Paleoarte

Laelaps saltando, por Charles R. Knight, 1896
Kariridraco dianae segundo a paleoartista brasileira Júlia d'Oliveira.

Paleoarte é calquera traballo artístico orixinal, ben a través de traballos de escultura ou de ilustración científica que tentan describir a vida prehistórica segundo evidencia científica.[1] Poden ser representacións de restos de fósiles ou imaxes das criaturas vivintes e dos seus ecosistemas. A paleoarte a miúdo serve de base para a representación da fauna prehistórica na cultura popular, o cal á súa vez inflúe na percepción pública e alimenta o interese nestes animais.[2]

O termo "paleoarte"–da palabra grega para "vello" (palaios>paleo), e de "arte"– foi popularizado a finais dos 1980s por Mark Hallett, (ilustrador de dinosauros que foi asesor en Parque Xurásico) para a arte que describe os asuntos relacionados coa paleontoloxía, porén considérase que se teña orixinado como tradición visual nos primeiros 1800s na Inglaterra.[3][4][5] Outros traballos máis antigos de "proto-paleoarte", poderían datar de tan vello como o século V a. C., aínda que a relación con materiais fósiles coñecidos é especulativa.[6] Outras ilustracións da Idade Media retratando criaturas míticas é máis posíbel que fosen inspiradas por fósiles de grandes mamíferos prehistóricos e réptiles coñecidos nese tempo.[7]

A paleoarte xurdiu como xénero con fundamento científico inequívoco arredor do comezo do século XIX, encanando coa aparición da paleontoloxía como disciplina académica diferenciada. Estes temperáns paleoartistas restauraban material fósil, musculatura, aparencia de vida, e o hábitat de animais prehistóricos baseándose no saber científico limitado daquela altura. As pinturas e esculturas desde mediados do XIX eran fundamentais en levar a paleontoloxía ao interese do público en xeral, como as esculturas do Dinosauro de Palacio de Cristal mostrado en Londres. O paleoartista Charles R. Knight foi o primeiro en describir dinosauros como animais activos, dominou a paisaxe paleoartística a principios do século XX.[2]

A era moderna da paleoarte foi traída primeiro polo "Renacemento dos Dinosauros", unha pequena revolución científica nos primeiros 1970s, en que os dinosauros viñeron a ser entendidos como criaturas moi activas que poden ser de sangue quente e talvez relacionados cos paxaros. Este cambio de panorama levou a unha énfase máis forte na precisión e puxo o foco en describir as criaturas prehistóricas como animais reais que semellan animais vivos na súa aparencia, comportamento e diversidade. Esta nova paleoarte é caracterizada polo foco na exactitude e biodiversidade, no estilo e descrición ilustrativa, así como polo aumento da arte dixital e un maior acceso a recursos científicos e a unha extensa comunidade científica e artística xerada en Internet. Hoxe, a paleoarte é un xénero artístico-científico globalmente recoñecido, e ten sido tema de premios e concursos internacionais, exposicións en galerías e museos, e unha gran variedade de libros e merchandising.

Definicións

[editar | editar a fonte]

Unha chave no inicio da paleoarte como rama diferenciada da ilustración científica era o desexo tanto do público como dos paleontólogos de visualizar a prehistoria que os fósiles representaron.[8] Mark Hallett, quen acuñou o termo nos 80s, acentuou a importancia do esforzo de cooperación entre artistas, paleontologos e outros especialistas para ter acceso á información para xerar restauracións precisas, realistas de animais extintos e os seus hábitats.[9][10]

Xa que o coñecemento da paleontoloxía e a percepción pública dese campo mudou dramaticamente desde as tentativas máis temperás en reconstruír a prehistoria, a paleoarte como a disciplina consecuentemente foi evolucionando tamén. Isto levou a dificultades en crear unha definición compartida do termo. Dado que o camiño cara á precisión científica sempre foi unha característica da disciplina, algúns autores sinalan a importancia de separar certa paleoarte da "paleoimaxinería", definida como categoría máis ancha de imaxes con esta temática, ou influídas por ela, pero que non necesariamente inclúen a precisión científica como obxectivo recoñecido.[11] Unha tentativa para separar estes termos definiu os paleoartistas como artistas que, "crean orixinais reconstrucións de esqueletos e/ou restauracións de animais prehistóricos, ou de invertebrados ou de flora fósil utilizando procedementos aceptábeis e recoñecidos".[12] Outros sinalaron que unha definición de paleoarte ten que incluír un grao de subxectividade, onde o estilo do artista, as preferencias e as súas opinións entran en xogo xunto co obxectivo de precisión.[13]

A SVP limitou a definición de paleoarte á reconstrución de fósiles de animais vertebrados.

A Society of Vertebrate Paleontology (SVP) ofreceu a definición de paleoarte como, "a representación científica ou naturalista de temas paleontolóxicos relativos a fósiles de vertebrados", unha definición considerada inaceptábel por algúns pola súa exclusión dos suxeitos non-vertebrados.[14][15] O paleoartista Mark Witton define a paleoarte en termos de tres elementos esenciais:

1) ligada por datos científicos, 2) implicando a restauración bioloxicamente informada e completando algunha ausencia de datos, e 3) relativa a organismos extintos.[16] Esta definición descarta explicitamente que as ilustracións técnicas de exemplares fósiles non se consideren paleoarte e require o uso de "extrapolación razoada e especulación informada" para cubrir estas lagoas reconstructivas, co que tamén se descartan de xeito explícito obras de arte que van activamente contra os datos publicados coñecidos. Poderían considerarse máis precisamente arte de inspiración paleontolóxica.[17]

Nunha tentativa de estabelecer unha definición común do termo, Ansón et al. (2015) dirixiu unha enquisa empírica da comunidade paleontolóxica internacional. O 78% dos participantes declarou estar de acordo coa importancia da precisión científica e o 87% dos enquisados recoñeceu un aumento na precisión da paleoarte co paso do tempo.[18]

Outros termos propostos son "paleorestauración" e "restauración paleontolóxica" para referirse especificamente ás actividades de restauración no contexto paleontolóxico. Michael Benton criticou os termos "paleoartist" e "paleorestoration" por seren demasiado informais e potencialmente confusos[19]. A distinción entre "reconstrución" (remontaxe de fósiles) e "restauración" (recreación da aparencia en vida) tamén é importante para manter a claridade na comunidade científica e para a divulgación eficaz.[20]

Finalidades e produción

[editar | editar a fonte]

A produción de paleoarte require por definición a lectura substancial de investigacións e que reunir referencias para asegurar a credibilidade científica na produción.[21] As finalidades da paleoarte van desde comunicar coñecemento científico a evocar emocións e fascinación pola natureza.[22] O artista James Gurney, autor da serie Dinotopia, describiu a interacción entre os científicos e os artistas como o artista sendo os ollos do científico, xa que as súas ilustracións dan forma ás teorías; a paleoarte determina como o público perciben os animais extintos.[23] Á parte do obxectivo de precisión en si mesmo, as intencións do paleoartista poden incluír o ilustrando de hipóteses científica específicas ou suxerir hipóteses novas que poden ser máis tarde verificadas por evidencia de fósil.[24] A paleoarte mesmo pode ser utilizada como metodoloxía investigadora, na creación de modelos de escala para estimar aproximacións de peso e proporcións de tamaño.[25] É tamén frecuentemente utilizada como ferramenta para divulgación e educación, incluíndo a produción e venda de xoguetes, libros, filmes, e outros produtos.[26]

Un exemplo das reconstrucións de esqueletos: Olorotitan por Andrey Atuchin

Principios científicos

[editar | editar a fonte]

A pesar de que o proceso de cada artista diferirá, Witton (2018) recomenda un conxunto estándar de requisitos para producir ilustracións que encaixa na definición. Un entendemento básico da situación do organismo no tempo (xeocronoloxía) e no espazo (paleobioxeografía) é necesario para as restauracións de escenas ou ambientes.[27] A referencia esquelética -non só os ósos dos animais vertebrados, senón incluír as estruturas fosilizadas dos tecidos brandos, como o tecido vexetal lignificado e o cadro de coral- é crucial para comprender as proporcións, o tamaño e o aspecto dos organismos extinguidos. Dado que moitos exemplares fósiles son coñecidos a partir de material fragmentario, pode ser necesaria unha comprensión da ontoxenia, a morfoloxía funcional e a filoxenia dos organismos para crear paleoarte cientificamente rigorosa.[28]

Varios profesionais paleoartistas recomendan a consideración de animais contemporáneos para auxiliar as restauracións precisas, especialmente en casos onde detalles cruciais de pose, aparencia e comportamento son imposíbeis de saber desde material fósil.[29][30] Por exemplo, a maioría das coloracións e texturas son incógnitas desde a evidencia fósil, pero estas poden ser plausibelmente restauradas na ilustración baseada en aspectos sabidos do ambiente e do comportamento animal, así como a inferencia baseada en función como termoregulación, intrarrecoñecemento de especies, e camuflaxe.[31]

Por unha banda os principios científicos poden dar unha multiplicidade de representacións posíbeis que non deben limitar as ilustracións ou esculturas a clichés, e por outra o uso dun único modelo en determinados campos pode afianzar un prexuízo. Segundo a revista Science, a intuición e non a ciencia impulsa a maioría das reconstrucións faciais de especies extinguidas, e chaman a atención sobre diversos feitos, como que no Smithsonian a pel dos homínidos se fai cada vez máis clara canto máis bípedes son, pero non hai evidencia diso, ou as presentacións de neandertais co pelo sucio, afianza unha tendencia que os retrata como antihixiénicos etc.[32]

Principios artísticos

[editar | editar a fonte]

Alén da comprensión científica, a paleoarte incorpora unha aproximación tradicional á arte.[33] O éxito dunha peza de paleoarte depende da composición tanto como calquera outro xénero artístico. A situación dos obxectos, a cor, a iluminación, e a forma poden ser indispensábeis para comunicar unha representación realista da vida prehistórica.[34] As habilidades no debuxo tamén son fundamentais para unha paleoilustración eficaz, incluíndo a perspectiva, composición etc.[35] A paleoarte é única no seu reto en tanto que o seu contido ten que ser imaxinado e inferido, en vez de ser directamente referenciado e, en moitos casos, isto inclúe o ambiente e o comportamento animal.[36][37]

A natureza incompleta do rexistro fósil, variando as interpretacións segundo o material que exista, e a incapacidade para observar o comportamento asegura que a ilustración de dinosauros ten un compoñente especulativo. Por tanto, unha variedade de factores ademais da ciencia pode influír nos ilustradores, incluíndo as expectativas de editores e comisarios, así como suposicións que aguantan moito tempo sobre a natureza de dinosauros que poden ser repetido por xeracións de paleoartistas, a custo da precisión.[38]

Historia

[editar | editar a fonte]

"Proto-paleoarte" (pre-1800)

[editar | editar a fonte]

Mentres a palabra "paleoarte" é bastante recente, a práctica de restaurar a vida antiga baseada en restos de fósiles reais pode terse orixinado ao mesmo tempo que a paleontoloxía.[39] Con todo, a arte dos animais extinguidos existiu moito tempo antes da pintura Duria Antiquior de Henry De la Beche, de 1830, que ás veces é chamada de 'a primeira ilustración paleontolóxica'.[40] Estes traballos máis vellos inclúen esbozos, pinturas e detalladas restauracións anatómicas, aínda que a relación destes traballos con material fósil observado é maioritariamente especulativo. Por exemplo, algúns investigadores consideran que un vaso corintio pintado entre 560 e 540 a. C ten a descrición dun cranio de fósil. Tamén chamado "monstro de Troia", a besta coa que loitu Heracles, semella o cranio do xiráfido Samotherium.[41] Witton considerou que a pintura ten diferenzas significativas desde o cranio presuntamente representando (carece de cornos, dentes agudos), e non necesariamente debe considerado "proto-paleoarte". Outros eruditos suxeriron que os fósiles antigos inspiraron descricións gráficas de grifóns, coa mítica quimera de león e anatomía de paxaro, que semellan un Protocerátops. De xeito semellante, algúns autores teñen especulado que a enorme apertura nasal unificada no cranio de mamuts poderían inspirar historias e ilustracións antigas dos ciclopes. Con todo, estas ideas nunca foron adecuadamente fundamentadas.[42]

O Klagenfurt Lindworm

Os traballos definitivos máis temperáns de "proto-paleoarte" que describen a aparencia de vida de animais fósiles veu da Europa dos séculos XV e XVI. A estatua dun lindworm en Klagenfurt, Austria que data de 1590 é identificada en escritos daquel tempo como o cranio dun coelodonta antiquitatis, o rinoceronte laúdo, como fundamento para a composición da cabeza. Este cranio fora atopado nunha mina próxima en 1335, e restos en exhibición hoxe. A pesar da pouca semellanza ao cranio en cuestión, a estatua foi pensada para ser certamente inspirada polo achado.[43]

O libro alemán Mundus Subterraneus, de erudito Athanasius Kircher de 1678, presenta un número de ilustracións de dragóns e humanos xigantes que poden ser informadas por fósiles atopados en canteiras e covas. Algúns destes poden ser os ósos do Plistoceno, comúns nas covas europeas. É posible que outros estivesen baseados en fósiles de plesiosauros moito máis antigos, que se pensa que influíron na representación única dun dragón neste libro que se afasta notablemente das obras de arte clásicas delgadas e esveltas do dragón da época ao ter un corpo parecido a un barril e con asas de remo. Segundo algúns investigadores, esta diferenza coas ilustracións de dragón típicas dese tempo, probabelmente reflicte a chegada dunha fonte nova de información, como un descubrimento de plesiosauros fósiles en canteiras da rexión de Suabia en Baviera.[44][45]

Reconstrucións do século XVIII do esqueleto dun unicornio poden ter sido inspiradas por ósos de mamuts e rinocerontes da Idade do Xeo atopados nunha cova preto de Quedlinburg, en Alemaña. Estas ilustracións son de orixe incerta e poden ter sido creadas por Otto von Guericke, o naturalista que primeiro describiu os "restos" de unicornio nas súas escrituras, ou Gottfried Wilhelm Leibniz, o autor que publicou a imaxe en 1749. Esta interpretación representa a ilustración sabida máis vella dun esqueleto de fósil.[46][47]

Paleoarte científico temperán (1800–1890)

[editar | editar a fonte]
Jean Hermann, 1800. Restauración do pterosauro Pterodactylus antiquus

O comezo do século XIX viu as primeiras ilustracións paleontolóxicas cun fundamento científico inequívoco, e esta aparición coincidide co xurdimento da paleontoloxía que pasa a ser vista como un campo distinto na ciencia. O naturalista e profesor Jean Hermann de Estrasburgo, redactou o que Witton describe como as máis vellas coñecidas pezas de paleoarte en 1800.[48] Estes esbozos, baseados no primeiro fósil coñecido esqueleto dun pterosauro, describe a interpretación de Hermann do animal como un mamífero voador con pel e orellas externas grandes. Estes debuxos de tinta eran esbozos relativamente rápidos para acompañar as súas notas no fósil e probabelmente nunca pretenderan ser publicados, e a súa existencia foi só recentemente destapada pola correspondencia entre o artista e o anatomista francés Georges Cuvier.[49]

Romano Boltunov, 1805. Reconstrución dun mamut, baseado en restos conxelados que observou en Siberia

De xeito semellante, os esbozos privados de fósiles xigantescos redactados polo comerciante de Yakutsk Romano Boltunov en 1805 tampouco probabelmente pretenderan ser para a súa publicación científica, mais a súa función—para comunicar a aparencia de vida dun animal cuxos caninos atopara en Siberia e esperaba vender—mesmo así estabeléceo como un dos primeiros exemplos de paleoarte, segundo a definición de hoxe. Os bosquexos do animal de Boltunov, que o representaban sen tronco e parecido a un xabarín, suscitaron interese científico polo exemplar, os debuxos foron enviados posteriormente a San Petersburgo e, finalmente, levaron á escavación e estudo do resto do exemplar.[50]

Caricatura de William Buckland do xeólogo William Conybeare en 1822, nunha guarida de hiena

Cuvier seguiu a producir restauracións esqueléticas de mamíferos extinguidos. Algunhas destas incluían musculatura en capas, que a principios da década de 1820 poderían considerarse os primeiros exemplos de ilustracións de tecido animal acumulado sobre esqueletos fósiles. Como enormes e detalladas restauracións de fósiles ían aparecendo neste momento nas mesmas publicacións que estes modestos intentos de restauración de tecidos brandos, os historiadores especularon se isto reflectía vergoña e falta de interese polo paleoarte como demasiado especulativo para ter un valor científico na época[51] Unha desviación notable do enfoque semellante a Cuvier vese nunha caricatura deseñada polo xeólogo William Conybeare en 1822. Esta caricatura representa ao paleontólogo William Buckland entrando na famosa cova británica Kirkdale, coñecida polos seus restos de mamíferos da Idade do Xeo, no medio dunha escena de hiénidos fósiles restaurados no interior da antiga cova, a primeira obra de arte coñecida que representa un animal extinto restaurado nunha interpretación dun ambiente antigo.[52] Un paso adiante similar describe un animal parecido a un dragón como representando o pterosauro dimorphodon voando sobre o litoral, por George Howman; esta acuarela de 1829 foi unha peza fantástica que, aínda que non foi especialmente científica, foi outro dos primeiros intentos de restaurar un animal fósil nun hábitat adecuado.[53]

Duria Antiquior - A more Ancient Dorset. Acuarela do xeólogo Henry De la Beche, 1830 Pintura baseada nos fósiles atopados por Mary Anning.

En 1830, a primeira escena de paleoarte "totalmente realizada", que representa animais prehistóricos nun marco xeolóxico realista, foi pintada polo paleontólogo británico Henry De la Beche. Chamada Duria Antiquior — A more Ancient Dorset (Duria Antiquior: un Dorset máis antigo), esta acuarela representa unha escena do Xurásico Inicial de Dorset, unha rexión rica en fósiles das Illas Británicas. Esta pintura, baseada en descubrimentos de fósiles ao longo da costa de Dorset pola paleontóloga Mary Anning, mostraba aspectos realistas da aparencia, comportamento e ambiente dos animais a un nivel de detalle, realismo e precisión que foron dos primeiros deste tipo.[54] A súa acuarela, unha ilustración precoz da paleoecoloxía, mostra plesiosauros e ictiosauros nadando e buscando presas nun ambiente natural e inclúe representacións do comportamento destes réptiles mariños que, aínda que se descoñecen, foron inferencias feitas por De la Beche baseándose no comportamento dos animais vivos. Por exemplo, un ictiosaurio píntase coa boca aberta a piques de tragar o peixe primeiro, do mesmo xeito que un peixe depredador tragaría outro.[55] Moitos destes animais son tamén representados defecando, un tema que xorde noutros traballos de De la Beche. Por exemplo, en 1829 chamou a unha litografía súa A Coprolitic Vision, quizais inspirado pola carícatura da cova de Kirkdale, volve rirse de W. Buckland colocándoo na boca dunha cova rodeada de animais prehistóricos que defecan. Varios autores remarcaron o interese aparente de De la Beche polas feces fosilizadas, especulando que incluso a forma da cova deste deseño animado lembra o interior dun enorme tracto dixestivo.[56] En calquera caso, Duria Antiquior inspirou moitos derivados posteriores, un dos cales foi producido por Nicholas Christian Hohe en 1831 titulado Jura Formation. Esta peza, publicada polo paleontólogo alemán Georg August Goldfuss, foi a primeira escena completa de paleoarte en publicarse cientificamente e foi probabelmente unha introdución a outros académicos da época sobre o potencial desta disciplina.[57] Goldfuss foi o primeiro en describir un tegumento parecido a pel nun pterosaurio, na súa ilustración de 1831 baseada na súa observación do exemplar de Scaphognathus. Esta observación, rexeitada por científicos como Hermann von Meyer, foi posteriormente reivindicada con certeza pola tecnoloxía de imaxe do século XXI.[58]

Benjamin Waterhouse Hawkins, 1850 esculturas dun par de Iguanodon, dos Dinosauros do Palacio do Cristal, Londres

O papel da arte na difusión do coñecemento paleontolóxico adquiriu unha nova relevancia a medida que a ilustración dos dinosauros avanzaba xunto coa paleontoloxía dos dinosauros a mediados do s. XIX. Con só restos fósiles fragmentarios coñecidos naquel momento o termo "dinosauro" foi acuñado por Sir Richard Owen en 1841, a cuestión da aparición dos dinosauros na vida captou o interese dos científicos e do público por igual.[59] Debido á novidade e ás limitacións das evidencias fósiles dispoñibles naquel momento, os artistas e os científicos non tiñan ningún marco de referencia para comprender como serían os dinosauros vivos. Por esta razón, as representacións de dinosauros da época estaban baseadas en animais contemporáneos, como ras, lagartos ou canguros. Un dos exemplos máis famosos, o iguanodonte, representouse como unha enorme iguana porque se pensaba que os únicos fósiles coñecidos do dinosauro, as mandíbulas e os dentes, se parecían aos do lagarto vivo.[60] Coa axuda de Owen, Benjamin Waterhouse Hawkins creou a primeira esculturas de tamaño real que representando dinosauros e outros animais prehistóricos como el pensou que podían ser; é considerado por algúns o primeiro artista significativo en aplicar as súas habilidades ao campoda paleontoloxía de dinosauros.[61] Algúns destes modelos foron inicialmente creados para a Grande Exposición de 1851, mais 33 foron finalmente producidos cando o Palacio de Cristal foi trasladado a Sydenham, no sur de Londres. Gideon Mantell decatouse de que o Iguanodon, do que foi o descubridor, non era un animal pesado e semellante ao paquidermo, como avanzaba Owen, senón que tiña as extremidades anteriores delgadas; a súa morte deixouno incapaz de participar na creación das esculturas de dinosauros do Crystal Palace, polo que a visión de Owen sobre os dinosauros converteuse na vista polo público. Tiña case dúas ducias de esculturas a tamaño natural de varios animais prehistóricos construídas con formigón esculpidas sobre un marco de aceiro e ladrillo; incluíronse dous Iguanodon, un de pé e outro apoiado na barriga.[62] Os dinosauros fican no seu sitio no parque, mais o seu aspecto agora está desactualizado como consecuencia tanto do progreso paleontolóxico como dos equívocos de Owen.[63]

Édouard Riou, 1865 ilustración de Iguanodon e Megalosaurus nun combate, de La Terre Avant le Diluvio

Os modelos do Crystal Palace, a pesar da súa imprecisión segundo os estándares actuais, foron un fito no avance do paleoarte como unha empresa académica seria, pero tamén para captar o interese do público en xeral. Foron ademais as primeiras obras de paleoarte que se comercializaron como postais, libro-guías e réplicas para o público en xeral.[64] Na segunda metade do XIX, este cambio importante puido verse noutros desenvolvementos que se produciron en libros académicos e pinturas con ilustracións científicas da vida prehistórica. Por exemplo, un libro do científico francés Louis Figuier titulado La Terre Avant le Deluge, publicado en 1863, foi o primeiro en presentar unha serie de obras de paleoarte que documentan a vida a través do tempo. Ilustrado polo pintor francés Édouard Riou, este libro presentaba escenas icónicas de dinosauros e outros animais prehistóricos baseados nas construcións de Owen e establecería un modelo para libros académicos con ilustracións da vida prehistórica ao longo dos anos vindeiros.[65]

Paleoarte "Clásico" (1890–1970)

[editar | editar a fonte]

A medida que a fronteira occidental se abriu aínda máis na última metade do século XIX, o rápido crecemento dos descubrimentos de dinosauros nas terras do medio oeste americano e do deserto canadense trouxeron consigo un renovado interese polas reconstrucións artísticas dos achados paleontolóxicos. Este período "clásico" viu a aparición de Charles R. Knight, Rudolph Zallinger e Zdeněk Burian como os tres expoñentes máis destacados de paleoarte. Durante este tempo, os dinosauros reconstruíronse popularmente como "Grandes Réptiles" lentos que arrastraban a cola, de sangue frío e que se converteron nun sinónimo de fracaso evolutivo na mente do público.[66]

Smilodon Por Charles R. Knight (1903).

Charles Knight é xeralmente considerado unha das figuras clave da paleoarte durante este tempo. O seu nacemento tres anos despois da publicación do influente Descend of Man, de Charles Darwin, xunto coas "Guerras óseas" entre os paleontólogos norteamericanos rivales Edward Drinker Cope e Othniel Marsh enfadados desde a súa infancia, preparara a Knight para o desenvolvemento dun interese na reconstrución de animais prehistóricos. Como un ávido artista da vida salvaxe que rexeitaba tirar de montaxes ou fotografías, prefería debuxar do natural, Knight creceu debuxando animais vivos, pero volveuse cara aos animais prehistóricos no tempo dos descubrimentos paleontolóxicos en rápida expansión e da enerxía pública que acompañou a cobertura sensacionalista. destes descubrimentos ao redor do século XX.[67] A incursión de Knight na paleoarte pode rastrexarse nun encargo ordenado polo doutor Jacob Wortman en 1894 dunha pintura dun porco prehistórico, Elotherium, para acompañar a súa exhibición de fósiles no Museo Americano de Historia Natural. Knight, que sempre preferiu debuxar animais vivos, aplicou o seu coñecemento sobre a anatomía moderna do porco á pintura, o que emocionou tanto a Wortman que o museo encargoulle a Knight que pintase unha serie de acuarelas de varios fósiles expostos.[68]

Entelodon (daquela coñecido como Elotherium), a primeira restauración encargada dun animal extinto, por Charles R. Knight

Ao longo dos anos 20, 30 e 40, Knight seguiu producindo debuxos, pinturas e murais de dinosauros, home primitivo e mamíferos extinguidos para o Museo, onde foi mentorado por Henry Fairfield Osborn e o Chicago Field Museum, así como para National Geographic e moitas outras revistas importantes da época, culminando no seu último mural importante para o Everhart Museum de Scranton, Pensilvania, en 1951.[69] O biólogo Stephen Jay Gould remarcou máis tarde a profundidade e amplitude de influencia que tivo a paleoarte de Knight na configuración da percepción pública dos animais extinguidos, incluso sen ter publicado investigacións orixinais no campo. Gould describiu a contribución de Knight á comprensión científica no seu libro Wonderful Life de 1989: "Ninguén demostrou tal graza e habilidade na reconstrución de animais a partir de esqueletos desarticulados. Charles R. Knight, o máis famoso dos artistas na reanimación dos fósiles, pintou todas as figuras canónicas dos dinosauros que despeden o noso medo e imaxinación até hoxe".[70] Unha das pezas máis famosas de Knight foi o Leael Laelaps, que produciu en 1897. Esta pintura foi unha das poucas obras de paleoarte producidas antes de 1960 que representou aos dinosauros como criaturas activas e de rápido movemento, anticipando a seguinte era de obras de arte paleontolóxicas a partir do 'Renacemento dos Dinosauros'.[71]

Triceratops, 1925 do filme The Lost World
Ilustración de Triceratops creado en 1904 por Charles R. Knight

As ilustracións de Knight tamén tiveron unha grande e duradeira influencia na representación de animais prehistóricos na cultura popular. As primeiras representacións de dinosauros en películas, como a película de King Kong de 1933 e a produción de The Lost World de 1925, baseada na novela homónima de Arthur Conan Doyle, dependían moito das pinturas de dinosauros de Knight para producir modelos de dinosauros axeitados que fosen realistas para o tempo. O artista de efectos especiais Ray Harryhausen continuaría baseando os seus dinosauros nos filmes nas ilustracións de Knight até finais dos anos sesenta.[72]

Rudolph Zallinger e Zdeněk Burian influíron cando a carreira de Knight comezou a terminar. Zallinger, un pintor estadounidense nacido en Rusia, comezou a traballar ilustrando algas mariñas ao redor da época en que os Estados Unidos entraron na segunda guerra mundial.[73] Empezou a súa peza máis icónica, un mural para o Yale Peabody Museo, en 1942. Este mural, titulado 'A Idade de Réptiles', foi completado en 1947 e era representativo do consenso moderno da bioloxía dos dinosauros naquel tempo.[74] Máis tarde completou un segundo grande mural para o Peabody, "A Idade de Mamíferos", que xurdira da pintura publicada na revista de Life en 1953.[75]

Zdeněk Burian, traballando desde a súa Checoslovaquia nativa, seguiu a escola de Knight e Zallinger, introducindo escenas bioloxicamente-informadas de paleoarte nas súas extensas series de ilustracións de vida prehistórica.[76] Burian entrou no mundo da ilustración prehistórica a principios dos anos trinta con ilustracións para libros de ficción ambientadas en diversos tempos prehistóricos polo arqueólogo afeccionado Eduard Štorch. Estas ilustracións chamaron a atención do paleontólogo Josef Augusta, con quen Burian cooperou desde 1935 até a morte de Augusta en 1968.[77] Esta colaboración levou finalmente ao lanzamento da carreira de Burian na paleoarte.[78]

Gerhard Heilmann, hipótese de antepasado de paxaro "Proavis" (1916).

Algúns autores sinalaron unha sensación máis escura e sinistra para a súa paleoarte do que os seus contemporáneos, talvez influído polas súas experiencias na Checoslovaquia da segunda guerra mundial.[79] Orixinais das pinturas están expostas no Dvůr Králové Zoo, no Museo Nacional (Praga) e no Anthropos Museo en Brno.[80] En 2017, o primeiro dinosauro checo validado foi nomeado Burianosaurus augustai en honra de Burian e Josef Augusta.[81]

Mentres Knight, Zallinger e Burian dominaban a paisaxe da paleoarte na primeira metade do século XX, pero non eran os únicos traballando nese tempo. O pintor alemán Heinrich Harder estaba ilustrando artigos de historia natural, incluíndo unha serie de artigos de Wilhelm Bölsche sobre historia natural para Die Gartenlaube, entre 1906 e 1908. Tamén traballou con Bölsche para ilustrar unha colección de cartas de 60 dinosauros e outros animais prehistóricos para a Reichardt Cocoa Company, titulada "Tiere der Urwelt" ("Fauna do mundo prehistórico").[82] Un contemporáneo de Harder, o paleontólogo danés Gerhard Heilmann, produciu unha gran cantidade de debuxos a tinta relacionados co Archaeopteryx e a evolución aviaria, que culminou co seu espléndido e controvertido tratado The Origin of Birds, publicado en 1926 .[83]

O 'Renacemento dos Dinosauros' (1970–2010)

[editar | editar a fonte]

Esta clásica representación dos dinosauros mantívose até a década de 1960, cando unha pequena revolución científica comezou a mudar as percepcións dos dinosauros como animais lentos que arrastran a cola por criaturas activas e alertas.[84] Este cambio produciuse despois do descubrimento de 1964 de Deinonychus polo paleontólogo John Ostrom. A descrición de Ostrom deste dinosauro case completo coma unha especie de paxaro, publicada en 1969, desafiou a presuposición dos dinosauros como réptiles de sangue frío e lentos, descubrindo en cambio que moitos destes animais lembraban probabelmente ás aves, non só na historia e clasificación evolutiva, senón tamén en aspecto e comportamento. Esta idea fora adiantada con anterioridade, sobre todo polo biólogo inglés do século XIX Thomas Huxley sobre o vínculo entre dinosauros, aves modernas e o entón recentemente descuberto Archaeopteryx. Con todo, co descubrimento e descrición de Deinonychus, Ostrom presentou as probas máis fortes da estreita relación entre aves e dinosauros. As reconstrucións artísticas feitas polo seu alumno, Robert Bakker, seguen sendo icónicas do que se coñeceu como o Renacemento dos dinosauros.[85]

A influencia de Bakker durante este período sobre os paleoartistas da época, como Gregory S. Paul, así como sobre a conciencia pública provocou un cambio de paradigma na forma en que os dinosauros eran percibidos por artistas, científicos e legos na materia. A ciencia e a comprensión pública da bioloxía dos dinosauros cargáronse das ideas e retratos innovadores e a miúdo controvertidos de Bakker, incluída a idea de que os dinosauros eran de feito animais de sangue quente como mamíferos e aves. Os debuxos de Bakker sobre Deinonychus e outros dinosauros representaban aos animais saltando, correndo e cargando, e a súa produción artística estivo acompañada dos seus escritos sobre paleobioloxía, co seu influente e coñecido libro The Dinosaur Heresies, publicado en 1986, agora considerado un clásico.[86] O artista-científico estadounidense Gregory Paul, traballando orixinalmente como estudante de Bakker na década de 1970, converteuse nun dos principais ilustradores de réptiles prehistóricos nos anos oitenta e foi descrito por algúns autores como "o paleoartista que pode definir a paleoarte moderna máis que ningún outro".[87] Paul destaca polo seu enfoque rigoroso e as súas reconstrucións esqueléticas de varias vistas, estudos baseados na evidencia de musculatura e tecidos brandos e a súa atención á biomecánica para garantir posturas e camiños realistas dos seus temas artísticos. A innovación artística que trouxo Paul no campo da paleoarte é dar prioridade aos detalles sobre a atmosfera, levando a algunhas críticas á súa obra por ser "planas" ou carentes de profundidade, pero tamén por impregnar ás representacións de dinosauros dunha maior variedade de cores e patróns naturalistas, mentres a maior parte da coloración das ilustracións anteriores fora bastante uniforme.[88]

Espécime de Tyrannosaurus rex AMNH 5027 montado nunha "postura de saltar" por Robert Bakker no Museo da Natureza e Ciencia de Denver (DMNS).

Ostrom, Bakker e Paul cambiaron o panorama das representacións de animais prehistóricos tanto na ciencia como na cultura popular. A súa influencia afectou á presentación de exposicións en todo o mundo e finalmente atopou o seu camiño na cultura popular, co clímax deste período quizais mellor marcado pola novela de 1990 e a película de 1993 Parque Xurásico.[89] Desde os anos 70 até finais do s. XX, algúns paleoartistas que traballaron con enfoque rigoroso inclúen a Mark Hallett, Michael Skrepnick, William Stout, Ely Kish, John Gurche e Bob Walters entre outros, incluíndo cada vez máis traballos en escultura de artistas como Brian Cooley, Stephen Czerkas e Dave Thomas.[90][91] Moitos destes artistas desenvolveron estilos únicos sen sacrificar a súa aproximación cientificamente precisa, como Douglas Henderson con detalladas paisaxes atmosféricas, e Luis Rey con representacións de cores radiantes.[92] O movemento "renacentista" revolucionou a paleoarte de tal xeito que mesmo as últimas obras de Burian, un mestre da época "clásica", se viron influenciadas pola nova preferencia de representacións activas, dinámicas e emocionantes dos dinosauros.[93]

Este movemento funcionaba en paralelo con grandes avances no progreso científico da paleontoloxía dos vertebrados que se estaban producindo durante este tempo. A precisión na anatomía foi axudada por unha comprensión cada vez máis detallada e sofisticada destes animais extintos a través de novos descubrimentos e interpretacións que empuxaron á paleoarte a un territorio máis obxectivo e preciso.[94] Por exemplo, a revolución dos dinosauros con plumas, facilitada por descubrimentos sen precedentes na provincia de Liaoning, ao norte da China, a finais dos anos noventa e principios da década de 2000, foi quizais prevista pola artista Sarah Landry, que debuxou o primeiro dinosauro con plumas para o artigo científico americano de Bakker en 1975. Unha das primeiras grandes mostras de arte de dinosauros foi publicada en 1986 por Sylvia Czerkas, xunto co volume Dinosaurs Past and Present.[95]

Paleoartistas modernos (e post-modernos). (2010–presente)

[editar | editar a fonte]
Ilustración dun Deinonychus con plumas e forma de paxaro, por John Conway, 2006

Aínda que varios autores están de acordo sobre os acontecementos que causaron o comezo do Renacemento dos dinosauros, a transición á era moderna da paleoarte foi máis gradual, con actitudes diferentes sobre o que tipifica a demarcación. As reconstrucións esqueléticas de arcosauros de alta fidelidade de Gregory Paul proporcionaron unha base para dar comezo á era moderna do paleoarte, que quizais se caracteriza mellor por engadir un estilo especulativo ao rigoroso enfoque anatomicamente popularizado polo renacemento dos dinosauros. Os novos avances en paleontoloxía, como os novos descubrimentos de dinosauros con plumas e os diversos estudos de pigmentación do tegumento dos dinosauros que comezaron ao redor do 2010, convertéronse en representativos do paleoarte despois do cambio de milenio.[96] Witton (2018) caracteriza o movemento moderno co auxe da arte dixital, así como o establecemento dunha comunidade de Internet que permitiría aos paleoartistas e entusiastas conectarse en rede, compartir recursos científicos dixitalizados e de acceso aberto e construír unha comunidade global sen precedentes. Até a primeira década do século XXI. O continuo traballo que leva desde os temas e avances iniciados no 'Renacemento dos dinosauros' até a produción de paleoarte moderno móstrase en varios libros publicados despois do 2010, como Dinosaur Art: The World's Greatest Paleoart (2012) de Steve White e a súa secuela Dinosaur Art II: The Cutting Edge of Paleoart (2017).[97]

Dous pterosauros azhdarchid Arambourgiania, por Mark Witton, 2017

Aínda que esta transición foi gradual, este período foi descrito como un fenómeno cultural salientable que se produciu en gran parte como consecuencia da maior conectividade e acceso ao paleoarte grazas á era dixital. A saturación do paleoarte con heurísticas establecidas e excesivamente utilizadas, moitas das cales foran establecidas por paleoartistas que traballaban no auxe da revolución anterior, levou a unha maior conciencia e crítica do uso repetitivo e pouco imaxinativo das ideas que foron, polos primeiros década do século XXI, carentes de novidade. Esta observación levou a un movemento caracterizado pola idea de que os animais prehistóricos se podían amosar en obras de arte que participan dunha maior variedade de comportamentos, hábitats, estilos, composicións e interpretacións da aparencia da vida do que se imaxinara até ese momento, pero sen violar os principios de rigor anatómico e científico establecidos.[98] Ademais, as heurísticas tradicionais empregadas en paleoarte até este momento demostraron producir ilustracións de animais modernos que non conseguiron representar isto con precisión.[99] Estas ideas formalizáronse nun libro de 2012 dos paleoartistas John Conway e Memo Kosemen, xunto co paleontólogo Darren Naish, chamado All Yesterdays: Unique and Speculative Views of Dinosaurs and Other Prehistoric Animals. Este libro argumentou que era mellor empregar unha "especulación razoada" cientificamente rigorosa para producir unha maior variedade de reconstrucións especulativas, pero plausibles, de animais prehistóricos. Conway e os seus colegas argumentaron que a gama de aparicións e comportamentos representados en paleoarte só lograron captar unha gama moi estreita do plausible, baseándose nos datos limitados dispoñibles, e que os enfoques artísticos destas representacións quedaron "demasiado enchoupados de tradición".[100] Por exemplo, examina o pequeno dromaeosauro de catro ás Microraptor neste contexto. Este dinosauro, descrito en 2003, foi representado por innumerables paleoartistas como un "estraño planeador con plumas con rostro de réptil".[101] A ilustración de Conway do Microraptor tenta restaurar o animal "desde cero" sen influencia destas reconstrucións populares, no seu lugar representándoo coma un paxaro pousado no seu niño.[102]

A pesar da súa importancia en retrospectiva, o propio libro argumentou que a conceptualización moderna da paleoarte se baseaba en restauracións anatomicamente rigorosas que viñeron xunto e despois de Paul, incluídos os que experimentaron estes principios fóra dos arcosauros. Por exemplo, os artistas que foron pioneiros en reconstrucións anatomicamente rigorosas de homínidos fósiles, como Jay Matternes e Alfons e Adrie Kennis, así como o paleoartista vasco-venezolano de mamíferos fósiles Mauricio Antón, foron eloxiados por Conway e colegas como influencias fundamentais na nova cultura da paleoarte. Outros paleoartistas modernos son Jason Brougham, Mark Hallett, Scott Hartman, Bob Nicholls, Emily Willoughby, Mark P. Witton e outros.[103] Algúns autores escriben que o paleoarte entrou na súa fase experimental" no amencer do século XXI.[104]

Un estudo de 2013 mostrou que a paleoarte máis antiga aínda influía na cultura popular moito despois de que os novos descubrimentos os fixesen obsoletos. Isto explicouse como inercia cultural.[105] Nun paper de 2014 Mark Witton, Darren Naish, e John Conway perfilaron a importancia histórica da paleoarte, e criticaron a excesiva dependencia dos tópicos e a "cultura da copia" que vían ser problemáticas nese momento.[106] Porén, esta tendencia a copiar "memes" pode ter sido un estímulo para o movemento "All Yesterdays" para inxectar orixinalidade na paleoarte.[107]

Recoñecemento

[editar | editar a fonte]

Desde 1999, a Society of Vertebrate Paleontology outorga o premio John J. Lanzendorf PaleoArt polo seu logro na materia. A sociedade di que a paleoarte "é un dos vehículos máis importantes para comunicar descubrimentos e datos entre os paleontólogos e é fundamental para promulgar a paleontoloxía dos vertebrados entre disciplinas e para establecer un público profano". Tamén é o lugar da "PaleoArt Poster Exhibit", unha mostra de carteis na apertura das reunións anuais da SVP.[108]

A paleoarte goza dunha exposición crecente en concursos e exposicións recoñecidos a nivel mundial. O Museu da Lourinhã organiza o concurso anual de ilustración de dinosauros [109] No outono de 2018, o New Mexico Museum of Natural History and Science de Albuquerque, , convocou un concurso de paleoarte chamado "Picturing the Past"[110], que incluía 87 traballos por 46 paleoartistas de 15 países, e presenta unha das coleccións máis grandes e diversas de animais prehistóricos, temas e estilos.[111]

Ademais de certames e exposicións, a paleoarte segue a desempeñar un papel significativo na comprensión pública da paleontoloxía de varias maneiras. En 2007, o Museo Infantil de Indianápolis lanzou un plan de leccións sobre paleoarte para nenos de 3º a 5º grao para introducir os nenos na paleontoloxía..[112] O merchandising con temas paleontolóxicos existe desde polo menos mediados do s. XIX, pero a popularidade dos obxectos anatomicamente precisos e baseados en paleoarte é relativamente nova, como as reconstrucións de peluche altamente precisas de animais extinguidos de Rebecca Groom.[113] A partir da década de 2010, a paleoarte e a súa percepción pública tamén foron foco de artigos de investigación que tentan aplicar métodos empíricos para comprender o seu papel na sociedade.[114][115]

Paleoartistas modernos (e post-modernos). (2010–presente)

[editar | editar a fonte]
Ilustración dun Deinonychus con plumas e forma de paxaro, por John Conway, 2006

Aínda que varios autores están de acordo sobre os acontecementos que causaron o comezo do Renacemento dos dinosauros, a transición á era moderna da paleoarte foi máis gradual, con actitudes diferentes sobre o que tipifica a demarcación. As reconstrucións esqueléticas de arcosauros de alta fidelidade de Gregory Paul proporcionaron unha base para dar comezo á era moderna do paleoarte, que quizais se caracteriza mellor por engadir un estilo especulativo ao rigoroso enfoque anatomicamente popularizado polo renacemento dos dinosauros. Os novos avances en paleontoloxía, como os novos descubrimentos de dinosauros con plumas e os diversos estudos de pigmentación do tegumento dos dinosauros que comezaron ao redor do 2010, convertéronse en representativos do paleoarte despois do cambio de milenio.[116] Witton (2018) caracteriza o movemento moderno co auxe da arte dixital, así como o establecemento dunha comunidade de Internet que permitiría aos paleoartistas e entusiastas conectarse en rede, compartir recursos científicos dixitalizados e de acceso aberto e construír unha comunidade global sen precedentes. Até a primeira década do século XXI. O continuo traballo que leva desde os temas e avances iniciados no 'Renacemento dos dinosauros' até a produción de paleoarte moderno móstrase en varios libros publicados despois do 2010, como Dinosaur Art: The World's Greatest Paleoart (2012) de Steve White e a súa secuela Dinosaur Art II: The Cutting Edge of Paleoart (2017).[117]

Dous pterosauros azhdarchid Arambourgiania, por Mark Witton, 2017

Aínda que esta transición foi gradual, este período foi descrito como un fenómeno cultural salientable que se produciu en gran parte como consecuencia da maior conectividade e acceso ao paleoarte grazas á era dixital. A saturación do paleoarte con heurísticas establecidas e excesivamente utilizadas, moitas das cales foran establecidas por paleoartistas que traballaban no auxe da revolución anterior, levou a unha maior conciencia e crítica do uso repetitivo e pouco imaxinativo das ideas que foron, polas primeiras décadas do século XXI, carentes de novidade. Esta observación levou a un movemento caracterizado pola idea de que os animais prehistóricos se podían amosar en obras de arte que participan dunha maior variedade de comportamentos, hábitats, estilos, composicións e interpretacións da aparencia da vida do que se imaxinara até ese momento, pero sen violar os principios de rigor anatómico e científico establecidos.[118] Ademais, as heurísticas tradicionais empregadas en paleoarte até este momento demostraron producir ilustracións de animais modernos que non conseguiron representar isto con precisión.[119] Estas ideas formalizáronse nun libro de 2012 dos paleoartistas John Conway e Memo Kosemen, xunto co paleontólogo Darren Naish, chamado All Yesterdays: Unique and Speculative Views of Dinosaurs and Other Prehistoric Animals. Este libro argumentou que era mellor empregar unha "especulación razoada" cientificamente rigorosa para producir unha maior variedade de reconstrucións especulativas, pero plausibles, de animais prehistóricos. Conway e os seus colegas argumentaron que a gama de aparicións e comportamentos representados en paleoarte só lograron captar unha gama moi estreita do plausible, baseándose nos datos limitados dispoñibles, e que os enfoques artísticos destas representacións quedaron "demasiado enchoupados de tradición".[120] Por exemplo, examina o pequeno dromaeosauro de catro ás Microraptor neste contexto. Este dinosauro, descrito en 2003, foi representado por innumerables paleoartistas como un "estraño planeador con plumas con rostro de réptil".[121] A ilustración de Conway do Microraptor tenta restaurar o animal "desde cero" sen influencia destas reconstrucións populares, no seu lugar representándoo coma un paxaro pousado no seu niño.[122]

A pesar da súa importancia en retrospectiva, o propio libro argumentou que a conceptualización moderna da paleoarte se baseaba en restauracións anatomicamente rigorosas que viñeron xunto e despois de Paul, incluídos os que experimentaron estes principios fóra dos arcosauros. Por exemplo, os artistas que foron pioneiros en reconstrucións anatomicamente rigorosas de homínidos fósiles, como Jay Matternes e Alfons e Adrie Kennis, así como o paleoartista vasco-venezolano de mamíferos fósiles Mauricio Antón, foron eloxiados por Conway e colegas como influencias fundamentais na nova cultura da paleoarte. Outros paleoartistas modernos son Jason Brougham, Mark Hallett, Scott Hartman, Bob Nicholls, Emily Willoughby, Mark P. Witton e outros.[123] Algúns autores escriben que o paleoarte entrou na súa fase experimental" no amencer do século XXI.[124]

Un estudo de 2013 mostrou que a paleoarte máis antiga aínda influía na cultura popular moito despois de que os novos descubrimentos os fixesen obsoletos. Isto explicouse como inercia cultural.[125] Nun paper de 2014 Mark Witton, Darren Naish, e John Conway perfilaron a importancia histórica da paleoarte, e criticaron a excesiva dependencia dos tópicos e a "cultura da copia" que vían ser problemáticas nese momento.[126] Porén, esta tendencia a copiar "memes" pode ter sido un estímulo para o movemento "All Yesterdays" para inxectar orixinalidade na paleoarte.[127]

Recoñecemento

[editar | editar a fonte]

Desde 1999, a Society of Vertebrate Paleontology outorga o premio John J. Lanzendorf PaleoArt polo seu logro na materia. A sociedade di que a paleoarte "é un dos vehículos máis importantes para comunicar descubrimentos e datos entre os paleontólogos e é fundamental para promulgar a paleontoloxía dos vertebrados entre disciplinas e para establecer un público profano". Tamén é o lugar da "PaleoArt Poster Exhibit", unha mostra de carteis na apertura das reunións anuais da SVP.[128]

A paleoarte goza dunha exposición crecente en concursos e exposicións recoñecidos a nivel mundial. O Museu da Lourinhã organiza o concurso anual de ilustración de dinosauros [129] No outono de 2018, o New Mexico Museum of Natural History and Science de Albuquerque, , convocou un concurso de paleoarte chamado "Picturing the Past"[130], que incluía 87 traballos por 46 paleoartistas de 15 países, e presenta unha das coleccións máis grandes e diversas de animais prehistóricos, temas e estilos.[131]

Ademais de certames e exposicións, a paleoarte segue a desempeñar un papel significativo na comprensión pública da paleontoloxía de varias maneiras. En 2007, o Museo Infantil de Indianápolis lanzou un plan de leccións sobre paleoarte para nenos de 3º a 5º grao para introducir os nenos na paleontoloxía.[132] O merchandising con temas paleontolóxicos existe desde polo menos mediados do s. XIX, pero a popularidade dos obxectos anatomicamente precisos e baseados en paleoarte é relativamente nova, como as reconstrucións de peluche altamente precisas de animais extinguidos de Rebecca Groom.[133] A partir da década de 2010, a paleoarte e a súa percepción pública tamén foron foco de artigos de investigación que tentan aplicar métodos empíricos para comprender o seu papel na sociedade.[134][135]

Paleoartistas notábeis e influentes

[editar | editar a fonte]

Paleoartistas do pasado (pre–'Renacemento dos Dinosauros')

[editar | editar a fonte]
  • Othenio Abel falecido, activo nos 1910s
  • James E. Allen falecido, activo en 1950s
  • Andrew Avinoff falecido, activo en 1930s
  • Robert T. Bakker activo nos 1960-90s, liderou o "Renacemento dos dinosaurios"
  • Bill Berry falecido, activo en 1960s
  • Frank Bond falecido, activo en 1890s-1900s
  • Zdeněk Burian falecido, activo en 1960s-81
  • Kenneth Carpenter activo en 1980s
  • Erwin Christman falecido, en activo 1910s
  • Margaret Colbert activo en 1970s
  • Henry de la Beche falecido, activo en 1900s
  • Carroll Lane Fenton falecido, activo en 1930s-50s
  • Amédée Forestier (1854 – 1930) - notábel polas súas ilustracións do Hombre de Nebraska e de Glastonbury Lake Village.
  • Rudolf Freund falecido, activo nos 1930s-40s
  • James M. Gleeson falecido, en 1890s-1900s
  • Heinrich Harder falecido, en 1910s-20s
  • Benjamin Waterhouse Hawkins falecido, activo en 1850s-1870s
  • Gerhard Heilmann falecido, activo en 1920s
  • Ferdinand von Hochstetter falecido, activo en 1850s-1870s
  • Matthew Kalmenoff falecido, activo en 1950s-80s
  • Eleanor M. Kish activo en 1970s
  • Vladmir Krb activo en 1980s
  • Othniel Charles Marsh falecido, activo en 1890s
  • Jay Matternes activo desde fins de 1960s ao presente
  • Charles R. Knight falecido, activo en 1890s-1940s
  • John Martin falecido, activo en 1830s
  • William Diller Matthew falecido, activo en 1900s-10s
  • Arthur Miles falecido, activo en 1910s, baixo a dirección de L. Lambe
  • Mary Mason Mitchell falecido, 1910s
  • Edward Newman falecido, activo en 1840s
  • George Olshevsky activo en 1980s
  • Richard Owen falecido, activo en 1850s
  • Neave Parker falecido, activo a principios de 1960s
  • G.E. Roberts falecido, activo en 1910s
  • William E. Scheele falecido, activo en 1960s
  • J. Smit fallecido, activo en 1890s-1910s
  • Ernest Untermann falecido, activo en 1930s
  • Alice B. Woodward falecida, activa en 1910s
  • Jean Day Zallinger falecido, en activo en 1950s-80s
  • Peter Zallinger activo en 1970s
  • Rudolph F. Zallinger falecido, activo en 1950s-60s

Artistas 2D

  • Robert T. Bakker 1960s-90s, liderou o renacimiento dos dinosaurios "activos"
  • Zdeněk Burian 1960s-81, unha influencia cultural durante anos (por exemplo nos xoguetes)
  • Mark Hallett 1970s-Presente
  • Gerhard Heilmann 1920s, primeiro en reconstruír dinosaurios con colas no aire
  • Doug Henderson 1980s-00s
  • Charles R. Knight 1890s-1940s, unha das maiores influencias na primeira parte do século XX (en películas)
  • Gregory S. Paul 1970s-Presente, notábel influencia entre finais do s. XX a principios do s. XXI
  • Rudolph F. Zallinger 1950s-60s, influencia cultural durante estes anos (xoguetes) 

Artistas 3D

  • Juan Carlos Alonso 1990s-00s
  • Roby Braun 1990s-00s
  • Steven Czerkas 1970s-00s
  • Sylvia Massey Czerkas 1970s-80s
  • Floyd Easterman 1980s
  • Vernon Edwards 1910s-20s
  • Jerry Finney 1990s
  • Charles Whitney Gilmore
  • Benjamin Waterhouse Hawkins 1850s-1870s
  • Charles R. Knight 1900s-40s
  • Richard Swann Lull 1910s
  • Dan LoRusso 1990s-00s
  • Tony Merrithew 1990s
  • Garfield Minott 1990s-00s
  • Bob Morales 1990s
  • Maximo Salas 1990s-00s
  • Ron Seguin 1980s
  • David Thomas 1980s-90s
  • Michael Trcic 1990s-00s
  • Gregory Wenzel 1990s
  • Larry Williams 1980s

Paleoartistas modernos (post–'Renacemento dos Dinosauros')

[editar | editar a fonte]
  • Mauricio Anton 1990s-
  • Andrey Atuchin 2000s-
  • Wayne D. Barlowe 1990s
  • John Bindon 1990s-
  • Davide Bonadonna 2000s-
  • Donna Braginetz 1990s
  • Karen Carr 2000s-
  • John Conway 2000s-
  • Julius T. Csotonyi 2000s-
  • Ricardo Delgado 1990s
  • Alex Ebel 2000s
  • Larry Felder 1990s
  • Tracy Lee Ford 1990s-
  • Brian Franczak 1990s
  • John R. Gurche 1980s
  • James Gurney 1990s
  • Tess Kissinger 1990s
  • Gabriel Lio 2000s
  • Jorge Antonio González 2000s
  • Todd S. Marshall 2000s-
  • Raúl Martín 1990s-
  • John McLoughlin 1970s
  • Mike Milbourne 1990s
  • Josef Moravec 1980s-
  • Robert Nicholls 2000s-
  • Takashi Oda 1990s-
  • William Parsons 1990s-
  • Fabio Pastori 2000s
  • David Peters 1980s-
  • Patrick Redman 1990s
  • Luis Rey 1980s-
  • Paul Sereno 1990s
  • John Sibbick 1980s-
  • Michael Skrepnick 1990s-
  • Jan Sovak 1980s-
  • Christopher Srnka 2000s-
  • Gary Staab 1990s
  • William Stout 1970s-
  • Aibou Tanaka 1980s
  • Franco Tempesta 2000s-
  • Peter Trusler 1990s-
  • Joe Tucciarone 2000s-
  • Robert F. Walters 1980s-
  • Mark Witton 2000s-
  • Seiji Yamamoto 2000s-

Artistas 3D

  • Kazunari Araki 1980s-
  • Jorge Blanco 1990s-
  • Jorge Antonio Gonzalez 2000s-
  • Davide Bonadonna
  • Roby Braun 1990s-
  • Jason Brougham 1990s-
  • Brian Cooley 1980s-
  • Sean Cooper 1990s-
  • Guy Darrough 1990s-
  • Shane Foulkes 1990s-
  • Cliff Green 1990s-
  • Tyler Keillor 1990s-
  • David Krentz 1990s-
  • Shinobu Matsumura 1990s-
  • Charles McGrady 1990s-
  • Tony McVey 1970s-
  • Bruce Mohn 2000s-
  • Galileo Nuñez 2010s
  • Jon Rader 2000s-
  • David Rankin 2000s-
  • Mark Reykopf 2000s-
  • Forest Rogers 1980s-
  • Matt Smith 1980s-
  • Paul Sorton 2000s-
  • Joe Tippmann 1990s-
  • Hirokazu Tokugawa 1990s-
  • Hall Train 1980s-
  • Carlos Papolio 1990-

Galería

[editar | editar a fonte]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Ansón, Fernández & Ramos (2015) pp. 28–34.
  2. ↑ 2,0 2,1 Paul (2000) pp. 107–112.
  3. ↑ Hallett (1987) pp. 97–113.
  4. ↑ Witton (2018) p. 17.
  5. ↑ Lescaze (2017) p. 11.
  6. ↑ Mayor, Adrienne (2011). The first fossil hunters : dinosaurs, mammoths, and myth in Greek and Roman times. Princeton : Princeton University Press. ISBN 978-0-691-15013-0. 
  7. ↑ "Fossil Legends of the First Americans". press.princeton.edu; Princeton University Press (en inglés). 2023-04-11. Consultado o 2024-07-18. 
  8. ↑ Ansón, Fernández & Ramos (2015) pp. 28–34.
  9. ↑ Hallett (1987) pp. 97–113.
  10. ↑ Hone (2012)
  11. ↑ Ansón, Fernández & Ramos (2015) p. 29.
  12. ↑ Debus & Debus (2012)
  13. ↑ Witton (2016) pp. 7–8.
  14. ↑ SVP Online
  15. ↑ Ansón, Fernández & Ramos (2015) pp. 28–34.
  16. ↑ Witton (2018) p. 10.
  17. ↑ Witton (2018) pp. 10–11.
  18. ↑ Ansón, Fernández & Ramos (2015) p. 32.
  19. ↑ En lingua inglesa "paleorestoration" pode referirse á reconstrución dunha bacía ou lugar após unha explotación petrolífera.
  20. ↑ "CBP 2011; REVISÃO CRÍTICA DE TERMINOLOGIAS E EPISTEMOLOGIA ENVOLVENDO PALEOARTE, PARTE I: RECONSTRUÇÃO, RESTAURAÇÃO OU RECONSTITUIÇÃO". pdfcoffee.com; Instituto de Ciências Ambientais e Desenvolvimento Sustentável, UFBA - Leonardo Morato (en portugués e inglés). Consultado o 2024-07-18. 
  21. ↑ Witton (2018) p. 37.
  22. ↑ |Witton (2018) p. 10.
  23. ↑ Gurney (2009) p. 78.
  24. ↑ Ansón, Fernández & Ramos (2015) p. 29.
  25. ↑ Ansón, Fernández & Ramos (2015) p. 31.
  26. ↑ Witton (2018) p. 13.
  27. ↑ Witton (2018) p. 38.
  28. ↑ Witton (2018) pp. 37–43.
  29. ↑ Czerkas in Currie & Padian (1997) pp. 626–627.
  30. ↑ Henderson in Brett-Surman, Holtz & Farlow (2012) pp. 306–308.
  31. ↑ [Czerkas in Currie & Padian (1997) p. 628.
  32. ↑ New depictions of ancient hominids aim to overcome artistic biases | Science News.
  33. ↑ Henderson in Brett-Surman, Holtz & Farlow (2012) p. 305.
  34. ↑ Witton (2018) pp. 184–185.
  35. ↑ Henderson in Brett-Surman, Holtz & Farlow (2012) p. 305.
  36. ↑ Witton (2018) pp. 184–185.
  37. ↑ Witton (2018) pp. 184–213.
  38. ↑ Henderson in Brett-Surman, Holtz & Farlow (2012) p. 306.
  39. ↑ Witton (2018) pp. 7–8.
  40. ↑ Lescaze (2017) p. 17.
  41. ↑ Mayor (2011)
  42. ↑ Witton (2018) p. 18.
  43. ↑ Witton (2018) p. 18.
  44. ↑ Otheniol (1939)
  45. ↑ Witton (2018) pp. 19–21.
  46. ↑ Witton (2018) pp. 20–21.
  47. ↑ Ariew (1998)
  48. ↑ Witton (2018) p. 21.
  49. ↑ Taquet & Padian (2004) pp. 157–175.
  50. ↑ Witton (2018) p. 22.
  51. ↑ Rudwick (1992)
  52. ↑ Witton (2018) p. 22.
  53. ↑ Martill (2014) pp. 120–130.
  54. ↑ Witton (2018) p. 22.
  55. ↑ Davidson (2008) p. 51.
  56. ↑ Davidson (2008) p. 52.
  57. ↑ Rudwick (1992)
  58. ↑ Jäger, Tischlinger, Oleschinski & Sander (2018)
  59. ↑ Colagrande & Felder (2000) p. 168.
  60. ↑ Colagrande & Felder (2000) p. 170.
  61. ↑ Paul (2000) p. 107.
  62. ↑ Mantell (1851)
  63. ↑ Sarjeant in Currie & Padian (1997) p. 162.
  64. ↑ Witton (2018) p. 26.
  65. ↑ Witton (2018) p. 26.
  66. ↑ White (2012) p. 9.
  67. ↑ Milner (2012)]pp. 10–12.
  68. ↑ Stout in Knight (2005) pp. ix–xiii.
  69. ↑ Stout in Knight (2005) pp. ix–xiii.
  70. ↑ Kalt (2002)
  71. ↑ Milner (2012)
  72. ↑ Witton (2018) pp. 28–29.
  73. ↑ Yale Peabody Museum of Natural History (2010)
  74. ↑ Paul (2000) p. 110.
  75. ↑ Yale Peabody Museum of Natural History (2010)
  76. ↑ Paul (2000) p. 110.
  77. ↑ Hochmanová-Burianová (1991) pp. 22–23.
  78. ↑ Lescaze (2017) p. 165.
  79. ↑ Lescaze (2017) p. 166.
  80. ↑ Lescaze (2017) p. 163.
  81. ↑ Madzia, Boyd & Mazuch (2017) pp. 967–979.
  82. ↑ Lescaze (2017) p. 110.
  83. ↑ Lescaze (2017) pp. 111–114.
  84. ↑ Witton (2018) p. 32.
  85. ↑ White (2012) p. 9.
  86. ↑ Bakker (1986) pp. 523–525.
  87. ↑ Witton (2018) p. 32.
  88. ↑ Witton (2018) pp. 32–33.
  89. ↑ White (2012) pp. 8–9.
  90. ↑ Witton (2018) p. 33.
  91. ↑ Paul (2000) p. 112.
  92. ↑ Witton (2018) p. 33.
  93. ↑ Paul (2000) p. 111.
  94. ↑ Witton (2018) p. 34.
  95. ↑ Paul (2000) p. 111.
  96. ↑ Terakado (2017)
  97. ↑ Witton (2018) p. 34.
  98. ↑ Witton (2018) pp. 35–36.
  99. ↑ Witton (2016) p. 8.
  100. ↑ Witton (2018) p. 36.
  101. ↑ Conway, Kosemen & Naish (2012) p. 64.
  102. ↑ Conway, Kosemen & Naish (2012) pp. 64–65.
  103. ↑ Conway, Kosemen & Naish (2012) p. 10.
  104. ↑ Switek in White (2017) p. 6.
  105. ↑ Ross, Duggan-Haas & Allmon (2013) pp. 145–160.
  106. ↑ Witton, Naish & Conway (2014)
  107. ↑ Witton (2018) p. 35.
  108. ↑ SVP Online
  109. ↑ Museu da Lourinhã (2009)
  110. ↑ Brummett (2018)
  111. ↑ Pickrell (2018)
  112. ↑ Children’s Museum of Indianapolis (2007)
  113. ↑ Witton (2018) pp. 13–14.
  114. ↑ Ansón, Fernández & Ramos (2015)
  115. ↑ McDermott (2020)
  116. ↑ Terakado (2017)
  117. ↑ Witton (2018) p. 34.
  118. ↑ Witton (2018) pp. 35–36.
  119. ↑ Witton (2016) p. 8.
  120. ↑ Witton (2018) p. 36.
  121. ↑ Conway, Kosemen & Naish (2012) p. 64.
  122. ↑ Conway, Kosemen & Naish (2012) pp. 64–65.
  123. ↑ Conway, Kosemen & Naish (2012) p. 10.
  124. ↑ Switek in White (2017) p. 6.
  125. ↑ Ross, Duggan-Haas & Allmon (2013) pp. 145–160.
  126. ↑ Witton, Naish & Conway (2014)
  127. ↑ Witton (2018) p. 35.
  128. ↑ SVP Online
  129. ↑ Museu da Lourinhã (2009)
  130. ↑ Brummett (2018)
  131. ↑ Pickrell (2018)
  132. ↑ Children’s Museum of Indianapolis (2007)
  133. ↑ Witton (2018) pp. 13–14.
  134. ↑ Ansón, Fernández & Ramos (2015)
  135. ↑ McDermott (2020)

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]