Acid béo không no nhiều nối đôi

Acid béo không no nhiều liên kết đôi, thường được gọi là acid béo không bão hoà đa (tiếng Anh: polyunsaturated fatty acid, viết tắt là PUFA), là các acid béo chứa nhiều hơn một liên kết đôi cacbon-cacbon trong mạch chính của chúng.^[1]

Các polyen tách bởi methylen

Các acid béo này có 2 hoặc nhiều hơn các liên kết đôi cis, được tách khỏi nhau bằng một nhóm methylen (dạng này còn được gọi là kiểu divinylmethan).^[2]

Các liên kết đôi tách bởi methylen

-C-C=C-C-C=C-

Các acid béo thiết yếu là tất cả các acid béo omega-3 và omega-6 được tách bởi methylen.

Omega-3

Tên thông thường	Tên lipid	Tên hóa học
Acid hexadecatrienoic (HTA)	16:3 (n-3)	Acid all-cis-7,10,13-hexadecatrienoic
Acid α-linolenic (ALA)	18:3 (n-3)	Acid all-cis-9,12,15-octadecatrienoic
Acid stearidonic (SDA)	18:4 (n-3)	Acid all-cis-6,9,12,15-octadecatetraenoic
Acid eicosatrienoic (ETE)	20:3 (n-3)	Acid all-cis-11,14,17-eicosatrienoic
Acid eicosatetraenoic (ETA)	20:4 (n-3)	Acid all-cis-8,11,14,17-eicosatetraenoic
Acid eicosapentaenoic (EPA)	20:5 (n-3)	Acid all-cis-5,8,11,14,17-eicosapentaenoic
Acid heneicosapentaenoic (HPA)	21:5 (n-3)	Acid all-cis-6,9,12,15,18-heneicosapentaenoic
Acid docosapentaenoic (DPA), Acid clupanodonic	22:5 (n-3)	Acid all-cis-7,10,13,16,19-docosapentaenoic
Acid docosahexaenoic (DHA)	22:6 (n-3)	Acid all-cis-4,7,10,13,16,19-docosahexaenoic
Acid tetracosapentaenoic	24:5 (n-3)	Acid all-cis-9,12,15,18,21-tetracosapentaenoic
Acid tetracosahexaenoic (Acid nisinic)	24:6 (n-3)	Acid all-cis-6,9,12,15,18,21-tetracosahexaenoic

Omega-6

Acid béo omega-6

Tên thông thường	Tên lipid	Tên hoá học
Acid linoleic	18:2 (n-6)	Acid all-cis-9,12-octadecadienoic
Acid gamma-linolenic (GLA)	18:3 (n-6)	Acid all-cis-6,9,12-octadecatrienoic
Acid eicosadienoic	20:2 (n-6)	Acid all-cis-11,14-eicosadienoic
Acid dihomo-gamma-linolenic (DGLA)	20:3 (n-6)	Acid all-cis-8,11,14-eicosatrienoic
Acid arachidonic (AA)	20:4 (n-6)	Acid all-cis-5,8,11,14-eicosatetraenoic
Acid docosadienoic	22:2 (n-6)	Acid all-cis-13,16-docosadienoic
Acid adrenic	22:4 (n-6)	Acid all-cis-7,10,13,16-docosatetraenoic
Acid docosapentaenoic (Acid osbond)	22:5 (n-6)	Acid all-cis-4,7,10,13,16-docosapentaenoic

Omega-9

Acid béo omega-9 không no một nối đôi và nhiều nối đôi

Tên thông thường	Tên lipid	Tên hoá học
Acid oleic^†	18:1 (n-9)	Acid cis-9-octadecenoic
Acid eicosenoic^†	20:1 (n-9)	Acid cis-11-eicosenoic
Acid mead	20:3 (n-9)	Acid 'all-cis-5,8,11-eicosatrienoic
Acid erucic^†	22:1 (n-9)	Acid cis-13-docosenoic
Acid nervonic^†	24:1 (n-9)	Acid cis-15-tetracosenoic
^†không no một nối đôi

Acid béo tiếp hợp

Liên kết đôi tiếp hợp

-C=C-C=C-

Acid béo tiếp hợp có hai hoặc nhiều liên kết đôi tiếp hợp

Tên thông thường	Tên lipid	Tên hoá học
Acid linoleic tiếp hợp (chứa hai liên kết đôi tiếp hợp)
Acid rumenic	18:2 (n-7)	Acid 9Z,11E-octadeca-9,11-dienoic
	18:2 (n-6)	Acid 10E,12Z-octadeca-9,11-dienoic
Acid linolenic tiếp hợp (3 liên kết đôi tiếp hợp)
Acid α-calendic	18:3 (n-6)	Acid 8E,10E,12Z-octadecatrienoic
Acid β-calendic	18:3 (n-6)	Acid 8E,10E,12E-octadecatrienoic
Acid jacaric	18:3 (n-6)	Acid 8E,10Z,12E-octadecatrienoic
Acid α-eleostearic	18:3 (n-5)	Acid 9Z,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic
Acid β-eleostearic	18:3 (n-5)	Acid 9E,11E,13E-octadeca-9,11,13-trienoic
Acid catalpic	18:3 (n-5)	Acid 9Z,11Z,13E-octadeca-9,11,13-trienoic
Acid punicic	18:3 (n-5)	Acid 9Z,11E,13Z-octadeca-9,11,13-trienoic
Khác
Acid rumelenic	18:3 (n-3)	Acid 9E,11Z,15E-octadeca-9,11,15-trienoic
Acid α-parinaric	18:4 (n-3)	Acid 9E,11Z,13Z,15E-octadeca-9,11,13,15-trienoic
Acid β-parinaric	18:4 (n-3)	Acid octadeca-9,11,13,15-trienoic tất cả dạng trans
Acid bosseopentaenoic	20:5 (n-6)	Acid 5Z,8Z,10E,12E,14Z-eicosanoic

Các acid không no nhiều liên kết đôi khác

Tên thông thường	Tên lipid	Tên hoá học
Acid linolenic	18:3 (n-6)	Acid (5Z,9Z,12Z)-octadeca-5,9,12-trienoic
Acid podocarpic	20:3 (n-6)	Acid (5Z,11Z,14Z)-eicosa-5,11,14-trienoic

Xem thêm

• Acid béo
• Acid béo thiết yếu
• Chất béo không no
• Chất béo không no một liên kết đôi
• Chất béo không no nhiều liên kết đôi
• Chất béo no

Tham khảo

1. Ander, Bradley P; Dupasquier, Chantal MC; Prociuk, Michele A; Pierce, Grant N (2003). “Polyunsaturated fatty acids and their effects on cardiovascular disease”. Experimental & Clinical Cardiology. 8 (4): 164–172. ISSN 1205-6626. PMC 2719153. PMID 19649216.
2. Baggott, James (1997). The divinylmethane pattern in fatty acids. Salt Lake City, UT: Knowledge Weavers.

• Cyberlipid. “Polyenoic Fatty Acids”. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
• Gunstone, Frank D. “Lipid Glossary 2” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 13 tháng 8 năm 2006. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2007.
• Adlof, R. O.; Gunstone, F. D. (ngày 17 tháng 9 năm 2003). “Common (non-systematic) Names for Fatty Acids”. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 12 năm 2006. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2007.
• Heinz; Roughan, PG (1983). “Similarities and Differences in Lipid Metabolism of Chloroplasts Isolated from 18:3 and 16:3 Plants”. Plant Physiol. 72 (2): 273–279. doi:10.1104/pp.72.2.273. PMC 1066223. PMID 16662992.