Брянцев Александр Александрович

Брянцев Александр Александрович
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы  СССР
Тыуған көнө	2 (14) апрель 1883
Тыуған урыны	Санкт-Петербург, Рәсәй империяһы[1]
Вафат булған көнө	30 сентябрь 1961({{padleft:1961|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:30|2|0}})[1] (78 йәш)
Вафат булған урыны	Санкт-Петербург, РСФСР, СССР[1]
Ерләнгән урыны	Литераторские мостки Волковского кладбища^[d]
Һөнәр төрө	актёр, театр режиссёры, театральный педагог
Уҡыу йорто	Вторая Санкт-Петербургская гимназия^[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Брянцев Александр Александрович Викимилектә

Брянцев Александр Александрович (2 апрель (14 апрель) 1883 йыл — 30 сентябрь 1961 йыл) — Рәсәй империяһы һәм СССР актёры, театр режиссёры, педагог. Икенсе дәрәжә Сталин премияһы лауреаты (1950). СССР-ҙың халыҡ артисы (1956). Рәсәйҙә балалар театрына нигеҙ һалыусы һәм тәүге етәксеһе (1922)

Биографияһы

Александр Александрович Брянцев 1883 йылдың 2 (14) апрелендә Санкт-Петербург ҡалаһында чиновник ғаиләһендә тыуған.

1902 йылда 2-се Санкт-Петербург гимназияһын, 1908 йылда Император Санкт-Петербург университетының тарих-филология факультетын тамамлай

Студент йылдарында үҙешмәкәр спектаклдәрҙә ҡатнаша. 1904 йылға тиклем режиссёр ярҙамсыһы, Санкт-Петербург халыҡ театрҙарында актёр була. 1904 йылда Павел Павлович Гайдебуровтың дөйөм театрында режиссёр ярҙамсыһы булып эшкә инә. 1905 йылда П. П. Гайдебуров менән бергә Күсмә театр ойоштороуҙа ҡатнаша, унда 1920 йылға тиклем эшләй, 60 ашыу спектакль ҡуя. 1918 йылда Кузьмин әҫәре буйынса үҙенең беренсе балалар спектаклен ҡуя.

1919 йылда П. П. Гайдебуров менән бергә Петроград мәктәптән тыш институтының театр бүлеген ойоштора, бында уҡыта. 1920—1921 йылдарҙа Петроградта балалар йортонда педагог булып эшләй, тәрбиәләнеүселәр менән А. С. Пушкиндың «Сказка о рыбаке и рыбке» әкиәте буйынса драмалаштырған уйын ойоштора (1920).

1921 йылда Петроградта балалар өсөн театр ойоштороу буйынса комиссияны етәкләй. Һөҙөмтәлә 1922 йылда Йәш тамашасы театры (ТЮЗ) асыла, (1980 йылдан — А Брянцев исемендәге йәш тамашасылар театры), үҙенең вафатына тиклемге уның алыштырғыһыҙ етәксеһе була, 48 спектакль ҡуя.

А. А. Брянцев ойошторған Йәш тамашасылар театры, хәҙер уның исемен йөрөтә

Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында, 1942 йылдан 1944 йылға тиклем, театр труппаһы Уралда эвакуацияла була. Актерҙар Березниковскийҙағы драма театры сәхнәһендә А. Брянцев етәкселеге сығыш яһай. Режиссёр бер нисә тапҡыр Ленинградҡа оса, унда Ленсовет ултырышында ҡатнаша^[2]

Санкт-Петербургтың Литераторские мостки некрополендә Брянцев ҡәбере

Театр архитектураһы мәсьәләләре, спектаклдәрҙең художество биҙәлеше, балалар өсөн театр теорияһы һәм практикаһы буйынса бер нисә китап һәм мәҡәлә авторы. «Йәш тамашасылар театры» (Сәнғәт тормошо, 1921) мәҡәләһендә театр ойоштороу принцибын төҙөй, ул һуңынан илдең балалар театры эшмәкәрлеген үҫтереүҙең нигеҙенә һалына.

Илдә балалар театрҙары смотрҙары һәм фестивалдәренең фактик һәм почётлы жюри рәйесе.

1943 йылдан ВКП(б) ағзаһы. Ленсоветтың бер нисә саҡырылыш депутаты.

1961 йылдың 30 сентябрендә Ленинградта вафат була (хәҙер Санкт-Петербургта). Литераторские мостки некрополенең Волков зыяратында ерләнә^[3]. Ҡәбер ташын 1969 йылда скульпторҙар С. В. Новиков һәм И. Н. Костюхин, архитектор В. А. Седых эшләгән.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1925)
• РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1932)
• РСФСР-ҙың халыҡ артисы (1939)
• СССР-ҙың халыҡ артисы (1956)
• Икенсе дәрәжә Сталин премияһы (1950) — В. П. Катаевтың «Сын полка», Н. П. Вагнерҙың «Морская дружба», С. В. Михалковтың «Красный галстук» балалар спектаклдәрен ҡуйыуы өсөн
• Өс Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1939; 28.12.1946; 1953)
• «Почёт Билдәһе» ордены (1957)
• «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн» миҙалы
• «Ленинградтың 250 йыллығы иҫтәлегенә» миҙалы

Театрҙағы ролдәре

П П. Гайдебуровтың Күсмә театры

• «На дне» М. Горького — Лука
• «Вишнёвый сад» А. П. Чехова — Фирс
• «Свои люди — сочтёмся» А. Н. Островского — Рисположенский

Постановкалар

П П. Гайдебуровтың Күсмә театры

• 1906 — «Царь Эдип» Софокла
• 1908 — «Антигона» Софокла
• 1909 — «Одинокие» Г. Гауптмана
• 1910 — «Борьба за престол» Г. Ибсена
• 1916 — «Женитьба» Н. В. Гоголя
• 1918 — «Два брата» Кузьмина

Йәш тамашасы театры

• 1922 — «Конёк-Горбунок» по П. П. Ершову (инсценировка П. П. Горлова)
• 1922 — «Догоним солнце» И. С. Шмелёва
• 1923 — «Бедность не порок» А. Н. Островского
• 1924 — «Похититель огня» П. П. Горлова
• 1924 — «Гуси-лебеди» Н. С. Пятницкой и С. Я. Маршака
• 1924 — «Предатель» Б. С. Житкова
• 1925 — «Тимошкин рудник» Л. Ф. Макарьева
• 1927 — «Свои люди — сочтёмся» А. Н. Островского
• 1929 — «Ундервуд» Е. Л. Шварца (совм. с Б. Зоном)
• 1930 — «Винтовка № 494116» А. А. Крона (совм. с Б. Зоном)
• 1934 — «Бунтари» Л. Ф. Макарьева
• 1936, 1955 — «Ревизор» Н. В. Гоголя
• 1937 — «Детство маршала» И. Е. Всеволожского
• 1939 — «Емельян Пугачев» И. В. Луковского
• 1939 — «Сказка об Иванушке и Василисе Прекрасной» Г. Л. Владычиной и О. Г. Нечаевой
• 1940 — «Побег» Д. А. Щеглова
• 1943, 1954 — «Недоросль» Д. И. Фонвизина
• 1945 — «Морская дружба» Н. П. Вагнера
• 1946 — Сын полка В. П. Катаева
• 1947 — «Красный галстук» С. В. Михалкова (1947)
• 1948 — «Не было ни гроша, да вдруг алтын» А. Н. Островского
• 1948 — «Страна чудес» Ю. Я. Принцева и Хочинского
• 1953 — «Домик-пряник» М. Стеглика (1953)

Фильмографияһы

• 1933 — Частный случай — профессор Аборин
• 1934 — На Луну с пересадкой — врач

Фильмдарҙа ҡатнашыуы.

• 1957 — Наш театр (документальный)

Баҫма хеҙмәттәре

• Брянцев А. А. Опрощение театральной декорации. П., 1917
• Брянцев А. А. Художник в театре для детей. Л., 1927
• Брянцев А. А. Пять лет // Театр юных зрителей. Л., 1927
• Брянцев А. А. Сценическая вещь и сценический человек // Театрально-декорационное искусство в СССР. 1917—1927, Л., 1927
• Брянцев А. А. К постановке «Ревизор» // О «Ревизоре», Л., 1936
• Брянцев А. А. Из записной книжки режиссёра // О «Коньке-горбунке». Л., 1937
• Брянцев А. А. Пятнадцать лет // «Рабочий и театр», 1937
• Брянцев А. А. Наша цель, наши искания // Театр для детей. М., 1955

Ленинградта адрестары

• 1923—1926 — Моховая урамы, 28;
• 1926—1941 — Фонтанка яры буйы, 22;
• 1944—1951 — Чайковский урамы, 10.

Хәтер

• Моховая урамы буйынса 35-се йортта, 1962 йылда мемориаль таҡтаташ ҡуйыла (скульпторы А. А. Айриев, архитектор А. В. Седых).
• Санкт-Петербургта 1970 йылдан Брянцев урамы бар

Әҙәбиәт

• Брянцев, Александр Александрович // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
• 3ельцер С. А. А. Брянцев М., 1961
• Сорокина Е. Организатор детского театра в Ленинграде //Театр и драматургия. Л., 1959.

Иҫкәрмәләр

1. Брянцев Александр Александрович // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
2. Березниковский историко-художественный музей им. И. Ф. Коновалова (коллектив авторов под ред. О. Н. Варнаковой). Город Березники в годы Великой Отечественной войны (справочник). — Березники, 2015. — ISBN 978-5-912-52-046-4.
3. Могила А. А. Брянцева на Волковском кладбище  (билдәһеҙ). Дата обращения: 26 апрель 2012. Архивировано 10 июнь 2016 года. 2016 йыл 10 июнь архивланған.

Һылтанмалар

• Биография на сайте Санкт-Петербургского ТЮЗа