tông, ông khi đó đang là Hàn lâm viện thị giảng được thăng làm Công bộ hữu thị lang^[4]. Năm 1670 ông khi đó đang làm Lại bộ hữu thị lang^[4] đã cùng Lễ bộ tả thị lang Nguyễn Quốc Khôi vào hầu kinh điện. Tháng 9 âm lịch năm 1671 ông cùng Binh bộ tả thị lang Lê Sĩ Triệt khảo xét các nha môn trong ngoài. Tháng 7 âm lịch năm Vĩnh Trị thứ nhất (Bính Thìn, 1676), sau khi Lê Hy Tông lên ngôi ông được phong làm Lại bộ tả thị lang^[4].

Tháng 8 năm 1677, Đinh Văn Tả đem quân đánh phá được Mạc Kính Vũ ở Cao Bằng, Kính Vũ chạy sang Long Châu, đồ đảng còn lại đều tan vỡ. Sau triều đình nhà Lê cho triệu Đinh Văn Tả về, dùng Đặng Công Chất thay thế và để Tuấn Hòa ở lại giữ chức tham trấn. Tuy nhiên, trong thời gian trấn thủ Cao Bằng, ông bị nha lại và dân chúng tố cáo, phải triệu về triều, triều đình bổ Lê Hải lên thay^[5].

Tháng giêng năm Chính Hòa thứ 3 (Nhâm Tuất, 1682) Thân Toàn và ông sang nhà Thanh dâng lễ tuế cống, nhân tiện cáo phó về việc Lê Huyền Tông mất và xin phong tước^[5].

Vinh danh

Các tài liệu khác còn ghi:

• Danh sách trạng nguyên: Làm quan đến Thượng thư bộ Binh, bộ Hình. Lúc mất được tặng Thiếu bảo, tước bá^[1].
• Chú giải cho Văn bia số 42 tại Văn miếu Hà Nội của Viện nghiên cứu Hán-Nôm Lưu trữ 2013-12-24 tại Wayback Machine: Ông giữ các chức quan, như Tham tụng, Thượng thư Bộ Hình và được cử đi sứ (năm 1682) sang nhà Thanh (Trung Quốc). Lúc mất được tặng Thái bảo, Thượng thư bộ Lại, tước bá^[2].

Tháng 12/2020, Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội quyết định đặt tên "Đường Đặng Công Chất" cho một con đường ở huyện Gia Lâm.^[6]

Ghi chú

1. ^ Danh sách trạng nguyên
2. ^ Văn miếu Hà Nội: Văn bia số 42^{[liên kết hỏng]}
3. Đại Việt Sử Ký Bản Kỷ Tục Biên - Quyển XVIII: Kỷ Nhà Lê: Thần Tông Uyên hoàng đế (hạ)
4. ^ Đại Việt Sử Ký Bản Kỷ Tục Biên Quyển XIX Kỷ Nhà Lê: Huyền Tông tới Hy Tông
5. ^ Khâm định Việt sử thông giám cương mục: Quyển 34^{[liên kết hỏng]}
6. Hà Nội đặt tên 27 đường, phố mới