Bảng chữ cái Armenia

Bảng chữ cái Armenia;
Thể loại	Bảng chữ cái
Sáng lập	Mesrop Mashtots
Thời kỳ	450 tới nay
Hướng viết	Trái sang phải
Các ngôn ngữ	Tiếng Armenia
Hệ chữ viết liên quan
Nguồn gốc	có lẽ biến đổi từ bảng chữ cái Hy Lạp có thể được ảnh hưởng bởi chữ Pahlavi, và chữ Syriac Bảng chữ cái Armenia; ;
Hậu duệ	Bảng chữ cái Albania Kavkaz
Anh em	Bảng chữ cái Latinh; Bảng chữ cái Hy Lạp; Bảng chữ cái Copt; Bảng chữ cái Gruzia; Bảng chữ cái Kirin
ISO 15924
ISO 15924	Armn, 230
Unicode
Dải Unicode	U+0530–U+058F Armenian; U+FB00–U+FB17 Alphabetic Pres. Forms;
	Bài viết này chứa các biểu tượng ngữ âm IPA trong Unicode. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để có hướng dẫn thêm về các ký hiệu IPA, hãy xem Trợ giúp:IPA.

Bảng chữ cái Armenia (tiếng Armenia: Հայոց գրեր Hayots grer hay Հայոց այբուբեն Hayots aybuben) là một bảng chữ cái được sử dụng để viết tiếng Armenia. Nó được phát triển vào khoảng năm 405 bởi Mesrop Mashtots, một nhà ngôn ngữ học, chính trị gia, và nhà thần học. Bảng chữ cái này ban đầu bao gồm 36 ký tự và giờ có 39.

"Bảng chữ cái" trong tiếng Armenia là այբուբեն aybuben (phát âm tiếng Armenia: [ɑjbubɛn]), đặt theo tên hai ký tự đầu tiên: ⟨Ա⟩ tiếng Armenia: այբ ayb và ⟨Բ⟩ tiếng Armenia: բեն ben. Tiếng Armenia được viết từ trái sang phải.^[3]

Ký tự

Ký tự	Tên					Phát âm			Chuyển tự		Giá trị số
	Cổ điển	Đổi mới	Phát âm			Cổ điển	Đông	Tây	Cổ điển	ISO 9985
	Cổ điển	Đổi mới	Cổ điển	Đông	Tây	Cổ điển	Đông	Tây	Cổ điển	ISO 9985
Ա ա	այբ ayb		/ajb/		/ajpʰ/	/ɑ/			a		1
Բ բ	բեն ben		/bɛn/		/pʰɛn/	/b/		/pʰ/	b		2
Գ գ	գիմ gim		/ɡim/		/kʰim/	/ɡ/		/kʰ/	g		3
Դ դ	դա da		/dɑ/		/tʰɑ/	/d/		/tʰ/	d		4
Ե ե	եչ yeč		/jɛtʃʰ/			/ɛ/, đầu từ /jɛ/⁶			e		5
Զ զ	զա za		/zɑ/			/z/			z		6
Է է	է ē¹		/ɛː/	/ɛ/		/ɛː/	/ɛ/		ē		7
Ը ը⁷	ըթ ët'		/ətʰ/			/ə/			ə	ë	8
Թ թ	թօ t'ò^[4]	թո t'o	/tʰo/			/tʰ/			tʿ	t'	9
Ժ ժ	ժէ žē	ժե že	/ʒɛː/	/ʒɛ/		/ʒ/			ž		10
Ի ի	ինի ini		/ini/			/i/			i		20
Լ լ	լիւն liwn	լյուն lyown	/lʏn/	/ljun/	/lʏn/	/l/			l		30
Խ խ	խէ xē	խե xe	/χɛː/	/χɛ/		/χ/			x		40
Ծ ծ	ծա ça		/tsɑ/		/dzɑ/	/ts/		/dz/	c	ç	50
Կ կ	կեն ken		/kɛn/		/ɡɛn/	/k/		/ɡ/	k		60
Հ հ	հօ hò^[4]	հո ho	/ho/			/h/			h		70
Ձ ձ	ձա ja		/dzɑ/		/tsʰɑ/	/dz/		/tsʰ/	j		80
Ղ ղ	ղատ ġat		/ɫɑt/	/ʁɑt/	/ʁɑd/	/ɫ/	/ʁ/		ł	ġ	90
Ճ ճ	ճէ č̣ē	ճե č̣e	/tʃɛː/	/tʃɛ/	/dʒɛ/	/tʃ/		/dʒ/	č	č̣	100
Մ մ	մեն men		/mɛn/			/m/			m		200
Յ յ	յի yi	հի hi	/ji/	/hi/		/j/	/h/¹, /j/		y		300
Ն ն	նու now		/nu/			/n/, /ŋ/			n		400
Շ շ	շա ša		/ʃɑ/			/ʃ/			š		500
Ո ո	ո vo		/o/	/vo/		/o/, đầu từ /vo/²			o		600
Չ չ	չա ča		/tʃʰɑ/			/tʃʰ/			čʿ	č	700
Պ պ	պէ pē	պե pe	/pɛː/	/pɛ/	/bɛ/	/p/		/b/	p		800
Ջ ջ	ջէ ǰē	ջե ǰe	/dʒɛː/	/dʒɛ/	/tʃʰɛ/	/dʒ/		/tʃʰ/	ǰ		900
Ռ ռ	ռա ṙa		/rɑ/		/ɾɑ/	/r/		/ɾ/	ṙ		1000
Ս ս	սէ sē	սե se	/sɛː/	/sɛ/		/s/			s		2000
Վ վ	վեւ vew	վեվ vev	/vɛv/			/v/			v		3000
Տ տ	տիւն tiwn	տյուն tyown	/tʏn/	/tjun/	/dʏn/	/t/		/d/	t		4000
Ր ր	րէ rē	րե re	/ɹɛː/	/ɾɛ/³		/ɹ/	/ɾ/³		r		5000
Ց ց	ցօ c'ò^[4]	ցո c'o	/tsʰo/			/tsʰ/			cʿ	c'	6000
Ւ ւ	հիւն^{[cần dẫn nguồn]} hiwn	վյուն vyun⁵	/hʏn/			/w/	/v/⁵		w		7000
Փ փ	փիւր p'iwr	փյուր p'yowr	/pʰʏɹ/	/pʰjuɾ/	/pʰʏɾ/	/pʰ/			pʿ	p'	8000
Ք ք	քէ k'ē	քե k'e	/kʰɛː/	/kʰɛ/		/kʰ/			kʿ	k'	9000
և	և⁴ jew		N/A	/jev/		N/A	/ev/, đầu từ /jev/		ew		N/A
Օ օ	օ ò¹		N/A	/o/		N/A	/o/		ō	ò	N/A
Ֆ ֆ	ֆէ fē	ֆե fe	N/A	/fɛ/		N/A	/f/		f		N/A

Chú ý:

^ Chỉ dùng trong cách viết cổ điển, đầu từ và một số trường hợp khác.
^ Ngoại trừ ով /ov/ "ai" và ովքեր /ovkʰer/ "(những người) đó".
^ Người Armenia Iran phát âm ký tự này là [ɹ], như trong tiếng Armenia cổ điển.
^ Trong cách viết cổ điển, ու và և được xem là âm kép. Trong lối viết đổi mới, chúng là những ký tự.
^ Trong lối viết đổi mới, ւ chỉ xuất hiện như một phần của ու. Trong lối viết cổ điển, nó thường thể hiện /v/, trừ trường hợp âm kép իւ /ju/. իւ được thay thế bởi յու.
^ Trừ trong dạng hiện tại của động từ "to be": եմ /em/ "I am", ես /es/ "you are (số ít)", ենք /enk^h/ "we are", եք /ek^h/ "you are (pl.)", են /en/ "they are".
^ ը thường chỉ được dùng ở đầu hoặc cuối từ, nên âm /ə/ không được viết khi nằm giữa các phụ âm.

Bảng Unicode chữ Armenia Official Unicode Consortium code chart: Armenian Version 13.0
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
U+053x		Ա	Բ	Գ	Դ	Ե	Զ	Է	Ը	Թ	Ժ	Ի	Լ	Խ	Ծ	Կ
U+054x	Հ	Ձ	Ղ	Ճ	Մ	Յ	Ն	Շ	Ո	Չ	Պ	Ջ	Ռ	Ս	Վ	Տ
U+055x	Ր	Ց	Ւ	Փ	Ք	Օ	Ֆ			ՙ	՚	՛	՜	՝	՞	՟
U+056x	ՠ	ա	բ	գ	դ	ե	զ	է	ը	թ	ժ	ի	լ	խ	ծ	կ
U+057x	հ	ձ	ղ	ճ	մ	յ	ն	շ	ո	չ	պ	ջ	ռ	ս	վ	տ
U+058x	ր	ց	ւ	փ	ք	օ	ֆ	և	ֈ	։	֊			֍	֎	֏

Chú thích

^ Avedis Sanjian, "The Armenian Alphabet". In Daniels & Bright, The Word's Writing Systems, 1996:356–357
^ True History and the Religion of India: A Concise Encyclopedia of Authentic Hinduism, Prakashanand Saraswali, Motilal Banarsidass (2002), ISBN 978-8120817890
^ Simon Ager (2010). “Armenian alphabet”. Omniglot: writing systems & languages of the world. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2010.
^ ^a ^b ^c Melkonian, Zareh (1990). Գործնական Քերականութիւն — Արդի Հայերէն Լեզուի (Միջին եւ Բարձրագոյն Դասընթացք) (bằng tiếng Armenia) . Los Angeles. tr. 6.

[Sanjian-1] Avedis Sanjian, "The Armenian Alphabet". In Daniels & Bright, The Word's Writing Systems, 1996:356–357

[2] True History and the Religion of India: A Concise Encyclopedia of Authentic Hinduism, Prakashanand Saraswali, Motilal Banarsidass (2002), ISBN 978-8120817890

[omniglot-3] Simon Ager (2010). “Armenian alphabet”. Omniglot: writing systems & languages of the world. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2010.

[ZarehMelkonian-Alphabet-4] Melkonian, Zareh (1990). Գործնական Քերականութիւն — Արդի Հայերէն Լեզուի (Միջին եւ Բարձրագոյն Դասընթացք) (bằng tiếng Armenia) . Los Angeles. tr. 6.

[1]

[2]

[3]

6

1

7

[4]

2

3

5

4