Năn ngọt

"Năn bộp" đổi hướng tới đây. Đối với loại thực phẩm, xem Năn bộp (thực phẩm).

Năn ngọt
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Monocots
(không phân hạng)	Commelinids
Bộ (ordo)	Poales
Họ (familia)	Cyperaceae
Chi (genus)	Eleocharis
Loài (species)	E. dulcis
Danh pháp hai phần
Eleocharis dulcis (Burm.f.) Trin. ex Hensch.
Danh pháp đồng nghĩa
Andropogon dulcis Burms.f. Hippuris indica Lour. Eleocharis plantaginea Roem. et Schult. Eleocharis equisetina Presl

Năn tươi, chưa chế biến

Giá trị dinh dưỡng cho mỗi 100 g (3,5 oz)
Năng lượng	406 kJ (97 kcal)
Carbohydrat	23.94 g
Đường	4.8 g
Chất xơ	3 g
Chất béo	0.1 g
Protein	1.4 g
Vitamin và khoáng chất Vitamin Lượng %DV^† Thiamine (B1) 12% 0.14 mg Riboflavin (B2) 15% 0.2 mg Niacin (B3) 6% 1 mg Acid pantothenic (B5) 10% 0.479 mg Vitamin B6 19% 0.328 mg Folate (B9) 4% 16 μg Vitamin C 4% 4 mg Vitamin E 8% 1.2 mg Chất khoáng Lượng %DV^† Magiê 5% 22 mg Mangan 14% 0.331 mg Phốt pho 5% 63 mg Kali 19% 584 mg Kẽm 5% 0.5 mg
Liên kết đến cơ sở dữ liệu của USDA
^† Tỷ lệ phần trăm được ước tính dựa trên khuyến nghị Hoa Kỳ dành cho người trưởng thành,[1] ngoại trừ kali, được ước tính dựa trên khuyến nghị của chuyên gia từ Học viện Quốc gia.[2]

Năng lùn, năng ngọt, năng bộp, cỏ năng, cỏ năng ống, cỏ năng bông đơn hay mã thầy là một loại cỏ năng mọc hoang trên những cánh đồng ngập nước (cả nước mặn và nước ngọt), thuộc chi Cỏ năng (Eleocharis), họ Cói (Cyperaceae), có danh pháp khoa học Eleocharis dulcis Burm.f.. Đây là loài bản địa của châu Á (Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Philippines...), Úc, nhiệt đới châu Phi, và nhiều quần đảo khác trong Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.^[3] Chúng được thu hái và sử dụng như một loại rau ăn sống hoặc chế biến^[4] nhiều món ăn tại Việt Nam. Củ của nó cũng ăn được nên có tên gọi là củ năng.

Đặc điểm

Củ Năn.

Cây năn ngọt có thể cao đến 1,5 m. Củ năn ngọt là một dạng giả thân hành. Củ năn ngọt giàu carbohydrat (khoảng 90% khối lượng tính theo chất khô), nhất là tinh bột (chiếm 60% chất khô). Loại củ này cũng giàu chất xơ, riboflavin, vitamin B₆, kali, đồng, và mangan^[5].

Sử dụng

Thịt củ màu trắng, giòn và có thể dùng để ăn sống, luộc sơ, nướng, làm dưa món hoặc đóng hộp. Tại Trung Quốc, người ta còn nghiền củ năng ngọt thành bột để làm bánh. Đây là một trong số ít rau củ vẫn giữ được mùi vị đặc trưng ngay cả sau khi được nấu chín hoặc đóng hộp, bởi vì thành tế bào thịt củ tạo nên các liên kết chéo và được củng cố bởi các hợp chất phenol. Một số loại củ cũng có tính chất tương tự, như là củ sen^[6].

Nếu không được nấu chín, củ năng ngọt có thể là tác nhân truyền Fasciolopsiasis gây bệnh.

Xem thêm

• Năn bộp (ẩm thực Việt Nam)

Chú thích

1. United States Food and Drug Administration (2024). “Daily Value on the Nutrition and Supplement Facts Labels”. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2024.
2. National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Health and Medicine Division; Food and Nutrition Board; Committee to Review the Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium (2019). Oria, Maria; Harrison, Meghan; Stallings, Virginia A. (biên tập). Dietary Reference Intakes for Sodium and Potassium. The National Academies Collection: Reports funded by National Institutes of Health. Washington (DC): National Academies Press (US). ISBN 978-0-309-48834-1. PMID 30844154.
3. Kew World Checklist of Selected Plant Families. apps.kew.org
4. Flora of China, Vol. 23 Page 191, 荸荠 bi qi, Eleocharis dulcis (N. L. Burman) Trinius ex Henschel, Vita Rumphii. 186. 1833. efloras.org
5. “Waterchestnuts, chinese, (matai), raw”. NutritionData.com. CondéNet, Inc. Truy cập ngày 31 tháng 12 năm 2007.
6. McGee, Harold (2004). On Food and Cooking (Revised Edition). Scribner. tr. 308. ISBN 0-684-80001-2.