1933

Anyos: 1930 1931 1932 - 1933 - 1934 1935 1936

Decenios: Anyos 1920 - Anyos 1930 - Anyos 1940

Sieglos: Sieglo XIX - Sieglo XX - Sieglo XXI

Escaicimientos

Aragón

• 2 d'abril - S'enguera a línia de ferrocarril entre Zaragoza y Camín Reyal.

Atros países

• 22 de marzo - ubertura en os terrenos d'una antiga fabrica de munición amán d'a villa medieval de Dachau d'o campo de concentración de Dachau, o primer campo de concentración d'o Tercer Reich.^[1]
• 10 de mayo - en a Bebelplaz de Berlín (Alemanya), miembros d'a Chovenalla Hitleriana y d'as Sturmabteilung (u SA), organizacions nazis, cremoron, alto u baixo, 20.000 libros. Das war ein Vorspiel nur, dort wo man Bücher verbrennt, verbrennt man am Ende auch Menschen (Heinrich Heine, 1817) (estió solo un prencipio, a on bi creman libros, antis u dimpués bi creman personas).
• 13 de mayo - o politico noruego Vidkun Quisling establix un partiu politico d'ideolochía faixista, o Nasjonal Samling.
• 14 de chulio - o Partiu Nacionalsocialista d'os Treballadors Alemans (NSDAP) ye proclamato partiu unico d'Alemanya por o Reichskanzler Adolf Hitler.
• 20 de chulio - sinnatura d'un Concordato entre a Santa Seu y o Tercer Reich.
• 29 d'octubre - José Antonio Primo de Rivera, fillo d'o dictador Miguel Primo de Rivera, establix en Espanya o partiu faixista Falange Española, con Julio Ruiz de Alda y Alfonso García Valdecasas.

Naixencias

Aragón

• 4 de febrero - naixencia en Zaragoza de l'albeitar y naturalista aragonés Adolfo Aragüés (†2010).^[2]
• 2 de marzo - naixencia en Zaragoza (comarca de Zaragoza) de l'actor aragonés de teatro y de cine José Luis Pellicena.^[3]
• 19 de mayo - naixencia en Teruel (Comunidat de Teruel) d'o compositor aragonés Antón García Abril.^[4]

Atros países

Chinero

• 12 de chinero - naixencia en Turtle Creek (Pennsilvania, Estaus Unius) de l'actor estausunidense Ron Harper (†2024).

Febrero

• 12 de febrero - naixencia en Iraia en o reino de Grecia (que hue fa parte de Gortynia, en Arcadia, Peloponiso, Grecia) d'o director cinematografico, guionista y productor cinematografico griego (encara que naturalizato ciudadán francés) Costa-Gavras.^[5]
• 13 de febrero - naixencia en Chicago (Illinois) de l'actriz estausunidense Kim Novak.^[6]

Marzo

• 3 de marzo - naixencia en Pamplona de l'actor navarro Alfredo Landa.^[7]
• 14 de marzo - naixencia en Londres (Anglaterra) de l'actor y productor cinematografico britanico Michael Caine.^[8]
• 28 de marzo - naixencia en Barcelona (Barcelonés, Catalunya) d'o musico (pianista) catalán de jazz Tete Montoliu (†1997).

Abril

• 9 d'abril - naixencia en Neuilly-sur-Seine (Altos d'o Sena, Isla de Francia) de l'actor francés Jean-Paul Belmondo.^[9]
• 12 d'abril - naixencia en Barcelona (Barcelonés) d'a cantaire (soprano) d'Opera catalana Montserrat Caballé.
• 15 d'abril - naixencia en Los Angeles (California) de l'actriz estausunidense Elizabeth Montgomery (†1995).^[10]
• 26 d'abril - naixencia en San Antonio (Texas) de l'actriz, cantaire, bailarina y escritora estausunidense Carol Burnett.^[11]

Mayo

O cantaire, compositor, musico y productor musical estausunidense James Brown, naixito o 3 de mayo de 1933.

• 3 de mayo - naixencia en Barnwell (Carolina d'o Sud) d'o cantaire, compositor, musico (guitarra, harmonica, tambor) y productor musical estausunidense James Brown (†2006).
• 25 de mayo - naixencia en Princes Town (Trinidad y Tobago) d'o politico, avogau, sindicalista, economista y actor trinitense Basdeo Panday (†2024).

Chunio

• 11 de chunio - naixencia en Milwaukee (Wisconsin) de l'actor, director cinematografico y guionista estausunidense Gene Wilder.^[12]

Chulio

• 14 de chulio - naixencia en Mont Reyal (Québec) d'o politico canadiense Robert Bourassa.
• 16 de chulio - naixencia en Chenova (Liguria) d'o politico italiano Agostino Gambino.

Agosto

• 18 d'agosto - naixencia en París (Tercera Republica Francesa, hue Francia) de l'actor, director cinematografico, guionista y productor cinematografico franco-polaco Roman Polanski.^[13]

Setiembre

• 19 de setiembre - naixencia en Glasgow (Escocia) de l'actor y musico escocés David McCallum (†2023).^[14]

Octubre

• 12 d'octubre - naixencia en Mont Reyal (Quebec, Canadá) d'o pintor quebequés Guido Molinari (†2004).
• 21 d'octubre - naixencia en Guarnizo (Cantabria) d'o futbolista espanyol Francisco Gento.
• 23 d'octubre - naixencia en Popayán (departamento d'o Cauca) d'o politico, escritor y periodista colombiano Carlos Lemos.
• 25 d'octubre - naixencia en O Rosal (provincia de Pontevedra) d'o lexicografo gallego José Martínez de Sousa.
• 26 d'octubre - naixencia en Chiclana de la Frontera (provincia de Cádiz) de l'actor espanyol José Moreno (†2007).^[15]
• 28 d'octubre - naixencia en Magé (estato de Rio de Janeiro) d'o futbolista brasilero Manuel Francisco dos Santos, dito Garrincha (†1983).

Aviento

• 31 d'aviento - naixencia en Hollywood (Los Ángeles, California) de l'actor y escritor estausunidense Edward Bunker.

Defuncions

Aragón

Atros países

• 31 de chinero - muere en Londres (Reino Uniu) o novelista y dramaturgo britanico John Galsworthy, Premio Nobel de Literatura en 1932 (n.1867).
• 29 de chunio - muere en Nueva York (Nueva York) l'actor, director cinematografico y guionista estausunidense Roscoe Arbuckle (n.1887).^[16]
• 3 de chulio - muere en Buenos Aires o politico archentino Hipólito Yrigoyen, antigo President d'Archentina dende 1916 dica 1922 y dende 1928 dica 1930.
• 8 de chulio - muere en Walton-on-the-Hill (Surrey, Anglaterra) o escritor y novelista britanico Anthony Hope (n.1863).
• 15 de chulio - muere en Chicago (Illinois) o musico de jazz Freddie Keppard.
• 29 d'octubre - muere en París o matematico y politico francés Paul Painlevé (n.1863).
• 11 de noviembre - muere en Berlín l'ornitologo alemán Ernst Hartert (n.1859).
• 25 d'aviento - muere en Barcelona (Barcelonés, provincia de Barcelona) o militar y politico catalán Francesc Macià, president d'a Cheneralidat de Catalunya (n.1859).

Se veiga tamién

• Muertes en 1933.
• Naixitos en 1933.

Referencias

1. (de) (21 de marzo de 1933)"Ein Konzentrationslager für politische Gefangene In der Nähe von Dachau". Münchner Neueste Nachrichten ("The Munich Latest News").
2. (es) Fallece el naturtalista aragonés Adolfo Aragüés, fundador de la Asociación Ansar, en o diario Heraldo de Aragón.
3. (en) José Luis Pellicena en IMDb.
4. (es) Antón García Abril en a Gran Enciclopedia Aragonesa.
5. (en) Costa-Gavras en IMDb.
6. (en) Kim Novak en IMDb.
7. (en) Alfredo Landa en IMDb.
8. (en) Michael Caine en IMDb.
9. (en) Jean-Paul Belmondo en IMDb.
10. (en) Elizabeth Montgomery en IMDb.
11. (en) Carol Burnett en IMDb.
12. (en) Gene Wilder en IMDb.
13. (en) Roman Polanski en IMDb.
14. (en) David McCallum en Internet Movie Database.
15. (en) José Moreno en IMDb.
16. (en) Roscoe Arbuckle en IMDb.