Trần Tiến (diễn viên)

Nghệ sĩ nhân dân
Trần Tiến
Thông tin cá nhân
Sinh
Ngày sinh	30 tháng 11, 1937
Nơi sinh	Hà Nội, Liên bang Đông Dương
Mất
Ngày mất	22 tháng 1, 2023 (85 tuổi)
Nơi mất	Hà Nội
Giới tính	nam
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Diễn viên sân khấu
Gia đình
Hôn nhân	Lê Kim Nhung (trước 1970)
Con cái	Trần Lê Vân; Trần Mai Khanh; Trần Lê Vi
Lĩnh vực	Kịch nói; Chèo;
Khen thưởng	Huân chương Lao động hạng Nhất
Danh hiệu	Nghệ sĩ Nhân dân (1993)
Sự nghiệp sân khấu
Năm hoạt động	1962 – 2012
Thành viên của	Nhà hát Kịch Việt Nam
Vai diễn	Đế Thích trong Hồn Trương Ba da hàng thịt
	[sửa trên Wikidata]x • t • s

Trần Tiến (30 tháng 11 năm 1937 – 22 tháng 1 năm 2023) là nghệ sĩ kịch nói nổi tiếng Việt Nam, được biết đến qua vai Đế Thích trong Hồn Trương Ba da hàng thịt và Đại Cát trong vở Quẫn. Ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân vào năm 1993.

Tiểu sử

Trần Tiến^[a] sinh ngày 30 tháng 11 năm 1937 tại Hà Nội,^[1]^[2] trong gia đình có ba anh em, từng theo học tại trường Trung học cơ sở Trưng Vương và trường Bưởi.^[3]

Sự nghiệp

Trần Tiến bắt đầu hoạt động nghệ thuật từ 1954, khởi đầu với Chèo với một số vai diễn hề gậy, hề chèo ấn tượng. Thế Lữ và Đào Mộng Long đã phát hiện năng khiếu của Trần Tiến nên đã khuyến khích ông đến với kịch nói và sau này là điện ảnh.^[4] Năm 1961, ông học khóa diễn viên Trường Nghệ thuật Sân khấu cùng Thế Anh, Ngọc Hiền, Cao Khương, Đoàn Dũng, Trọng Khôi, Thanh Tú, Mỹ Dung,...

Đến năm 1993, ông được nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân.

Năm 1997, Trần Tiến được Nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhất.^[5]

Trần Tiến là diễn viên công tác tại Nhà hát kịch Trung ương, đến năm 2012 thì nghỉ hưu.^[6]

Đời tư

Trần Tiến là em trai của nghệ sĩ Trần Văn Nghĩa, nguyên Giám đốc Nhà hát Múa rối Trung ương.^[5] Ông sau đó đã kết hôn với nghệ sĩ Lê Mai khi họ cùng công tác ở Đoàn Kịch nói Trung ương,^[5]^[7] họ có với nhau 3 người con gái đều là các nghệ sĩ nổi tiếng. Năm 1970 hai người ly hôn, nhưng vì hoàn cảnh sống khó khăn nên họ vẫn sống chung nhà cho đến khi con gái lớn là Lê Vân kết hôn.^[7]

Sau khi Lê Vân phát hành cuốn tự truyện "Lê Vân, yêu và sống", cuộc sống của Trần Tiến có sự đảo lộn, trong cuốn sách Lê Vân miêu tả ông là một người bố không tốt khiến ông rất buồn bực. Lê Vân công khai xin lỗi ông qua báo chí, mối quan hệ gia đình cũng dần bình thường trở lại.^[8] Ông an hưởng tuổi già với một người phụ nữ tên Hạnh, bà rất được Lê Khanh kính phục.

Trần Tiến qua đời vào ngày 22 tháng 1 năm 2023 (mùng 1 Tết Nguyên Đán) tại Hà Nội, hưởng thọ 86 tuổi.^[5]^[9]^[10] Trong 5 năm trước khi qua đời, ông đã mắc bệnh giãn phế nang và phải sống chung bình oxy trong suốt quãng thời gian đó.^[11]

Tác phẩm

Kịch tiêu biểu

Năm	Tác phẩm	Vai	Tác giả	Đạo diễn
1960	Quẫn	Đại Cát	Lộng Chương	NSND Trần Hoạt
1965	Lửa hậu phương	Đức	Kính Dân	Mạnh Linh, NSƯT Lại Phú Cương
1970	Chuông đồng hồ điện Kremlin	Hoài Nghi	Nikolai Pogodin	Lesli
1979	Nguyễn Trãi ở Đông Quan	Nguyễn Trãi	Nguyễn Đình Thi	NSND Nguyễn Đình Nghi
1981	Hồn Trương Ba, da hàng thịt	Đế Thích	Lưu Quang Vũ	NSND Nguyễn Đình Nghi
	Kén rể	Cố vấn tình yêu
	Đứng gác dưới đèn neon	Cao bồi
	Người cha thô bạo	Người cha

Phim

Năm	Tựa đề	Vai diễn	Đạo diễn	Định dạng
1966	Nguyễn Văn Trỗi	Chủ sự Tổng nha cảnh sát	NSND Bùi Đình Hạc, NSƯT Lý Thái Bảo	Điện ảnh
1973	Hoa Thiên Lý	Mích	NSND Bùi Đình Hạc
1979	Tự thú trước bình minh	Mạnh Viên	NSND Phạm Kỳ Nam
1982	Cuộc chia tay mùa hạ	Trần Hà	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung
1987	Thằng Bờm	Thầy đồ	NSƯT Lê Đức Tiến
1995	Đất nước đứng lên	Drăng-hă Drăng-hơm	NSƯT Hồ Thái, NSƯT Đặng Việt Bảo
1997	5 ngày làm Thượng Đế	Thượng đế		Điện ảnh truyền hình
1998	Chuyện làng Nhô		NSƯT Đặng Việt Bảo	Phim truyền hình
1998	Dòng trong dòng đục	Bàng Trọng	Nguyễn Thế Hồng	Phim truyền hình
1999	Lên giời		NSND Phạm Thanh Phong	Điện ảnh truyền hình
1999	Những người săn lùng cái đẹp		NSND Nguyễn Khải Hưng
2000	Dạy chồng		Đỗ Minh Tuấn
	Bến không chồng	Ông Chuộc	Lưu Trọng Ninh	Điện ảnh
	Những người con hiếu thảo	Ông Cầm	NSND Trần Phương	Điện ảnh truyền hình
2001	Đổi chỗ		Phạm Gia Phương	Điện ảnh truyền hình
2001	Chiều tàn thu muộn		NSND Phạm Thanh Phong, NSƯT Vũ Trường Khoa	Phim truyền hình
2002	Hà Nội 12 ngày đêm	Nhà văn Phan	NSND Bùi Đình Hạc	Điện ảnh
2004	Cô gái đến từ Băng cốc		NSƯT Mai Hồng Phong	Phim truyền hình
2006	Đèn vàng	Bố của Thư	NSƯT Mai Hồng Phong	Phim truyền hình
2008	Tiền ơi	Bụt	Phạm Đông Hồng	Phim Tết
2010	Bi, đừng sợ!	Ông nội Bi	Phan Đăng Di	Điện ảnh