Γιαννιτσά

Συντεταγμένες: 40°47′46.39″N 22°24′52.31″E / 40.7962194°N 22.4145306°E / 40.7962194; 22.4145306

Γιαννιτσά
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Γιαννιτσά
40°47′46″N 22°24′52″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Πέλλας
ΠροστάτηςΑπόστολος Πέτρος και Απόστολος Παύλος
Υψόμετρο42 μέτρα
Πληθυσμός30.498 (2021)[1]
Ταχ. κωδ.581 00
Τηλ. κωδ.23820-2
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Τα Γιαννιτσά είναι πόλη της Μακεδονίας και η μεγαλύτερη της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας[2][3][4] με 26.793 κατοίκους (2023)[5] ενώ ανήκει στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.

Η πλατεία Γκόνου Γιώτα (πρώην Μάγγου)

Όνομα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επικρατέστερη θεωρείται η άποψη που υποστηρίζει ότι το 1385 ο πρώτος Τούρκος στρατηλάτης που εξέδραμε στη Μακεδονία ως ουτς μπεγί των οθωμανικών ασκεριών, ο Γαζή Αχμέτ Εβρενός κατέλαβε την περιοχή, και επανίδρυσε το ρωμαίικο οικισμό «Βαρδάριον», τον οποίο και βαπτίζει με το όνομα «Γενιτσέ ι Βαρντάρ», δηλαδή «Νέο Βαρδάρη», γνωστό επίσης ως «Βαρδάρ Γενιτζεσί» ή απλά «Γενιτζέ». Η νέα πόλη καθίσταται ορμητήριο για την κατάκτηση των υπολοίπων γειτονικών χωρών της Βαλκανικής. Η πόλη κατά την περίοδο της ένταξής της στο ελληνικό κράτος ονομαζόταν Γενιτσά και το 1926 μετονομάστηκε επίσημα σε Γιαννιτσά.[6][7]

Πρώτες ιστορικές μαρτυρίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι πρώτες ιστορικές μαρτυρίες συνδέονται με τους Βοττιαίους, ένα λαό που συνάντησαν οι Αργεάδες Μακεδόνες κατά την κάθοδό τους από τα Πιέρια όρη. Οι Βοττιαίοι κατοικούσαν τη λοφώδη και πεδινή ζώνη μεταξύ Αλιάκμονα και Αξιού, σε μία έκταση σχήματος πετάλου γύρω από τη λίμνη. Στα νότια γειτόνευαν με τους Πίερες, στα δυτικά με τους λεγόμενους Φρύγες, στα βόρεια με τους Άλμωπες, ενώ ψηλότερα στον Αξιό βρισκόταν οι Παίονες, που μαρτυρούνται ως σύμμαχοι των Τρώων στην Ιλιάδα. Μετά τον Αξιό, υπήρχαν θρακικές φυλές. Γύρω από τη θέση των σημερινών Γιαννιτσών, υπήρχαν οι πόλεις Κύρρος, Τύρισσα, Βούνομος (αργότερα Πέλλα), Ίχνες, Αταλάντη. Για τους Βοττιαίους, πίστευαν ότι πήραν το όνομα από τον Βόττωνα που ήταν Κρητικός και συντηρούσαν μια παράδοση πως προέρχονταν είτε από Μινωίτες που διασώθηκαν από μία εκστρατεία κατά της Σικελίας είτε πως ήταν απόγονοι των παιδιών της Αθήνας που γλύτωσαν από τον Μινώταυρο, γι΄ αυτό και είχαν ένα τραγούδι, το «ίωμεν εις Αθήνας». Η παράδοση απηχεί τις στενές επαφές του τόπου με τον κρητομυκηναϊκό πολιτισμό. Εκείνο τον καιρό, η πιο σημαντική κώμη του τόπου ήταν η τούμπα έξω από το σημερινό Αρχοντικό, έξι χιλιόμετρα ανατολικά των Γιαννιτσών. Οι Μακεδόνες, στα χρόνια του Αρχελάου, στον 5ο π.Χ. αιώνα, μετέφεραν την πρωτεύουσα του κράτους τους από τις Αιγές στην Πέλλα, η οποία υπήρξε πρωτεύον σημείο αναφοράς για όλο τον κλασικό και ελληνιστικό κόσμο. Ήταν το κέντρο των διπλωματικών και στρατιωτικών επιχειρήσεων του Φιλίππου και η γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.[εκκρεμεί παραπομπή]

Πληθυσμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 τα Γιαννιτσά έχουν πληθυσμό 30.498 κατοίκους ενώ ο συνολικός πληθυσμός του Δήμου ξεπερνάει τους 57.039 κατοίκους.[5] Άλλα σημαντικά κέντρα του δήμου είναι η Κρύα Βρύση, ο Νέος Μυλότοπος, η Πέλλα, οι Γαλατάδες, η Καρυώτισσα, και η Αραβησσός. Η Δημοτική Ενότητα Γιαννιτσών περιλαμβάνει την Κοινότητα Γιαννιτσών με τα χωριά Αρχοντικό, Ασβεσταριό, Δαμιανό, Ελευθεροχώρι, Λεπτοκαρυά, Μεσιανό, Παραλίμνη[8] και παλιότερα τον Πενταπλάτανο (ο οποίος από το 2011 έχει καταργηθεί[9]). Άλλες κοινότητες της δημοτικής ενότητας είναι οι Αμπελιές και το Μελίσσι.[8] Αναλυτικά ο πληθυσμός της απογραφής του 2011:[10][11]

Το Δημαρχείο του νομού Πέλλας στα Γιαννιτσά

Δήμος Πέλλας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Έδρα: Γιαννιτσά
  • Ιστορική έδρα: Πέλλα
  • Πληθυσμός: 57.039
Ο Πύργος του ρολογιού

Δημοτική Ενότητα Γιαννιτσών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Έδρα: Γιαννιτσά
  • Δημοτική Ενότητα Γιαννιτσών: 32.410
  • Δημοτική Κοινότητα Γιαννιτσών: 30.498
  • Δημοτική Κοινότητα Αμπελιών: 1.003
  • Δημοτική Κοινότητα Μελισσίου: 909
Χρονολογία Πληθυσμός
2021 30.498 *
2011 29.789[8] **
2001 26.296[12] **
1991 22.504[13] **
1981 21.082[14] **
1971 18.151[15] **
1961 19.693[16] **
1951 16.640[17] **
1940 16.401
1928 12.785
1913 7.167

* ο πληθυσμός αναφέρεται στην δημοτική κοινότητα Γιαννιτσών

** ο πληθυσμός αναφέρεται αποκλειστικά στην πόλη των Γιαννιτσών

Γεωγραφία και κλίμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το έδαφος των Γιαννιτσών είναι κυρίως πεδινό, αφού βρίσκεται στην πεδιάδα Γιαννιτσών-Θεσσαλονίκης που είναι η μεγαλύτερη πεδιάδα της Ελλάδας. Το κλίμα της περιοχής είναι μεταβατικό, δηλαδή έχει ψυχρούς και κατά τόπους βαρείς χειμώνες και ζεστά και ξηρά καλοκαίρια.

Ιστορική πορεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαία χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Γιαννιτσά κατοικούνται από την Αρχαιότερη Νεολιθική Περίοδο (τέλη 7ης αρχές 6ης χιλ. π.Χ.). Μάλιστα ο νεολιθικός οικισμός των Γιαννιτσών που εκτείνεται στον νοτιότερο λόφο της πόλης, στην ευρύτερη περιοχή της «Παλιάς Αγοράς», συγκαταλέγεται στους αρχαιότερους νεολιθικούς οικισμούς της Ευρώπης. Τα Γιαννιτσά κατοικούνται και κατά την εποχή του Χαλκού (3200-1100). Ακολουθεί η εποχή του Σιδήρου (1100-750 π.Χ.). Σ' αυτή την εποχή χρονολογείται το νεκροταφείο, με ανδρικές, γυναικείες και μια παιδική ταφή που βρίσκεται στην έξοδο της πόλης προς την Έδεσσα. Από τυχαία ευρήματα όπως νομίσματα επιγραφές γλυπτά διαπιστώνεται ότι τα Γιαννιτσά κατοικούνται και στα Ελληνιστικά χρόνια. Η θέση του οικισμού αποδεικνύεται στρατηγική, αφού βρισκόταν ανάμεσα σε πεδιάδα, θάλασσα και το βουνό Πάικο, σε σταυροδρόμι βασικών οδικών αξόνων των Βαλκανίων. Στη μέση νεολιθική περίοδο, ο οικισμός των Γιαννιτσών εγκαταλείπεται, πιθανότατα εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και της κατάκλισης εδαφών. Στην αρχαιότητα, η περιοχή των Γιαννιτσών ονομαζόταν Βοττιαία (όρια του ποταμού Αξιού και Αλιάκμονα). Οι Βοτταίοι υπήρξαν οι πρώτοι κάτοικοι των Γιαννιτσών, οι οποίοι και εκδιώχθηκαν από τους Μακεδόνες και συγκεκριμένα τον βασιλιά Περδίκα, τον 7ο αιώνα π.X.[18]

Βυζαντινή εποχή και Τουρκοκρατία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Λιθογραφία των Γιαννιτσών του 19ου αιώνα, Έντουαρτ Λίαρ

Η αρχαιολογική και ιστορική έρευνα των τελευταίων χρόνων έδειξαν ότι τα Γιαννιτσά δεν ιδρύθηκαν από τους Τούρκους, όπως γενικά πιστευόταν, αλλά προϋπήρχε στα υστεροβυζαντινά χρόνια (ευρήματα στον χώρο της Παλαιάς Αγοράς) ως οικισμός με το όνομα «Βαρδάριον». Πρώτη αναφορά του Βαρδαρίου ως τοπωνύμιο γίνεται τον 11ο αιώνα στα χρόνια των Κομνηνών.[19] Όταν το 1385 περίπου ο Γαζή Εβρενός εγκατέστησε τον στρατό του για να εξορμήσει κατά των βυζαντινών, συνάντησε έναν ήδη οργανωμένο οικισμό, τον οποίο και κατέλαβε.

Τα Γιαννιτσά το 1500 είχαν 450 μουσουλμανικά νοικοκυριά.

To όνομα Ενιτσέ Βαρντάρ (Enidje Vardar) αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Ενετό Λορέντζο Μπερνάρντο το 1591.

Η τουρκική φάση της πόλης ουσιαστικά ξεκινά και σφραγίζεται από την προσωπικότητα του Γαζή Εβρενός Μπέη. Το γεγονός ότι ετάφη στην πόλη των Γιαννιτσών (Μαυσωλείο Γαζή Εβρενός) θα την καταστήσει ιερή πόλη των Τούρκων και τόπο προσκυνήματος πράγμα που εξηγεί ίσως και το πείσμα με το οποίο οι Τούρκοι τα υπερασπίστηκαν κατά το 1912.

Δρόμος στα Γιαννιτσά του 1848, Έντουαρτ Λίαρ

Οι Τούρκοι διατηρούσαν πάντοτε σημαντικές δυνάμεις στην ιερή τους πόλη και έγιναν το ορμητήριο για την κατάκτηση των υπολοίπων χώρων των Βαλκανίων. Από τα μέσα του 15ου αιώνα, η πόλη των Γιαννιτσών γίνεται κέντρο των γραμμάτων και των τεχνών. Στην πόλη, επί κυριαρχίας Αχμέτ Μπέη, ιδρύθηκαν πολλά τζαμιά, σχολεία, πτωχοκομεία και έγιναν κοινωφελή έργα. Πολλές τουρκικές αρχές έδρευαν εκεί, όπως ο κεχαγιάς των σπαχήδων, ο κεχαγιάς της πόλης, ο σερδάρης και άλλοι. Μεταξύ των εποικιστών, υπήρξαν και σημαντικές προσωπικότητες και άνθρωποι των γραμμάτων, οι οποίοι επίσης συνέβαλαν στο να αποκτήσει η πόλη ιδιαίτερη ακτινοβολία. Η μνήμη του πνευματικού ανθρώπου Σεΐχη Ιλαχή διατηρήθηκε επί αιώνες σφραγίζοντας πολλά μνημεία της πόλης. Τα Γιαννιτσά, επί Τουρκοκρατίας, υπήρξαν μία τυπικά οθωμανική πόλη με έντονα τουρκικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, από περιηγητές επισημαίνεται ότι κατά τον 16ο αιώνα στην πόλη ζούσαν χριστιανικές οικογένειες και εβραϊκές.

Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, σπουδαίο ρόλο έπαιξε ο Γιαννιτσιώτης διδάσκαλος του γένους Δημήτριος Μπαρλαούτας που βρίσκονταν στη Νάουσα, καθώς και ο πατριώτης, ιατρός Αντώνιος Περδικάρης με τον γιο του Αναστάσιο που είχαν εξοριστεί από τον Ζαφειράκη Θεοδοσίου στην πόλη των Γιαννιτσών. Μετά την καταστροφή της Νάουσας, το 1822, η πόλη δέχτηκε μεγάλα κύματα προσφύγων από κατοίκους της Νάουσας και των γύρω χωριών.[20]

Μακεδονικός Αγώνας - Λίμνη Γιαννιτσών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Καπετάν Άγρας και η ομάδα του στη Λίμνη των Γιαννιτσών.

Η πόλη των Γιαννιτσών λόγω της θέσης της κοντά στη λίμνη, πρόσφερε πολλά στον Μακεδονικό Αγώνα. Πολλοί Γιαννιτσώτες εντάχθηκαν και πολέμησαν στα Ελληνικά αντάρτικα σώματα. Άλλοι πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους ως οδηγοί, μεταφορείς και πράκτορες των καπεταναίων της λίμνης.

Με ευθύνη του Γενικού Προξενείου της Θεσσαλονίκης ορίστηκαν σε κάθε πόλη και χωριό της Μακεδονίας επιτροπές πολιτικής άμυνας, που φρόντιζαν για την οργάνωση και κινητοποίηση των κατοίκων, για την προάσπιση των συμφερόντων τους από τις αυθαιρεσίες των κατακτητών και για την ενίσχυση των αντάρτικων ομάδων της περιοχής τους. Στα Γιαννιτσά η Επιτροπή αυτή αποτελούνταν από τους Αντώνιο Κασάπη (Πρόεδρο), Παπα-Δημήτρη Οικονόμου (Γραμματέα), Χρήστο Διδασκάλου (Ταμία), οι οποίοι δολοφονήθηκαν άγρια από τους κομιτατζήδες για τη δράση τους. Ο Αντώνιος Κασάπης το 1904 (νωρίτερα είχαν δολοφονήσει βάναυσα την κόρη του, Βελίκα Ρώμα στο σπίτι της στο Πυλωρίγι στις 6 Μαρτίου 1903), ο Χρήστος Διδασκάλου κοντά στο Γυψοχώρι το 1907 και ο παπα-Δημήτρης στη Λάκκα το 1909. Για τις πολύτιμες υπηρεσίες τους στον αγώνα δολοφονήθηκαν επίσης: ο Χρήστος Χατζηδημητρίου (17-7-1905) στον κεντρικό δρόμο της πόλης, στην αγορά, ο Διονύσης Σαμολαδάς το 1904, ο Αριστείδης Δουβαντζής και ο Διονύσης Τσακμάκης το 1905. Από Βούλγαρους κομιτατζήδες δολοφονήθηκε επίσης ο ιατρός Εμμανουήλ Ιωαννίδης ή Μπόσκος[21], μέσα στο σπίτι του και μπροστά στα μάτια της γυναίκας του το 1910. Ο Γιάννης Καραμπατάκης με την ανιψιά του, ο Σταύρος Μιτζούρης, ο Αθανάσιος Οικονόμου, ο Αθανάσιος Οργαντζής το 1906.

Ο Ιωάννης Δεμέστιχας (δεξιά), με τον Τέλλο Άγρα (κέντρο) και τον καπετάνιο Κάλα (Κωνσταντίνο Σάρρο, αριστερά), τον καιρό του Μακεδονικού Αγώνα

Τα Μυστικά του Βάλτου της Πηνελόπης Δέλτα αποτυπώνουν τις όψεις του αιματηρού Μακεδονικού Αγώνα. Αποτελούν το αγαπημένο βιβλίο της πόλης, τον καλύτερο ίσως οδηγό της για την πιο κρίσιμη περίοδο της ιστορίας της. Στις αρχές του 20ού αιώνα και κυρίως στο διάστημα 1904-1908 η λίμνη αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα πεδία του Ελληνοβουλγαρικού ανταγωνισμού.

Βούλγαροι κομιτατζήδες χρησιμοποιώντας ως ορμητήριο τους τη λίμνη των Γιαννιτσών τρομοκρατούσαν τους Ελληνικούς πληθυσμούς για να πετύχουν τον εκσλαβισμό τους. Στις αρχές του αιώνα μας λοιπόν τα Γιαννιτσά υπήρξαν το επίκεντρο του Μακεδονικού αγώνα με κορυφαίο μακεδονομάχο τον Γκόνο Γιώτα που αποτελεί τον σύγχρονο ήρωα των Γιαννιτσών. Ήταν "το στοιχειό της Λίμνης". Σημαντικοί Γιαννιτσιώτες Μακεδονομάχοι ήταν επίσης οι Δημοσθένης Βαφόπουλος, Διονύσιος Γιώτας, Αριστείδης Δοβαντζής και οι ιερείς Δημήτριος Οικονόμου και Αργύριος Παπαργυρίου.[22]

Κατά τους προϊστορικούς και ιστορικούς χρόνους ο Θερμαϊκός κόλπος κάλυπτε τον σημερινό κάμπο των Γιαννιτσών και τον κάμπο της Θεσσαλονίκης. Με τις προσχώσεις όμως των ποταμών Αλιάκμονα, Αξιού και Εχεδώρου (Γαλλικού), αποσύρεται σιγά-σιγά η θάλασσα και σχηματίζεται η Λίμνη των Γιαννιτσών. Είχε έκταση 5.000-10.000 στρέμματα και τα ελώδη περάσματα που την περιέβαλλαν έφθαναν τα 340.000 στρέμματα. Τελικά, αποξηράνθηκε κατά την περίοδο 1926-1937 από τη Foundation Company.

Κύριο λήμμα: Μάχη των Γιαννιτσών
Έφοδος Ελληνικού Πεζικού κατά την μάχη των Γιαννιτσών

Ο τουρκικός στρατός στο ελληνικό μέτωπο, αφού δε συγκράτησε τις δυνάμεις του στα στενά του Σαρανταπόρου και κατάφερε μόνο να δημιουργήσει προβλήματα προέλασης στους Έλληνες στη Δυτική Μακεδονία, συγκεντρώθηκε στα Γιαννιτσά, όπου και οχυρώθηκε, θεωρώντας και σωστά, ότι η Θεσσαλονίκη δεν ήταν δυνατόν να κρατηθεί έξω από τα τείχη της. Η στρατηγική θέση των Γιαννιτσών, οι χαμηλοί λόφοι, που λειτουργούν ως άριστα εμπόδια άμυνας ενώ η παρακείμενη λίμνη έκανε υποχρεωτική την πορεία των αντιπάλων σε ένα στενό σχετικά χώρο, ενισχύθηκε περισσότερο με μονάδες πυροβολικού. 25.000 τουρκικού στρατού και 30 πυροβόλα, περίμεναν τους Έλληνες (με δύναμη πέντε μεραρχιών, από τις οποίες έλαβαν μέρος στη μάχη οι τέσσερις), που προήλασαν από τη Βέροια. Η μάχη ξεκίνησε την 19η Οκτωβρίου και διήρκεσε δυο ημέρες. Οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις έπρεπε να περάσουν μία γέφυρα στο ρέμα της Μπάλιτζας, που ήταν ήδη στοχοποιημένη από τον αντίπαλο. Υπό καταρρακτώδη βροχή, τα ελληνικά συντάγματα είχαν πολλές απώλειες και δυσκολίες στην ανάπτυξη. Έως το βράδυ, που αναγκάστηκαν να το περάσουν επί τόπου, συμπληρώθηκε η ανάπτυξη του πυροβολικού και έγιναν διορθωτικές κινήσεις υπερκέρασης από την πλευρά των βορειοδυτικών λόφων πάνω από τα Γιαννιτσά. Η έφοδος του ελληνικού στρατού ήταν ορμητική και μέσα στο πρωί της 20ής, η νίκη ήταν γεγονός. Οι απώλειες ήταν βαριές. Οι απώλειες των Τούρκων ήταν τριπλάσιες. Στην πόλη είχε ξεσπάσει πυρκαγιά. Όμως, ο δρόμος για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης ήταν πλέον ανοιχτός. Η μάχη της 20ης Οκτωβρίου του 1912 αποτέλεσε την πιο φονική μάχη των βαλκανικών πολέμων και ίσως την πιο σημαντική. Σήμανε την απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους και την ένταξη της στο Ελληνικό κράτος. Παράλληλα όμως άνοιξε τον δρόμο για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και συνέβαλε στη διαμόρφωση του σύγχρονου χάρτη της Ελλάδος. Το «Μαύρο Άγαλμα» μαρτυρεί τη θυσία των Γιαννιτσών. Ο επιτελικός αξιωματικός Μανουήλ Ρακτιβάν έγραψε για τη μάχη των Γιαννιτσών προς την Πηνελόπη Δέλτα. "20η Οκτωβρίου. Γιαννιτσά. Είναι η μέρα που πήραμε τη Θεσσαλονίκη".

Εγκατάσταση προσφύγων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεγάλη ώθηση στην οικονομία της πόλης και της γύρω περιοχής έδωσε τόσο η αποξήρανση της λίμνης όσο και η εγκατάσταση προσφύγων από τη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία το 1922. Οι οικογένειες των Θρακών προέρχονταν από τη Στράντζα και τη Μάδυτο της Ανατολικής Θράκης.

Η Γερμανική κατοχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γερμανοί έξω από το Τέμενος Ισκεντέρ Μπέη των Γιαννιτσών

Ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στα Γιαννιτσά στις 11 Απριλίου 1941. Στις 20 Απριλίου 1941 εγκαθίσταται προσωρινά μία μεραρχία Αυστριακών και οι κάτοικοι μαρτυρούν τη βίαιη συμπεριφορά τους. Η μελέτη των αρχείων του ληξιαρχείου του Δήμου Γιαννιτσών βεβαιώνει 4 τυχαίες εκτελέσεις σε διάφορα σημεία των οικισμών της πόλης. Η αλλαγή του κλίματος διαπιστώνεται προς το τέλος του έτους 1943. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1943 ο Δήμος Γιαννιτσών με επικεφαλής τον Δήμαρχο, Θωμά Μαγκριώτη και τη βοήθεια των τοπικών, ποδοσφαιρικών ομάδων οργανώνουν διαδήλωση στην πόλη και επιδίδουν στον Γερμανό Φρούραρχο κείμενο διαμαρτυρίας κατά της πρόθεσης των Γερμανών να παραχωρήσουν την Κεντρική Μακεδονία στους Βουλγάρους. Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες στις 13 Νοεμβρίου 1943 οι Γερμανοί συλλαμβάνουν γύρω στους 50 πολίτες, τους οποίους μεταφέρουν στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη. Στις αρχές του 1944 εκτελούν τους δεκατρείς-(13), ενώ οι υπόλοιποι αφήνονται ελεύθεροι. Το ίδιο διάστημα οι Γερμανοί εισβάλουν για πρώτη φορά στο χωριό Ελευθεροχώρι Γιαννιτσών. Επιδίδονται σε πλιάτσικο, αρπάζουν και καταστρέφουν. Σε αυτή την επίθεση δεν υπήρξαν θύματα. Στις 23 Μαρτίου 1944 οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εκτελούν κατοίκους του Ελευθεροχωρίου και πυρπολούν το χωριό. Τα χωριό καίγεται, ο τόπος ερημώνει. Το Ελευθεροχώρι έδωσε 19 νεκρούς στον αγώνα. Στις 5 Αυγούστου 1944 ο Αυστριακός στρατιώτης Otmar Dorne εγκατέλειψε τον γερμανικό στρατό κατοχής και εντάχθηκε στο 30ο Σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ όπως και πολλοί κάτοικοι της περιοχής, που έδρευε στο βουνό Πάικο. Το γεγονός της αυτομόλησης του Dorne, αλλά και η παρουσία του λοχία των SS, Φριτς Σούμπερτ (γνωστού από τη θηριωδία του Χορτιάτη), οδήγησαν στην ομαδική εκτέλεση 14 Σεπτεμβρίου 1944 στα Γιαννιτσά. 112 άνθρωποι εκτελέστηκαν εκείνη τη μέρα. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες πολίτες ήταν και ο Δήμαρχος Γιαννιτσών, Θωμάς Μαγκριώτης. Ο Σουηδός πρεσβευτής, Τύμπεργκ αναφέρει ότι το ένα τρίτο της πόλης καταστράφηκε από φωτιά. Οι Γιαννιτσώτες εγκαταλείπουν την πόλη. Καταφεύγουν στα χωράφια του βάλτου και διαμένουν σε πρόχειρες καλύβες. Ο Εμίλ Βένγκερ επισκέφθηκε τα Γιαννιτσά λίγες μέρες μετά την ομαδική εκτέλεση, ως εκπρόσωπος του Διεθνούς, Ερυθρού Σταυρού και γράφει χαρακτηριστικά «Τα Γιαννιτσά είναι ήδη μία νεκρά πόλις». Στις 20 Σεπτεμβρίου 1944 επιτροπή πολιτών των Γιαννιτσών έστειλε μήνυμα προς την Εθνική Κυβέρνηση εκθέτοντας τα γεγονότα της σφαγής και ζητώντας όπλα.

Τα Γιαννιτσά απελευθερώθηκαν από τους Γερμανούς στις 3 Νοεμβρίου του 1944.[23]

Το 2ο "Αλεξάνδρειο" Δ.Σ. Γιαννιτσών έχει 12 οργανικές θέσεις, λειτουργεί όμως ως 17 θέσιο για να καλύψει τις ανάγκες της περιοχής του.
"Αλεξάνδρειο" 2ο Δημοτικό Σχολείο στα Γιαννιτσά

Σήμερα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα τα Γιαννιτσά είναι κατ' εξοχήν αγροτική περιοχή. Ο ξακουστός «Βάλτος» των Γιαννιτσών έχει δώσει πολλά πλεονεκτήματα στην οικονομία της ευρύτερης περιοχής και συντέλεσε στη συγκράτηση του νέου πληθυσμού. Επίσης η περιοχή διακρίνεται για την ταχεία ανάπτυξή της. Σήμερα υπάρχουν 550 επιχειρήσεις από τις οποίες οι 10 είναι Βιομηχανίες και οι υπόλοιπες βιοτεχνίες και εμπορικά μαγαζιά. Στην πόλη λειτουργούν 4 γυμνάσια και ένα μουσικό με 1670 μαθητές, 3 ενιαία με πάνω από 1000 μαθητές, 2 τεχνο-επαγγελματικά λύκεια (ΕΠΑΛ) με 855 μαθητές και το μουσικό λύκειο. Η πρωτοβάθμια εκπαίδευση αντιπροσωπεύεται από 22 Νηπιαγωγεία, εκ των οποίων τα 13 είναι πρωινά και τα υπόλοιπα 9 λειτουργούν σε ολοήμερη βάση. Υπάρχουν επίσης, 5 πρωινά δημοτικά σχολεία και 6 που λειτουργούν ως ολοήμερα. Σύνολο 11 Δημοτικά Σχολεία. Η υγεία των πολιτών καλύπτεται από το ΙΚΑ και το Νομαρχιακό Γενικό Νοσοκομείο Γιαννιτσών που λειτουργεί από το 1993. Στα Γιαννιτσά επίσης υπάρχουν πολλοί πολιτιστικοί σύλλογοι με αξιόλογη δραστηριότητα όπως επίσης και πολλά αθλητικά σωματεία.

Επίσης σήμερα υπάρχουν πολλές πλατείες για τα παιδιά να παίζουν και ταυτόχρονα η κοινωνία γίνετε όλο και πιο μεγάλη.

Αξιοθέατα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τουριστικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν διάφοροι αρχαιολογικοί χώροι, τα μουσουλμανικά μνημεία, η Μητρόπολη Γιαννιτσών (1860), το τουριστικό περίπτερο ΦΙΛΙΠΠΕΙΟ, ο πλωτός ποταμός Λουδίας με το κωπηλατικό του κέντρο.

Οι Μακεδονικοί τάφοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μακεδονικός Τάφος Δ' με δωρική πρόσοψη στην Πέλλα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Είναι διθάλαμος καμαροσκέπαστος μακεδονικός τάφος με δωρική πρόσοψη τεσσάρων ημικιόνων. Έχει διαστάσεις 6,15 μ. πλάτος, 6,15 μ. ύψος και 10 μ. μήκος. Στην είσοδό του έφερε λίθινη ανάγλυφη θύρα. Μία δεύτερη μαρμάρινη θύρα στην είσοδο του νεκρικού θαλάμου έφερε ανάγλυφη κεφαλή Μέδουσας επιχρωματισμένη και ανάγλυφες ασπιδίσκες. Ο τάφος είναι κατάγραφος από αρχαίες επιγραφές και αναθηματικές επιγραφές του 1ου αιώνα π.Χ. και του 3ου αιώνα μ.Χ. Η σημαντικότερη αναφέρεται στον Ηρακλή και τον Αλέξανδρο Ήρωα.

Ο τάφος χρονολογείται στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. Ο τάφος ερευνήθηκε το καλοκαίρι του 1994. Μετά το πέρας της ανασκαφής στεγάστηκε και περιφράχτηκε.

Μακεδονικός Τάφος Γ' με ιωνική πρόσοψη στην Πέλλα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διθάλαμος καμαροσκεπής μακεδονικός τάφος με ιωνική πρόσοψη από τέσσερις ψηλούς κίονες. Έχει πλάτος 4,70 μ. και μήκος 7,50 μ. Υπολείμματα εγχρώμων κονιαμάτων που σώζονται στους τοίχους, έφεραν παραστάσεις κιβωτίου και καθρέπτη. Σώζεται η λίθινη βάση της νεκρικής κλίνης.

Χρονολογείται γύρω στο 300 π.Χ. με βάση τα λιγοστά ευρήματα που διασώθηκαν από την αρχαία σύληση του τάφου. Η ανασκαφή του τάφου άρχισε το καλοκαίρι του 1994 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1995.

Προϊστορικός Οικισμός και Δυτικό Νεκροταφείο Αρχοντικού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο προϊστορικός οικισμός αρχοντικού βρίσκεται ανατολικά και έξω από τα Γιαννιτσά. Από ανασκαφές του 1992 και μετά βρέθηκαν διάφορα ευρήματα που αποκαλύπτουν διάφορες φάσεις του οικισμού την εποχή του Χαλκού [2300-1300 π.Χ.]. Το 2008 στο Δυτικό νεκροταφείο του Αρχοντικού ήρθαν στο φως 43 τάφοι από τους οποίους οι 4 ήταν της εποχής του σιδήρου (β΄ μισό του 7ου αιώνα-580 π.Χ.), οι 31 ταφές των αρχαϊκών χρόνων (580-480 π.Χ.) και οι 8 των κλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων (480-279 π.Χ.).

Τα μουσουλμανικά μνημεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα μουσουλμανικά μνημεία που βρίσκονται στην περιοχή είναι: Ο Πύργος του Ρολογιού, Το Μαυσωλείο και τα λουτρά του Γαζή Αχμέτ Εβρενός, Οικία του Εμίν Μπέη (Πολύκεντρο), Τα Λουτρά και το μαυσωλείο του Αχμέτ Μπέη, Το Τζαμί του Σεΐχη Ιλαχή, Το Τέμενος του Ισκεντέρ Μπέη. Παρακάτω αναλύουμε τρία από αυτά:

Ο Πύργος του Ρολογιού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Πύργος του Ρολογιού (Γιαννιτσά)

Ο Πύργος του Ρολογιού χτίστηκε από τους Οθωμανούς στο κέντρο της πόλης των Γιαννιτσών περίπου το 1667-1668. Η επιλογή της θέσης του έγινε με στρατιωτικά κριτήρια καθώς ήθελαν να ελέγχουν την εμπορική κίνηση που γινόταν διαμέσου της πόλης σε όλη την κεντρική Μακεδονία.

Είναι ορθογώνιο κτίριο, έχει ύψος 25 μ. και είναι κτισμένος με πέτρα μέχρι τα πρώτα 4 μ. και στη συνέχεια πλινθόκτιστος. Σύμφωνα με την επιγραφή χτίστηκε από τον Σερίφ Αχμέτ, απόγονο του Γαζή Εβρενός. Έχει αγοραστεί από τον Δήμο Γιαννιτσών και προτείνεται η αποκατάστασή του και η μετατροπή του σε Μουσείο της Ιστορίας της πόλης των Γιαννιτσών.

Το Μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός

Βρίσκεται στη συμβολή δύο δρόμων, σε μικρή απόσταση από τον Πύργο του Ρολογιού. Πρόκειται για το ταφικό μνημείο του Γαζή Εβρενός, του Οθωμανού εκείνου που κατέκτησε τα Γιαννιτσά από τους Βυζαντινούς, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής Μακεδονίας.

Σύμφωνα με επιγραφή που αναφέρεται στην ταφή του Γαζή Εβρενός, χτίστηκε το 1417. Από τα μορφολογικά του στοιχεία συμπεραίνουμε ότι ανασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αι. Αποτελείται από δυο ορθογώνιους χώρους εμβαδού 230τμ. Στεγάζονταν με δώμα, από το οποίο εξείχαν τρεις μικροί τρούλοι καλυμμένοι με μολύβι. Το κτίριο διαθέτει πλούσιο διάκοσμο εξωτερικά και στο εσωτερικό του είναι ελαφρά διακοσμημένο. Το μαυσωλείο προορίζεται για Αρχαιολογικό Μουσείο Γιαννιτσών.

Το Μαυσωλείο έχει αναπαλαιωθεί και συντηρείται ήδη από την άνοιξη του έτους 2006 καθώς στο εσωτερικό του ανακαλύφθηκε τάφος, ο οποίος εικάζεται ότι ανήκει στον Γαζή Εβρενός. Η αρχαιολογική έρευνα είναι σε εξέλιξη.

Οικία Εμίν Μπέη

Οικία του Εμίν Μπέη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο κέντρο περίπου του πεζόδρομου, ξεχωρίζει ένα νεοκλασικό κτίριο, το Πολύκεντρο των Γιαννιτσών. Το μνημείο κατά την τουρκοκρατία αποτελούσε σπίτι του Τούρκου Εμίν Μπέη (του τελευταίου Τούρκου διοικητή της περιοχής- ως το 1912) ενώ από τις αρχές του 1930 και για εξήντα χρόνια στέγασε το Νοσοκομείο Γιαννιτσών. Δίπλα στο Πολύκεντρο, στην οδό Πλαστήρα 35, βρίσκεται το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο.[24]

Φιλίππειο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Φιλίππειο αποτελεί το ομορφότερο και μεγαλύτερο πάρκο της πόλης, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή του λόφου. Μέσα στο πάρκο λειτουργεί το τουριστικό περίπτερο ΦΙΛΙΠΠΕΙΟ. Στους πρόποδες του λόφου του βρίσκεται το Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο, το οποίο έχει χωρητικότητα 3.000 θέσεων. Στο συγκεκριμένο θέατρο πραγματοποιούνται διάφορες εκδηλώσεις, όπως π.χ. συναυλίες μουσικής, θεατρικές παραστάσεις κ.ά.[25] Στις αρχές του 2000 το πάρκο ανακαινίστηκε πλήρως ενώ πριν από μερικά χρόνια τοποθετήθηκε και το άγαλμα του Φιλίππου στο πάρκο.

Ο ποταμός Λουδίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Λουδίας
Ο ποταμός Λουδίας

Νότια της πόλης Γιαννιτσών, σε απόσταση επτά χιλιομέτρων, συναντούμε τον ποταμό Λουδία, και τις εγκαταστάσεις του ναυταθλητικού κέντρου, που αποτελούν σημαντικό έργο αθλητικής και τουριστικής υποδομής. Στη θέση «μηδέν» βρίσκεται το Δημοτικό Κωπηλατοδρόμιο όπου δραστηριοποιείται ο Ναυτικός Όμιλος Γιαννιτσών στα αθλήματα του Κανόε - Καγιάκ και της Κωπηλασίας. Λόγω του μηδενικού υψομέτρου, η περιοχή είναι απάνεμη, γεγονός που ευνοεί την απρόσκοπτη προπόνηση των αθλητών.

Το Κωπηλατοδρόμιο εντάχθηκε στον Προπονητικό Οδηγό της Ελλάδας ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 καθώς και στο πρόγραμμα των αθλητικών υποδομών «Ελλάδα 2004» και έχουν ολοκληρωθεί υποδομές όπως λεμβαρχείο, γυμναστήριο, αποδυτήρια, σκάφη, όργανα ενδυνάμωσης. Η λειτουργία ξενώνων, και εστιατορίου και ο εξωραϊσμός του περιβάλλοντα χώρου με τη δημιουργία χώρων αναψυχής, με δενδροφυτεύσεις και εικαστικές παρεμβάσεις καθιστούν την περιοχή κατάλληλη για τη διοργάνωση ετήσιων προγραμμάτων άθλησης για όλους καθώς και για τη φιλοξενία πολιτιστικών εκδηλώσεων.[26][27]

Πηγές Αραβησσού

Πηγές Αραβησσού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περίπου 10 χλμ. βορειοδυτικά της πόλης βρίσκονται οι πηγές της Αραβησσού οι οποίες αναβλύζουν πόσιμο νερό από το οποίο τροφοδοτεί τη Θεσσαλονίκη. Επίσης τα τρεχούμενα νερά μαζί με τα πλατάνια συνθέτουν ένα ιδανικό τοπίο στο οποίο υπάρχουν χώροι εστίασης για τον επισκέπτη.

Μουσεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λαογραφικό μουσείο Γιαννιτσών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Λαογραφικό Μουσείο των Γιαννιτσών
Το κτήριο του Λαογραφικού Μουσείο των Γιαννιτσών

Το Μουσείο ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1997 από την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ» με σκοπό την προβολή της ιστορίας και της λαογραφίας του τόπου μας, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Στο Μουσείο μας μπορεί να δει κανείς την ιστορική αίθουσα με εικόνες από τα προϊστορικά Γιαννιτσά, την αναπαράσταση του βάλτου των Γιαννιτσών κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, φωτογραφίες και κειμήλια Μακεδονομάχων και πεσόντων κατά τη μάχη των Γιαννιτσών κ.ά. Στην αίθουσα με τις παραδοσιακές στολές υπάρχουν ενδυμασίες των ντόπιων κατοίκων αλλά και των προσφύγων. Στη μεγάλη αίθουσα υπάρχουν πλούσια εκθέματα από τη ζωή των κατοίκων της περιοχής μας τα παλιά χρόνια καθώς και θαυμάσιες κατασκευές του χρυσοχέρη συνταξιούχου δάσκαλου κ. Αχιλλέα Κανναβού που αναπαριστούν αντικείμενα και επαγγέλματα. Μια ολόκληρη αίθουσα περιλαμβάνει ένα αυθεντικό αρχοντικό σαλονιού, που προέρχεται από παλιό αρχοντικό σπίτι των Γιαννιτσών, με πολύ παλιά αντικείμενα. Η αίθουσα με τον αργαλειό, τα υφαντά, τα κεντήματα και άλλα εντυπωσιακά εκθέματα συμπληρώνει την εικόνα του παλιού Γιαννιτσιώτικου σπιτιού. Στον διάδρομο υπάρχουν φωτογραφίες από τα παλιά Γιαννιτσά, εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία που εκδόθηκαν και συνεχίζουν να εκδίδονται στα Γιαννιτσά καθώς και φωτογραφίες ντόπιων Μακεδονομάχων. Όλο το υλικό-θησαυρός του Μουσείου συγκεντρώθηκε και συνεχίζει να συγκεντρώνεται με τη συνεχή προσπάθεια και φροντίδα των ανθρώπων της Εταιρείας και την ευγενική προσφορά των πολιτών και οικογενειών της πόλης αλλά και της ευρύτερης περιοχής.[28][29]

Στρατιωτικό μουσείο Γιαννιτσών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο κτήριο και στον κάτω όροφο της Λέσχης Αξιωματικών Φρουράς στην πόλη των Γιαννιτσών λειτουργεί από τις 24/2/2012 το Στρατιωτικό Μουσείο όπου εγκαινιάστηκε από τον πρώην αρχηγό ΓΕΣ Φράγκο Φραγκούλη. Στα εκθέματα παρουσιάζεται πλούσιο φωτογραφικό υλικό, κείμενα, οπλισμός, στολές, παράσημα και άλλα υλικά, δίνεται δε ιδιαίτερη έμφαση στη μάχη του Βάλτου των Γιαννιτσών, καθώς και στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913. Τα εκθέματα βρίσκονται τοποθετημένα σε Κ-Plast, προθήκες και σε ανθρώπινα ομοιώματα.

Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Αρχαία Πέλλα

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πέλλας βρίσκεται δυτικά του σύγχρονου οικισμού της Παλαιάς Πέλλας, στο βορειοανατολικό τμήμα του επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Οι διακριτικοί όγκοι, οι λιτές γραμμές του κτηρίου είναι απόλυτα προσαρμοσμένοι στη μορφολογία του εδάφους. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας αποτελεί ένα νέο όσο και σύγχρονο μουσείο. Η μουσειολογική του πρόταση και οργάνωση, οι βοηθητικοί χώροι, η σύνδεση του με τον αρχαιολογικό χώρο (ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου καταλήγει στο μουσείο όπου και ολοκληρώνει τη γνώση του για τον ελληνιστικό πολιτισμό της Πέλλας) και κυρίως η σπουδαιότητα των μόνιμων συλλογών του το ορίζουν ως ένα σημαντικό μουσείο και την επίσκεψη του μια εμπειρία που δεν θα πρέπει να παραληφθεί

Σημαντικά Αγάλματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άγαλμα Μεγάλου Αλεξάνδρου στο πάρκο του Πνευματικού Κέντρου

Μεγάλου Αλεξάνδρου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την ημέρα εορτασμού της Επετείου της απελευθέρωσης της πόλης αλλά και της Ημέρας του Μακεδονικού αγώνα επέλεξε ο δήμος Γιαννιτσών για να κάνει τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που από την Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2009 δεσπόζει επιβλητικό στον περιβάλλοντα χώρο του Πνευματικού Κέντρου των Γιαννιτσών. Το άγαλμα είναι δωρεά του τέως δημάρχου Γεωργίου Ηλίδη ο οποίος με την ομιλία του στην τελετή αποκαλυπτηρίων προκάλεσε τη συγκίνηση των παρευρισκομένων.[30]

Φιλίππου Β'

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άγαλμα Φιλίππου Β΄ στο ΦΙΛΙΠΠΕΙΟ

Το άγαλμα του Φιλίππου Β βρίσκεται στο πάρκο του τουριστικού κέντρου «Φιλίππειο». Ανδριάντας πάνω σε βάθρο ύψους 1,20 μ. Εκφράζει τον δυναμισμό, την αυστηρότητα και τη μαχητικότητα του Φιλίππου Β', οργανωτή του Μακεδονικού κράτους και εμπνευστή της Πανελλήνιας Ιδέας. Δίπλα του ορειχάλκινη ανάγλυφη αναπαράσταση εφίππων και πεζοπόρων τμημάτων της Μακεδονικής φάλαγγας συνολικού μήκους 4 μέτρων. Η δημιουργία του έργου έγινε με πρωτοβουλία της ΙΛΕ ΦΙΛΙΠΠΟΣ.

Μαύρο Άγαλμα - Το Ηρώο των Γιαννιτσών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προς τιμή και ανάμνηση της ιστορικής μάχης των Γιαννιτσών, όπως αναφέραμε παραπάνω, που άνοιξε τον δρόμο για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, στήθηκε το 1926 το Ηρώο του γλύπτη Γρηγόρη Ζευγώλη (1886-1950). Τοποθετήθηκε στην ανατολική είσοδο των Γιαννιτσών επί της Εγνατίας Οδού. Πρόκειται για μία τριαδική, πυραμιδοειδή σύνθεση από ορείχαλκο. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται ένας φτερωτός άνδρας που γράφει στις δέλτους της ιστορίας για την ηρωική μάχη. Στη βάση κείται ο νεκρός στρατιώτης μέσα στην αγκαλιά της μάνας Ελλάδας. Στο πλάι καίει η φλόγα της ηρωικής τους θυσίας. Η σύνθεση είναι τοποθετημένη σε μαρμάρινη βάση ύψους 1 μέτρου, όπου αναγράφεται η φράση: Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΕΙΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΤΗΣ 1912-13. Το Μαύρο Άγαλμα όπως το αποκαλούν οι κάτοικοι των Γιαννιτσών εξαιτίας του μελανού στιλβώματος αποκαλύπτει ένα δραματικό τόνο. Οι φόρμες, δυνατές, ρωμαλέες και ελληνοπρεπείς αποπνέουν τον ηρωικό θάνατο των μαχητών που είναι θαμμένοι στη βάση του. Το Ηρώο αποτελεί ένα καθαρόαιμο δείγμα της ελληνικής γλυπτικής του Μεσοπολέμου. Η ελληνική τέχνη έχοντας βιώσει τους πολύχρονους πολέμους, τη Μικρασιατική Καταστροφή, την προσφυγιά επιθυμεί να επαναφέρει την αίσθηση της αρμονίας, της ευταξίας και του μέτρου.[31]

Εκκλησίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Μητρόπολη

Μητρόπολη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή γνωστή ως Μητρόπολη βρίσκεται στο βόρειο τομέα των Γιαννιτσών, στην παλιά συνοικία Βαρόσι και κατασκευάστηκε κατά την περίοδο 1858-1867. Τα θυρανοίξια χρονολογούνται το έτος 1867 ενώ κατά άλλους ερευνητές το 1860. Το βέβαιο είναι ότι η κατασκευή της επιτράπηκε με σουλτανικό φιρμάνι του 1858.[32] Η παράδοση θέλει τους κατοίκους να προσφέρουν αγαθά και να δουλεύουν αφιλοκερδώς, μάλιστα λένε ότι λόγω της έλλειψης νερού χρησιμοποιήθηκε κρασί για την ανέγερση της. Η Μητρόπολη είναι τρίκλιτη βασιλική με τρεις εισόδους ενώ έχει χαρακτηρισθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο μνημείο το 1987.

Αγίου Γεωργίου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Γιαννιτσών

Οι ρίζες της ενορίας Αγίου Γεωργίου Γιαννιτσών είναι βαθιές και σχετίζονται με τον πολύπαθο ελληνισμό της προσφυγιάς της Ανατολικής Θράκης και ειδικότερα των πόλεων της Στράντζας και της Μαδύτου. Οι Έλληνες Ανατολικοθρακιώτες πρόσφυγες μετά την ανταλλαγή πληθυσμών, μετέφεραν τα ιερά σκεύη των ναών τους στη νέα τους πατρίδα, τα Γιαννιτσά. Κύριο μέλημά τους ηταν η ανέγερση ναού. Αρχικά ο ναός στεγάστηκε σε προσωρινό κτίσμα ενώ η επίσημη τελετή θεμελίωσης του σημερινού Ιερού Ναού έγινε στις 21 Μαΐου 1948.[33] Ο ρυθμός της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου είναι βασιλική σταυροειδής με τρούλο. Ο ναός τελικά εγκαινιάστηκε στις 24 Μαρτίου 1957. Σήμερα στον ναό εφημερεύουν τέσσερις ιερείς. Στις δραστηριότητες του Ναού ανήκουν κατηχητικά, κύκλοι μελέτης Αγίας Γραφής, σχολή αγιογραφίας, δανειστική εκκλησιαστική βιβλιοθήκη, αίθουσα ηλεκτρονικών υπολογιστών, φιλόπτωχο ταμείο και καθημερινό γεύμα αγάπης.

Πάρκο Αγίου Γεωργίου

Αξιόλογοι Γιαννιτσώτες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αθλητισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναγέννηση Γιαννιτσών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Αναγέννηση Γιαννιτσών

Η Αναγέννηση Γιαννιτσών είναι η σημαντικότερη ποδοσφαιρική ομάδα στην πόλη των Γιαννιτσών που ιδρύθηκε το 1961. Έχει έδρα το Δημοτικό Στάδιο Γιαννιτσών και τα χρώματα της ομάδας είναι το μπλε και το λευκό. Θεωρείται μία από τις καλύτερες τοπικές ομάδες στη Μακεδονία.

Ναυτικός Όμιλος Γιαννιτσών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ναυτικός όμιλος Γιαννιτσών λειτουργεί από το 1978. Αυτή τη στιγμή ο Ν.Ο.Γ συμμετέχει σε διασυλλογικούς και πανελλήνιους αγώνες. Ακόμη υπάρχουν πολλές διακρίσεις όπως και η συμμετοχή σε ολυμπιακούς αγώνες.

Motocross

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πίστα motocross που διαχειρίζεται απο τον ΟΦΜΓ βρίσκεται βορειοδυτικά της πόλης, στους πρόποδες του όρους Πάικου, όπου διοργανώνονται δίαφοροι αγώνες, τοπικοί, πανελλήνιοι ή ευρωπαϊκοί.

Διασκέδαση-Πολιτισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο κεντρικός Πεζόδρομος

Το επίκεντρο της κοινωνικής ζωής της πόλης αναμφίβολα βρίσκεται στον πεζόδρομο των Γιαννιτσών. Εδώ και στα παράπλευρα στενά η πόλη ζει καθημερινά σε έντονους ρυθμούς, καθώς συγκεντρώνει τον κύριο όγκο των επισκεπτών και όσων γενικά επιθυμούν να γευματίσουν, να δειπνήσουν ή απλά να απολαύσουν τον καφέ ή το ποτό τους.[34]

Τα Γιαννιτσά ήταν από τις πρώτες πόλεις που δημιούργησαν Ανοιχτό Θέατρο 3000 θέσεων και κατέστησαν θεσμό τις πολιτιστικές εκδηλώσεις καθώς μεγάλα ονόματα του θεάτρου και της μουσικής φιλοξενούνται κάθε χρόνο τον τελευταίο μήνα του καλοκαιριού δίνοντας στις ημέρες πολιτισμού, φεστιβαλικό χαρακτήρα. Επίσης διάφορες εικαστικές, θεατρικές και μουσικές εκδηλώσεις λαμβάνουν χώρα στο κλειστό θέατρο το οποίο βρίσκεται έσωθεν του Πνευματικού Κέντρου το οποίο είναι ένα κτίριο μοντέρνας αρχιτεκτονικής (3800τ.μ.). Τις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου διοργανώνεται η Εμποροπανήγυρη Γιαννιτσών για μια εβδομάδα. Σημαντική είναι και η αναφορά στη ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α.Π. που αποτελεί έναν κοινωφελή μη κερδοσκοπικό πολιτιστικό οργανισμό που ιδρύθηκε το 1996, η οποία αναπτύσσει οργανωμένα τη μουσική (λειτουργεί το Αλεξάνδρειο Ωδείο Γιαννιτσών), τις εικαστικές τέχνες (λειτουργεί καλλιτεχνικό εργαστήρι και οργανώνει εκθέσεις), τον χορό (παραδοσιακό, κλασσικό και μοντέρνο), τον κινηματογράφο (θερινό cinema, αφιερώματα) και άλλες τέχνες.[35]

Μέσα Ενημέρωσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εφημερίδες περιοδικά & ραδιόφωνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • myPoint Magazine (FreePress Περιοδικό της περιοχής)
  • Ο λόγος της Πέλλας (Εβδομαδιαία - Ηλεκτρονική Εφημερίδα)
  • Happy Radio ( Ραδιοφωνικός Σταθμός )
  • Γιαννιτσά (Καθημερινή Εφημερίδα)
  • Πολιτεία κάμπου (Εφημερίδα)[36]

Τηλεοπτικοί σταθμοί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κανάλι Έδρα
Εγνατία Τηλεόραση (Εγνατία Τηλεόραση Α.Ε.) Ελευθερίου Βενιζέλου 112, Γιαννιτσά (πρωτεύοντα κεντρικά γραφεία)
20ής Οκτωβρίου 31, Γιαννιτσά (δευτερεύοντα κεντρικά γραφεία)
Ανδρέου Γεωργίου 21, Θεσσαλονίκη (εγκαταστάσεις)
Pella Τηλεόραση (Πέλλα Τηλεόραση - Τηλεοπτικός Σταθμός Α.Ε.) Εγνατίας 55, Γιαννιτσά (κεντρικά γραφεία)
Ακροπόλεως 3, Γιαννιτσά (εγκαταστάσεις)

Ραδιοφωνικοί σταθμοί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Συχνότητα Όνομα Σταθμού Ιστοσελίδα Πρώτη Λειτουργία Πληροφορίες Σταθμού
Internet Radio Happy Radio www.happyradio.gr 2015 Λειτουργεί απο το κέντρο της πολης των Γιαννιτσων.
103.3 MHz Ράδιο Πέλλα FM Stereo www.pellafm.gr 1991 Ενημέρωση και αναμετάδοση του ΣΚΑΪ 100.3
96.3 MHz Ράδιο Τοξότης www.toxotisfm.gr 1991 Ενημέρωση και ψυχαγωγία, με έδρα το Παλαίφυτο

Περιοδικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

myPoint Magazine

Ηλεκτρονικές εφημερίδες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεταφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τα Γιαννιτσά διέρχεται η Εθνική οδός Θεσσαλονίκης-Εδέσσης πού είναι μέρος της Εθνικής Οδού 2. Επίσης η πόλη εξυπηρετείται με τα υπεραστικά λεωφορεία του ΚΤΕΛ[37] που εκτελούν δρομολόγια συνεχώς με τα άλλα σημαντικά κέντρα της περιοχής. Παρά κάποιες συζητήσεις που έχουν γίνει, τα Γιαννιτσά δεν συνδέονται σιδηροδρομικώς. Οπότε ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορεί να επισκεφτεί κάποιος την πόλη είναι μόνο οδικώς. Ωστόσο οι κοντινότεροι σιδηροδρομικοί σταθμοί βρίσκονται στην Αλεξάνδρεια και το Άδενδρο.

Οδικό δίκτυο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τα Γιαννιτσά περνάνε οι παραπάνω οδικοί άξονες:

Σήμα Όνομα Διαδρομή

Εθνική Οδός 2 Φλώρινα - Έδεσσα - Γιαννιτσά - Χαλκηδόνα - Θεσσαλονίκη - Καβάλα - Αλεξανδρούπολη
[38] Επαρχιακή οδός 13 Γιαννιτσά - Αξός - Αραβησσός − Λάκκα − Μάνδαλο − Λιθαριά − Εξαπλάτανος
[38] Επαρχιακή οδός 15 Γιαννιτσά - Αλεξάνδρεια
[38] Επαρχιακή οδός 20 Γιαννιτσά - Φιλλυριά – Γουμένισσα
[38] Επαρχιακή οδός 21 Γιαννιτσά - Γουμένισσα

Αδελφοποιημένες πόλεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη των Γιαννιτσών έχει αδελφοποιηθεί με τις πόλεις:

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Ελληνική απογραφή 2021.
  2. ↑ «Τα Γιαννιτσά - Δήμος Πέλλας». www.giannitsa.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2023. 
  3. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 8. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 270. 
  4. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 17. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 244. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Αποτελέσματα Απογραφής κατά Αποκεντρωμένη Διοίκηση, Περιφέρεια, ΠΕ, Δήμο, ΔΕ και ΔΚ». Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2023. 
  6. ↑ «Πανδέκτης: Genitsa -- Giannitsa». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2022. 
  7. ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2022. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού Αρχειοθετήθηκε 2021-10-04 στο Wayback Machine.», σελ. 10521 (σελ. 47 του pdf)
  9. ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2022. 
  10. ↑ «Ματιές της Πέλλας: Απογραφή στον νομό Πέλλας με 139680 κατοίκους». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2013. 
  11. ↑ «Στατικά αποτελέσματα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2013. 
  12. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 191 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf. 
  13. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 190 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf. 
  14. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 156 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf. 
  15. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 146 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 2022-09-14. 
  16. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 148 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf. 
  17. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 153 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf. 
  18. ↑ «Ο ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2014. 
  19. ↑ Οδηγός της πόλης των Γιαννιτσών, σελ. 9
  20. ↑ Πέλλα Net: Ιστορία Γιαννιτσών
  21. ↑ «Η ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ - IKEE / AUTh» (PDF). 
  22. ↑ Αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι, επιστημονική επιμέλεια Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, εκδόσεις University Studio Press. Θεσσαλονίκη 2008
  23. ↑ «Ο Αθηναϊκός Τύπος για την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης (Οκτώβριος – Νοέμβριος 1922)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2013. 
  24. ↑ «Η Οικία του Εμίν Μπέη (αρχές 20ού αιώνα)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2013. 
  25. ↑ Πέλλα Net: Λόφος Φιλίππειο
  26. ↑ Ο Ποταμός Λουδίας
  27. ↑ Λουδίας ποταμός
  28. ↑ Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Γιαννιτσών
  29. ↑ «Λαογραφικό μουσείο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2013. 
  30. ↑ «Με κάθε επισημότητα έγιναν τα αποκαλυπτήρια του Αγάλματος του Μ. Αλεξάνδρου στα Γιαννιτσά». History Of Macedonia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2022. 
  31. ↑ Το Ηρώο των Γιαννιτσών
  32. ↑ Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Μητρόπολη Γιαννιτσών
  33. ↑ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ
  34. ↑ «Τα Γιαννιτσά». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2013. 
  35. ↑ Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Πολιτισμού και Ανάπτυξης Πέλλας
  36. ↑ Vrisko.gr
  37. ↑ ΚΤΕΛ Πέλλας
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 38,3 Εφημερίδα της Κυβέρνησης
  39. ↑ http://www.comune.crotone.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/318
  40. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2019.