Bes

Bes
	Thần sinh sản, âm nhạc, nhảy múa và bảo vệ
	Tượng thần Bes tại khu đền phức hợp Dendera
Thờ phụng chủ yếu	Tân vương quốc
Phối ngẫu	Beset

Bes (hoặc Bisu, Aha) là một vị thần lùn trong tôn giáo Ai Cập cổ đại. Ông vừa là thần chiến tranh, bảo trợ các pharaoh ra trận, vừa là thần sinh đẻ, tình dục và có liên quan đến âm nhạc và vũ hội. Tuy không được thờ cúng chính thức nhưng hình ảnh của ông lại xuất hiện rất nhiều trên các vật dụng trong gia đình, vì thế Bes cũng được xem là một vị thần của gia đình.

Hình tượng[sửa | sửa mã nguồn]

Bes là một vị thần có dáng vẻ hài hước. Ông được mô tả là một người đàn ông lùn, râu ria xồm xoàm, có cánh và đuôi. Ông thường đội vương miện và mặc bộ đồ da báo. Bes có vài đặc điểm giống với loài mèo (hay sư tử), bằng chứng là cái đuôi dài và khuôn mặt^[1].

Tên của ông bắt nguồn từ "besa" của tiếng Nubia có nghĩa là mèo. Vì điều này mà Bes có mối liên hệ gần gũi với Bastet và Sekhmet^[2].

Nguồn gốc[sửa | sửa mã nguồn]

Người ta cho rằng Bes không phải là một thần chính gốc Ai Cập. Ông được mô tả là "đến từ vùng đất linh thiêng". Tuy nhiên, Bes vẫn được đề cập trong nhiều bản ghi chép từ thời Cựu vương quốc cho thấy ông có thể là một vị thần của người dân Ai Cập, nhưng mãi đến thời kỳ Tân vương quốc mới xuất hiện rộng rãi^[2].

Thần thoại[sửa | sửa mã nguồn]

Bes là hiện thân của cái tốt. Ông còn được gọi là "Aha", nghĩa là "người chiến đấu". Theo thần thoại thì Bes có thể hạ gục gấu hay sư tử chỉ bằng đôi tay của mình. Ông là người đã bảo vệ Ra khỏi kẻ thù của ngài^[2]. Vì vậy ông được coi là bảo vệ các pharaoh và người dân khỏi những mối nguy hiểm từ kẻ thù. Hình ảnh của thần Bes được khắc trên những thanh kiếm như để bảo vệ cho chủ nhân của chúng.

Bes cũng là vị thần bảo hộ của những sản phụ và những đứa trẻ mới sinh. Ông đã xua đuổi quỷ dữ trong căn phòng sinh nở bằng cách nhảy múa, ca hát và lắc cái trống tay của mình. Nếu một sản phụ sinh khó, người nhà sẽ đặt một bức tượng nhỏ của Bes ngay đầu nằm để cầu xin sự giúp đỡ của ông^[2].

Những bức tượng của Bes được đặt ngay gần cửa nhà để ngăn chặn lũ quỷ quấy phá gia đình. Vào thời kỳ Tân vương quốc, những vũ công, nhạc sĩ thường xăm hình của Bes lên cơ thể. Những chiếc mặt nạ của Bes được sử dụng cho những nghệ sĩ chuyên nghiệp vào những lễ hội đặc biệt. Hình ảnh của Bes còn xuất hiện nhiều trên các bia đá và hàng ngàn những bùa hộ mệnh mang hình ảnh của ông^[2].

Bes có vợ là Beset, đôi khi được coi là hiện thân nữ tính của ông^[2]. Bà cũng là một vị thần của sinh đẻ, âm nhạc và nhảy múa. Bes và Beset cùng xuất hiện bên cạnh thần Horus còn nhỏ tuổi tượng trưng cho sự bảo vệ của hai người đối với những đứa trẻ.

Bes cũng được tôn sùng tại Phoenicia và vương quốc Síp xưa kia, trong khi Beset trở nên quen thuộc đối với nền văn minh Minos^[3].

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

^ The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, Wilkinson pub. Thames & Hudson, tr.104 ISBN 0-500-05120-8
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f “Gods of Ancient Egypt: Bes”.
^ Weingarten, Judith, "The Arrival of Bes[et] on Middle-Minoan Crete", in There and Back Again – the Crossroads II. Proceedings of an International Conference Held in Prague

[1] The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, Wilkinson pub. Thames & Hudson, tr.104 ISBN 0-500-05120-8

[:0-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f “Gods of Ancient Egypt: Bes”.

[3] Weingarten, Judith, "The Arrival of Bes[et] on Middle-Minoan Crete", in There and Back Again – the Crossroads II. Proceedings of an International Conference Held in Prague

[1]

[2]

[3]