Danh sách sao nặng nhất

Đây là danh sách các sao có khối lượng lớn nhất đã biết được tính theo khối lượng Mặt Trời (M_☉). Tất cả các ngôi sao được thống kê đều có khối lượng lớn hơn 25 (M_☉).

Danh sách

Legend

Sao Wolf-Rayet

Sao biến quang

Sao lớp O

Sao lớp B

Sao cực siêu khổng lồ

Sao nặng 100 M_☉ trở lên

Tên sao	Khối lượng (M☉, Mặt Trời = 1)	Khoảng cách từ Trái Đất (ly)	Cấp sao biểu kiến	Nhiệt độ hiệu dụng	Phương pháp ước tính khối lượng	Liên kết	Chú thích.
Westerhout 49-2 (in Westerhout 49)	250	36,200	18.246 (J band)	35,500	Tiến hóa	SIMBAD	[1][2]
BAT99-98	226	165,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[3]
R136a1	215	163,000	Mô hình tiến hóa	[4]
R136a7	199	163,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[4]
Melnick 42	189	163,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[5]
R136a2	187	163,000	Mô hình tiến hóa	[4]
VFTS 1022	178	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[5]
R136a5	171	157,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[4]
R136a4	167	157,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[4]
HSH95-46	160	163,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[4]
R136a3	154	163,000	Mô hình tiến hóa	[4]
VFTS 682	153	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[6]
HD 15558 A	152	24,400	Hệ sao đôi	[7]
HSH95-36	149	163,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[4]
Melnick 34 A	147	163,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[8]
VFTS 482	145	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[5]
R136c	142	163,000	Mô hình tiến hóa	[9]
VFTS 1021	141	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[5]
HD 268721 A	140	160,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[10]
VFTS 506	138	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[6]
Melnick 34 B	136	163,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[8]
VFTS 545	133	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[5]
HD 97950 B	132	24,700	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[11]
HD 269810	130	163,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[12]
WR 42e	123	25,000	Tương tác trong hệ sao ba	[13][a]
R136a6	121	157,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[4]
LSS 4067	120	11,000	Mô hình tiến hóa	[14]
HD 97950 A1a	120	24,700	Hệ sao đôi	[11]
R136b	117	163,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[4]
WR 24	114	14,000	Mô hình tiến hóa	[15]
HD 97950 C	113	22,500	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[11]
WR 102ae	111	25,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[16]
Cygnus OB2 #12	110	5,200	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[17]
HD 93129 A	110	7,500	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[18]
R146	109	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[3]
VFTS 621	107	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[5]
WR 21a A	104	26,100	Hệ sao đôi	[19]
R99	103	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[3]
HSH95-47	102	163,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[4]
WR 102ad	101	25,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[16]
WR 102ah	101	25,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[16]
η Carinae A	100	7,500	Độ sáng/Hệ sao đôi	[20]
Peony Star (WR 102ka)	100	26,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[21]
VFTS 457	100	164,000	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[5]
Cygnus OB2-516	100	5,100	Mô hình Độ sáng/Khí quyển	[22]

Một số đại diện có khối lượng nhỏ hơn 100 M_☉.

Một số ngôi sao có khối lượng từ 25–100 M_☉

Tên sao	Khối lượng (M☉, Mặt Trời = 1)	Khoảng cách từ Trái Đất (ly)	Chú thích
WR 25 A	98	6,500	[15]
R136a8	96	157,000	[23]
HD 97950 A1b	92	24,800	[11]
HD 38282 B	>90	163,000	[24]
Cygnus OB2-771	90	5,100	[22]
WR 89	87	11,000	[15]
WR 102aj	86	25,000	[16]
BI 253	84	164,000	[5]
HD 93250 A	83	7,500	[25]
WR 20a A	82.7 ± 5.5	20,000	[26]
WR 20a B	81.9 ± 5.5	20,000	[26]
HD 38282 A	>80	163,000	[24]
Cygnus OB2 #8B	80	5,100	[22]
Arches-F15	80	25,000	[16]
Pismis 24-17	78	5,900	[27]
WR 22 A	75	8,300	[15]
Pismis 24-1NE	74	6,500	[27]
Cygnus OB2 #11	73	5,100	[28]
WR 102af	70	25,000	[16]
HD 37974	70	163,000	[29]
Companion to M33 X-7	70	2,700,000	[30]
BD+43 3654	70	5,400	[31]
HD 93403 A	68.5	10,400	[32]
Arches-F18	67	25,000	[16]
Pismis 24-1SW	66	6,500	[27]
WR 102al	66	25,000	[16]
HD 5980 B	66	200,000	[33]
HD 5980 A	61	200,000	[33]
AB8 B	61	197,000	[33]
Var 83	60–85	3,000,000	[34]
WR 87	59	11,000	[15]
WR 21a B	58	26,000	[19]
WR 102ea	58	26,000	[35]
Arches-F28	57	25,000	[16]
CD Crucis A	57	14,000	[36]
ζ Puppis (Naos)	56.1	1,080	[37]
Plaskett's Star B	56	5,250	[38]
Arches-F21	56	25,000	[16]
WR 102ab	55	25,000	[16]
AG Carinae	55	15,000	[39]
9 Sagittarii A	55	5,800	[40]
WR 102ba	54	25,000	[16]
R145 B	54	163,000	[41][b]
BD+40° 4210	54	5,000	[42]
Plaskett's Star A	54	5,250	[38]
R145 A	53	163,000	[41][b]
WR 102bb	52	25,000	[16]
HD 93129 B	52	7,500	[43]
Cygnus OB2 #4	52	5,100	[22]
λ Cephei	51	3,100	[37]
WR 147	51	2,100	[15]
WR 102bc	50	25,000	[16]
CD Crucis B	48	14,000	[36]
Arches-F20	47	25,000	[16]
Arches-F32	47	25,000	[16]
LH54-425 A	47 ± 2	165,000	[44]
WR 102ak	46	25,000	[16]
WR 102c	45–55	26,000	[45]
HD 15558 B	45 ± 11	7,500	[7]
Arches-F26	45	25,000	[16]
Arches-F33	45	25,000	[16]
S Doradus	45	169,000	[46]
HD 50064	45	9,500	[47]
IRS-8*	44.5	26,000	[48]
Cygnus OB2 #8A1	44.1	5,100	[49]
Cygnus OB2 #1	44	5,100	[22]
WR 148 A	44	27,000	[15]
AB7 B	44	197,000	[33]
Cygnus OB2 #10	43.1 ± 14	5,100	[28]
WR 102ag	43	25,000	[16]
BP Crucis A	43	5,700	[17]
α Camelopardalis	43	6,000	[50]
Pismis 24-2	43	5,900	[27]
χ^2 Orionis	42.3	1,800	[51]
Cygnus OB2 #8C	42.2 ± 14	5,100	[28]
WR 102aa	42	25,000	[16]
Cygnus OB2 #6	42	5,100	[22]
Arches-F22	41	25,000	[16]
Arches-F23	41	25,000	[16]
Sher 25	40–52	25,000	[52]
HD 93205 A	40	8,000	[53]
θ^1 Orionis C	40	1,350	[54]
μ Normae	40	3,260	[55]
ρ Cassiopeiae	40	3,420	[56]
Cygnus OB2 #7	39.7	5,100	[28]
Pismis 24-16	38	5,900	[27]
Pismis 24-25	38	5,900	[27]
Cygnus OB2 #8A2	37.4	5,100	[49]
HD 93403 B	37.3	10,400	[32]
ζ^1 Scorpii	36	8,220	[17]
Arches-F34	36	25,000	[16]
Arches-F29	36	25,000	[16]
Arches-F40	36	25,000	[16]
Pismis 24-13	35	5,900	[27]
Cygnus OB2 #9A	>34	5,100	[22]
Arches-F35	34	25,000	[16]
Cygnus OB2 #18	33	5,100	[22]
ζ Orionis (Alnitak)	33	1,260	[57]
WR 156	32	16,000	[15]
Cygnus OB2 #5A	31	5,100	[22]
WR 102ai	31	25,000	[16]
Cygnus OB2 #9B	>30	5,100	[22]
η Carinae B	30–80	7,500	[58]
ε Orionis (Alnilam)	30–64.5	2,000	[59]
19 Cephei	30–35	4,000	[60]
WR 12 A	30	18,600	[15]
γ Velorum A (Regor A)	30	1,230	[61]
P Cygni	30	5,100	[62]
HD 179821	30	9,650	[63]
VY Canis Majoris	30	3,820	[64][65]
VFTS 352 B	28.85 ± 0.3	164,000	[66]
VFTS 352 A	28.63 ± 0.3	164,000	[66]
WR 142	28.6	5,400	[67]
LH54-425 B	28 ± 1	165,000	[44]
The Pistol Star (V4647 Sgr)	27.5	25,000	[68]
WR 1	27	10,200	[15]
10 Lacertae	26.9	2,330	[69]
ξ Persei (Menkib)	26–36	1,200	[70][71]
6 Cassiopeiae	25	8,200	[72]
Pismis 24-3	25	5,900	[27]
Pismis 24-15	25	5,900	[27]
NGC 7538 S	25	9,100	[73]
VFTS 102	25	164,000	[74]
WOH G64	25	160,000	[75]

1. Phương pháp đo này được thực hiện bằng cách giả định ngôi sao bị đẩy ra trong sự tương tác của ba thiên thể trong NGC 3603. Giả thiết này cũng có nghĩa là ngôi sao hiện tại là sự kết hợp của hai ngôi sao thuộc hệ đôi ban đầu. Khối lượng phù hợp với khối lượng tiến hóa của một ngôi sao với các thông số quan sát được.
2. ^ Khối lượng lớn đã được sửa đổi với dữ liệu tốt hơn, nhưng vẫn cần phải tinh chỉnh.

Xem thêm

• Danh sách các cấu trúc vũ trụ lớn nhất

Tham khảo

1. Wu, Shi-Wei; Bik, Arjan; Bestenlehner, Joachim M.; Henning, Thomas; Pasquali, Anna; Brandner, Wolfgang; Stolte, Andrea (tháng 5 năm 2016). “The massive stellar population of W49: A spectroscopic survey”. Astronomy & Astrophysics. 589: A16. arXiv:1602.05190. Bibcode:2016A&A...589A..16W. doi:10.1051/0004-6361/201527823. ISSN 0004-6361. S2CID 59425112.
2. Cutri, Roc M.; Skrutskie, Michael F.; Van Dyk, Schuyler D.; Beichman, Charles A.; Carpenter, John M.; Chester, Thomas; và đồng nghiệp (2003). “VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003)”. CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2246: II/246. Bibcode:2003yCat.2246....0C. S2CID 115529446.
3. ^ Hainich, R.; Rühling, U.; Todt, H.; Oskinova, L. M.; Liermann, A.; Gräfener, G.; Foellmi, C.; Schnurr, O.; Hamann, W. -R. (2014). “The Wolf–Rayet stars in the Large Magellanic Cloud”. Astronomy & Astrophysics. 565: A27. arXiv:1401.5474. Bibcode:2014A&A...565A..27H. doi:10.1051/0004-6361/201322696.
4. ^ Bestenlehner, Joachim M.; Crowther, Paul A.; Caballero-Nieves, Saida M.; Schneider, Fabian R. N.; Simón-Díaz, Sergio; Brands, Sarah A.; De Koter, Alex; Gräfener, Götz; Herrero, Artemio; Langer, Norbert; Lennon, Daniel J.; Maíz Apellániz, Jesus; Puls, Joachim; Vink, Jorick S. (2020). “The R136 star cluster dissected with Hubble Space Telescope/STIS. II. Physical properties of the most massive stars in R136”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. arXiv:2009.05136. Bibcode:2020MNRAS.tmp.2627B. doi:10.1093/mnras/staa2801.
5. ^ Bestenlehner, J. M.; Gräfener, G.; Vink, J. S.; Najarro, F.; de Koter, A.; Sana, H.; Evans, C. J.; Crowther, P. A.; Hénault-Brunet, V.; Herrero, A.; Langer, N.; Schneider, F. R. N.; Simón-Díaz, S.; Taylor, W. D.; Walborn, N. R. (2014). “The VLT-FLAMES Tarantula Survey. XVII. Physical and wind properties of massive stars at the top of the main sequence”. Astronomy & Astrophysics. 570. A38. arXiv:1407.1837. Bibcode:2014A&A...570A..38B. doi:10.1051/0004-6361/201423643.
6. ^ Bagnulo, S.; Wade, G. A.; Nazé, Y.; Grunhut, J. H.; Shultz, M. E.; Asher, D. J.; Crowther, P. A.; Evans, C. J.; David-Uraz, A.; Howarth, I. D.; Morrell, N.; Munoz, M. S.; Neiner, C.; Puls, J.; Szymański, M. K.; Vink, J. S. (2020). “A search for strong magnetic fields in massive and very massive stars in the Magellanic Clouds”. Astronomy & Astrophysics. 635 (A163): 15. arXiv:2002.12061. Bibcode:2020A&A...635A.163B. doi:10.1051/0004-6361/201937098.
7. ^ De Becker, M.; Rauw, G.; Manfroid, J.; Eenens, P. (2006). “Early-type stars in the young open cluster IC 1805”. Astronomy and Astrophysics. 456 (3): 1121–1130. arXiv:astro-ph/0606379. Bibcode:2006A&A...456.1121D. doi:10.1051/0004-6361:20065300.
8. ^ Tehrani, Katie A.; Crowther, Paul A.; Bestenlehner, Joachim M.; Littlefair, Stuart P.; Pollock, A M T.; Parker, Richard J.; Schnurr, Olivier (2019). “Weighing Melnick 34: The most massive binary system known”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 484 (2): 2692–2710. arXiv:1901.04769. Bibcode:2019MNRAS.484.2692T. doi:10.1093/mnras/stz147.
9. Schneider, F. R. N.; Sana, H.; Evans, C. J.; Bestenlehner, J. M.; Castro, N.; Fossati, L.; Gräfener, G.; Langer, N.; Ramírez-Agudelo, O. H.; Sabín-Sanjulián, C.; Simón-Díaz, S.; Tramper, F.; Crowther, P. A.; de Koter, A.; de Mink, S. E.; Dufton, P. L.; Garcia, M.; Gieles, M.; Hénault-Brunet, V.; Herrero, A.; Izzard, R. G.; Kalari, V.; Lennon, D. J.; Maíz Apellániz, J.; Markova, N.; Najarro, F.; Podsiadlowski, Ph.; Puls, J.; Taylor, W. D.; van Loon, J. Th.; Vink, J. S.; Norman, C. (2018). “An excess of massive stars in the local 30 Doradus starburst”. Science. 359 (6371): 69–71. arXiv:1801.03107. Bibcode:2018Sci...359...69S. doi:10.1126/science.aan0106.
10. Walborn, Nolan R.; Howarth, Ian D.; Lennon, Daniel J.; Massey, Philip; Oey, M. S.; Moffat, Anthony F. J.; Skalkowski, Gwen; Morrell, Nidia I.; Drissen, Laurent; Parker, Joel Wm. (2002). “A New Spectral Classification System for the Earliest O Stars: Definition of Type O2” (PDF). The Astronomical Journal. 123 (5): 2754–2771. Bibcode:2002AJ....123.2754W. doi:10.1086/339831.
11. ^ Crowther, P. A.; Schnurr, O.; Hirschi, R.; Yusof, N.; Parker, R. J.; Goodwin, S. P.; Kassim, H. A. (2010). “The R136 star cluster hosts several stars whose individual masses greatly exceed the accepted 150 M_⊙ stellar mass limit”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 408 (2): 731–751. arXiv:1007.3284. Bibcode:2010MNRAS.408..731C. doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17167.x.
12. Evans, C. J.; Walborn, N. R.; Crowther, P. A.; Hénault-Brunet, V.; Massa, D.; Taylor, W. D.; Howarth, I. D.; Sana, H.; Lennon, D. J.; Van Loon, J. T. (2010). “A Massive Runaway Star from 30 Doradus”. The Astrophysical Journal. 715 (2): L74. arXiv:1004.5402. Bibcode:2010ApJ...715L..74E. doi:10.1088/2041-8205/715/2/L74.
13. Roman-Lopes, A.; Franco, G. A. P.; Sanmartim, D. (2016). “SOAR Optical and Near-infrared Spectroscopic Survey of Newly Discovered Massive Stars in the Periphery of Galactic Massive Star Clusters I-NGC 3603”. The Astrophysical Journal. 823 (2): 96. arXiv:1604.01096. Bibcode:2016ApJ...823...96R. doi:10.3847/0004-637X/823/2/96.
14. Massey, P.; Degioia-Eastwood, K.; Waterhouse, E. (2001). “The Progenitor Masses of Wolf-Rayet Stars and Luminous Blue Variables Determined from Cluster Turnoffs. II. Results from 12 Galactic Clusters and OB Associations”. The Astronomical Journal. 121 (2): 1050–1070. arXiv:astro-ph/0010654. Bibcode:2001AJ....121.1050M. doi:10.1086/318769.
15. ^ Sota, A.; Maíz Apellániz, J.; Morrell, N. I.; Barbá, R. H.; Walborn, N. R.; Gamen, R. C.; Arias, J. I.; Alfaro, E. J.; Oskinova, L. M. (2019). “The Galactic WN stars revisited. Impact of Gaia distances on fundamental stellar parameters”. Astronomy & Astrophysics. A57: 625. arXiv:1904.04687. doi:10.1051/0004-6361/201834850.
16. ^ Gräfener, G.; Vink, J. S.; De Koter, A.; Langer, N. (2011). “The Eddington factor as the key to understand the winds of the most massive stars”. Astronomy & Astrophysics. 535: A56. arXiv:1106.5361. Bibcode:2011A&A...535A..56G. doi:10.1051/0004-6361/201116701.
17. ^ Clark, J. S.; Najarro, F.; Negueruela, I.; Ritchie, B. W.; Urbaneja, M. A.; Howarth, I. D. (2012). “On the nature of the galactic early-B hypergiants”. Astronomy & Astrophysics. 541: A145. arXiv:1202.3991. Bibcode:2012A&A...541A.145C. doi:10.1051/0004-6361/201117472.
18. Nelan, Edmund P.; Walborn, Nolan R.; Wallace, Debra J.; Moffat, Anthony F. J.; Makidon, Russell B.; Gies, Douglas R.; Panagia, Nino (2004). “Resolving OB Systems in the Carina Nebula with the Hubble Space Telescope Fine Guidance Sensor”. The Astronomical Journal. 128 (1): 323–329. Bibcode:2004AJ....128..323N. doi:10.1086/420716.
19. ^ Tramper, F.; Sana, H.; Fitzsimons, N. E.; De Koter, A.; Kaper, L.; Mahy, L.; Moffat, A. (2016). “The mass of the very massive binary WR21a”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 455 (2): 1275–1281. arXiv:1510.03609. Bibcode:2016MNRAS.455.1275T. doi:10.1093/mnras/stv2373.
20. Clementel, N.; Madura, T. I.; Kruip, C. J. H.; Paardekooper, J.-P.; Gull, T. R. (2015). “3D radiative transfer simulations of Eta Carinae's inner colliding winds - I. Ionization structure of helium at apastron”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 447 (3): 2445–2458. arXiv:1412.7569. Bibcode:2015MNRAS.447.2445C. doi:10.1093/mnras/stu2614.
21. Oskinova, L. M.; Steinke, M.; Hamann, W. - R.; Sander, A.; Todt, H.; Liermann, A. (2013). “One of the most massive stars in the Galaxy may have formed in isolation”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 436 (4): 3357. arXiv:1309.7651. Bibcode:2013MNRAS.436.3357O. doi:10.1093/mnras/stt1817.
22. ^ Massey, P.; Degioia-Eastwood, K.; Waterhouse, E. (2001). “The Progenitor Masses of Wolf-Rayet Stars and Luminous Blue Variables Determined from Cluster Turnoffs. II. Results from 12 Galactic Clusters and OB Associations”. The Astronomical Journal. 121 (2): 1050–1070. arXiv:astro-ph/0010654. Bibcode:2001AJ....121.1050M. doi:10.1086/318769.
23. Crowther, Paul A.; Caballero-Nieves, S. M.; Bostroem, K. A.; Maíz Apellániz, J.; Schneider, F. R. N.; Walborn, N. R.; Angus, C. R.; Brott, I.; Bonanos, A.; de Koter, A.; de Mink, S. E.; Evans, C. J.; Gräfener, G.; Herrero, A.; Howarth, I. D.; Langer, N.; Lennon, D. J.; Puls, J.; Sana, H.; Vink, J. S. (2016). “The R136 star cluster dissected with Hubble Space Telescope/STIS. I. Far-ultraviolet spectroscopic census and the origin of He II λ1640 in young star clusters”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 458 (1): 624–659. arXiv:1603.04994. Bibcode:2016MNRAS.458..624C. doi:10.1093/mnras/stw273.
24. ^ Sana, H.; Van Boeckel, T.; Tramper, F.; Ellerbroek, L. E.; De Koter, A.; Kaper, L.; Moffat, A. F. J.; Schnurr, O.; Schneider, F. R. N.; Gies, D. R. (2013). “R144 revealed as a double-lined spectroscopic binary”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 432: L26–L30. arXiv:1304.4591. Bibcode:2013MNRAS.432L..26S. doi:10.1093/mnrasl/slt029.
25. Weidner, C.; Vink, J. S. (2010). “The masses, and the mass discrepancy of O-type stars”. Astronomy and Astrophysics. 524: A98. arXiv:1010.2204. Bibcode:2010A&A...524A..98W. doi:10.1051/0004-6361/201014491.
26. ^ Rauw, G.; Crowther, P. A.; De Becker, M.; Gosset, E.; Nazé, Y.; Sana, H.; Van Der Hucht, K. A.; Vreux, J. -M.; Williams, P. M. (2005). “The spectrum of the very massive binary system WR?20a (WN6ha + WN6ha): Fundamental parameters and wind interactions” (PDF). Astronomy and Astrophysics. 432 (3): 985–998. Bibcode:2005A&A...432..985R. doi:10.1051/0004-6361:20042136.
27. ^ Fang, M.; Van Boekel, R.; King, R. R.; Henning, T.; Bouwman, J.; Doi, Y.; Okamoto, Y. K.; Roccatagliata, V.; Sicilia-Aguilar, A. (2012). “Star formation and disk properties in Pismis 24”. Astronomy & Astrophysics. 539: A119. arXiv:1201.0833. Bibcode:2012A&A...539A.119F. doi:10.1051/0004-6361/201015914.
28. ^ Herrero, A.; Puls, J.; Najarro, F. (2002). “Fundamental parameters of Galactic luminous OB stars VI. Temperatures, masses and WLR of Cyg OB2 supergiants”. Astronomy and Astrophysics. 396 (3): 949–966. arXiv:astro-ph/0210469. Bibcode:2002A&A...396..949H. doi:10.1051/0004-6361:20021432.
29. Kastner, J. H.; Buchanan, C. L.; Sargent, B.; Forrest, W. J. (2006). “SpitzerSpectroscopy of Dusty Disks around B\e] Hypergiants in the Large Magellanic Cloud”. The Astrophysical Journal. 638 (1): L29–L32. Bibcode:2006ApJ...638L..29K. doi:10.1086/500804.
30. Orosz, J. A.; McClintock, J. E.; Narayan, R.; Bailyn, C. D.; Hartman, J. D.; Macri, L.; Liu, J.; Pietsch, W.; Remillard, R. A.; Shporer, A.; Mazeh, T. (2007). “A 15.65-solar-mass black hole in an eclipsing binary in the nearby spiral galaxy M 33”. Nature. 449 (7164): 872–875. arXiv:0710.3165. Bibcode:2007Natur.449..872O. doi:10.1038/nature06218. PMID 17943124.
31. Comerón, F.; Pasquali, A. (2012). “New members of the massive stellar population in Cygnus”. Astronomy & Astrophysics. 543: A101. Bibcode:2012A&A...543A.101C. doi:10.1051/0004-6361/201219022. ISSN 0004-6361.
32. ^ Rauw, G.; Sana, H.; Gosset, E.; Vreux, J.-M.; Jehin, E.; Parmentier, G. (2000). “A new orbital solution for the massive binary system HD 93403”. Astronomy and Astrophysics. 360: 1003. Bibcode:2000A&A...360.1003R.
33. ^ Shenar, T.; Hainich, R.; Todt, H.; Sander, A.; Hamann, W.-R.; Moffat, A. F. J.; Eldridge, J. J.; Pablo, H.; Oskinova, L. M.; Richardson, N. D. (2016). “Wolf-Rayet stars in the Small Magellanic Cloud: II. Analysis of the binaries”. Astronomy & Astrophysics. 1604. A22. arXiv:1604.01022. Bibcode:2016A&A...591A..22S. doi:10.1051/0004-6361/201527916.
34. Burggraf, B.; Weis, K.; Bomans, D. J. (2006). “LBVs in M33: Their Environments and Ages”. Stellar Evolution at Low Metallicity: Mass Loss. 353: 245. Bibcode:2006ASPC..353..245B.
35. Adriane Liermann et all (2011). “High-mass stars in the Galactic center Quintuplet cluster”. Bulletin de la Société Royale des Sciences de Liège. 80: 160–164. Bibcode:2011BSRSL..80..160L.
36. ^ Bhatt, H.; Pandey, J. C.; Kumar, B.; Singh, K. P.; Sagar, R. (2010). “X-ray emission characteristics of two Wolf–Rayet binaries: V444 Cyg and CD Cru”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 402 (3): 1767–1779. arXiv:0911.1489. Bibcode:2010MNRAS.402.1767B. doi:10.1111/j.1365-2966.2009.15999.x.
37. ^ Bouret, J. -C.; Hillier, D. J.; Lanz, T.; Fullerton, A. W. (2012). “Properties of Galactic early-type O-supergiants: A combined FUV-UV and optical analysis”. Astronomy & Astrophysics. 544: A67. arXiv:1205.3075. Bibcode:2012A&A...544A..67B. doi:10.1051/0004-6361/201118594.
38. ^ Linder, N.; và đồng nghiệp (tháng 10 năm 2008), “High-resolution optical spectroscopy of Plaskett's star”, Astronomy and Astrophysics, 489 (2): 713–723, arXiv:0807.4823, Bibcode:2008A&A...489..713L, doi:10.1051/0004-6361:200810003
39. Vamvatira-Nakou, C.; Hutsemekers, D.; Royer, P.; Cox, N. L. J.; Naze, Y.; Rauw, G.; Waelkens, C.; Groenewegen, M. A. T. (2015). “The Herschel view of the nebula around the luminous blue variable star AG Carinae”. Astronomy & Astrophysics. 1504: 3204. arXiv:1504.03204. Bibcode:2015A&A...578A.108V. doi:10.1051/0004-6361/201425090.
40. Krtička, J.; Kubát, J.; Krtičková, I. (2015). “X-ray irradiation of the winds in binaries with massive components”. Astronomy & Astrophysics. 579: A111. arXiv:1505.03411. Bibcode:2015A&A...579A.111K. doi:10.1051/0004-6361/201525637.
41. ^ Shenar, T. (2016). “The Tarantula Massive Binary Monitoring project: II. A first SB2 orbital and spectroscopic analysis for the Wolf-Rayet binary R145”. Astronomy & Astrophysics. 1610: A85. arXiv:1610.07614. Bibcode:2017A&A...598A..85S. doi:10.1051/0004-6361/201629621.
42. Comerón, F.; Pasquali, A. (2012). “New members of the massive stellar population in Cygnus”. Astronomy & Astrophysics. 110: 2715. Bibcode:2012A&A...543A.101C. doi:10.1051/0004-6361/201219022.
43. Vink, J. S.; Davies, B.; Harries, T. J.; Oudmaijer, R. D.; Walborn, N. R. (2009). “On the presence and absence of disks around O-type stars”. Astronomy and Astrophysics. 505 (2): 743–753. arXiv:0909.0888. Bibcode:2009A&A...505..743V. doi:10.1051/0004-6361/200912610.
44. ^ Williams, S. J.; và đồng nghiệp (2008). “Dynamical Masses for the Large Magellanic Cloud Massive Binary System [L72] LH 54-425”. The Astrophysical Journal. 682 (1): 492–498. arXiv:0802.4232. Bibcode:2008ApJ...682..492W. doi:10.1086/589687.
45. Barniske, A.; Oskinova, L. M.; Hamann, W. -R. (2008). “Two extremely luminous WN stars in the Galactic center with circumstellar emission from dust and gas”. Astronomy and Astrophysics. 486 (3): 971–984. arXiv:0807.2476. Bibcode:2008A&A...486..971B. doi:10.1051/0004-6361:200809568.
46. Lamers, H. J. G. L. M. (February 6–10, 1995). “Observations and Interpretation of Luminous Blue Variables”. Proceedings of IAU Colloquium 155, Astrophysical applications of stellar pulsation. Astrophysical Applications of Stellar Pulsation. Astronomical Society of the Pacific Conference Series. 83. Cape Town, South Africa: Astronomical Society of the Pacific. tr. 176–191. Bibcode:1995ASPC...83..176L.
47. Aerts, C.; Lefever, K.; Baglin, A.; Degroote, P.; Oreiro, R.; Vučković, M.; Smolders, K.; Acke, B.; Verhoelst, T.; Desmet, M.; Godart, M.; Noels, A.; Dupret, M.-A.; Auvergne, M.; Baudin, F.; Catala, C.; Michel, E.; Samadi, R. (tháng 4 năm 2010). “Periodic mass-loss episodes due to an oscillation mode with variable amplitude in the hot supergiant HD 50064”. Astronomy and Astrophysics. 513: L11. arXiv:1003.5551. Bibcode:2010A&A...513L..11A. doi:10.1051/0004-6361/201014124.
48. Geballe, T. R.; Najarro, F.; Rigaut, F.; Roy, J. ‐R. (2006). “TheK‐Band Spectrum of the Hot Star in IRS 8: An Outsider in the Galactic Center?”. The Astrophysical Journal. 652 (1): 370–375. arXiv:astro-ph/0607550. Bibcode:2006ApJ...652..370G. doi:10.1086/507764.
49. ^ De Becker, M.; Rauw, G.; Sana, H.; Pollock, A. M. T.; Pittard, J. M.; Blomme, R.; Stevens, I. R.; Van Loo, S. (2006). “XMM-Newton observations of the massive colliding wind binary and non-thermal radio emitter CygOB2#8A [O6If + O5.5III(f)]” (PDF). Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 371 (3): 1280. Bibcode:2006MNRAS.371.1280D. doi:10.1111/j.1365-2966.2006.10746.x.
50. Markova, N. (tháng 4 năm 2002), “Spectral variability of luminous early type stars. II. Supergiant alpha Camelopardalis”, Astronomy and Astrophysics, 385 (2): 479–487, Bibcode:2002A&A...385..479M, doi:10.1051/0004-6361:20020153 See Table 1.
51. Tetzlaff, N.; Neuhäuser, R.; Hohle, M. M. (2011). “A catalogue of young runaway Hipparcos stars within 3 kpc from the Sun”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 410: 190–200. arXiv:1007.4883. Bibcode:2011MNRAS.410..190T. doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17434.x.
52. Hendry, M. A.; Smartt, S. J.; Skillman, E. D.; Evans, C. J.; Trundle, C.; Lennon, D. J.; Crowther, P. A.; Hunter, I. (2008). “The blue supergiant Sher 25 and its intriguing hourglass nebula”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 388 (3): 1127. arXiv:0803.4262. Bibcode:2008MNRAS.388.1127H. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13347.x.
53. Benvenuto, O. G.; Serenelli, A. M.; Althaus, L. G.; Barbá, R. H.; Morrell, N. I. (2002). “Calculation of the masses of the binary star HD 93205 by application of the theory of apsidal motion”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 330 (2): 435–442. arXiv:astro-ph/0110662. Bibcode:2002MNRAS.330..435B. doi:10.1046/j.1365-8711.2002.05083.x.
54. Balega, Yu. Yu.; Chentsov, E. L.; Leushin, V. V.; Rzaev, A. Kh.; Weigelt, G. (2014). “Young massive binary θ 1 OriC: Radial velocities of components”. Astrophysical Bulletin. 69 (1): 46–57. Bibcode:2014AstBu..69...46B. doi:10.1134/S1990341314010052. ISSN 1990-3413.
55. Tetzlaff, N.; Neuhäuser, R.; Hohle, M. M. (2011). “A catalogue of young runaway Hipparcos stars within 3 kpc from the Sun”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 410: 190–200. arXiv:1007.4883. Bibcode:2011MNRAS.410..190T. doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17434.x.
56. Gorlova, N.; Lobel, A.; Burgasser, A. J.; Rieke, G. H.; Ilyin, I.; Stauffer, J. R. (2006). “On the CO Near‐Infrared Band and the Line‐splitting Phenomenon in the Yellow Hypergiant ρ Cassiopeiae”. The Astrophysical Journal. 651 (2): 1130–1150. arXiv:astro-ph/0607158. Bibcode:2006ApJ...651.1130G. doi:10.1086/507590.
57. Hummel, C. A.; Rivinius, T.; Nieva, M. -F.; Stahl, O.; Van Belle, G.; Zavala, R. T. (2013). “Dynamical mass of the O-type supergiant in ζ Orionis A”. Astronomy & Astrophysics. 554: A52. arXiv:1306.0330. Bibcode:2013A&A...554A..52H. doi:10.1051/0004-6361/201321434.
58. Kashi, A.; Soker, N. (2010). “Periastron Passage Triggering of the 19th Century Eruptions of Eta Carinae”. The Astrophysical Journal. 723 (1): 602–611. arXiv:0912.1439. Bibcode:2010ApJ...723..602K. doi:10.1088/0004-637X/723/1/602.
59. Raul E. Puebla; D. John Hillier; Janos Zsargó; David H. Cohen; Maurice A. Leutenegger (2015). “X-ray, UV and optical analysis of supergiants: ε Ori”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 456 (3): 2907–2936. arXiv:1511.09365. Bibcode:2016MNRAS.456.2907P. doi:10.1093/mnras/stv2783.
60. Villamariz, M. R.; và đồng nghiệp (tháng 6 năm 2002), “Chemical composition of Galactic OB stars I. CNO abundances in O9 stars”, Astronomy and Astrophysics, 388 (3): 940–956, arXiv:astro-ph/0204209, Bibcode:2002A&A...388..940V, doi:10.1051/0004-6361:20020400
61. North, J. R.; Tuthill, P. G.; Tango, W. J.; Davis, J. (2007). “Γ2 Velorum: Orbital solution and fundamental parameter determination with SUSI”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 377 (1): 415–424. arXiv:astro-ph/0702375. Bibcode:2007MNRAS.377..415N. doi:10.1111/j.1365-2966.2007.11608.x.
62. Rivet, J. -P.; Siciak, A.; de Almeida, E. S. G.; Vakili, F.; Domiciano de Souza, A.; Fouché, M.; Lai, O.; Vernet, D.; Kaiser, R.; Guerin, W. (2020). “Intensity interferometry of P Cygni in the H α emission line: towards distance calibration of LBV supergiant stars”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 494 (1): 218–227. arXiv:1910.08366. Bibcode:2020MNRAS.494..218R. doi:10.1093/mnras/staa588.
63. Ferguson, Brian A.; Ueta, Toshiya (tháng 3 năm 2010). “Differential Proper-motion Study of the Circumstellar Dust Shell of the Enigmatic Object, HD 179821”. The Astrophysical Journal. 711 (2): 613–618. arXiv:1001.3135. Bibcode:2010ApJ...711..613F. doi:10.1088/0004-637X/711/2/613.
64. “VLT image of the surroundings of VY Canis Majoris seen with SPHERE”. www.eso.org. Truy cập ngày 15 tháng 6 năm 2018.
65. Wittkowski, M.; Hauschildt, P.H.; Arroyo-Torres, B.; Marcaide, J.M. (ngày 5 tháng 4 năm 2012). “Fundamental properties and atmospheric structure of the red supergiant VY CMa based on VLTI/AMBER spectro-interferometry”. Astronomy & Astrophysics. 540: L12. arXiv:1203.5194. Bibcode:2012A&A...540L..12W. doi:10.1051/0004-6361/201219126.
66. ^ Almeida, L. A.; Sana, H.; de Mink, S. E.; và đồng nghiệp (ngày 13 tháng 10 năm 2015). “DISCOVERY OF THE MASSIVE OVERCONTACT BINARY VFTS 352: EVIDENCE FOR ENHANCED INTERNAL MIXING”. The Astrophysical Journal. 812 (2): 102. arXiv:1509.08940. Bibcode:2015ApJ...812..102A. doi:10.1088/0004-637X/812/2/102.
67. Sander, A. A. C.; Hamann, W.-R.; Todt, H.; Hainich, R.; Shenar, T.; Ramachandran, V.; Oskinova, L. M. (2019). “The Galactic WC and WO stars”. Astronomy & Astrophysics. 621: A92. arXiv:1807.04293. Bibcode:2019A&A...621A..92S. doi:10.1051/0004-6361/201833712.
68. Najarro, F.; Figer, D. F.; Hillier, D. J.; Geballe, T. R.; Kudritzki, R. P. (2009). “Metallicity in the Galactic Center: The Quintuplet Cluster”. The Astrophysical Journal. 691 (2): 1816–1827. arXiv:0809.3185. Bibcode:2009ApJ...691.1816N. doi:10.1088/0004-637X/691/2/1816.
69. Mokiem, M. R.; de Koter, A.; Puls, J.; Herrero, A.; Najarro, F.; Villamariz, M. R. (tháng 10 năm 2005). “Spectral analysis of early-type stars using a genetic algorithm based fitting method”. Astronomy and Astrophysics. 441 (2): 711–733. arXiv:astro-ph/0506751. Bibcode:2005A&A...441..711M. doi:10.1051/0004-6361:20053522.
70. Repolust, T.; Puls, J.; Herrero, A. (2004). “Stellar and wind parameters of Galactic O-stars. The influence of line-blocking/blanketing”. Astronomy and Astrophysics. 415 (1): 349–376. Bibcode:2004A&A...415..349R. doi:10.1051/0004-6361:20034594.
71. Krticka, J.; Kubat, J. (2010). “Comoving frame models of hot star winds. I. Test of the Sobolev approximation in the case of pure line transitions”. Astronomy and Astrophysics. 519: A50. arXiv:1005.0258. Bibcode:2010A&A...519A..50K. doi:10.1051/0004-6361/201014111.
72. Achmad, L.; Lamers, H. J. G. L. M.; Pasquini, L. (1997). “Radiation driven wind models for A, F and G supergiants”. Astronomy and Astrophysics. 320: 196. Bibcode:1997A&A...320..196A.
73. Moscadelli, L.; Goddi, C. (2014). “A multiple system of high-mass YSOs surrounded by disks in NGC 7538 IRS1”. Astronomy & Astrophysics. 566: A150. arXiv:1404.3957. Bibcode:2014A&A...566A.150M. doi:10.1051/0004-6361/201423420.
74. Dufton, P. L.; Dunstall, P. R.; Evans, C. J.; Brott, I.; Cantiello, M.; De Koter, A.; De Mink, S. E.; Fraser, M.; Hénault-Brunet, V.; Howarth, I. D.; Langer, N.; Lennon, D. J.; Markova, N.; Sana, H.; Taylor, W. D. (2011). “The VLT-FLAMES Tarantula Survey: The Fastest Rotating O-type Star and Shortest Period LMC Pulsar—Remnants of a Supernova Disrupted Binary?”. The Astrophysical Journal Letters. 743 (1): L22. arXiv:1111.0157. Bibcode:2011ApJ...743L..22D. doi:10.1088/2041-8205/743/1/L22.
75. Ohnaka, K.; Driebe, T.; Hofmann, K.H.; Weigelt, G.; Wittkowski, M. (2009). “Resolving the dusty torus and the mystery surrounding LMC red supergiant WOH G64”. Proceedings of the International Astronomical Union. 4: 454. Bibcode:2009IAUS..256..454O. doi:10.1017/S1743921308028858.