Ioannes V Palaiologos

Tên đầy đủ
	Ioannes V Palaiologos; Ίωάννης E΄ Παλαιολόγος

Ioannes V Palaiologos
Ioannes V Palaiologos
	Chân dung Ioannes V Palaiologos
Tại vị	15 tháng 6, 1341 – 12 tháng 8, 1376, 1 tháng 7, 1379 – 14 tháng 4, 1390, 17 tháng 9, 1390 – 16 tháng 2, 1391
Tiền nhiệm	Andronikos III Palaiologos
Kế nhiệm	Manuel II Palaiologos
Hoàng đế của Đế quốc Đông La Mã
Thông tin chung
Sinh	18 tháng 6, 1332; Didymoteicho, Đế quốc Đông La Mã
Mất	16 tháng 2, 1391 (58 tuổi); Constantinopolis, Đế quốc Đông La Mã
Phối ngẫu	Helena Kantakouzene
Hậu duệ	Andronikos IV Palaiologos; Irene Palaiologina; Manuel II Palaiologos; Theodoros I Palaiologos, Lãnh chúa xứ Morea; Mikhael Palaiologos; Maria Palaiologina; ba đứa con gái vô danh
Tên đầy đủ
	Ioannes V Palaiologos; Ίωάννης E΄ Παλαιολόγος
Hoàng tộc	Nhà Palaiologos
Thân phụ	Andronikos III Palaiologos
Thân mẫu	Anna xứ Savoy

Ioannes V Palaiologos (hoặc Palaeologus) (tiếng Hy Lạp: Ίωάννης Ε' Παλαιολόγος, Iōannēs V Palaiologos) (18 tháng 6, 1332 – 16 tháng 2, 1391) là Hoàng đế Đông La Mã kế vị cha mình vào năm 1341 lúc mới chín tuổi.

Tiểu sử

Ioannes V là con trai của Hoàng đế Andronikos III và Hoàng hậu Anna xứ Savoy, con gái của Bá tước Amadeus V xứ Savoy với người vợ thứ hai Maria xứ Brabant. Triều đại lâu dài của ông được đánh dấu bằng sự suy yếu dần quyền lực của đế quốc trong bối cảnh xảy ra nhiều cuộc nội chiến và uy thế đang lên của người Thổ Ottoman.

Lên ngôi lúc mới chín tuổi, triều đại của ông bắt đầu với cuộc nội chiến ngay lập tức giữa vị nhiếp chính được cha mình chỉ định là Ioannes Kantakouzenos và một hội đồng nhiếp chính tự xưng gồm Thái hậu Anna, Thượng phụ Ioannes XIV Kalekas và viên đại tướng megas doux Alexios Apokaukos. Cuộc nội chiến đẫm máu giữa hai phe trong triều đình xảy ra vào năm 1373, nguyên nhân là do Thái hậu Anna đã đem cầm vương miện nạm ngọc Đông La Mã để đổi lấy 30.000 ducat của Venezia. Ngoài ra ngay từ năm 1346 đến 1349, đế quốc còn phải hứng chịu nạn dịch cái chết Đen góp phần tàn phá toàn bộ Constantinopolis.

Chiến thắng năm 1347, Ioannes Kantakouzenos cai trị như đồng hoàng đế cho đến khi con trai Matthew của ông bị Ioannes V tấn công vào năm 1352, dẫn đến một cuộc nội chiến thứ hai. Trong cuộc nội chiến thứ hai này Ioannes V đã yêu cầu sự giúp đỡ từ Stephan Dushan, người cai trị Serbia và Dushan đành phải gửi 4.000 kỵ binh Serbia đến giúp ông. Tuy nhiên Matthew Kantacouzenos đã cầu cứu cha mình là Hoàng đế Đông La Mã Ioannes VI Kantakouzenos và 10.000 quân Thổ Ottoman đã có mặt tại Demotika vào tháng 10 năm 1352 và tham gia vào lực lượng đồng minh Serbia của Ioannes V trong một trận chiến mở màn dẫn đến sự thất bại của liên quân và một chiến thắng cho nhiều người Thổ hơn phục vụ trong quân ngũ Đông La Mã. Đó là cuộc xung đột chứng kiến Đế quốc Ottoman giành được lãnh thổ châu Âu đầu tiên tại Çimpe và Gallipoli. Khả dĩ tái chiếm Constantinopolis vào năm 1354, Iohannes V đã có thể loại bỏ và làm lễ cạo đầu Ioannes VI. Tới năm 1357 thì tiến hành phế truất Matthew để củng cố ngôi vị và dẹp yên nội loạn, Matthew bèn cải trang chạy trốn nhưng bị người Serbia bắt được khiến Ioannes V phải bỏ tiền ra chuộc về giam lỏng.

Người Thổ vốn liên minh với Kantakouzenoi liền tiếp tục gây sức ép lên Ioannes. Suleyman Paşa, con trai của sultan Ottoman, chỉ huy quân đội ở châu Âu đã đe dọa sẽ đánh chiếm Adrianople và Philippopolis nếu hoàng đế không chịu cống nạp. Ioannes V bèn kêu gọi phương Tây giúp đỡ, đề nghị kết thúc cuộc ly giáo giữa Giáo hội phương Đông và Latinh bằng cách trao chức Thượng phụ cho uy quyền của Roma.

Năm 1366 Ioannes V đã viếng thăm Vương quốc Hungary, đến Kinh thành Buda để gặp vua Lajos I của Hungary. Tuy nhiên, hoàng đế Đông La Mã đã xúc phạm nhà vua vì cứ ngồi yên trên con ngựa của mình, trong khi Louis bước xuống và đi bộ lại gần ông. Vua Hungary sau đó đã đề nghị sẵn sàng giúp đỡ ông với điều kiện là Ioannes phải thay đổi lời thú nhận của mình với công giáo, hoặc ít nhất là để viên Thượng phụ công nhận uy quyền của Giáo hoàng. Hoàng đế rời khỏi triều đình ở Buda với hai bàn tay trắng và tiếp tục chuyến đi của mình trên khắp châu Âu tìm kiếm sự trợ giúp chống lại Đế quốc Ottoman.^[2] Bị chiến tranh làm cho nghèo túng, ông đã bị giam giữ như một con nợ khi ông đến thăm Venezia năm 1369 và sau đó bị bắt trên đường trở về trong vùng lãnh thổ Bulgaria. Năm 1371, ông chính thức công nhận quyền bá chủ của Sultan Murad I của Ottoman. Murad sau đó còn trợ giúp ông chống lại con mình là Andronikos khi ông này về sau bị phế truất vào năm 1376.

Năm 1390, cháu trai của ông là Ioannes VII đã chiếm đoạt ngôi vị trong một thời gian ngắn nhưng ít lâu sau thì bị lật đổ. Cùng năm đó, Ioannes đã ra lệnh củng cố Hoàng Môn (Golden Gate) ở Constantinopolis, sử dụng đá cẩm thạch từ các nhà thờ bị hư hỏng trong và xung quanh thành phố. Sau khi hoàn thành việc xây dựng này, Bayezid I đã yêu cầu Ioannes phải san bằng những công trình mới, dọa sẽ gây chiến và chọc mù mắt người con Manuel đang bị giam giữ. Ioannes V đành vâng theo lệnh của Sultan thế nhưng chính vì thế đã sỉ nhục hoàng đế, khiến ông uất ức sinh bệnh rồi mất ngay sau đó vào ngày 16 tháng 2 năm 1391. Người con trưởng là Manuel chính thức kế thừa ngôi vị hoàng đế Đông La Mã. Còn người con út Theodoros đã kế thừa tước vị Despotate xứ Morea của ông vào năm 1383.

Gia đình

Ông kết hôn với Helena Kantakouzene, con gái của vị đồng Hoàng đế Ioannes VI Kantakouzenos và Irene Asanina vào ngày 28 tháng 5 năm 1347. Họ có với nhau chín người con gồm:

Andronikos IV Palaiologos (2 tháng 4, 1348 – 28 tháng 6, 1385).
Irene Palaiologina (khoảng 1349 – sau 1362). Kết hôn lần đầu với người anh em họ Halil xứ Bithynia. Chồng cô là một người con trai của Orhan I và em gái của Helena là Theodora Kantakouzene.
Manuel II Palaiologos (27 tháng 6, 1350 – 21 tháng 7, 1425).
Theodoros I Palaiologos, Despot xứ Morea (khoảng 1355 – 24 tháng 6, 1407).
Mikhael Palaiologos (mất 1376/1377). Ông đã thất bại trong việc giành ngôi vị của Đế quốc Trebizond từ Alexios III vào năm 1373, rồi bị ám sát một vài năm sau đó.
Maria Palaiologina (mất 1376) đã đính hôn với Murad I. Bà mất trước khi hôn lễ được tiến hành.
Một đứa con gái đã đính hôn với Peter II xứ Cyprus.
Hai đứa con gái không rõ tên tuổi theo ghi chép thì đã vào tu viện năm 1373.

Tổ tiên

Tổ tiên của Ioannes V Palaiologos

16. Mikhael VIII Palaiologos

8. Andronikos II Palaiologos

17. Theodora Doukaina Vatatzina

4. Mikhael IX Palaiologos

18. István V của Hungary

9. Anna của Hungary

19. Elizabeth người Cuman

2. Andronikos III Palaiologos

20. Hetoum I của Armenia

10. Levon II của Armenia

21. Zabel của Armenia

5. Rita của Armenia

22. Hoàng tử Hethum xứ Lampron

11. Keran của Armenia

1. Ioannes V Palaiologos

24. Thomas I xứ Savoy

12. Thomas II, Bá tước Piedmont

25. Marguerite thành Geneva

6. Amadeus V, Bá tước Savoy

26. Teodoro III Fieschi xứ Lavagna

13. Beatrice di Fieschi

27. Simone della Volta

3. Anna xứ Savoy

28. Henry III, Công tước Brabant

14. John I, Công tước Brabant

29. Aleidis của Burgundy

7. Maria xứ Brabant

30. Guy xứ Dampierre

15. Margaret xứ Flanders

31. Matilda xứ Bethune

Chú thích

^ Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος (Từ điển Địa lý Hy Lạp), Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, εκδ. Ερμής, ΑΘήνα 2001
^ Küküllei János: Lajos király krónikája, Névtelen szerző: Geszta Lajos királyról; Osisris Kiadó, Budapest, 2000. (Millenniumi Magyar Történelem)

Tham khảo

Harris, Jonathan, The End of Byzantium. New Haven and London: Yale University Press, 2010. ISBN 978-0-300-11786-8
Nicol, Donald M., The Last Centuries of Byzantium. Cambridge: Cambridge University Press, 1993, 2nd edition. ISBN 0-521-43991-4

Tước hiệu
Ioannes V Palaiologos Nhà Palaiologos Sinh: , 1332 Mất: 16 tháng 2, 1391
Tiền nhiệm Andronikos III Palaiologos	Hoàng đế Đông La Mã 1341–1376 với Ioannes VI Kantakouzenos (1347–1354) Matthew Kantakouzenos (1353–1357) Andronikos IV Palaiologos (c. 1354–1373) Manuel II Palaiologos (1373–1376)	Kế nhiệm Andronikos IV Palaiologos
Tiền nhiệm Andronikos IV Palaiologos	Hoàng đế Đông La Mã 1379–1390 với Manuel II Palaiologos (1379–1390) Andronikos IV Palaiologos (1381–1385)	Kế nhiệm Ioannes VII Palaiologos
Tiền nhiệm Ioannes VII Palaiologos	Hoàng đế Đông La Mã 1390–1391 với Manuel II Palaiologos (1390–1391)	Kế nhiệm Manuel II Palaiologos

[1] Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος (Từ điển Địa lý Hy Lạp), Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, εκδ. Ερμής, ΑΘήνα 2001

[2] Küküllei János: Lajos király krónikája, Névtelen szerző: Geszta Lajos királyról; Osisris Kiadó, Budapest, 2000. (Millenniumi Magyar Történelem)

[1]

[2]

x t s Danh sách hoàng đế La Mã và Đông La Mã
Thời kỳ Principatus 27 tr. CN – 235 CN	Augustus Tiberius Caligula Claudius Nero Galba Otho Vitellius Vespasianus Titus Domitianus Nerva Traianus Hadrianus Antoninus Pius Marcus Aurelius và Lucius Verus Commodus Pertinax Didius Julianus (Pescennius Niger) (Clodius Albinus) Septimius Severus Caracalla và Geta Macrinus và Diadumenianus Elagabalus Alexander Severus
Thời kỳ khủng hoảng 235–284	Maximinus Thrax Gordianus I và Gordianus II Pupienus và Balbinus Gordianus III Philippus người Ả Rập cùng với Philippus II Decius cùng với Herennius Etruscus Hostilian Trebonianus Gallus cùng với Volusianus Aemilianus Valerianus Gallienus cùng với Saloninus và Valerianus II Claudius Gothicus Quintillus Aurelianus Tacitus Florianus Probus Carus Carinus và Numerianus Các hoàng đế Gallia: Postumus (Laelianus) Marius Victorinus (Domitianus II) Tetricus I cùng với Tetricus II là Caesar
Thời kỳ Dominus 284–395	Diocletianus (Đông) và Maximianus (Tây) Diocletianus (Đông) và Maximianus (Tây) cùng với Galerius (Đông) và Constantius Chlorus (Tây) là các Caesar Galerius (Đông) và Constantius Chlorus (Tây) cùng với Severus (Tây) và Maximinus Daia (Đông) là các Caesar Galerius (Đông) và Severus (Tây) cùng với Constantinus Đại đế (Tây) và Maximinus Daia (Đông) là các Caesar Galerius (Đông) và Maxentius (Tây) cùng với Constantinus Đại đế (Tây) và Maximinus Daia (Đông) là các Caesar Galerius (Đông) và Licinius I (Tây) cùng với Constantinus Đại đế (Tây) và Maximinus Daia (Đông) là các Caesar Maxentius (duy nhất) Licinius I (Tây) và Maximinus Daia (Đông) cùng với Constantinus Đại đế (Augustus tự phong) và Valerius Valens Licinius I (Đông) và Constantinus Đại đế (Tây) cùng với Licinius II, Constantinus II và Crispus là các Caesar (Martinianus) Constantinus Đại đế (toàn đế quốc) cùng con trai Crispus là Caesar Constantinus II Constans I Magnentius cùng với Decentius là Caesar Constantius II cùng với Vetranio Julianus Jovianus Valentinianus Đại đế Valens Gratianus Valentinianus II Magnus Maximus cùng với Flavius Victor Theodosius Đại đế
Đế quốc Tây La Mã 395–480	Honorius (Constantinus III cùng con trai Constans II) Constantius III Joannes tiếm vị xưng đế ở Ravenna Valentinianus III Petronius Maximus cùng với Palladius Avitus Majorianus rồi Libius Severus rồi Anthemius rồi Olybrius Glycerius Julius Nepos (de jure) Romulus Augustulus (tiếm vị)
Đế quốc Đông La Mã 395–1204	Arcadius Theodosius II Pulcheria Marcianus Leo I xứ Thracia Leo II Zeno (lần 1) Basiliscus cùng con trai Marcus là đồng hoàng đế Zeno (lần 2) Anastasius I Dicorus Justinus I Justinianus Đại đế Justinus II Tiberius II Constantinus Mauricius cùng con trai Theodosius là đồng hoàng đế Phocas Heraclius Konstantinos III Herakleios Heraklonas Konstans II Konstantinos IV cùng các em trai Herakleios và Tiberios và rồi Justinianos II là các đồng hoàng đế Justinianos II (lần 1) Leontios Tiberios III Justinianos II (lần 2) cùng con trai Tiberios là đồng hoàng đế Philippikos Anastasios II Theodosios III Leon III xứ Isauria Konstantinos V Artabasdos Leon IV Konstantinos VI Eirene Nikephoros I Staurakios Mikhael I Rangabe cùng con trai Theophylact là đồng hoàng đế Leon V cùng con trai Symbatios-Konstantinos là tiểu hoàng đế Mikhael II Theophilos Mikhael III Basileios I Leon VI Alexandros Konstantinos VII Porphyrogennetos Romanos I Lekapenos cùng các con trai Christophoros, Stephanos và Konstantinos là các đồng tiểu hoàng đế Romanos II Nikephoros II Phokas Ioannes I Tzimiskes Basileios II Konstantinos VIII Zoë (lần 1) và Romanos III Argyros Zoë (lần 1) và Mikhael IV Mikhael V Kalaphates Zoë (lần 2) cùng với Theodora Zoë (lần 2) và Konstantinos IX Monomachos Konstantinos IX Monomachos (hoàng đế duy nhất) Theodora Mikhael VI Bringas Isaakios I Komnenos Konstantinos X Doukas Romanos IV Diogenes Mikhael VII Doukas cùng các em trai Andronikos và Konstantios và con trai cũng tên là Konstantinos Nikephoros III Botaneiates Alexios I Komnenos Ioannes II Komnenos cùng với Alexios Komnenos là đồng hoàng đế Manouel I Komnenos Alexios II Komnenos Andronikos I Komnenos Isaakios II Angelos Alexios III Angelos Alexios IV Angelos Nikolaos Kanabos là hoàng đế tiếm vị được tấn phong bởi Viện nguyên lão Alexios V Doukas
Đế quốc Nicaea 1204–1261	Konstantinos Laskaris Theodoros I Laskaris Ioannes III Doukas Vatatzes Theodoros II Laskaris Ioannes IV Laskaris
Đế quốc Đông La Mã 1261–1453	Mikhael VIII Palaiologos Andronikos II Palaiologos cùng với Mikhael IX Palaiologos là đồng hoàng đế Andronikos III Palaiologos Ioannes V Palaiologos Ioannes VI Kantakouzenos cùng với Ioannes V Palaiologos và Matthaios Kantakouzenos là đồng hoàng đế Ioannes V Palaiologos Andronikos IV Palaiologos Ioannes VII Palaiologos Andronikos V Palaiologos Manuel II Palaiologos Ioannes VIII Palaiologos Konstantinos XI Palaiologos
Những tên in nghiêng thường để chỉ các đồng hoàng đế hoặc các hoàng đế tiếm vị