Lê Hy Tông

Lê Hy Tông 黎熙宗
Vua Việt Nam (chi tiết...)
Lễ thiết triều của vua Lê Hy Tông trong sách của Samuel Baron.
Hoàng đế Đại Việt
Tại vị	27 tháng 4 năm 1675 – 1705
Nhiếp chinh	Trịnh Tạc (1675-1682) Trịnh Căn (1682-1705)
Tiền nhiệm	Lê Gia Tông
Kế nhiệm	Lê Dụ Tông
Thái thượng hoàng Đại Việt
Tại vị	1705 – 1716
Tiền nhiệm	Lê Thần Tông
Kế nhiệm	Lê Dụ Tông
Thông tin chung
Sinh	15 tháng 3,1663
Mất	3 tháng 4,1716(53 tuổi) Đông Kinh, Đại Việt
An táng	Phú Ninh lăng (富寧陵)
Tên thật Lê Duy Cáp (黎維祫) Lê Duy Hiệp Niên hiệu Vĩnh Trị (永治 1676 - 1679) Chính Hoà (正和 1679 - 1705) Thụy hiệu Chương Hoàng đế (章皇帝) Miếu hiệu Hy Tông (僖宗)
Triều đại	Nhà Lê Trung hưng
Thân phụ	Lê Thần Tông
Thân mẫu	Nguyễn Thị Ngọc Trúc hay Nguyễn Thị Ngọc Tấn

Lê Hy Tông (chữ Hán: 黎熙宗 15 tháng 3,1663 – 3 tháng 4,1716) tên húy là Lê Duy Cáp (黎維祫)^[1] hay Lê Duy Hiệp^[2] là vị vua thứ 10 của nhà Lê Trung hưng và thứ 21 của nhà Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam.

Thân thế

Lê Duy Hiệp là con trai thứ tư của Lê Thần Tông với cung nhân Trịnh Thị Ngọc Trúc^[1] hay Trịnh Thị Ngọc Tấn^[2], sinh ra sau khi vua cha đã mất (9/1662) khoảng 5 tháng.

Theo ghi chép của Khâm định Việt sử thông giám cương mục, mẹ ông người xã Đông Khối, huyện Gia Định (tức huyện Gia Bình sau này), không phải tộc thuộc của họ Trịnh ở Sóc Sơn.^[2] Trước khi qua đời, Lê Thần Tông dặn Tây vương Trịnh Tạc trông nom giúp đỡ người con sắp ra đời.

Tháng 4 năm 1675, anh Duy Hiệp là Lê Gia Tông qua đời khi mới 14 tuổi không có con nối. Trịnh Tạc lập Duy Hiệp lên làm vua, rồi sắc phong Trịnh Thị Ngọc Áng - con gái Chúa làm Hoàng hậu. Ông được người đời ca ngợi là vị vua anh minh đức độ bậc nhất thời Lê Trung hưng.

Làm vua

Lê Hy Tông lên ngôi từ tháng 6 năm 1675. Lúc này chiến tranh với họ Nguyễn ở miền nam đã chấm dứt, cả hai miền lo củng cố nội trị.

Công việc chính sự triều đình đều do các chúa Trịnh đảm nhận. Chúa Trịnh Tạc và người kế nghiệp sau đó là Trịnh Căn tập trung xây dựng Bắc Hà, dùng nhiều tướng văn võ có năng lực nên tình hình Đàng Ngoài khá ổn định, đời sống xã hội được chấn hưng sau nhiều năm chiến tranh. Thời kỳ Lê Hy Tông làm vua được đánh giá là thịnh trị nhất thời Lê trung hưng.^[3] Sử gia gọi là Chính Hòa chi trị (正和之治).

Bộ Đại Việt sử ký toàn thư, công trình sử học của sử gia nhiều đời nhà Hậu Lê, được khắc mộc bản ban hành năm Chính Hòa thứ 18 (1697).

Sau 30 năm làm vua, tháng 3 năm 1705^[4], Lê Hy Tông nhường ngôi cho Thái tử Lê Duy Đường (tức Lê Dụ Tông), rồi lên làm Thái thượng hoàng.

Ông qua đời tháng 4 năm 1716, hưởng thọ 54 tuổi, được an táng tại Phú Ninh lăng (富寧陵).

Gia quyến

Phụ thân: Lê Thần Tông

Thân mẫu: Cung nhân Nguyễn Thị Ngọc Tấn

Hậu phi

Phi tần

STT	Danh hiệu	Tên	Sinh mất	Cha	Ghi chú
1	Cung Nghi Chương Hoàng hậu	Nguyễn Thị Ngọc Đệ (阮氏玉第)	? - ?		Bà là sinh mẫu của vua Lê Dụ Tông. Sau này được truy tôn làm Ôn Từ Hoàng thái hậu.

Hậu duệ

Hoàng tử

STT	Danh hiệu	Tên	Sinh mất	Mẹ	Ghi chú
1	Lê Dụ Tông (黎裕宗)	Lê Duy Đường (黎维禟)	1679-1731	Nguyễn Thị Ngọc Đệ (阮氏玉第)
2	Kính Dương vương	Lê Duy Chúc (黎维祝)	1681-1739		Tháng 12 năm 1738, Duy Mật cùng Duy Chúc, Duy Quý định đốt kinh thành để khởi sự, nhưng chưa kịp thi hành thì mưu kế đã bị tiết lộ, ba người lập tức bỏ trốn. Lê Duy Mật và chú Duy Chúc chạy đến Nghi Dương (Kinh Môn, Hải Dương), Duy Quý chạy đến Cẩm Thủy (Quảng Hóa, Thanh Hóa). Ít lâu sau, cả Duy Chúc và Duy Quý đều lâm bệnh nặng và qua đời.

Niên hiệu

Đời Hy Tông đặt hai niên hiệu là:

• Vĩnh Trị (1/1676 đến 9/1680)
• Chính Hòa (10/1680 đến 3/1705)

Xem thêm

• Lê Thần Tông
• Lê Gia Tông
• Trịnh Tạc
• Trịnh Căn

Tham khảo

• Đại Việt sử ký toàn thư
• Khâm định Việt sử thông giám cương mục
• Quỳnh Cư, Đỗ Đức Hùng (2001), Các triều đại Việt Nam, Nhà xuất bản Thanh niên

Ghi chú

1. ^ Đại Việt Sử ký Toàn thư, Bản kỷ Tục biên 19
2. ^ “Khâm định Việt sử Thông giám Cương mục, Chính biên quyển thứ 33”. Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2008.
3. Quỳnh Cư, Đỗ Đức Hùng, sách đã dẫn, tr. 206.
4. Âm lịch.