Liều gây chết trung bình

Trong độc chất học, liều gây chết trung bình (được viết tắt là LD₅₀, LC₅₀ hay LCt₅₀) của một chất độc, chất phóng xạ, hoặc tác nhân gây bệnh là một liều cần thiết để giết chết phân nửa số cá thể được dùng làm thí nghiệm trong một thời gian thí nghiệm cho trước. Chữ số LD₅₀ thường được dùng như một tiêu chí tổng quát cho các chất độc cấp tính. Thí nghiệm này được J.W. Trevan đưa ra năm 1927.^[1] Thuật ngữ semilethal dose (liều bán chết) thỉnh thoảng cũng được sử dụng với cùng một ý nghĩa, đặc biệt trong việc phiên dịch từ các văn bản không phải tiếng Anh, nhưng cũng có thể đề cập đến một liều gây chết phụ; do sự mơ hồ này, nó thường không được sử dụng. LD₅₀ thường được tiến hành thử nghiệm trên các động vật như chuột thí nghiệm. Năm 2011, cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã chấp thuận các phương pháp thay thế cho LD₅₀ để tiến hành thử nghiệm các mỹ phẩm BOTOX.^[2][3]

Ví dụ

Chú ý: việc so sánh các chất (đặc biệt là thuốc) với mỗi chất khác theo LD₅₀ có thể gây nhầm lẫn trong một số trường hợp (một phần) có sự khác biệt với liều có tác dụng (ED₅₀). Do vậy, sẽ có hiệu quả hơn khi so sánh các chất như thế bởi chỉ số điều trị, là tỉ số LD₅₀ t/ED₅₀.

Các ví dụ sau được liệt kê sao với các giá trị LD₅₀, xếp giảm dần, và cùng với các giá trị LC₅₀, trong dấu {xx}.

Chất	Động vật, cách tiếp cận	LD50 {LC50}	LD50: g/kg {LC50: g/L} tiêu chuẩn hóa	Reference
Nước	chuột cống,	&0000000000090000.00000090.000 mg/kg	90	[4]
Sucrose (đường)	chuột cống, uống	&0000000000029700.00000029.700 mg/kg	29,7	[5]
Monosodium glutamate (MSG)	chuột cống, uống	&0000000000016600.00000016.600 mg/kg	16.6	[6]
Vitamin C (ascorbic acid)	chuột cống, uống	&0000000000011900.00000011.900 mg/kg	11.9	[7]
Cyanuric acid	chuột cống, uống	&0000000000007700.0000007.700 mg/kg	7.7	[8]
Cadmium sulfide	chuột cống, uống	&0000000000007080.0000007.080 mg/kg	7.08	[9]
Grain alcohol (ethanol)	chuột cống, uống	&0000000000007060.0000007.060 mg/kg	7.06	[10]
Melamine	chuột cống, uống	&0000000000006000.0000006.000 mg/kg	6	[8]
Melamine cyanurate	chuột cống, uống	&0000000000004100.0000004.100 mg/kg	4.1	[8]
Natri molybdate	chuột cống, uống	4.000 mg/kg	4	[11]
Muối ăn	chuột cống, uống	3.000 mg/kg	3	[12]
Paracetamol (acetaminophen)	chuột cống, uống	1.944 mg/kg	1.944	[13]
Delta-9-tetrahydrocannabinol (THC)	chuột cống, uống	1.270 mg/kg	1.270	[14]
Asen kim loại	chuột cống, uống người,	763 mg/kg	0,763	[15]
Alkyl dimethyl benzalkonium chloride (ADBAC)	chuột cống, uống cá, ngâm động vật không xương sống trong nước, ngâm	304,5 mg/kg {0.28 mg/L} {0.059 mg/L}	0.3045 {0.00028} {0.000059}	[16]
Coumarin (benzopyron, từ Cinnamomum aromaticum và các loài thực vật khác)	chuột cống, uống	293 mg/kg	0,293	[17]
Aspirin (acetylsalicylic acid)	chuột cống, uống	200 mg/kg	0,2	[18]
Caffein	chuột cống, uống	192 mg/kg	0,192	[19]
Asen trisulfua	chuột cống, uống	185–6,400 mg/kg	0,185	[20]
Natri nitrit	chuột cống, uống	180 mg/kg	0,18	[21]
Bisoprolol	Chuột nhà, uống	100 mg/kg	0,1	[22]
Cobalt(II) chloride	chuột cống, uống	80 mg/kg	0,08	[23]
Cadmi oxide	chuột cống, uống	72 mg/kg	0,072	[24]
Natri fluorua	chuột cống, uống	52 mg/kg	0,052	[25]
Nicotin	chuột cống, uống chuột nhà, ống người, hút thuốc	50 mg/kg 3.3 mg/kg	0,05 0,0033	[26] [27]
Pentaborane	người, uống	<50 mg/kg	<0,05	[28]
Capsaicin	chuột, uống	47,2 mg/kg	0,0472	[29]
Thuỷ ngân(II) chloride	chuột cống, da	41 mg/kg	0,041	[30]
Lysergic acid diethylamide (LSD)	chuột cống, tĩnh mạch	16,5 mg/kg	0,0165	[31]
Arsen trioxide	chuột cống, uống	14 mg/kg	0,014	[32]
Arsen kim loại	chuột cống, màng bụng	13 mg/kg	0.013	[33]
Natri cyanide	chuột cống, uống	6,4 mg/kg	0,0064	[34]
Phosphor trắng	chuột cống, uống	3,03 mg/kg	0,00303	[35]
Strychnine	người, uống	1–2 mg/kg(ước tính)	0,001	[36]
Cantharidin	người, uống	0,5 mg/kg	0,0005
Aflatoxin B1 (từ Aspergillus flavus)	chuột cống, uống	0,48 mg/kg	0,00048	[37]
Nọc của rắn Oxyuranus microlepidotus	chuột cống, dưới da	&-1000000000000000.02500025 µg/kg	0,000025	[38]
Ricin	chuột cống, màng bụng chuột cống, uống	&-1000000000000000.02200022 μg/kg 20–30 mg/kg	0,000022 0,02	[39]
Dioxin (TCCD)	chuột cống, uống	&-1000000000000000.02000020 µg/kg	0,00002	[40]
Sarin	chuột nhà, tiêm dưới da	&-1000000000000000.01723017.23 µg/kg (ước tính)	0,0000172	[41]
VX (nerve agent)	người, xông mũi, hấp thụ qua da/mắt	&-1-100000000000000.0023002.3 µg/kg (ước tính)	0,0000023	[42]
Batrachotoxin (từ chất độc của ếch)	người, tiêm dưới da	&-1-100000000000000.0020002-7 µg/kg (ước tính)	0,000002	[43]
Nọc của rắn biển Hydrophis belcheri	chuột, phúc mạc	&-1-1-10000000000000.0002500.25 µg/kg	0,00000025
Maitotoxin	chuột nhà, phúc mạc	&-1-1-10000000000000.0001300.13 µg/kg	0,00000013	[44]
Poloni-210	người, hít	&-1-1-1-1000000000000.00001010 ng/kg (ước tính)	0,00000001	[45]
Botulinum toxin (Botox)	người, uống, tiêm, hít	&-1-1-1-1-100000000000.0000011 ng/kg (ước tính)	0,000000001	[46]
phóng xạ ion hóa	người, chiếu xạ	3-6 Gy

Độ chất độc

Thang đo logarit có thể giúp so sánh các LD₅₀ khác nhau dễ dàng hơn.^[47]

Liều gây chết trung bình

Tham khảo

1. What is an LD50 and LC50
2. “Allergan Receives FDA Approval for First-of-Its-Kind, Fully in vitro, Cell-Based Assay for BOTOX® and BOTOX® Cosmetic (onabotulinumtoxinA)”. Allergan Web site. Page last updated ngày 24 tháng 6 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2012. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp)
3. “In U.S., Few Alternatives To Testing On Animals”. Washington Post. Page last updated ngày 12 tháng 4 năm 2008. Truy cập ngày 26 tháng 6 năm 2011. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp)
4. [1] Lưu trữ 2012-09-02 tại Wayback Machine - see to Section 11: Toxicological Information for the LD₅₀ verification
5. “Safety (MSDS) data for sucrose”. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
6. Walker R, Lupien JR (2000). “The safety evaluation of monosodium glutamate”. Journal of Nutrition. 130 (4S Suppl): 1049S?1052S. PMID 10736380.
7. “Safety (MSDS) data for ascorbic acid”. Oxford University. ngày 9 tháng 10 năm 2005. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 2 năm 2007. Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2007.
8. ^ A.A. Babayan, A.V.Aleksandryan, "Toxicological characteristics of melamine cyanurate, melamine and cyanuric acid", Zhurnal Eksperimental'noi i Klinicheskoi Meditsiny, Vol.25, 345-9 (1985). Original article in Russian.
9. “Advanced Search” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 24 tháng 7 năm 2015. Truy cập 7 tháng 10 năm 2015.
10. “Safety (MSDS) data for ethyl alcohol”. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
11. http://msds.chem.ox.ac.uk/SO/sodium_molybdate.html Lưu trữ 2011-01-28 tại Wayback Machine Safety (MSDS) data for sodium molybdate
12. “Safety (MSDS) data for sodium chloride”. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 10 năm 2007. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
13. “Safety (MSDS) data for 4-acetamidophenol”. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
14. LD50 values of THC in fischer rats
15. http://www.merck-chemicals.com/documents/sds/emd/deu/de/1001/100115.pdf^{[liên kết hỏng]}
16. Frank T. Sanders biên tập (2006). Reregistration Eligibility Decision for Alkyl Dimethyl Benzyl Ammonium Chloride (ADBAC) (PDF) (Bản báo cáo). U.S. Environmental Protection Agency Office of Prevention, Pesticides, and Toxic Substances. tr. 114. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2009.
17. “Coumarin Material Safety Data Sheet (MSDS)” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 21 tháng 10 năm 2004. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
18. “Safety (MSDS) data for acetylsalicylic acid”. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
19. “Safety (MSDS) data for caffeine”. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 10 năm 2007. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
20. “Bản sao đã lưu trữ” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 28 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
21. Safety (MSDS) data for sodium nitrite^{[liên kết hỏng]}
22. DrugBank data for bisoprolol
23. http://msds.chem.ox.ac.uk/CO/cobalt_II_chloride.html Lưu trữ 2011-04-07 tại Wayback Machine Safety (MSDS) data for cobalt (II) chloride
24. “Documents” (PDF). Truy cập 7 tháng 10 năm 2015.^{[liên kết hỏng]}
25. Sodium Fluoride MSDS
26. “Safety (MSDS) data for nicotine”. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 10 năm 2007. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
27. IPCS INCHEM
28. http://cameochemicals.noaa.gov/chris/PTB.pdf Pentaborane chemical and safety data
29. “Capsaicin Material Safety Data Sheet”. sciencelab.com. 2007. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2007.
30. “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
31. “Erowid LSD (Acid) Vault: Fatalithies / Deaths”. Truy cập 7 tháng 10 năm 2015.
32. http://msds.chem.ox.ac.uk/AR/arsenic_III_oxide.html Lưu trữ 2010-03-09 tại Wayback Machine Safety (MSDS) data for arsenic trioxide
33. http://msds.chem.ox.ac.uk/AR/arsenic.html Lưu trữ 2011-01-14 tại Wayback Machine Safety (MSDS) data for metallic arsenic
34. “Safety (MSDS) data for sodium cyanide”. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 1 năm 2009. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
35. http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/tp103-c2.pdf
36. INCHEM: Chemical Safety Information from Intergovernmental Organizations:Strychnine. http://www.inchem.org/documents/pims/chemical/pim507.htm
37. “Safety (MSDS) data for aflatoxin B1”. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 4 năm 2012. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
38. “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 2 năm 2012. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
39. http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/726.htm
40. U.S. National Toxicology Program acute toxicity studies for Dioxin (2,3,7,8-TCDD)
41. “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2016. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
42. “Toxicity of the Organophosphate Chemical Warfare Agents GA, GB, and VX: Implications for Public Protection”. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
43. Brief Review of Natural Nonprotein Neurotoxins
44. Yokoyama, Akihiro; Murata, Michio; Oshima, Yasukatsu; Iwashita, Takashi; Yasumoto, Takeshi (1988). “Some Chemical Properties of Maitotoxin, a Putative Calcium Channel Agonist Isolated from a MarineDinoflagellate”. J. Biochem. 104 (2): 184–187. PMID 3182760.
45. “Topic 2 Toxic Chemicals and Toxic Effects”. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2013.
46. Fleming, Diane O.; Hunt, Debra Long (2000). Biological Safety: principles and practices. Washington, DC: ASM Press. tr. 267. ISBN 1-55581-180-9.
47. Strey, K (2019). “Die Gifte-Skala” [The poison scale]. Chemie in Unserer Zeit (bằng tiếng Đức). 53 (6): 386–399.

Liên kết ngoài

• Canadian Centre for Occupational Health and Safety
• Lipnick, RL; Cotruvo, JA; Hill, RN; Bruce, RD; Stitzel, KA; Walker, AP; Chu, I; Goddard, M; Segal, L (1995). “Comparison of the up-and-down, conventional LD50, and fixed-dose acute toxicity procedures”. Food and chemical toxicology. 33 (3): 223–31. doi:10.1016/0278-6915(94)00136-C. PMID 7896233.

Bản mẫu:Dược học