Phú Thượng, Tây Hồ

Phú Thượng
Phường
Phường Phú Thượng
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Đồng bằng sông Hồng
Thành phố	Hà Nội
Quận	Tây Hồ
Trụ sở UBND	Số 148, phố Phú Gia, đường An Dương Vương
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBND	Nguyễn Thanh Tịnh
Địa lý
	Tọa độ: 21°05′14″B 105°48′24″Đ / 21,087342991154°B 105,80670641402°Đ
Phú Thượng Vị trí phường Phú Thượng trên bản đồ Hà Nội Phú Thượng Vị trí phường Phú Thượng trên bản đồ Việt Nam
Phú Thượng Vị trí phường Phú Thượng trên bản đồ Hà Nội Phú Thượng Vị trí phường Phú Thượng trên bản đồ Việt Nam
Dân số
Dân tộc	Hầu hết là Kinh
Khác
Mã hành chính	00091
	x; t; s;

Phú Thượng là một phường thuộc quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội, Việt Nam.

Hành chính

Phía Bắc là sông Hồng
Phía Nam là khu đô thị mới Nam Thăng Long (Ciputra)
Phía Tây giáp phường Đông Ngạc, quận Bắc Từ Liêm
Phía Đông giáp phường Nhật Tân.

Các đường, phố, ngõ chính thuộc phường Phú Thượng: Đường An Dương Vương, Phố Bùi Trang Chước, Phố Phú Gia, Phố Phú Thượng, Phố Phú Xá, Phố Phúc Hoa, Phố Thượng Thụy, Đường Lạc Long Quân, Đường Võ Chí Công, Ngõ 209 - Đường An Dương Vương.

Trước khi thành lập quận Tây Hồ (1995) xã Phú Thượng được chia thành ba làng là Thượng Thụy, Phú Gia Và Phú Xá (có tên nôm lần lượt là làng Bạc, làng Gạ và làng Sù).

Trụ sở ủy ban nhân dân nằm tại số 70 Phố Phú Thượng, Phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội.^[2]

Truyền thống

Làng Thượng Thụy xưa có nghề chính là trồng hoa lay ơn và buôn chuối. Sau chuyển sang trồng hoa đào, các loại hoa lá và buôn bán các loại hoa phục vụ nội thành Hà Nội và xuất ra các tỉnh lân cận.

Làng Phú gia có nghề truyền thống là nấu xôi, rượu nếp, bánh trôi, bánh đa kê... nhưng nổi tiếng nhất vẫn là món xôi được dân Hà Thành xưa nay rất ưa chuộng.

"Làng Gạ có gốc cây đề,

Có sông tắm mát có nghề bán xôi".

Năm 2024, nghề làm xôi ở Phú Thượng đã được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam.^[3]

Với diện tích đất nông nghiệp lớn nhất trong ba làng, làng Phú Gia hiện tại là nơi có diện tích trồng đào lớn nhất khu vực Tây Hồ mặc dù đất canh tác đã thu hẹp do xây dựng khu đô thị mới Nam Thăng Long.

Làng Phú Xá giáp đất Nhật Tân có nghề làm bún và trồng đào. Đào Phú Gia, Phú Xá cũng đẹp không kém làng đào Nhật Tân.

"Làng Gạ đi bán bánh trôi

Làng Sù bán bún dính môi lằng nhằng".

Di tích

Theo Đại Việt sử ký toàn thư, khoảng triều Lý-Trần, các thợ thủ công Champa bị bắt từ cố quận về kinh đô Thăng Long được an trí ở tại phía Tây đầm Xác Cáo. Người thôn ấy tự gọi Putrajaya để tưởng nhớ quê cũ, sau thường được phiên âm là Bà Già, Phú Gia, Phú Xá... Khi tiến hành chọn địa điểm đầu tư khu đô thị sinh thái kiểu mẫu, ban lãnh đạo tập đoàn Ciputra (Indonesia) được tham mưu về địa danh này nên quyết định lập Khu đô thị Nam Thăng Long ngay sát làng cổ.^[4]

Phú Xá nay còn bảo lưu được mộ chí của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm vì đây là quê chồng- là ông Tiến sĩ Nguyễn Kiều. Làng Phú Gia có nhiều điểm di tích như nhà cụ Nguyễn Thị An. Nơi chủ tịch Hồ Chí Minh lần đầu tiên đặt chân lên đất Hà Nội là cây gạo ven đê sông hồng rồi đi theo bờ đê đến nhà ông Công Ngọc Kha (Trần Lộc) vào ngày 23 tháng 08 năm 1945 ở lại đó tới chiều 25 tháng 8 Bác được các đồng chí Trường Chinh, Nguyễn Lương Bằng, Trần Đăng Ninh, Võ Nguyên Giáp về đón Bác vào nội thành Hà Nội trước khi đọc bản tuyên ngôn độc lập tại quảng trường Ba Đình.^[5] lần thứ hai chủ tịch Hồ chí Minh về làng Phú Gia thăm gia đình ông Công Ngọc Kha (Trần Lộc) một ngày vào ngày 24 tháng 11 năm 1946 buổi sáng chủ tịch Hồ Chí Minh thăm hỏi gia đình buổi chiều ở nhà ông Công Ngọc Kha chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc căn dặn với cán bộ xã Phú Thượng và cán bộ Quận Lãng Bạc chuẩn bị cho cuộc kháng chiến chống Pháp lâu dài, đến chiều tối chủ tịch Hồ Chí Minh chào gia đình và dân Phú Gia rồi về nội thành Hà Nội.

Cách mạng được hình thành từ thời kỳ tiền khởi nghĩa như cơ sở in cờ giải phóng tại nhà bà Hai Vẽ, nhà bà Phó Ái là cơ sở hoạt động của các đồng chí Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Trần Thị Sáu v.v.. hai cơ sở này và một số gia đình được chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm chúc tết vào ngày 31 tháng 1 năm 1957.

Chùa Bà Già là một ngôi chùa ở làng Phú Gia. Chùa có một lai lịch khá cổ. Nguyên, Phú Gia (tên nôm là làng Gạ) là nơi các vua nhà Trần định cư. Một bộ phận người Chăm được đưa từ phía nam ra đã dựng một ngôi chùa mà sử Toàn thư đã phiên âm là Đa-da-li (Putrajaya). Thái úy Trần Nhật Duật (1254-1330) thường tới đây đàm đạo về Phật giáo với vị sư người Chăm trụ trì. Có thể cái tên Bà Già là từ Đa-da-li mà ra. Nay trong chùa còn bức hoành phi cổ khắc ba chữ "Bà Già tự".

Đình Phú Gia là một công trình kiến trúc tông giáo có giá trị nhiều mặt trong kho tàng văn hóa Nhà nước nằm trong cổ tích quan trọng của văn hóa Hồ Tây lịch sử. Cho đến nay, lai lịch về ngôi đình vẫn còn nhiều điều bí ẩn. Theo sử sách, làng Phú Gia từ lâu đã suy tôn thần Khai Nguyên, một tướng thời Hùng Vương thứ 6 có công đánh giặc Ân giữ nước, làm thành hoàng làng. Tương truyền ngài còn có công trị nạn hồng thủy, đem lại bình yên, hạnh phúc cho dân lành và được vua ban 12 đạo sắc, phong làm Thành hoàng làng với 12 chữ "Cứu nước, cứu dân, âm phù, dương trợ, dân tình yên ổn". Để tưởng nhớ công ơn của thần Khai Nguyên, theo lệ hàng năm vào mùng 8/1 (âm lịch) đến 11/1 (âm lịch) - chính hội là 10/1 (âm lịch), dân làng Phú Gia lại mở hội để tưởng nhớ tới ngài, âu cũng là một nét văn hóa đẹp trong truyền thống "uống nước nhớ nguồn" của người Việt.

Làng Thượng Thuỵ có ngôi nhà thờ Kitô giáo khá lớn xây từ đầu thế kỷ XX.

Phường Phú Thượng là một dải đất ven sông có phong thủy tốt, cư dân hiền hòa đôn hậu. Là mảnh đất tốt của Hà Nội ngàn năm văn hiến.

Giáo dục đào tạo

Phường Phú Thượng Quận Tây Hồ có trường trung tâm dậy nghề của quận Tây Hồ, trường Cao đẳng Cơ khí Luyện kim, trường Cao đẳng Y-Dược, và một số trường trung cấp khác, trường Trung hoc phổ thông Tây Hồ, trung tâm GDTX quận Tây Hồ, trường Trung học cơ sở Phú Thượng, trường Tiểu học Phú Thượng, trường Mầm non Phú Thượng, Mầm non Đoàn Thị Điểm và một số trường mầm non tư nhân khác.

Trường Trung hoc phổ thông Tây Hồ thành lập năm 2002.

Ngoài ra, phường Phú Thượng có 2 trường quốc tế tuyển sinh cả bốn cấp học từ mầm non đến cấp 3 là Hanoi Academy và United Nations International School nằm ở Khu đô thị mới Nam Thăng Long (Ciputra).